Aktualne problemy ochrony lasu - 2014 Ustron-Jaszowiec, 22-24.X.2014 r. Foliofagi sosny i świerka metody oceny nasilenia ich występowania na Ukrainie Volodymyr Kramarets Narodowy Uniwersytet Leśno-techniczny Ukrainy Ivan Yasinovskyy Przedsiębiorstwo Państwowe "Lvivlisozachyst" 1
Skład gatunkowy lasów na Ukrainie 2
Foliofagi świerka Nie stwierdzono masowego występowania foliofagów w drzewostanach świerkowych. Czasami Cephalcia sp. Pristiphora abietina 3
Foliofagi sosny 4
Lata, w ktoryсh notowano gradacje foliofagów sosny 5
Area, thous. ha Średnia powierzchnia występowania szkodników liściożernych sosny 100 1947 1977 (first column) and 1978 2012 (second column) 80 60 40 20 0 Pine defoliators Diprion pini Neodiprion sertifer Dendrolimus pini Panolis flammea Bupalus piniarius Species (Meshkova, 2008, 2012) 1947-1977 1978-2008 6
Częstość występowania ognisk najważniejszych foliofagów sosny na Ukrainie Gatunki owadów Częstość, % Korelacja z długością r t Diprion pini 29.9±4.9 0.64±0.21 3.11 Neodiprion sertifer 45.6±6.6 0.56±0.20 2.87 Bupalus piniarius 13.2±3.4 0.50±0.43 1.15 Panolis flammea 16.4±3.1 0.54±0.38 1.45 Dendrolimus pini 13.8±3.2 0.19±0.35 0.55 t 0.001 = 3.77; t 0.01 = 2.81; t 0.05 = 2.07 (Meshkova, 2008, 2012) 7
Okres międzygradacjyny głównych foliofagów sosny na Ukrainie Gatunki owadów Okres, lata 1947 1977 1978 2008 t Diprion pini 8.6±0.7 7.9±0.4 0.9 Neodiprion sertifer 7.8±0.5 7.6±0.5 0.3 Panolis flammea 10.9±0.8 10.4±0.8 0.4 Bupalus piniarius 10.1±0.8 8.1±0.7 1.9 Dendrolimus pini 10.7±0.8 9.4±0.8 1.1 t 0.001 = 3.77; t 0.01 = 2.81; t 0.05 = 2.07; t 0.1 = 1.68 (Meshkova, 2008, 2012) 8
Obszary masowej gradacji foliofagów sosny Strefa stałych gradacji lub ognisk pierwotnych (lasy sosnowy w stepie i lesostepie, Wschodnie Polesie) Strefa okresowych gradacji (Polesie Kijowsko- Żytomierske) Strefa lokalnych gradacji (Polesie Zachodnie) 9
Nadzór lotniczy Przedsiębiorstwo Państwowe "Ukraińska Baza Lotniczej ochrony lasów" Gatunki, które są łatwe do wykrycia (boreczniki sosnowe); Gatunki, które są trudne do wykrycia (brudnica mniszka, barczatka sosnówka, poproch cetyniak, strzygonia choinówka, osnuje). 10
Wstępne metody oceny występowania foliofagów sosny polegają na: ocenie defoliacji koron drzew, obserwacji rójki imagines (ocena wizualna, rzadko przy użyciu pułapek feromonowych) 11
Szczegółowe obserwacje Liczba jaj na pniach drzew (średnia liczba na 1 pniu) brudnica mniszka; Poszukiwanie zimujących stadiów w ściółce (średnia liczba na 1 m 2 ) barczatka sosnówka; poproch cetyniak; strzygonia choinówka; boreczniki sosnowe 12
Poszukiwanie zimujących stadiów w ściółce określenie średniej liczby gąsienic barczatki sosnówki, kokonów boreczników, poczwarek strzygoni choinówki i poprocha cetyniaka na poletkach 1 1 m zakładanie pod drzewami sektorowych powierzchni próbnych 13
Tabela A. Il inskego dla oceny zagrożenia 100% defoliacji igieł lub liści (1964) 14
Andrij G. IL INSKIj (1890-1970) 15
Hydrotermiczny współczynnik (coefficient) G. Selaninowa r GTK = 0,1 t r suma opadów, mm; t suma średnich dziennych temperatur powietrza, о С GTK 1 okres suszy 16
Barczatka sosnówka Dendrolimus pini Obserwacje wstępne: Uszkodzenia igieł i opad ekskrementów. Imagines w okresie rójki (VII- początek VIII) Obserwacje szczegółowe: X-XI poszukiwanie gąsienic w sciółce; wiosną opaski lepowe na pniach drzew 17
Brudnica mniszka Lymantria monacha Obserwacje wstępne: VI-VII opad ekskrementów, ogryzionych igieł/liści, defoliacja oraz obecność. Koniec VII początek VIII liczenie poczwarek i/lub egziuwii, obserwacje motyli w czasie rójki. Feromon płciowy. Obserwacje szczegółowe: Jesień-zima liczenie jaj na pniach 18 drzew
Strzygonia choinówka Panolis flammea Obserwacje wstępne: VI pocz. VII uszkodzenia igieł na pędach majowych, opad ekskrementów Obserwacje szczegółowe: jesienią liczenie poczwarek w sciółce 19
Poproch cetyniak Bupalus piniarius Obserwacje wstępne: IX-X charakterystyczne uszkodzenia igieł gąsienicami L1 i L2. Opad ekskrementów. Obserwacje szczegółowe: Późną jesienią poszukiwanie poczwarek w sciółce. 20
Borecznik sosnowiec - Diprion pini Obserwacje wstępne: Połowa V i koniec VIII charakterystyczne uszkodzenia igieł Druga połowa V i połowa ІХ zgrupowania larw na galązkach oraz opad ekskrementów. Obserwacje szczegółowe: Jesienią poszukiwanie kokonów w sciółce 21
Borecznik rudy - Neodiprion sertifer Obserwacje wstępne: charakterystyczne uszkodzenia igieł w połowie V, opad ekskrementów oraz obecność larw w koronach koniec VI - początek VII Obserwacje szczegółowe: Pierwsza połowa VII liczenie kokonów 22
Zwiększenie powierzchni zagrożenia drzewostanów W ciągu ostatnich czterech lat: Diprion pini (54,2 tys. ha w 2011 r.), Neodiprion sertifer (z 22 tys. ha w 2010 r. do 41,1 tys. ha w 2012 r.) Dendrolimus pini (6 tys. ha w 2013 r.) 23
Serdecznie dziękuję za uwagę! Щиро дякую за увагу! 24