SYSTEMY OCHRONY ZDROWIA Różne definicje pojęcia - zdrowie Definicja wg Hipokratesa ojca medycyny europejskiej: Zdrowie dobre samopoczucie, choroba złe samopoczucie, zależą od równowagi między tym, co nas otacza, a nami. Zewnętrzna równowaga między człowiekiem a środowiskiem pozwala na stworzenie równowagi wewnętrznej. Definicja wg Kartezjusza twórcy mechanistycznego widzenia świata i człowieka : organizm człowieka to skomplikowana, precyzyjna maszyna biologiczna. Stan choroby to konieczność naprawienia uszkodzonej części. Wg WHO (1946 r.): Zdrowie to kompletny, fizyczny, psychiczny i społeczny dobrostan, a nie tylko brak choroby lub kalectwa. dynamiczna równowaga potencjał zdrowotny Zdrowie to zdolność do normalnego funkcjonowania organizmu, mając na względzie wszystkie jego organy i funkcje. Zdrowie to zdolność do adaptacji w zmieniającym się środowisku. Zdrowie to pewien potencjał fizyczny i psychiczny, dający możliwość rozwijania aktywności. Zdrowie to wyraz równowagi i harmonii możliwości fizycznych, psychicznych i społecznych człowieka. Zdrowie społeczeństwa (zbiorowości) Podstawowe znaczenie przy ocenie zdrowotności społeczeństwa mają mierniki: negatywne (np. chorobowość, zachorowalność, średnie trwanie życia itp.) pozytywne uwzględniające jakość życia Podstawowe modele systemów ochrony zdrowia Systemem ochrony zdrowia nazywa się całość działań, których podstawowym zadaniem jest: promowanie
poprawa zachowanie dobrego stanu zdrowia członków populacji otoczenie systemu ochrony zdrowia dobry system ochrony zdrowia Cele: poprawa stanu zdrowia populacji i promowanie społecznego dobrostanu zapewnianie równości w dostępie do opieki zdrowotnej zapewnianie mikro- i makroekonomicznej efektywności wykorzystania zasobów dbałość o skuteczność kliniczną dostarczanej opieki poprawa jakości opieki zdrowotnej i satysfakcji pacjentów zapewnienie długookresowej stabilności finansowej systemu Koncepcja Lalonda 1) biologii człowieka (cechy wrodzone, dojrzewanie, starzenie się) 20% 2) środowisku człowieka (socjalne, fizyczne i psychiczne) 20% 3) stylach życia (wzór konsumpcji, zatrudnienie, czynniki ryzyka zdrowotnego i zawodowego, sposób reakcji itp.) 50% 4) systemie organizacji opieki zdrowotnej 10% Koncepcja Devera - system opieki zdrowotnej pochłania aż ok. 90% z całkowitych nakładów na ochronę zdrowia a ma tylko ok.10% wpływ na redukcję umieralności! - nakłady na kształtowanie stylów życia i edukacja zdrowotna pochłaniają zaledwie ok. 1,5% nakładów a mają ok. 40% wpływ na obniżenie umieralności - nakłady finansowe na ochronę środowiska naturalnego człowieka 1,5%, posiadają ok. 20% potencjalny wpływ na redukcję umieralności - wydatki na biologię człowieka wynoszą ok. 7%, a dają ok. 30% potencjalnego wpływu na obniżenie umieralności ludzi SYSTEMY OPIEKI ZDROWOTNEJ - PODSTAWY IDEOLOGICZNE KONSERWATYWNY-LIBERALNY -WOLNORYNKOWY - LIBERTARIAŃSKI sprecyzowany przez Donabediana (w USA w 1971), i bliski poglądom Ronalda Reagana i Margaret Thatcher - DOSTĘP DO OPIEKI ZDROWOTNEJ JEST CZĘŚCIĄ SYSTEMU SPOŁECZNEGO WYNAGRADZANIA
KOLEKTYWISTYCZNY- EGALITARNY-SOCJALIZUJĄCY pogląd Beveridge a i Bevana twórców Brytyjskiej NHS - DOSTĘP DO OPIEKI ZDROWOTNEJ JEST PRAWEM JEDNOSTKI Model ubezpieczeniowy typu Bismarcka - zasilany ze składek grupy pracowników i pracodawców: - PODSYSTEM PLURALISTYCZNYCH UBEZPIECZEŃ ZDROWOTNYCH - klasyczny system Bismarka - PODSYSTEM MONOPOLISTYCZNYCH UBEZPIECZEŃ ZDROWOTNYCH system hybrydowy Model budżetowy (zaopatrzeniowy) - zasilany ze podatków typu PIT, CIT, VAT, cło, akcyza: - PODSYSTEM BEVERIDGE A - PODSYSTEM SIEMASZKI Model ubezpieczeniowy Bismarcka opiera się na ubezpieczeniach, których celem jest ochrona przed skutkami zdarzeń losowych, mogących być przyczyną pogorszenia sytuacji materialnej ubezpieczonego podstawowymi instytucjami ubezpieczenia są kasy chorych usługi zdrowotne finansowane są przez fundusze ubezpieczeniowe wysokość składek, zgodnie z zasadą solidarności, niezależna jest od dochodów i ryzyka kasy chorych zawierają kontrakty z publicznymi, bądź prywatnymi świadczeniodawcami na wykonanie usług na rzecz ubezpieczonego każdy ubezpieczony posiada polisę zapewniającą świadczenia finansowane w ramach posiadanego ubezpieczenia administracja państwowa nie ma wpływu na zarządzanie finansami kas Model ubezpieczeniowy hybrydowy finansowanie z wielu źródeł podstawowymi instytucjami ubezpieczenia są kasy chorych
obowiązkowe powszechne państwowe ubezpieczenia zdrowotne dla wszystkich obywateli zapewnia pełny dostęp do opieki zdrowotnej i obejmuje całość świadczeń zdrowotnych składka ubezpieczenia zdrowotnego jest obowiązkowa współpłatność od 0 do 100% średnio 30% zasada ustalania rocznego pułapu wydatków z kieszeni pacjenta na usługi zdrowotne silny interwencjonizm państwa Model budżetowy Beveridge a usługi zdrowotne świadczone są wszystkim obywatelom finansowane są z budżetu państwa państwowa organizacja służby zdrowia fundusze przekazywane placówce świadczącej usługi medyczne i mają pokryć ogólne koszty jej funkcjonowania państwo odpowiada za dostęp do usług zdrowotnych, który odbywa się dla wszystkich na jednakowych zasadach nadzór i kontrola nad sektorem ochrony zdrowia sprawowane są przez organa administracji państwowej Model Siemaszki model ten obowiązywał w krajach socjalistycznych finansowanie ochrony zdrowia z budżetu państwa na zasadzie centralnego planowania państwowa organizacja świadczeń powszechny dostęp do świadczeń brak sektora prywatnego w ochronie zdrowia Model rezydualny (rynkowy) zwolnienie państwa z obowiązku zapewnienia obywatelom dostępu do świadczeń zdrowotnych usługi zdrowotne dla obywateli finansowane są z ubezpieczeń dobrowolnych dostęp do nich uwarunkowany jest stopniem zamożności konsumenta państwo zapewnia opiekę tylko osobom będącym w szczególnej potrzebie Hierarchia systemów POZIOM MAKSIUM UPAŃSTWOWIENIA
Model P.S.Z. ZSRR i w zmodyfikowanej formie w b. PRL i innych krajach tzw. bloku socjalistycznego N.H.S. TRUST GB i kraje wspólnoty brytyjskiej oraz DK, I, E, GR, IR, P Model samorządowy interwencjonizm państwa kraje skandynawskie Modele pluralistyczne protekcjonizm państwowy D, A, F, Benelux, Japonia Modele pluralistyczne - pełen leseferyzm USA i częściowo CH POZIOM MINIMUM UPAŃSTWOWIENIA Uczestnicy systemu i współzależności Współpłacenie Formy współpłacenia: dopłata całej sumy ponad kwotę finansowaną przez płatnika dopłata do określonej kwoty stała opłata za dany rodzaj świadczenia ustalony procentowy udział w koszcie świadczenia kwota dopłaty może też być zależna od dochodów