Materiał opracowany we współpracy z Zakładem Odnawialnych Zasobów Energii w Przemysłowym Instytucie Motoryzacji

BIULETYN Materiał opracowany we współpracy z Zakładem Odnawialnych Zasobów Energii w Przemysłowym Instytucie Motoryzacji

SPISTREŚCI WSTĘPDOENERGETYKIWIATROWEJ 7 STANENERGETYKIWIATROWEJW POLSCEINAŚWIECIE 13 ANALIZAOPŁACALNOŚCIFARMY WIATROWEJ PRZYCHODY PROPONOWANYNOWYSYSTEM WSPARCIA 16 19 23 23

Nr umowy o dofinansowanie: POKL.08.02.01-16-019/11-00 Uprzejmie informujemy, że MACROBAU sp. z o.o. we współpracy z partnerem jednostką naukowo-badawczą: Przemysłowym Instytutem Motoryzacji w Warszawie, rozpoczęła realizację projektu : TERMOTRANSFER TRANSFER WIEDZY W ZAKRESIE TERMOMODERNIZACJI realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki, Działanie 8.2 Transfer wiedzy, Poddziałania 8.2.1 Wsparcie dla współpracy sfery nauki i przedsiębiorstw. Celem głównym projektu jest zwiększenie w ramach transferu wiedzy z B+R efektywnych rozwiązań energii odnawialnej, stosowanych przez regionalne podmioty. Projekt ma za zadanie przyczynić się do lepszej współpracy pomiędzy interesariuszami regionalnego rynku pracy zarówno dawcami, pośrednikami i biorcami technologii. Poza tym nastąpi nie tylko upowszechnienie wiedzy i metod mających na celu zastosowanie w pozyskiwaniu energii ze źródeł odnawialnych, ale powstanie dodatkowa możliwość wzajemnego stymulowania prac rozwojowych możliwych do efektywnego wdrożenia, z drugiej powstanie większe zaufanie do wysokiej jakości badań realizowanych w regionie. Realizacja tego celu obejmuje takie zagadnienia jak: wytwarzanie ciepła dla celów grzewczych przy wykorzystaniu: pomp ciepła o różnych źródłach, kolektorów słonecznych, instalacji produkcji biogazu. wytwarzania energii elektrycznej przy wykorzystaniu: elektrowni wodnych, elektrowni wiatrowych, instalacji produkcji biogazu. W ramach realizacji projektu zaplanowano szereg działań zmierzających do wzmocnienia sieci współpracy B+R z przedsiębiorstwami branży budowlanej w zakresie energii odnawialnej. 4 3

Nr umowy o dofinansowanie: POKL.08.02.01-16-019/11-00 ZAKRES PRACY BIURA PROJEKTU: Działania, które są realizowane w Biurze Projektu: promocja i upowszechnienie działań innowacyjnych wśród podmiotów regionalnych opisujących wykorzystanie nowoczesnych metod pozyskiwania i oszczędzania energii; oferujemy konsultacje prezentacyjne, które promują tematykę realizowanego projektu wśród potencjalnych jego uczestników; organizujemy warsztaty / wykłady ekspertów w poszczególnych panelach tematycznych, takich jak: biogazownie siłownie wiatrowe pompy ciepła ogniwa solarne i fotowoltaniczne Poza tym na bieżąco udzielamy wszelkich informacji dotyczących zagadnień związanych z organizacją spotkań informacyjnodoradczych, innych form będących promocją realizowanego projektu. Dysponujemy i udostępniamy prezentacje multimedialne z zakresu poszczególnych paneli tematycznych, udostępniamy przygotowane przez nas bazy danych, przekazujemy niezbędne informacje podmiotom zaangażowanym w projekt. W ramach promocji projektu zapraszamy do uczestnictwa w spotkaniach informacyjnodoradczych, które dedykowanych zainteresowanym osobom, przedsiębiorcom, planujących realizację projektów inwestycyjnych w zakresie odnawialnych źródeł energii odnawialnej. Zadanie to objęte jest pomocą publiczną de minimis. Każdy uczestnik jest proszony o uprzednie umówienie terminu spotkania ( kontakt osobisty, mailowy, telefoniczny). Jednym z zamierzeń projektu, a tym samym Biura Projektu jest identyfikacja potrzeb i potencjału dostępnych rozwiązań, prezentacja katalogu możliwości i opis 5

Nr umowy o dofinansowanie: POKL.08.02.01-16-019/11-00 praktycznych realizacji inwestycji w zakresie: kogeneracji OZE; elektrowni wiatrowych ( duże systemy wiatrowe jak i pojedyncze autonomiczne elektrownie wiatrowe małej mocy pracujące na potrzeby właścicieli m. in. dla potrzeb rolnictwa, pompownie wiatrowe, dla potrzeb gospodarstw domowych, etc.); elektrowni geotermalnych; energetyki słonecznej; energetyki na bazie biomasy. MACROBAU sp. z o.o. Ul. Moniuszki 4a/3 46-200 Kluczbork Tel. Tel. 77/44 71 487 Fax. 77/44 71 488 www.macrobau.pl kontakt drogą mailową: biuro@macrobau.pl TERMINY SPOTKAŃ: Spotkania informacyjnodoradcze 12 spotkań w ciągu 12 miesięcy (konkretny termin ustalany jest po zgłoszeniu uczestnictwa spotkania). Kolejne terminy spotkań / wykładów / wizyt studyjnych są na bieżąco umieszczane na stronie projektu: www.macrobau.pl. W związku z powyższym zapraszamy Państwa do uczestnictwa w projekcie i odwiedzania nas rownież w Punkcie Konsultacyjnym Biura Projektu w siedzibie spółki. 6

Energia wiatru jest dziś powszechnie wykorzystywana - w gospodarstwach domowych, jak i na szerszą skalę w elektrowniach wiatrowych. Moce elektrowni wiatrowych zawierają się w granicach od kilku kilowatów do kilku megawatów. Typowe moce to 1500 kw, 2 i 3 MW a w nowszych rozwiązaniach nawet 5 MW. Turbina wiatrowa o mocy l MW usytuowana w miejscu o średnim nasileniu wiatrów produkuje rocznie 2,3 mln kwh energii, co zaspokaja potrzeby 600 gospodarstw. Wiatr WSTĘPDO ENERGETYKI WIATROWEJ Wiatr należy do odnawialnych źródeł energii. Jest to ruch powietrza atmosferycznego o przeważającej składowej poziomej, który powstaje wskutek nierównomiernego rozkładu ciśnienia atmosferycznego w różnych punktach powierzchni Ziemi. Energia wiatru jest pochodzenia słonecznego (1-2% energii docierającej do powierzchni Ziemi, co odpowiada mocy 2700 TW) przy czym wpływ na jego kierunek ma również ruch wirowy Ziemi oraz prądy morskie. Wypadkowy ruch mas powietrza jest zatem wywołany łącznym działaniem różnych czynników atmosferycznych, w efekcie czego wiatr charakteryzuje się różnym kierunkiem i intensywnością. Elektrownie wiatrowe wykorzystują moc wiatru przy jego prędkości w granicach od 3-4 (w zależności od modelu turbiny) do 25 m/s. Poniżej tej prędkości turbiny nie są w stanie produkować energii elektrycznej, powyżej wyłączają się automatycznie ze względu na możliwość uszkodzenia. 7

Polska jest przeciętnym krajem jeśli brać pod uwagę zasoby energetyczne wiatru. Tylko w niektórych regionach kraju średnia prędkość wiatru przekracza 4 m/s, co stanowi minimalną prędkość startową większości elektrowni. Jednak na większości obszaru Polski jest możliwe wykorzystania wiatru do produkcji energii elektrycznej. ZASOBYENERGIWIATRUWPOLSCE STREFY I - wybitnie korzystna II - korzystna III - dość korzystna IV - niekorzystna V - wybitnie niekorzystna VI - tereny wyłączone - wysokie partie gór Autor: Halina Lorenc 8

Turbinyopoziomejosi Turbinyopionowejosi zwrotuhawt zwrotuvawt Elektrownie wiatrowe o Siłownie wiatrowe o poziomej osi obrotu posiadają pionowej osi obrotu posiadają główną oś wirnika oraz główną oś wirnika pracującą w generator umieszczone na pionie. Kluczową zaletą takiego szczycie wieży. Urządzenia te układu jest to, iż generator i muszą być ustawione w taki skrzynia przekładniowa mogą sposób, elektrownia pracowała być umieszczone w dolnej optymalnie przy danych części elektrowni, blisko ziemi, warunkach wietrznych. dzięki czemu obsługa jest Większość turbin o poziomej osi znacznie uproszczona. obrotu posiada skrzynię Konstrukcje tego typu nie przekładniową, której zadaniem odniosły sukcesu jest zamiana prędkości komercyjnego. Na szerszą obrotowej z wolnoobrotowych skalę były wytwarzane z ruchów łopat turbiny na ruchy wirnikiem Darrieus'a. Wirniki szybkoobrotowe. Zwiększenie Darrieus'a mają zazwyczaj dwie prędkości obrotowej następuje lub trzy łopaty, wygięte w kształt w celu wytwarzania energii litery C. elektrycznej o dogodnych parametrach. Parametry te muszą być zgodne z wymogami systemu elektroenergetycznego, z którym powiązana jest elektrownia wiatrowa. Źródło:http://mapa.nocowanie.pl/peczniew/zdjecia/29660120/ Najwyższy na świecie pionowej osi turbiny wiatrowej, w Cap-Chat, Quebec Źródło:http://en.wikipedia.org/wiki/Vertical_axis_wind_turbine 9

Elektrowniewiatrowe lub znacznie dalej. Instalacje instalowanenalądzie tego typu są mniej kontrowersyjne w porównaniu z Instalacje lądowe turbin rozwiązaniami lądowymi z tego wiatrowych umiejscawia się z względu, iż ich oczywisty reguły na terenach górzystych rozmiar i hałas może być lub pagórkowatych, zazwyczaj złagodzony poprzez odległość. w odległości większej niż trzy Woda posiada mniejszą kilometry od najbliższej linii szorstkość powierzchni w brzegowej. Specyficzna porównaniu z lądem. Średnia lokalizacja elektrowni prędkość wiatru jest przeważnie wiatrowych jest powiązana z znacznie wyższa nad odpowiednimi warunkami zbiornikami wodnymi. wietrznymi. Wiatr posiada W Polsce, zgodnie z zapisami większą moc na terenach znowelizowanej ustawy o górzystych oraz w bliskiej obszarach morskich, odległości dużych zbiorników lokalizowanie morskich farm wodnych. Ilość produkowanej wiatrowych jest możliwe tylko przez siłownie wiatrowe energii na obszarze wyłącznej strefy elektrycznej zależy od prędkości ekonomicznej, tj. w odległości wiatru i długości okresów 12 mil morskich (ok. 22,22 km) wietrznych na danym terenie. od brzegu. Wyłączna strefa ekonomiczna Polski obejmuje Elektrowniewiatrowe obszar ok. 22,5 tys. km². instalowanenawodzie Na świecie największa morska farma wiatrowa znajduje się w Danii i ma moc zainstalowaną 270 MW. Natomiast w Wielkiej Brytanii buduje się już większą farmę o mocy 300 MW Obszary pracy siłowni morskich to najczęściej miejsca oddalone od brzegu o ok. 10 km Całkowita powierzchnia obszarów, na których można zlokalizować morskie farmy wiatrowe, została przez Instytut Morski określona jako 3 590 km2, co odpowiada potencjałowi technicznemu rzędu 35 GW. Uwzględniając jednakże uwarunkowania ekonomiczne ( np. odległość od lądu), należy ograniczyć go obecnie do około 20 GW. 10

Vestas V164 7.0 MW - Pierwsza turbina duńskiego producenta stworzona od początku z myślą o rynku offshore. Źródło: WWW.polishwindenergy.com 1

Przeszkodywtworzeniu lokalizacji farm wiatrowych jest farmwiatrowych wpisanie dużej części powierzchni Polski (w tym Elektrownie wiatrowe stanowią większości terenów najbardziej źródło hałasu. Zgodnie z korzystnych wietrznie) w obszar przepisami obiekty i urządzenia NATURA2000. Na tych stanowiące źródła hałasu terenach nie zezwala się na należy lokalizować tak, by nie stawianie turbin wiatrowych. naruszały dopuszczalnych Ponadto należy sporządzić poziomów hałasu. Minimalny raport oddziaływania turbiny na poziom hałasu wynosi 50dB w środowisko, uwzględniając dzień i 45dB w nocy. Z tego też głównie trasy migracji i powodu odległość od populacje ptaków i nietoperzy. zabudowań (w zależności od Odległości między masztami ze ukształtowania terenu) powinna względu na turbulencję wynosić około 250 800m. wynoszą około 6 10 Dodatkowym utrudnieniem w wysokości masztu. MOŻLIWOŚCIPRZYŁĄCZENIATURBINYDO KRAJOWEGOSYSTEMUENERGETYCZNEGO (KSE) Przyjmuje się, że można przyłączyć następujące ilości mocy do danej linii przesyłowej: Linia przesyłowa 15kV 110kV 220v i więcej Moc przyłączona do 5MW do 50MW powyżej 50MW 12

Stanenergetyki Są jednak instalowane we wiatrowejwpolscei wszystkich województwach. perspektywyrozwoju Na koniec roku 2011 w Polsce zamontowanych było 526 instalacji o łącznej mocy 1616,36 MW. Najwięcej turbin wiatrowych znajduje się w województwie zachodniopomorskim, kujawsko-pomorskim, pomorskim, warmińsko mazurskim oraz wielkopolskim. Zgodnie z dokumentami rządowymi w Polsce do roku 2020 energetyka wiatrowa ma się dynamicznie rozwijać. Oprócz dużych instalacji lądowych ma powstać również farma morska oraz rozwinąć się rynek mikroinstalacji. Szczegółowy rozwój energetyki pokazują poniższe tabele. MoczainstalowanawMW Rok 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Energetyka Wiatrowa 1100 1550 2010 2520 3030 3540 4060 4580 5100 5620 6650 Lądowa 1100 1550 2000 2450 2900 3350 3800 4250 4700 5150 5600 Morska 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 500 Małe Instalacje 0 0 10 70 130 190 260 330 400 470 550 Rok 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Energetyk 2310 3255 4308 5327 6491 7541 8784 9860 Lądowa 2310 3255 4300 5268 6380 7370 8550 9563 Morska 0 0 0 0 0 0 0 0 Małe Instalacje ProdukcjaenergiwiatrowejwGWh 0 0 8 60 111 170 234 297 2018 2019 11211 12315 10810 11845 0 0 400 470 2020 15210 13160 1500 550 13

Stanenergetyki krajów europejskich to jednak wiatrowejnaświecie wyraźnie widać, że impet nowych instalacji turbin wiatrowych zaczyna spadać. Największą ilość zainstalowanej mocy w Europie mają Niemcy i Hiszpania. Do połowy 2011r. moc zainstalowana w energetyce wiatrowej na świecie osiągnęła 215 GW a rynek nowo zainstalowanych mocy zwiększył się rok do roku o 15% osiągając 18.4 GW do lipca 2011. Szacuje się, że w całym 201 1r. zostanie zainstalowanych 43.9 GW. Spoglądając na pierwszą dziesiątkę krajów o największej zainstalowanej w oczy rzuca się znaczące umocnienie Chin na pozycji lidera w wykorzystaniu energii wiatru. Energetyka wiatrowa przesunęła swoje centrum na wschód a Chiny stają się jej niekwestionowanym liderem. Do połowy 2011 w państwie środka zostało zainstalowanych 8 GW turbin wiatrowych, co stanowi 43% rynku światowych nowych instalacji. Skumulowana moc zainstalowana w energetyce wiatrowej w Chinach przekroczyła 52 GW Europejska energetyka wiatrowa na tle świata wyraźnie straciła impet. Mimo iż w pierwszej dziesiątce światowej energetyki wiatrowej jest 6 Aktualnysystemwsparcia Cena energii elektrycznej z OZE aktualnie jest kształtowana przez 2 czynniki: cenę ze sprzedaży energii elektrycznej (tzw. energia czarna ) oraz opłaty za zielone certyfikaty. Głównym mechanizmem wsparcia produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych jest więc system tzw. zielonych certyfikatów. Został on określony w ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 z późn. zm.). Rozwiązanie to jest mechanizmem rynkowym sprzyjającym rozwojowi energetyki odnawialnej. Jego istotą jest nałożony na przedsiębiorstwa energetyczne, zajmujące się sprzedażą energii elektrycznej odbiorcom końcowym, obowiązek uzyskania i przedstawienia do 14

umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki określonej ilości świadectw pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnych źródłach energii, bądź uiszczenia opłaty zastępczej (www.mg.gov.pl). Zielone certyfikaty funkcjonują w Polsce od 2005 r. Wtedy to weszły w życie nowe przepisy, zmieniające zakres obowiązku zakupu energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych. Zielone certyfikaty są prawem majątkowym powstającym w wyniku konwersji wydawanych przez Prezesa URE świadectw pochodzenia. Rejestracją oraz obrotem certyfikatami wynikającymi z zarejestrowanych świadectw zajmuje się Towarowa Giełda Energii SA. Prowadzi ona również rynek praw majątkowych, na którym sprzedawane i kupowane są prawa majątkowe do świadectw pochodzenia dla energii produkowanej ze źródeł odnawialnych. Kupować i sprzedawać mogą członkowie giełdy dopuszczeni do działania na rynku praw majątkowych, będący jednocześnie członkami rejestru świadectw pochodzenia. Prawa majątkowe są notowane w systemie kursu jednolitego i w systemie notowań ciągłych. Na rynku praw majątkowych nie obowiązują ograniczenia wahań kursów. Giełda zajmuje się również rejestrowaniem transakcji pozasesyjnych, czyli przeprowadzanych przez sprzedających i kupujących bez udziału giełdy. Rozliczeniem finansowym transakcji zawartych na zielonych certyfikatach zajmuje się Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych SA (Przewodnik dla przedsiębiorcy, Centrum informacji o środowisku, www.ekoportal.gov.pl). Ceny zielonychcertyfikatów Rok 2006 2007 2008 2009 2010 2011 PLN/MW 240 242,20 248,46 258,89 267,95 274,92 15

Analizaopłacalności farmywiatrowej Aby oszacować potencjalne korzyści z budowy farmy wiatrowej, przeprowadzono wstępną analizę nakładów, kosztów utrzymania, oraz przychodów. Do analizy przyjęto następujące założenia: Porównane będą dwie farmy wiatrowe o mocy 10 i 16MW pracujące na turbinach VESTAS V-90 o mocy 2MW każda. W analizie przyjęto stałe ceny za energię elektryczną (197,21zł/MWh) oraz za zielony certyfikat (272, 32 zł/mwh). W analizie szczegółowej koszty oraz przychody należy zwiększyć przynajmniej o poziom inflacji. Dla każdej z tych farm produktywność będzie porównywana przy prędkości wiatru na poziomie 6, 5 i 7,0 m/s. Koszty zatrudnienia zostały ustalone na poziomie 3400 zł/miesiąc/osoba. Kosztybudowyfarmywiatrowej Szacunkowe koszty budowy farmy wiatrowej w Polsce kształtują się następująco (średnia z ostatnich 4 lat) Koszty budowy farmy wiatrowej [w %] Dostawa turbiny wiatrowej + montaż + transport Prace budowlane 6,5 Przyłącze elektryczne 10,5 Nakłady przedprodukcyjne [projekt +badanie wiatru +analizy] 78 5 16

Do naszej analizy przyjęto budowę farmy wiatrowej o mocy 10 i 16MW pracujących na turbinach wiatrowych VESTAS V90 o mocy 2MW każda. Koszt takiej turbiny wynosi około 2.400.000 2.500.000 EUR (netto). Kurs EURO przyjęto na stałym poziomie 4 PLN. Kosztbudowyfarmy10MW Koszt 1 turbiny [EUR] 2 400 000 2 500 000 Koszt farmy [PLN] 75 076 923 78 205 128 Koszt 1 turbiny [EUR] Kosztbudowyfarmy16MW 2 400 000 2 500 000 Koszt farmy [PLN] 120 123 077 125 128 205 Dane te należy zweryfikować z wybranymi lokalizacjami, gdyż koszty budowy farmy (oprócz kosztów zakupu turbin) mogą zależeć od czynników lokalnych (długość dróg dojazdowych, przyłączy itp.) Koszty te będzie można pomniejszyć o cenę zakupu projektu (500.000 PLN za każdy 1 MW mocy). Ewentualny czas dostawy turbiny to około 26 tygodni po podpisaniu umowy i wpłacie zaliczki w wysokości 30% (na resztę będzie potrzebne zabezpieczenie, np. akredytywa nieodwołalna) 17

Kosztyeksploatacyjne Koszty te zostały oszacowane na podstawie istniejącej farmy wiatrowej EW Kamieńsk. Koszty eksploatacyjne dla farmy o mocy 10MW i 16MW [w tys. PLN] 2% podatku od wartości budowlanej 500000 800000 Umowy outsourcingowe 100000 100000 Ubezpieczenie 340000 540000 Koszty uczestnictwa na TGE 120000 200000 Koszt wynajmu ziemi 75000 120000 2% podatku od wartości budowlanej 500000 800000 Koszty remontowe 2% wartości 1250000 2000000 3 osoba zatrudniona + umowy outsourcing 122400 122400 RAZEM 3007400 4682400 Koszty te mogą się różnić w zależności od ilości zatrudnionych osób, wartości części budowlanej, warunków ubezpieczenia itp. Dodatkowo można przyjąć, że przez pierwsze trzy lata nie będzie kosztów remontów, gdyż na taki czas udzielana jest przez producenta gwarancja. Ponadto można zrezygnować z kosztów uczestnictwa w Towarowej Giełdzie Energii (TGE) przez kontraktacje sprzedaży zielonych certyfikatów jednemu zainteresowanemu podmiotowi. 18

Przychody Przychody te zostały oszacowane na podstawie teoretycznych danych produktywności otrzymanych od firmy VESTAS dla średniej prędkości wiatru 6,5 i 7,0m/s i odpowiednich dla nich produktywności. Dane te będzie można zweryfikować po uzyskaniu pomiarów wiatru w miejscu ewentualnej inwestycji. Przychody roczne farmy wiatrowej [w PLN] Prędkość wiatru w m/s 6,5 6,5 7,0 7,0 Produkcja 1 Turbiny (2 MW) w MWh/a Produkcja farmy 10MW w PLN Produkcja farmy 16 MW w PLN Szacunkowo można określić czas życia farmy wiatrowej na 20 25 lat. Z powyższej wstępnej analizy wynika, że bez kredytu i przy stałych kosztach i przychodach, nakłady mogą się zwrócić się po około 8-10 latach. W przypadku podjęcia decyzji o inwestowaniu w farmę wiatrową, należy dodatkowo zwrócić uwagę na możliwość współfinansowania danej inwestycji ze środków publicznych. Ale taka możliwość 4 800 5 000 5 300 5 500 11 268 720 11 738 250 12 442 545 12 912 075 18 029 952 18 781 200 19 908 072 20 659 320 będzie znana w momencie ustalenia wielkości i lokalizacji inwestycji oraz dopasowaniu do niej możliwości dofinansowania. Jest to wstępna analiza w oparciu o dane istniejących farm wiatrowych (koszty) oraz produktywność przy danych prędkościach wiatru Szczegółowa analiza będzie mogła nastąpić po wybraniu odpowiedniej lokalizacji oraz otrzymaniu wszelkich dokumentów i pomiarów dla niej. 19

Przydomowelektrownie wiatrowe Bardzo ciekawym rozwiązaniem jest budowa przydomowej elektrowni wiatrowej. W wielu krajach powstają małe przydomowe elektrownie wiatrowe wykorzystywane na potrzeby danego gospodarstwa domowego. Są to instalacje od kilku Watów do 15-30 Kilowatów i mogą w znaczący sposób ograniczyć zużycie prądu na potrzeby własne, co w dzisiejszych czasach wzrostu cen energii elektrycznej jest nie bez znaczenia. Najlepiej sprawują się jako zasilanie domów niskoenergetycznych potrzebujących małej ilości prądu. Przydomowa elektrownia wiatrowa dostarcza prąd na potrzeby układu wydzielonego. Może ona dostarczać prąd do autonomicznego obwodu w domu (np. obwód ogrzewania czy oświetlenia) lub dostarczać prąd dla całego gospodarstwa domowego, odłączając je od sieci na czas korzystania z energii wytworzonej z elektrowni wiatrowej. Zasilane tylko z instalacji wiatrowej, w ogóle niepodłączone do sieci elektroenergetycznej, mogą być też całe domy, jednak w polskich warunkach pogodowych jest to niemożliwe, gdyż średni czas pracy elektrowni wiatrowej (w zależności od terenu i wietrzności) oscyluje w granicach 2.000 2.500 godzin rocznie, co daje około 25% sprawność instalacji. Takie instalacje oprócz wiatraka wyposażone są w prądnice (prądu stałego lub asynchroniczne) oraz zestaw akumulatorów, które mogą dostarczać prąd w czasie braku wiatru oraz w falownik (przy prądnicach prądu stałego), który będzie konwertował prąd stały na prąd przemienny. Przed inwestycją w przydomową elektrownię wiatrową należy jednak sprawdzić warunki wiatrowe i terenowe przyszłej lokalizacji. Jeżeli chodzi o pomiary wiatru, można zakupić wyniki z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, który posiada stacje pomiarowe w całej Polsce. Inną opcją jest zakup danych z cyfrowych 20

atlasów Wiatru, udostępnianych przez różne firmy. Im dłuższy okres prowadzenia pomiarów, tym lepiej można określić czas pracy elektrowni wiatrowej. Natomiast jeżeli chodzi o warunki terenowe, to najważniejsze jest, aby na trasie dominującego kierunku wiatru nie było żadnych przeszkód terenowych. Najczęściej wiatraki stawia się obok domu na masztach osadzonych na fundamencie lub utrzymywanych odciągami. Nieraz też stawia się małe instalacje na dachach domów, jednak w takim wypadku ważny jest stopień obciążenia konstrukcji. Dlatego też takie rozwiązanie można raczej stosować przy domach, które miały taką instalację założoną już w projekcie. Niestety, budowa małych elektrowni wiatrowych również podlega ograniczeniom. Po pierwsze przepisy w sprawie hałasu są takie same jak przy dużych elektrowniach wiatrowych. Oznacza to, że takie instalacje są stawiane w odległości najczęściej 20-100 m od budynku mieszkalnego. Ponadto elektrownie wiatrowe związane z gruntem są uważane za obiekty budowlane i wymagają odpowiednich zezwoleń. Jedynym wyjątkiem są instalacje budowane na odciągach jednak tu należy się skonsultować w gminie gdyż te przepisy mogą być różnie interpretowane przez poszczególne instytucje. Cena przydomowych elektrowni zależy od zainstalowanej mocy. Najmniejsze wiatraki o mocy 100 W mogą kosztować około 600 zł, średnie - około 3 kw to koszt rzędu 20.000 zł, natomiast największe, o mocy 15 kw mogą osiągnąć cenę nawet do 70.000 80.000 zł. Dzierżawaziemi Inną potencjalną możliwością zarobku na energetyce wiatrowej jest wynajem ziemi pod inwestycję. Deweloperzy oferują przeważnie opłatę roczną za postawiony wiatrak w wysokości około 15.000 25.000 zł. Jednak należy tu wziąć pod uwagę, że wiatraki nie są rozstawiane równomiernie i może okazać się, że dany właściciel zgodzi się na wynajem ziemi ale u niego nie 21

będą stały instalacje i nic nie zarobi. Jednak jeśli zgodzi się na tego typu transakcję, będzie musiał spełnić szereg warunków. Może to być zakaz budowy nieruchomości w pobliżu, bądź nakaz odpowiedniego rodzaju upraw. Zresztą takie same zasady mogą obowiązywać osoby, u których instalacje powstaną. Dodatkowo w umowach powinien być zapis o podwyższaniu opłaty o wskaźnik inflacji. Polska prawdopodobnie w ciągu kilku lat znajdzie się w strefie euro a w czasie trwania dzierżawy przy poziomie inflacji rocznej 3% kwota dzierżawy może radykalnie zmniejszyć się w stosunku do wartości dzisiejszej. Umowy te zawierane są przeważnie na okres 25-30 lat, co czyni je bardzo atrakcyjnymi. Jednak w umowie powinna być informacja, co się będzie działo po ww. okresie, tzn. czy ziemia pod wiatraki będzie przywrócona z powrotem do stanu przed podpisaniem umowy. Pod wiatrakami o mocy 2 MW wylewane są betonowe fundamenty o średnicy około 30 m. Ponadto grunt pod wiatraki jest odrolniany. Tak więc jeżeli grunt nie zostanie przywrócony do stanu poprzedniego, należałoby ustalić co dalej. Jedną z możliwości jest przyjęcie założenia, że na tym terenie znów powstanie farma wiatrowa i istniejąca infrastruktura będzie ponownie używana, inną jest powrót do stanu sprzed dzierżawy, lecz to może być trudne i kosztowne. Następną sprawą sporną jest widniejąca kara za zerwanie umowy przez właściciela. W zależności od dewelopera może ona sięgać nawet do kilku milionów zł. Firmy deweloperskie argumentują tak wysoką karę dużymi środkami potrzebnymi na inwestycje w farmy wiatrowe. Jednak bardzo często kwota ta przekracza wartość całego majątku danego rolnika. Należy również doprecyzować, w jakim czasie po podpisaniu umowy przedwstępnej będzie zawarta umowa notarialna, oraz zakres obostrzeń dotyczących korzystania z gruntów w czasie między umową przedwstępną a notarialną. Bardzo często 2

deweloperzy podpisują umowy przedwstępne, aby zablokować teren pod inwestycje konkurencji ale sami nie są w stanie sfinansować inwestycji. Ponadto należy zastanowić się nad odległością budynków mieszkalnych od projektowanej farmy wiatrowej. Mając to wszystko na uwadze, przed podpisaniem ewentualnej umowy na dzierżawę ziemi należałoby ją skonsultować z prawnikiem. Jednak firmy deweloperskie bardzo często nie wyrażają zgody na zmiany w zaproponowanej przez siebie wersji umowy. W trochę innej sytuacji są grupy osób posiadające ziemię i wspólnie negocjujące umowę. Tak więc najlepiej byłoby negocjować wspólne z sąsiadami, szczególnie że powierzchnię danej farmy można liczyć w setkach hektarów (średnia farma zajmuje około 200 300 ha). Dodatkowo, przed podjęciem decyzji o dzierżawie, należy pomyśleć o utraconych walorach krajobrazowych. Proponowanynowy systemwsparcia Nowy system wsparcia został zaprezentowany w projekcie ustawy o Odnawialnych Źródłach Energii z dnia 20 grudnia 2011r. Ustawa o OZE ma pozwolić wypełnić ciążący na Polsce obowiązek pełnej transpozycji do polskiego systemu prawnego dyrektywy Parlamenty Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2009 r. (Dyrektywa 2009/28/WE) oraz ma za zadanie uregulować prawodawstwo dotyczące OZE zbierając wszystkie elementy w jednym dokumencie. Po pierwsze wprowadzono pojęcie mikroinstalacji. Zgodnie z projektem ustawy mikroinstalacja jest to instalacja odnawialnego źródła energii o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40 kw lub zainstalowanej mocy cieplnej lub chłodniczej do 70 kw, lub służącej do wytwarzania biogazu rolniczego, lub wytwarzania energii elektrycznej z biogazu rolniczego o 23

zainstalowanej mocy elektrycznej nie większej niż 100 kw, lub zainstalowanej mocy cieplnej lub chłodniczej nie większej niż 130 kw. Urządzenia takie będą mogli instalować tylko wykwalifikowani instalatorzy, ale oprócz instalacji wiatrowych, które będą mogły być instalowane przez każdego. Wytwarzanie energii w mikroinstalacji nie będzie wymagać ani koncesji ani wpisu do rejestru wytwarzanie energii elektrycznej pod warunkiem, że będzie zużyta na potrzeby własne bądź sprzedaż nie będzie większa niż 30%. Dodatkowo przewidziano uproszczone wymogi dla wniosku o określenie warunków przyłączenia dla mikroinstalacji. Ponadto za przyłączenie mikroinstalacji do sieci elektroenergetycznej nie pobiera się opłat, a nakłady inwestycyjne ponoszone w związku z przyłączeniem uwzględnia się, w uzgodnieniu z Prezesem URE, w kosztach przedsiębiorstwa wytwarzającego energię w mikroinstalacji. Dodatkowo wprowadzono obowiązek zakupu oferowanej energii elektrycznej wytworzonej w mikroinstalacji, obciążający przedsiębiorstwo energetyczne wytwarzające energię elektryczną lub zajmujące się jej obrotem i sprzedającym energię odbiorcy końcowemu. Ilość energii objętej obowiązkowym zakupem ustala się na podstawie wskazań układu pomiarowo-rozliczeniowego, instalowanego na własny koszt przez OSD. Cena zakupu nie może być niższa niż 70% średniej ceny sprzedaży na rynku konkurencyjnym w poprzednim roku kalendarzowym, ustalanej zgodnie z nowym Prawem energetycznym. Ponadto utrzymano podstawowy element systemu wsparcia w postaci świadectw pochodzenia energii, tzw. certyfikatów. Będą one wydawane przez Prezesa URE oddzielnie dla: energii elektrycznej, ciepła lub chłodu wytwarzanego w wysokosprawnej kogeneracji (jeżeli paliwem zużywanym do wytworzenia jest biomasa, biogaz lub biopłyny), oraz dla biogazu rolniczego lub energii wytworzonej z takiego biogazu. 24

Zmieniony jednak został system naliczania opłaty zastępczej. Na podstawie projektu ustawy będzie ona obliczana przyjmując za punkt wyjścia jednostkową opłatę wynoszącą 470 zł i pomniejszając ją o średnią cenę sprzedaży energii elektrycznej w poprzednim roku kalendarzowym (ustalaną zgodnie z nowym Prawem energetycznym). Świadectwa pochodzenia określać będą m.in. tzw. współczynnik korekcyjny, którego wartość określą przepisy wykonawcze. Te właśnie współczynniki decydować będą o faktycznym zróżnicowaniu zakresu wsparcia dla poszczególnych odnawialnych źródeł energii, ponieważ dla celów związanych z ustalaniem wypełnienia obowiązku umorzenia świadectw pochodzenia brana będzie pod uwagę nie ilość rzeczywiście wytworzona w danym OZE, ale ilość ta skorygowana odpowiednim współczynnikiem. Współczynniki korekcyjne określać będzie co 3 lata Minister Gospodarki, z uwzględnieniem postępu technologicznego, kosztów wytwarzania energii w poszczególnych OZE, polityki energetycznej państwa i tzw. krajowego planu działania. Będą one zróżnicowane w zależności od rodzaju i mocy zainstalowanej poszczególnych źródeł, zgodnie z podziałem zawartym w projekcie, przy czym dla mikroinstalacji przewidziano preferencję w postaci powiększania odpowiedniego współczynnika o 0,5 punktu. Świadectwo pochodzenia, wraz z określonym współczynnikiem korekcyjnym, przysługuje dla nowej instalacji OZE przez okres kolejnych 15 lat od dnia jej oddania do użytku, oraz dla instalacji OZE oddanej do użytku przed dniem wejścia w życie nowej ustawy przez okres kolejnych 15 lat, liczony od dnia wytworzenia po raz pierwszy energii elektrycznej, za którą przysługiwało świadectwo pochodzenia. Świadectwa pochodzenia nie będą przysługiwać w przypadku instalacji OZE oddanych do użytku przed 1997 r., z wyjątkiem takich instalacji, które poddane zostaną po dniu 25

wejścia w życie ustawy modernizacji na zasadach określonych w projekcie ustawy. Ustawa ta jest aktualnie w czasie konsultacji społecznych. Projekt jej nowej (poprawionej) wersji ma się pojawić w najbliższym czasie. Być może już w maju. 26