Raport Roczny 2013 CCI 2007CB163PO011 PROGRAM OPERACYJNY WSPÓŁPRACY TRANSGRANICZNEJ POLSKA (WOJEWÓDZTWO LUBUSKIE) BRANDENBURGIA 2007 2013 W RAMACH EUROPEJSKIEJ WSPÓŁPRACY TERYTORIALNEJ Unia Europejska Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Warszawa, czerwiec 2014r.
1. Informacje wstępne 4 2. Przegląd realizacji PO EWT PL-BB. 5 2. 1. Realizacja i analiza postępów. 5 2.1.1 Informacje na temat postępów rzeczowych programu operacyjnego. 6 2.1.2 Informacje finansowe PO EWT PL- BB. 8 2.1.3 Informacja na temat podziału wykorzystania funduszy wg kategorii interwencji (bez Pomocy Technicznej). 9 2.1.4 Pomoc w podziale na grupy docelowe (bez Pomocy Technicznej). 11 2.1.5 Pomoc ponownie wypłacona lub wykorzystana (bez Pomocy Technicznej). 11 2.1.6 Analiza jakościowa (bez Pomocy Technicznej). 12 2.1.6.1 System realizacji Programu 12 2.1.6.2 Postęp finansowy i rzeczowy Programu (priorytety 1-3). 12 2.1.6.3 Rekomendacje KE i IZ. 18 2.1.6.4 Instrumenty inżynierii finansowej. 18 2.1.6.5 Realizacja założeń SL/EU 2020. 18 2.1.6.6 Strategia UE dla RMB. 20 2.2. Informacja na temat zgodności z przepisami wspólnotowymi. 20 2.2.1. Zasada równości szans. 20 2.2.2 Zasada partnerstwa. 21 2.3 Opis napotkanych problemów w trakcie realizacji Programu oraz podjętych w związku z tym działań zaradczych. 21 2.4 Zmiany w kontekście realizacji PO EWT PL-BB (w stosownych wypadkach). 23 2.5 Zasadnicze modyfikacje w rozumieniu art. 57 rozporządzenia nr 1083/2006 (w stosownych wypadkach). 23 2.6 Komplementarność pomocy z innymi instrumentami wsparcia. 23 2.7 Kontrole krzyżowe w zakresie odpowiedzialności IZ. 24 2.8 Monitorowanie i ocena. 25 2.9 Krajowa rezerwa wykonania pomocy. 27 3. Realizacja w podziale na Priorytety. Postęp wdrażania wg Priorytetów (bez Pomocy Technicznej). 28 3.1 Priorytet 1. 28 3.1.1 Osiągniecie celów i analiza postępów 28 3.1.2 Opis istotnych problemów we wdrażaniu wraz z podjętymi środkami zaradczymi. 33 3.1.3 Przykłady projektów wybranych do dofinansowania. 34 3.2 Priorytet 2. 34 3.2.1 Postęp w realizacji celów Priorytetu wraz z analizą postępów. 34 3.2.2 Opis istotnych problemów we wdrażaniu wraz z podjętymi środkami zaradczymi 38 3.2.3 Przykłady projektów wybranych do dofinansowania 38 3.3 Priorytet 3 38 3.3.1 Postęp w realizacji celów Priorytetu wraz z analizą postępów 38 3.3.2 Opis istotnych problemów we wdrażaniu wraz z podjętymi środkami zaradczymi 43 2
3.3.3 Przykłady projektów wybranych do dofinansowania 44 4. Pomoc Techniczna 44 5. Informacja i promocja. 46 5.1 Imprezy informacyjno-promocyjne. 46 5.1.1 Konsultacje w związku z naborem/ konsultacja dla BW i Partnerów projektu 46 5.1.2 Szkolenia dla beneficjentów. 46 5.1.3. Imprezy promocyjne. 47 5.1.4 Spotkania/imprezy/konferencje instytucji zaangażowanych/z udziałem instytucji zaangażowanych we wdrażanie Programu. 49 5.1.5 Informowanie o wdrażaniu Programu w gremiach regionalnych. 49 5.2 Współpraca z mediami. 49 5.3 Materiały informacyjno-promocyjne 50 5.5. Strona internetowa Programu. 52 5.1.2. Fanpage na facebooku. 54 Wykaz skrótów 55 Wykaz tabel 56 Wykaz wykresów 56 Wykaz załączników 57 Załącznik 1. 58 Załącznik 2. 60 Załącznik 3. 62 Załącznik 4. 63 Załącznik K. 69 Załącznik O. 70 3
1. Informacje wstępne Cel: Europejska Współpraca Terytorialna PROGRAM OPERACYJNY WSPÓŁPRACY TRANSGRANICZNEJ POLSKA (WOJEWÓDZTWO LUBUSKIE) BRANDENBURGIA 2007 2013 w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej Kwalifikowany obszar: po polskiej stronie: Podregion Gorzowski (PL 431 w skład którego wchodzą powiaty: gorzowski, międzyrzecki, słubicki, strzelecko drezdenecki, sulęciński i miasto na prawach powiatu Gorzów Wielkopolski), Podregion Zielonogórski (PL 432 - w skład którego wchodzą powiaty: krośnieński, nowosolski, świebodziński, zielonogórski, żagański, żarski, wschowski i miasto na prawach powiatu Zielona Góra), po niemieckiej stronie: Powiat Märkisch-Oderland (DE 413), Powiat Oder-Spree (DE 415), Miasto na prawach powiatu Frankfurt nad Odrą (DE 411), Powiat Spree-Neiße (DE 429), Miasto na prawach powiatu Cottbus (DE 422). ROCZNE Z REALIZACJI SPRAWOZDANIE Okres programowania: 1 stycznia 2007-31 grudnia 2013 Numer programu (nr CCI): CCI 2007CB163PO011 Nazwa programu: Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Polska (Województwo Lubuskie) Brandenburgia 2007-2013 w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej Rok sprawozdawczy: 1 stycznia 2013 31 grudnia 2013 Data zatwierdzenia rocznego sprawozdania przez Komitet Monitorujący: w procedurze obiegowej w dniach: 21 maja 3 czerwca 2014 r. 4
2. Przegląd realizacji PO EWT PL-BB. Niniejszy dokument stanowi podsumowanie działań realizowanych w ramach PO EWT PL-BB w 2013 r. W bieżącym okresie sprawozdawczym rozdysponowano prawie 100% środków EFRR alokacji. Raport za 2013 r. został sporządzony na podstawie rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006 z 8 grudnia 2006 r. oraz rozporządzenia zmieniającego Komisji (WE) nr 846/2009 z 1 września 2009 r., z uwzględnieniem rozporządzenia Parlamentu i Rady (WE) nr 1080/2006 z 5 lipca 2006 r. i rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z 11 lipca 2006 r. W celu zachowania przejrzystości prezentowanych informacji wszystkie kwoty prezentowane w rozdziałach dotyczących postępów rzeczowych i finansowych zostały przedstawione w zaokrągleniu w mln EUR. Wszystkie podawane kwoty są kwotami rzeczywistymi, tzn. uwzględniają oszczędności generowane przez projekty/końcowe rozliczenie projektu lub/i warunki finansowe nałożone na nie przez KM. 2. 1. Realizacja i analiza postępów. Efekty wdrażania Programu w 2013 r. Wpływ realizacji Programu można oceniać w wymiarze korzyści gospodarczych (poprzez inwestycje w infrastrukturę), jak i społecznych dzięki przedsięwzięciom poprawiającym relacje między sąsiadami po obu stronach granicy. Wdrażane w Programie projekty przyczyniły się do m.in. poprawy połączeń komunikacyjnych pomiędzy polską i niemiecką częścią obszaru pogranicza, zwiększenia atrakcyjności turystycznej regionu, poprawy standardów ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego, wzmocnienia bezpieczeństwa ludności oraz zmniejszenia zagrożenia katastrofami naturalnymi i poprawy stanu środowiska. Projekty wsparły również innowacje w gospodarce, w tym również wykorzystanie technologii proekologicznych; powstały sieci współpracy gospodarczej, w tym między MŚP i sektorem nauki. Powstały także instytucje, których celem jest wspieranie przedsiębiorców i konsumentów pogranicza. Wymiar społeczny to zarówno lepsze warunki kształcenia młodzieży, wspólne polsko-niemieckie systemy kształcenia dzieci, w tym nauka języka sąsiada, jak i zmniejszenie uprzedzeń i stereotypów oraz promowanie pozytywnego wizerunku sąsiada. Wymienione wyżej efekty osiągnięto dzięki konkretnym działaniom w ramach poszczególnych projektów: Ze środków Programu wybudowano 44 km dróg. Trwa również budowa mostu na Nysie Łużyckiej łączącego stronę polską i niemiecką. Znaczącym rezultatem tych działań jest skrócenie czasu przejazdu, poprawa bezpieczeństwa na drogach, co przyczynia się do poprawy atrakcyjności gospodarczej i turystycznej regionu. Obszar pogranicza został również wzbogacony o 22 km ścieżek rowerowych. Podjęto szereg działań związanych z nadrzecznym położeniem obszaru wsparcia (rozwój turystyki wodnej na rzece Nysa, rejsy rzeczne po rzece Odrze), zmodernizowano obiekty sportowe w Guben, Gubinie, Drzonkowie i Forst oraz wybudowano amfiteatr w Kostrzynie nad Odrą. Obecnie na tych obiektach odbywają się m.in. polsko niemieckie zawody sportowe oraz imprezy kulturalne (np. w Kostrzynie nad Odrą Piknik Europejski z okazji 10-lecia przystąpienia Polski do Unii Europejskiej czy cykliczne Polsko Niemieckie Jesienne Spotkania ze sportem i muzyką" we wsi Podlegórz). O dziedzictwo kulturowe zadbano m.in. poprzez rewitalizację zabytkowych obiektów takich jak: Twierdza Kostrzyn oraz Kościół Farny w Gubinie oraz odnowę kompleksów parkowych: Lasek i Park Piastowski w Zielonej Górze, Park Branitz w Cottbus i Wschodnioniemiecki Ogród Różany w Forst. Nowe Polsko- Niemieckie Centrum Spotkań we wsi Podlegórz oraz wyremontowane pomieszczenia Centrum Spotkań Polsko- Niemieckich w Przylepie k. Zielonej Góry przyczyniły się do lepszej integracji społeczeństw pogranicza. Wybudowano obiekty na potrzeby ćwiczeń służb przeciwpożarowych na terenie Landesschule und Technische Einrichtung für Brand- und Katastrophenschutz des Landes Brandenburg, w których docelowo będzie przeszkolonych ponad 1000 strażaków. Unowocześniono siedziby i zapewniono nowy sprzęt dla służb ratowniczych w Witnicy, Groß Gastrose oraz w Gorzowie Wlkp. Służą one zapewnieniu bezpieczeństwa ludności po obu stronach rzek granicznych na wypadek klęsk naturalnych. W ramach działań wspierających gospodarkę stworzono sieci współpracy pomiędzy MŚP i lokalnymi uczelniami oraz instytucjami okołobiznesowymi. Zrealizowano co najmniej 30 dużych inicjatyw szkoleniowych. Powstały miejsca, gdzie zarówno konsument, jak i przedsiębiorca może uzyskać informacje na tematy gospodarcze, m.in. Transgraniczne Centrum Marketingu Euromiasta Gubin-Guben czy Polsko-Niemieckie Centrum Informacji Konsumenckiej. Również uczelnie wyższe dzięki środkom EFRR mogły m.in. wesprzeć 5
poszukiwanie możliwości najbardziej ekonomicznego wytwarzania ciepła na potrzeby różnych odbiorców (od gospodarstw domowych po średnie przedsiębiorstwa). W ramach projektów realizowanych przez placówki edukacyjne praktyki zawodowe ukończyło prawie 500 uczniów, blisko 30 bezrobotnych uzyskało nowe kwalifikacje, utworzono 7 nowych kierunków kształcenia, zmodernizowano 3 szkoły średnie oraz wybudowano dwa przedszkola. W ramach wszystkich inicjatyw na rzecz zatrudnienia w ramach Programu wzięło udział ok. 1000 osób. Ważnym filarem Programu jest też Fundusz Projektów Małych i Sieciowych, w ramach którego poprzez inicjatywy społeczności lokalnych ok. 21,5 tys. osób mogło lepiej poznać swojego sąsiada. Efekty wdrażania projektów realizowanych w ramach Programu potwierdzają formalnie przede wszystkim raporty końcowe z postępu realizacji projektów, składane przez beneficjentów wiodących, wskazujące m.in. na zrealizowane wskaźniki produktu i rezultatu. Dodatkowym źródłem informacji są publikacje w prasie oraz audycje telewizyjne, wskazujące na efekty realizacji projektów. 2.1.1 Informacje na temat postępów rzeczowych programu operacyjnego. W okresie sprawozdawczym zakończono realizację 25 projektów, w tym dla 16 projektów poprzez ostateczne rozliczenie finansowe (otrzymanie ostatniej końcowej refundacji), a 9 projektów zostało zakończonych rzeczowo. Ponad połowa zakończonych (finansowo i rzeczowo) projektów dotyczyła działań infrastrukturalnych, tylko cztery odnosiły się do celów Priorytetu 2, a osiem wpisywało się w założenia Priorytetu 3. Należy przy tym zaznaczyć, iż spośród ośmiu projektów zakończonych z Priorytetu 3, cztery to tzw. Projekty parasolowe wdrażane przez polskie i niemieckie biura Euroregionów Pro Europa Viadrina oraz Sprewa Nysa Bóbr. A zatem tylko pozostałe cztery zakończone projekty były związane z działaniami dotyczącymi poprawy kształcenia i sytuacji zatrudniania na obszarze pogranicza polsko niemieckiego. W Tabeli numer 1 postęp realizacji poszczególnych wskaźników został przedstawiony w odniesieniu do projektów zakończonych finansowo. Partnerzy wybierali najczęściej kombinację 3 możliwych typów współpracy, choć należy zaznaczyć, iż różnica pomiędzy liczbą projektów spełniających trzy i cztery kryteria współpracy transgranicznej w okresie sprawozdawczym jest nieznaczna jeden projekt. Na tym etapie wdrażania Programu jednakże nie można wskazywać, jaki trend przeważył, gdyż zakończona została realizacja zaledwie 35% projektów zatwierdzonych do dofinansowania. Tabela 1. Postęp fizyczny PO EWT PL-BB w 2013 r. 1 Kod wskaźnika Wskaźniki Jednostka Rok 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Ogółem Wskaźniki produktu n.d. Wskaźnik 1: Liczba projektów, które spełniają dwa spośród następujących kryteriów: wspólne przygotowanie, wspólna realizacja, wspólny personel, wspólne finansowanie w zatwierdzonym dokumencie programowym nie określono jednostek oraz wartości docelowej wskaźników na poziomie poszczególnych okresów sprawozdawczych Realizacja 0 0 0 0 1 docelowa bazowa Szacowana realizacja 4 (3+1) 5 (1+4) - - - - - - - 100 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 4 (0+4) 7 (3+4) 11 (4+7) 12 (1+11) 5 12 n.d. Wskaźnik 2: Liczba projektów, które spełniają trzy w zatwierdzonym dokumencie programowym nie określono Realizacja 0 0 0 2 3 (1+2) 7 (4+3) 15 (8+7) 15 1 Jako wskaźnik Realizacji przyjęto projekty zakończone, dla których zatwierdzono Raport końcowy z postępu realizacji projektu. 6
spośród następujących kryteriów: wspólne przygotowanie, wspólna realizacja, wspólny personel, wspólne finansowanie jednostek oraz wartości docelowej wskaźników na poziomie poszczególnych okresów sprawozdawczych docelowa bazowa Szacowana realizacja - - - - - - - 50 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 13 17 (4+13) 28 (11+17) 39 (11+28) 42 (3+42) 42 n.d. Wskaźnik 3: Liczba projektów, które spełniają cztery spośród następujących kryteriów: wspólne przygotowanie, wspólna realizacja, wspólny personel, wspólne finansowanie w zatwierdzonym dokumencie programowym nie określono jednostek oraz wartości docelowej wskaźników na poziomie poszczególnych okresów sprawozdawczych Realizacja 0 0 0 0 0 3 docelowa bazowa Szacowana realizacja 10 (7+3) - - - - - - - 20 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 20 27 (7+20) 42 (15+27) 49 (7+42) 59 (10+49) 10 59 n.d. Wskaźnik 4: Udział projektów, które spełniają dwa spośród następujących kryteriów: wspólne przygotowanie, wspólna realizacja, wspólny personel, wspólne finansowanie w zatwierdzonym dokumencie programowym nie określono jednostek oraz wartości docelowej wskaźników na poziomie poszczególnych okresów sprawozdawczych Realizacja 0% 0% 0% 0% 1% docelowa bazowa Szacowana realizacja 3% (2%+1%) 4 (1%+3%) - - - - - - - 59% 0 0 0 0 0 0 0 0 0% 0% 4% 4% (0%+4%) 7% (3%+4%) 9 (2%+7%) 10% (1%+9%) 4% 10% n.d. Wskaźnik 5: Udział projektów, które spełniają trzy spośród następujących kryteriów: wspólne przygotowanie, wspólna realizacja, wspólny personel, wspólne finansowanie w zatwierdzonym dokumencie programowym nie określono jednostek oraz wartości docelowej wskaźników na poziomie poszczególnych okresów sprawozdawczych Realizacja 0% 0% 0% 1% docelowa bazowa Szacowana realizacja 2% (1%+1%) 4% (2%+2%) 9 (5%+4) - - - - - - - 29% 0 0 0 0 0 0 0 0 0% 0% 8% 10% (2%+8%) 16% (6%+10%) 22% (6%+16%) 24% (2%+22%) 9% 24% n.d. Wskaźnik 6: Udział projektów, które spełniają cztery spośród następujących kryteriów: wspólne przygotowanie, wspólna realizacja, wspólny personel, wspólne finansowanie w zatwierdzonym dokumencie programowym nie określono jednostek oraz wartości docelowej wskaźników na poziomie poszczególnych okresów sprawozdawczych Realizacja 0% 0% 0% 0% 0% 2% docelowa bazowa Szacowana realizacja 6% (4%+2) - - - - - - - 12% 0 0 0 0 0 0 0 0 0% 0% 12% 16% (4%+12%) 25 (9+16%) 29% (4%+25%) 35% (6%+29%) 6% 35% 7
2.1.2 Informacje finansowe PO EWT PL- BB. PO EWT PL-BB współfinansowany jest ze środków EFRR oraz ze środków krajowych. Łączny budżet w latach 2007-2013 wynosi 146,5 mln EUR, w tym 124,5 mln EUR stanowią środki z EFRR. W momencie rozpoczęcia Programu KE przekazała na rachunek programowy zaliczkę (w czterech transzach) w łącznej wysokości 11,2mln EUR. IC złożyła w 2013 r. w KE wnioski o płatność na łączną kwotę 37,4 mln EUR. W ujęciu kumulatywnym wartość wniosków przekazanych KE wynosiła na koniec 2013 r. 69,9 mln EUR (dane dla Priorytetów 1-4). Ostatnia płatność w okresie sprawozdawczym została przekazana przez KE w dniu 16.12.2013 r. KE przekazała w 2013 r. na rzecz PO EWT PL-BB płatności w łącznej kwocie 57,7 mln EUR (kwota nie obejmuje zaliczki). Kwota odsetek narosłych na rachunku programowym do końca 2013 r. wyniosła 229.390,29 EUR. Decyzja KM w sprawie przeznaczenia tych odsetek zostanie podjęta w 2014 r. Tabela 2. Osie priorytetowe w podziale na źródło finansowania (w EUR) narastająco. Priorytet Całkowite finansowanie PO EWT PL-BB (UE i krajowe) Podstawa obliczenia wkładu (koszty publiczne całkowite) Unii lub Całkowita kwota poświadczonych wydatków kwalifikowalnych poniesionych przez beneficjentów 2 Odpowiadający wkład publiczny 2 Wskaźnik wykonania w % a b c d e=c/a jeżeli t lub e=d/a jeżeli p Priorytet 1 w tym wydatki związane z zakresem interwencji EFS 3 w tym wydatki związane z zakresem interwencji 81 773 530,00 48 234 948,07 48 234 948,07 58,98 EFRR 3 wydatki dla regionów nieotrzymujących wsparcia przejściowego wydatki dla regionów otrzymujących wsparcie przejściowe 4 Priorytet 2 w tym wydatki związane z zakresem interwencji EFS w tym wydatki związane z zakresem interwencji EFRR wydatki dla regionów nieotrzymujących wsparcia przejściowego 14 294 161,00 4 631 381,95 4 631 381,95 32,40 2 Dane liczbowe w ujęciu kumulatywnym. 3 Pole to jest wypełniane jedynie w przypadku sprawozdania końcowego z realizacji, jeżeli program operacyjny jest współfinansowany z EFRR lub z EFS, w przypadku, gdy skorzystano z możliwości określonej w art. 34 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1083/2006. 4 Pole to jest wypełniane jedynie w przypadku sprawozdania końcowego z realizacji, jeżeli program operacyjny obejmuje wsparcie dla regionów objętych i nieobjętych wsparciem przejściowym. Dla programów operacyjnych otrzymujących wkład z EFRR w ramach szczególnej alokacji dla regionów najbardziej oddalonych: podział wydatków pomiędzy koszty operacyjne a inwestycje w infrastrukturę. 8
wydatki dla regionów otrzymujących wsparcie przejściowe Priorytet 3 w tym wydatki związane z zakresem interwencji EFS w tym wydatki związane z zakresem interwencji EFRR wydatki dla regionów nieotrzymujących wsparcia przejściowego wydatki dla regionów otrzymujących wsparcie przejściowe Priorytet 4 41 636 209,00 25 111 290,93 25 111 290,93 60,31 w tym wydatki związane z zakresem interwencji EFS w tym wydatki związane z zakresem interwencji EFRR wydatki dla regionów nieotrzymujących wsparcia przejściowego wydatki dla regionów otrzymujących wsparcie przejściowe 8 767 082,00 4 286 384,28 4 286 384,28 48,89 SUMA 146 470 982,00 82 264 005,23 82 264 005,23 56,16 2.1.3 Informacja na temat podziału wykorzystania funduszy wg kategorii interwencji (bez Pomocy Technicznej). Tabela 3. Podział kumulatywny przyznanego wkładu wspólnotowego wg kategorii w ramach Priorytetów 1-3 w roku 2013. Możliwe kombinacje kodów z klasyfikacji od 1 do 4 Kod Klasyfikacja 1 Kod Klasyfikacja 2 Kod Klasyfikacja 3 Kod Klasyfikacja 4 Priorytetowy obszar tematyczny Forma finansowania Obszar realizacji Rodzaj działalności gospodarczej (EUR) 58 1 8 17 324.890,75 51 1 8 21 590.240,85 5 1 8 22 602.567,03 Ogółem 1.517.698,63 Źródło: opracowanie własne WST. W okresie sprawozdawczym zatwierdzone przez Komitet Monitorujący zostały jedynie 4 projekty wcześniej wpisane na Listę projektów rezerwowych: dwa z Priorytetu 1 oraz dwa z Priorytetu 2. Przedsięwzięcia te dotyczą ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego (0,32 mln EUR), promowania bioróżnorodności i ochrony przyrody (0,59 mln EUR) oraz wspierania przedsiębiorczości na obszarze wsparcia (0,61 mln EUR). Szczegółowe rodzaje działań zostały przedstawione w poniższej tabeli. 9
Tabela 4. Podział kumulatywny przyznanego wkładu wspólnotowego wg kategorii w ramach Priorytetów 1-3 narastająco od początku wdrażania Programu. Możliwe kombinacje kodów z klasyfikacji od 1 do 4 Kod Klasyfikacja 1 Kod Klasyfikacja 2 Kod Klasyfikacja 3 Kod Klasyfikacja 4 Priorytetowy obszar tematyczny Forma finansowania Obszar realizacji Rodzaj działalności gospodarczej (EUR) 3 1 8 0 426.611,83 3 1 8 20 676.435,52 4 1 8 0 789.650,00 4 1 8 18 915.076,90 5 1 8 0 2.237.232,19 5 1 8 17 724.149,16 5 1 8 22 2.156.683,88 9 1 8 0 59.179,57 11 1 8 0 3.560.345,15 11 1 8 17 1.294.897,32 13 1 8 0 640.770,00 23 1 8 0 1.235.043,08 23 1 8 17 19.399.924,65 24 1 8 17 4.953.093,80 51 1 8 21 590.240,85 54 1 8 0 2.142.062,50 54 1 8 17 4.042.782,59 55 1 8 17 2.247.579,19 57 1 8 0 835.506,66 57 1 8 17 17.410.724,07 58 1 8 0 880.075,09 58 1 8 17 3.197.436,44 59 1 8 17 1.022.910,13 72 1 8 0 5.613.786,28 72 1 8 17 5.073.422,17 72 1 8 18 727.238,22 73 1 8 0 637.500,00 75 1 8 17 1.197.709,98 76 1 8 19 2.996.050,59 79 1 8 0 212.741,37 79 1 8 17 6.026.411,92 79 1 8 22 1.368.530,00 80 1 8 0 19.891.741,83 81 1 8 17 1.272.230,77 Źródło: opracowanie własne WST. Ogółem 116.455.773,70 Zatwierdzone do dofinansowania w 2013 r. projekty ze względu na ich liczbę i wielkość nie miały znaczącego wpływu na rozkład środków pomiędzy kategorie interwencji. 10
2.1.4 Pomoc w podziale na grupy docelowe (bez Pomocy Technicznej). W 2013 r. wsparcie z EFRR otrzymało 3 wnioskodawców (łączna kwota dofinansowania - 1,21 mln EUR). W przypadku projektu złożonego w ramach Priorytetu 2 dofinansowanie otrzymała instytucja otoczenia biznesu, która już zrealizowała jeden projekt w ramach Programu. Dwaj pozostali beneficjenci (jednostka samorządu terytorialnego oraz stowarzyszenie) otrzymali wsparcie po raz pierwszy. Wykres 1. Liczba Beneficjentów Wiodących projektów zatwierdzonych do dofinansowania z EFRR według kategorii instytucji (bez Pomocy Technicznej) od początku wdrażania PO EWT PL-BB. Źródło: opracowanie własne WST. 2.1.5 Pomoc ponownie wypłacona lub wykorzystana (bez Pomocy Technicznej). Tabela 5. Lista projektów, których BW zostali wezwani do zwrotu środków w ramach PO EWT PL-BB, w podziale na poszczególne kwoty (EUR). Numer umowy/decyzji Numer sprawy/decyzji o zwrocie Data decyzji Typ kwoty Nazwa partnera Podstawa certyfikacji Kwota do odzyskania W tym wkład UE WTBR.01.01.00-08-042/10-00 WTBR.IZ.MRRDW T-O0026/13/01 10.06.2013 r. środki do odzyskania Wielospecjalistyczny Szpital Wojewódzki w Gorzowie Wlkp. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 448,00 380,80 380,80 WTBR.02.01.00-52-010/09-00 WTBR.IZ.MRRDW T-O0028/13/01 18.11.2013 r. środki do odzyskania InvestorCenter Ost Brandenburg 48,26 41,02 41,02 WTBR.03.01.00-52-007/09-00 WTBR.IZ.MRRDW T-O0023/13/01 22.03.2013 r. środki do odzyskania bbw Bildungszentrum Frankfurt (Oder) GmbH 2 729,06 1 843,48 1 843,48 WTBR.03.01.00-52-019/09-00 WTBR.IZ.MRRDW T-O0031/13/01 19.11.2013 r. środki do odzyskania Stiftung Stift Neuzelle 2 379,60 1 720,45 1 720,45 WTBR.03.02.00-54-001/08-00 WTBR.IZ.MRRDW T-O0022/13/01 17.04.2013 r. środki do odzyskania Euroregion Spree- Neisse-Bober e.v. 765,70 650,85 650,85 WTBR.IZ.MRRDW T-O0030/13/01 WTBR.IZ.MRRDW WTBR.03.02.00- T-O0027/13/01 08-005/09-00 WTBR.IZ.MRRDW T-O0027/13/02 WTBR.IZ.MRRDW T-O0027/13/03 Źródło: opracowanie własne WST. 04.10.2013 r. 12.07.2013 r. 12.07.2013 r 12.07.2013 r środki do odzyskania środki do odzyskania środki do odzyskania środki do odzyskania Stowarzyszenie Gmin RP Euroregion "Sprewa-Nysa-Bóbr" 0,02 0,02 0,02 36 277,12 30 835,56 30 835,56 17 563,72 14 929,16 14 929,16 17 106,05 14 540,14 14 540,14 11
RAPORT ROCZNY 2012 2.1.6 Analiza jakościowa (bez Pomocy Technicznej). 2.1.6.1 System realizacji Programu W okresie sprawozdawczym największy nacisk położony został na konieczność spełniania zobowiązania wynikającego z zasady n+2/n+3. W tym kontekście modyfikowane były dokumenty programowe oraz wprowadzono specjalną ścieżkę postępowania w odniesieniu do raportowania środków przez partnerów projektów (patrz rozdział 2.3). W celu zabezpieczenia finansowego wdrażania Programu w III kwartale 2013 r. ogłoszony został nabór na Listę projektów rezerwowych, a KM zatwierdzał do dofinansowania projekty z już istniejącej Listy projektów rezerwowych. W poniższych rozdziałach przedstawiono szczegółowy przebieg procesu wdrażania Programu w okresie sprawozdawczym. 2.1.6.2 Postęp finansowy i rzeczowy Programu (priorytety 1-3). I. Nabór W dniach 01.08.2013 r. - 30 września 2013 r. został przeprowadzony nabór projektów na Listę rezerwową w ramach priorytetów I, II, III Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Polska (Województwo Lubuskie) - Brandenburgia 2007-2013. W ramach ww. naboru wpłynęły do WST w sumie 23 projekty o łącznej wartości wnioskowanego dofinansowania z EFRR w wysokości 3,87 mln EUR. Podział złożonych projektów przedstawiają poniże wykresy: Wykres 2 i 3. Liczba oraz wartość (w mln EUR) projektów złożonych w ramach naboru w podziale na Priorytety. Źródło: opracowanie własne WST. Proces oceny formalnej z pozytywną rekomendacją zakończył się dla 15 projektów o łącznej wartości EFRR w wysokości 2,37 mln EUR. Spośród tych projektów 80% stanowiły projekty, których działania dotyczyły szeroko pojmowanej infrastruktury społecznej i komunikacyjnej, 13 % projektów dotyczyło działań związanych z wspieraniem rozwoju zasobów ludzkich, a 7% projektów miało na celu wsparcie gospodarki obszaru pogranicza. Szczegółowy podział złożonych na Priorytety przedstawiają poniższe wykresy: 12
Wykres 4 i 5. Liczba oraz wartość (w mln EUR) projektów, które spełniły wymogi formalne w podziale na Priorytety. Źródło: opracowanie własne WST. Ponad połowa projektów została złożona przez polskich beneficjentów wiodących. Zdecydowana większość projektów opiera swoje założenia na wspólnym przygotowaniu i wspólnej realizacji projektu (47%). Drugą znaczącą grupę stanowią projekty zakładające wszystkie cztery formy współpracy w tym wspólne finansowanie projektu (27%), partnerzy tylko dwóch projektów (trzecia grupa) wspólnie przygotowali projekt oraz będą go wspólnie realizować m.in poprzez wspólny personel. Jeden projekt (czwarta grupa) zakłada wspólne przygotowanie oraz wspólny personel. Mając na uwadze fakt, iż proces oceny merytorycznej nie zakończył się w 2013 r. ww. projekty zostaną poddane pod głosowanie KM w 2014 r. II. Decyzje KM W 2013 r. miało miejsce jedno posiedzenie KM, w dniu 5 marca 2013 r. w Euromieście Gubin-Guben po niemieckiej stronie obszaru wsparcia. Decyzją KM wsparcie ze środków EFRR otrzymał projekt Izby Rzemieślniczej w Cottbus pt.: Intensyfikacja transgranicznych powiązań gospodarczych rzemiosła przez działania zmierzające do zapewnienia fachowej siły roboczej. Jest to projekt z zakresu wspierania powiązań gospodarczych oraz współpracy sektorów gospodarki i nauki. Został on wybrany z Listy projektów rezerwowych Programu. Łączna kwota dofinansowania tego projektu z EFRR wynosi 0,31 mln EUR. W ramach przeprowadzonych postępowań obiegowych w 2013 r. KM przyjął uchwały o zatwierdzeniu trzech projektów z Listy projektów rezerwowych, tj. (patrz również rozdział 2.8): 1. Priorytet 1: a) projekt Gminy Słońsk pt. Modernizacja budynku Muzeum Martyrologii w Słońsku wraz z zagospodarowaniem terenu przy muzeum o wartości dofinansowania z EFRR w wysokości 0,32 mln EUR; b) projekt Stowarzyszenia Landschaftspflegeverband Mittlere Oder e.v. pt. "Polsko-Niemieckie Centrum Różnorodności Biologicznej w Euro Region Pro Europa Viadrina" o wartości dofinansowania z EFRR w wysokości 0,6 mln EUR; 2. Priorytet 2: projekt Izby Przemysłowo-Handlowej w Cottbus pt.: Biuro Koordynacji Gospodarczej Euroregionu Sprewa-Nysa-Bóbr o wartości dofinansowania z EFRR w wysokości 0,3 mln EUR. Dodatkowo w procedurze postępowania obiegowego KM przyjął uchwałę o odrzuceniu projektu złożonego przez Brandenburgische Technische Universität w Cottbus pt.: Współpraca UZ i BTU w zakresie zielonej energii zoptymalizowany pod względem zasobów budynek energooszczędny do przemysłowego trójwymiarowego wytwarzania produktów agrarnych >>FRAME<<, a który został wcześniej zatwierdzony podczas posiedzenia KM w dniach 18-19 października 2011 r. w Gubinie. Jedną z przyczyn decyzji KM był niemożność spełniania warunków nałożonych na projekt (ze strony partnerów projektu), co skutkowało odsuwaniem w czasie momentu podpisania umowy o dofinansowanie. Poniższy wykres prezentuje syntetyczne dane dotyczące ilości i wartości zatwierdzonych projektów. 13
Wykres 6 i 7. Liczba oraz wartość (w mln EUR) projektów zatwierdzonych do dofinansowania w 2013 r. Źródło: opracowanie własne WST. Zgodnie z ustaleniami z XIII posiedzenia KM w drodze postępowania obiegowego KM podjął uchwałę o zwiększeniu dostępnymi środkami z Priorytetu 3 drugiej edycji Projektów parasolowych, wdrażanych przez polskie i niemieckie biura Euroregionów. Łączna wartość przekazanych środków EFRR wynosi 1,24 mln EUR (patrz rozdział 2.8). Ponadto KM, zgodnie z zapisami Procedury wprowadzania zmian w projekcie, podjął 16 uchwał w sprawie wprowadzenia różnego rodzaju zmian w projektach, np. znaczącej zmiany wartości docelowej wskaźników produktu i rezultatu, zwiększenie dofinansowania z EFRR, wykorzystania oszczędności poprzetargowych, wprowadzenia do projektu nowego partnera, itp. (patrz rozdział 2.8). Od początku wdrażania PO EWT PL-BB do ostatniego dnia okresu objętego niniejszym raportem KM wybrał do dofinansowania w ramach Priorytetów 1-3 w sumie 88 wniosków na łączną kwotę 116,5 mln EUR. W porównaniu ze stanem na dzień 31.12.2012 r. wartość wykorzystania alokacji Programu wzrosła faktycznie (uwzględniając uaktualnienie danych) o 3,2 mln, osiągając prawie 100%. Na dzień 31.12.2013 r. na Liście projektów rezerwowych Priorytetu 1 znajdowały się jeszcze 2 projekty o wartości wnioskowanego dofinansowania z EFRR w wysokości 1,2 mln EUR. Projekty te oba złożone w ramach Priorytetu 1 będą mogły otrzymać wsparcie dopiero w momencie pojawiania się oszczędności w projektach realizowanych lub uwolnienia się środków, poprzez ostateczne finansowe rozliczenie projektów zakończonych. III. Kontraktowanie środków W 2013 r. w porównaniu z rokiem poprzednim podpisano mniejszą liczbę umów - 14, jak również zakontraktowano proporcjonalnie mniej środków niecałe 21 mln EUR EFRR. ta stanowi blisko 20% alokacji na wszystkie trzy Priorytety, co, może mieć wpływ na ostateczne finansowe rozliczenie Programu, w tym realizację zasady n+2/n+3. Poniższe wykresy prezentują szczegółowe informacje na temat umów podpisanych w okresie sprawozdawczym. 8 umów o dofinansowanie podpisanych na działania infrastrukturalne zagospodarowało 76% zakontraktowanej alokacji. Wykres 8 i 9. Liczba oraz wartość (w mln EUR) podpisanych umów o dofinansowanie w 2013 r. Źródło: opracowanie własne WST. 14
Od początku wdrażania Programu podpisano 88 kontraktów o łącznej EFRR w wysokości 115,87 mln EUR. Umowa o najwyższej wartości przyznawała dofinansowanie w wysokości 5,6 mln EUR (Priorytet 1), natomiast beneficjent wiodący umowy opiewającej na najniższą wartość otrzymał wsparcie w wysokości 0,27 mln EUR (również Priorytet 1). We wszystkich Priorytetach rozpiętość przyznanego dofinansowania jest dość znaczna, ale jedynie wartość dofinansowania przyznana na działania z zakresu Priorytetu 2 nie przekroczyła 1 mln EUR (co ma swoje uzasadnienie w działaniach, które są w tym obszarze realizowane, np. szkolenia, konferencje, coaching, bazy danych, badania naukowe, itd.). Największym beneficjentem były jednostki samorządu terytorialnego (60%), a najmniejszym szkoły wyższe (5%). Wykres 10. Liczba i wartość podpisanych umów o dofinansowanie od początku wdrażania Programu w podziale na Priorytety. Źródło: opracowanie własne WST. Poniższe wykresy przedstawiają natomiast dynamikę procesu podpisywania umów o dofinansowanie. Najwięcej umów zostało podpisanych na początku (2009 r.) oraz w połowie (2012 r.) wdrażania Programu. Liczba umów przekłada się na wielkość przyznanego wsparcia. Wykres 11 i 12. Liczba i wartość (mln EUR) podpisanych umów w podziale na lata 2009-2013. Źródło: opracowanie własne WST. Zaznaczyć tu należy, iż proces kontraktacji środków jest procesem dynamicznym w trakcie realizacji projektów podpisywane są aneksy do umów, które m.in. zmniejszają lub zwiększają wartość przyznanego dofinansowania, przedłużają czas realizacji projektu. W 2013 r. podpisanych zostało 29 aneksów, od początku wdrażania Programu 80, w tym 26% z nich miało wpływ na budżet realizowanego projektu. IV. Wdrażanie finansowe Programu. W okresie sprawozdawczym realizowanych było finansowo i rzeczowo 57 projektów, co stanowi 64% podpisanych kontraktów. 28 projektów dotyczyło działań związanych z infrastrukturą społeczną oraz transportową, partnerzy 14 działań realizowali inicjatywy dotyczące wsparcia gospodarki obszaru pogranicza, a 15 projektów wdrażało koncepcje tyczące się wsparcia procesu kształcenia młodzieży i dorosłych, ale też i benchmarkingu w opiece onkologicznej czy poszukiwania kulturowych korzeni ludności z obszaru pogranicza. W 2013 r. zakończona została ostatecznie realizacja 16 projektów. 9 projektów było wdrażanych w ramach Priorytetu 1 i dotyczyło trzech różnych obszarów tematycznych: modernizacji zabytku, budowy infrastruktury 15
drogowej oraz ochrony przed katastrofami. Projekty zakończone (również 3) w Priorytecie 2 to przede wszystkim inicjatywy skupione na poprawie sytuacji gospodarczej obszaru wsparcia, wspierające przedsiębiorców tu zlokalizowanych. Działania zrealizowane natomiast w Priorytecie 3 koncentrowały się na wsparciu młodzieży i osób bezrobotnych w procesie kształcenia zawodowego, ale i na tworzeniu nowych programów w zakresie edukacji językowej. Od początku wdrażania zakończonych zostało 30 projektów, z czego 21 w Priorytecie 1, 4 w Priorytecie 2 i 5 w Priorytecie 3. Poniższy wykres przedstawia wartość zakończonych działań w podziale na Priorytety. Łączna ich wartość wynosiła 19,84 mln EUR, co oznacza, iż wydane zostało prawie 17% alokacji Programu. Procentowy udział wartości zakończonych projektów w poszczególnych Priorytetach odpowiada rozkładowi alokacji Programu, choć z teoretycznego punktu widzenia nie musi (projekty infrastrukturalne trwają dłużej niż tzw. miękkie ). Ta prawidłowość dotyczy wszystkich pozostałych procesów wdrażania Programu (kontraktacja, raportowanie). Wykres 13. projektów zakończonych od początku wdrażania Programu w podziale na Priorytety. Źródło: opracowanie własne WST. W roku sprawozdawczym BW złożyli w WST 252 Raportów z postępu realizacji projektów (Raport) na łączną wartość refundacji z EFRR w wysokości 30,01 mln EUR; do IZ w celu refundacji przekazano prawie 33 mln EUR, natomiast IZ wypłaciła refundacje w wysokości 31,24 mln EUR. Należy jednak przy tym zaznaczyć, iż wśród wypłaconych środków w 2013 r. są również te wynikające z Raportów złożonych w roku poprzednim, a których proces weryfikacji trwał na przełomie obu lat sprawozdawczych (0,3 mln EUR). Wykres 14. Stan realizacji finansowej Programu w podziale na Priorytety w 2013 r. (mln EUR) * Raportowanie = wartość raportów z postępu realizacji projektu złożonych w WST. Źródło: opracowanie własne WST. 16
W okresie sprawozdawczym zrefundowano 27% środków związanych umowami o dofinansowanie. Mając na uwadze, iż kontraktacja wynosi prawie 100% alokacji procent ten wynosi tyle samo również dla relacji alokacja refundacja. Refundacje dokonane w 2013 r. stanowiły 48% wszystkich dokonanych od początku realizacji Programu. To wskazuje, iż Program w okresie sprawozdawczym znajdował się w intensywnej fazie wdrażania. Spowodowały to przede wszystkim wysoka kontraktacja, jak również znacząca wielkość środków certyfikowanych w ramach Priorytetu 1. Duże działania inwestycyjne (modernizacja dróg, budynków, budowa ścieżek rowerowych, instalacja małej architektury, itd.) realizowane po obu stronach granicy zaczęły generować znaczące wydatki (kwartalnie 150 tys. EUR), co przekładało się na wielkość certyfikatów wystawianych przez kontrolerów I stopnia. Wkład działań z Priorytetów 2 i 3, poza wydatkami zgłaszanymi przez Projekty parasolowe oraz kilka projektów infrastrukturalnych z Priorytetu 3, był raczej niewielki (kwartalnie 100 tys. EUR). Od początku wdrażania Programu do WST wpłynęło 584 Raportów o wartości płatności z EFRR w wysokości 70,57 mln EUR z czego 91% (64,31 mln EUR) zostało wypłaconych. Zgodnie z rozkładem alokacji w Programie również w procesie raportowania i certyfikowania wydatków największy udział mają działania realizowane w ramach Priorytetu 1, następnie projekty dotyczące Priorytetu 3 i na końcu inicjatywy realizowane na potrzeby Priorytetu 2. Poniższy wykres prezentuje syntetycznie finansowy udział poszczególnych Priorytetów we wdrażaniu Programu. Wykres 15. Stan realizacji finansowej Programu w podziale na Priorytety (mln EUR) lata 2009-2013. * Raportowanie = wartość raportów z postępu realizacji projektu złożonych w WST. Źródło: opracowanie własne WST. Założenia określone w ramach zobowiązań wynikających z zasady n+3 (Priorytety 1-4), które dla roku 2013 r. wynosiły kumulatywnie 69,44 mln EUR (środki EFRR) zostały spełnione. WST przekazał celem refundacji do IZ od początku wdrażania Programu 238 raportów w wysokości 33,97 mln EUR. IZ przekazała w 2013 r. do KE wnioski o płatność dla Priorytetów 1-3 w wysokości blisko 36 mln EUR (Priorytety 1-4: 37,44 mln EUR). Od początku Programu IZ przekazała wnioski o płatność dla Priorytetów 1-3 w wysokości 66,28 mln EUR (Priorytety 1-4: 69,92 mln EUR). Okres sprawozdawczy zamknął się zatem nadwyżką środków wysokości 0,48 mln EUR (różnica płatności zobowiązania dla Priorytetów 1-4). Nadwyżka ta zaliczona została już na poczet 2014 r., w którym wartość złożonych wniosków o płatność powinna wynieść narastająco 97,08 mln. 17
Wykres 16. Stan realizacji finansowej Programu (środki EFRR) lata 2009-2013 (mln EUR). Źródło: opracowanie własne WST. Do zakończenia Programu powinny zostać przekazane refundacje do beneficjentów w wysokości 51,56 mln EUR. Kwota ta jest oczywiście obarczona błędem, ponieważ nie wszystkie wydatki są refundowane, gdyż pojawiają się tzw. koszty niekwalifikowalne, kary, itp. Ponadto częstym zjawiskiem (szczególnie po polskiej stronie) pojawiającym się w ramach finansowego realizowania projektu (przede wszystkim Priorytet 1, w mniejszym stopniu odpowiednio Priorytet 3 i 2) były tzw. oszczędności poprzetargowe. W wielu wypadkach BW wnioskowali o wykorzystanie ich na rozszerzenie działań w ramach projektu lub pokrycie tzw. robót dodatkowych/uzupełniających, koniecznych do poprawnej realizacji podstawowych założeń projektowych. Znaczna jednak część tych środków powróciła do budżetu Programu dając możliwość dofinansowania kolejnych projektów. Bieżące monitorowanie przez WST zarówno procesu realizacji rzeczowej jak i finansowej projektów pozwala na szybką identyfikację potencjalnych oszczędności, a tym samym na maksymalne wykorzystanie z korzyścią dla regionu środków EFRR. V. Podsumowanie. Mając na uwadze, iż zasada n+3 dla 2013 r. została spełniona, a kwota z tego roku była największą konieczną do przekazania do KE, można zakładać, iż postęp Programu będzie zasadniczo przebiegał już zgodnie z planami finansowymi. Kwota przewidziana na 2014 r. jest o prawie 10 mln EUR niższa od zobowiązania na 2013 r. Znacząca ilość projektów będzie się w przyszłym roku kończyła, co pozwala ostrożnie zakładać, iż wraz za tym pojawią się duże płatności. 2.1.6.3 Rekomendacje KE i IZ. W lipcu 2012 r. KE poinformowała IZ, iż Raport Roczny z wdrażania PO EWT PL-BB w 2012 r. (RR2012) został uznany jako dopuszczalny, tzn. zawiera wszystkie elementy wymagane art. 67 Rozporządzania (KE) 1083/2006. W dniu 03.08.2013 r. KE po szczegółowej analizie zapisów RR2012 uznała, iż dokument ten może zostać oceniony jako zadawalający, tzn. dostarcza odpowiedniej wiedzy na temat kwestii wdrażania Programu oraz najważniejszych czynników wpływających na ten proces w okresie sprawozdawczym. W okresie sprawozdawczym były natomiast aktualizowane dokumenty programowe w celu ujednolicenia ich zapisów oraz w celu wyeliminowania pojawiających się problemów (patrz również rozdział 2.3 oraz 2.8). 2.1.6.4 Instrumenty inżynierii finansowej. W okresie sprawozdawczym instrumenty inżynierii finansowej nie uległy zmianie i są szczegółowo opisane w dokumencie PO EWT PL-BB. Artykuł 44 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z 11 lipca 2006 r. nie ma zastosowania w ramach Programu. Zgodnie z zasadami środki z EFRR przekazywane są na zasadzie refundacji poniesionych kosztów. 2.1.6.5 Realizacja założeń SL/EU 2020. SL Podstawą opracowania Programu były dokumenty strategiczne WE, w tym Strategia Lizbońska (SL). Analizując realizację SL poprzez PO EWT PL-BB należy jednak wziąć pod uwagę specyfikę celów Europejskiej Współpracy Terytorialnej. Z tego powodu realizacja SL w Programie nie jest tak wyraźnie widoczna, jak 18
w przypadku celów: Konwergencja oraz Regionalna konkurencyjność i zatrudnienie. Strategiczne wytyczne koncentrują się wokół trzech priorytetów SL: zwiększanie atrakcyjności regionów i miast państw członkowskich, wspieranie innowacyjności, przedsiębiorczości oraz rozwoju gospodarki opartej na wiedzy, tworzenie większej liczby lepszych miejsc pracy. W 2013 r. PO EWT PL-BB przyczynił się do realizacji m.in. wytycznej nr 16 SL Rozbudowa, ulepszenie i powiązanie infrastruktury w całej Europie oraz dokończenie realizacji priorytetowych projektów transgranicznych, a w szczególności poprzez zakończony w okresie sprawozdawczym projekt pt.: Poprawa systemu komunikacyjnego w przygranicznej części Powiatu Krośnieńskiego. Poprawa dostępności obszarów położonych po obu stronach granicy jest, pomimo wielu przemian kulturalno-społeczno-ekonomicznych, nadal ważnym (jeśli nie głównym) elementem współpracy transgranicznej. Na trudną sytuacją składają się przede wszystkim uwarunkowania geograficzne (dwie rzeki stanowiące granicę) oraz historyczne (wiele mostów po/lub w czasie II wojny światowej zostało zniszczonych). Stąd też tak duża waga projektów infrastrukturalnych, dotyczących dróg prowadzących ku przejściom granicznym. Cel zintegrowanej wytycznej nr 11 Wspieranie zrównoważonego wykorzystania zasobów i wzmocnienie efektu synergii pomiędzy ochroną środowiska a wzrostem został wdrożony dzięki działaniom zrealizowanych w ramach projektu pt.: Stworzenie warunków dla stacjonowania wyposażenia i personelu w ramach regionalnej polskoniemieckiej jednostki operacyjno-uzupełniającej zgodnie ze wspólną koncepcją z dnia 24.10.2007. Obszar wsparcia jest też obszarem podwyższonego ryzyka ze względu na już wcześniej wspomniane dwie rzeki graniczne i związane z nimi możliwości wystąpienia powodzi. Katastrofy naturalne nie znają granic i dlatego tak ważna jest współpraca transgraniczna w tym zakresie. Projekt, którego realizacja została zakończona, a który był przypisany do Priorytetu 3, pt.: TRANSgraniczny MechaTRONIK nauka bez granic w regionie przygranicznym przyczynił się natomiast do wdrożenia celów wytycznych SL dotyczących zatrudnienia (nr 17-24). Działania skierowane do młodzieży z Polski i Niemiec miały skutkować poprawą sytuacji zatrudniania wśród młodzieży oraz stworzyć odpowiednie warunki umożliwiające podniesienie liczby osób podejmujących pracę po raz pierwszy (Wytyczna nr 18 Promowanie podejścia do pracy zgodnego z cyklem życia człowieka). EU2020 W momencie przyjmowania Strategii EU 2020 Program był już wdrażany od 2 lat. W związku z tym bezpośrednio w zapisach dokumentu programowego nie ma odniesienia do EU 2020. Pomimo tego działania jakie są realizowane w ramach PO EWT PL-BB wpływają na realizację celów jakie postawiła sobie KE. Strategia EU 2020 opiera się na 3 priorytetach: rozwój inteligentny rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji; rozwój zrównoważony wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej; rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu wspieranie gospodarki charakteryzującej się wysokim poziomem zatrudnienia i zapewniającej spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną. UE, w ramach tej nowej strategii na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającemu włączeniu społecznemu, wytyczyła pięć głównych celów, które mają zostać osiągnięte do 2020 roku: 1. zwiększyć stopę zatrudnienia osób w wieku 20-64 lat z obecnych 69% do co najmniej 75%; 2. osiągnąć poziom inwestycji w działalność badawczo-rozwojową równy 3% PKB, przede wszystkim poprzez poprawę warunków inwestowania w B+R przez sektor prywatny i opracowanie nowego wskaźnika umożliwiającego śledzenie procesów innowacji; 3. ograniczyć emisję dwutlenku węgla o co najmniej 20% w porównaniu z poziomem z 1990 r. lub, jeśli pozwolą na to warunki, o 30%; zwiększyć udział odnawialnych źródeł energii w naszym całkowitym zużyciu energii do 20% oraz zwiększyć efektywność wykorzystania energii o 20%; 4. ograniczyć liczbę osób przedwcześnie kończących naukę szkolną do 10% z obecnych 15% oraz zwiększyć odsetek osób w wieku 30-34 lat posiadających wyższe wykształcenie z 31% do co najmniej 40%; 19
5. ograniczyć liczbę Europejczyków żyjących poniżej krajowej granicy ubóstwa o 25%, poprzez wydobycie z ubóstwa 20 mln osób. W wyniku analizy projektów zatwierdzonych do dofinansowania w 2013 r. można uznać, iż pośrednio wsparto realizację pierwszego i drugiego priorytetu EU2020 środkami EFRR w wysokości 1,51 mln EUR (Priorytet 1-1 projekt oraz Priorytet 2-2 projekty). Wsparte projekty mają na celu m.in. poprawę funkcjonowania osób i organizacji zaangażowanych w działania na rzecz środowiska, transfer wiedzy o lokalnych rynkach pracy i innych ważnych informacjach branżowych oraz wzmocnienie powiązań gospodarczych poprzez współpracę transgraniczną. 2.1.6.6 Strategia UE dla RMB. W 2012 r. w ramach Programu nie podejmowano żadnych bezpośrednich działań w kontekście wdrożenia Strategii UE dla RMB. W okresie sprawozdawczym KM zatwierdził do dofinansowania 4 projekty, z których w opinii WST wszystkie wpisują się w założenia Strategii UE dla RMB. Jeden projekt wpisuje się w filar pierwszy - RMB jako Obszar zrównoważony ekologicznie, dwa projekty w drugi filar RMB jako Obszar Dobrobytu, a jeden w filar trzeci RMB jako Obszar Dostępny i Atrakcyjny. Szczegółowe informacje na temat wszystkich 4 projektów znajdują się w Załączniku nr 2. 2.2. Informacja na temat zgodności z przepisami wspólnotowymi. W okresie sprawozdawczym nie wystąpiły żadne problemy związane z przestrzeganiem poszczególnych polityk wspólnotowych. Zgodność Programu z prawem wspólnotowym w zakresie realizacji celów horyzontalnych UE przedstawiono szczegółowo w dokumencie programowym (rozdział 6 Strategia Programu ). W 2013 roku nie wystąpiły również żadne zmiany czy problemy związane ze zgodnością Programu z prawem wspólnotowym w zakresie przestrzegania zasady partnerstwa. 2.2.1. Zasada równości szans. Zgodnie z zapisami dokumentów aplikacyjnych potencjalni beneficjenci Programu muszą obowiązkowo wskazać we wniosku aplikacyjnym, w jakim stopniu będą gwarantować poszanowanie zasady równości szans. Poniższa tabela przedstawia wykazane przez partnerów projektów parametry równości szans i integracji społecznej, w odniesieniu do projektów zatwierdzonych do dofinansowania przez KM. Tabela 6. Parametry równości szans w projektach zatwierdzonych do dofinansowania w 2013 r. Priorytet I. Wspieranie infrastruktury oraz poprawa stanu środowiska Liczba ogółem projektów - 2 Równość szans jest głównym Projekt ma pozytywny wpływ na Liczba tematem projektu równość szans projektów 2 Priorytet II. Wspieranie powiązań gospodarczych oraz współpracy sektorów gospodarki i nauki Liczba ogółem projektów - 2 Liczba projektów Równość szans jest głównym tematem projektu Projekt ma pozytywny wpływ na równość szans Projekt ma neutralny wpływ na równość szans Projekt ma neutralny wpływ na równość szans 2 Priorytet III. Wspieranie dalszego rozwoju zasobów ludzkich i transgranicznej kooperacji Liczba ogółem projektów - 0 Równość szans jest głównym Projekt ma pozytywny wpływ na Liczba tematem projektu równość szans projektów 0 0 0 Źródło: opracowanie własne WST. Projekt ma neutralny wpływ na równość szans Co ciekawe to partnerzy dwóch projektów tzw. infrastrukturalnych wskazują na pozytywny wpływ projektu na równość szans, a beneficjenci projektów z Priorytetu 2 pomimo zasadniczo lepszej możliwości realizacji tej zasady wskazują jedynie na wpływ neutralny. Zapewne jest to podyktowane w przypadku tych pierwszych koniecznością dostosowania infrastruktury do potrzeb osób niepełnosprawnych. Żaden natomiast z projektów wybranych do dofinansowania z Priorytetu 2 nie wskazywał na określone grupy docelowe (np. niepełnosprawni, bezrobotni czy kobiety). 20
Tabela 7. Parametry równości szans w projektach zatwierdzonych do dofinansowania od początku wdrażania Programu. Priorytet I. Wspieranie infrastruktury oraz poprawa stanu środowiska Liczba ogółem projektów - 50 Równość szans jest głównym Projekt ma pozytywny wpływ na Projekt ma neutralny wpływ na Liczba tematem projektu równość szans równość szans projektów 1 35 14 Priorytet II. Wspieranie powiązań gospodarczych oraz współpracy sektorów gospodarki i nauki Liczba ogółem projektów - 18 Równość szans jest głównym Projekt ma pozytywny wpływ na Liczba tematem projektu równość szans projektów 0 12 6 Priorytet III. Wspieranie dalszego rozwoju zasobów ludzkich i transgranicznej kooperacji Liczba ogółem projektów - 20 Projekt ma neutralny wpływ na równość szans Równość szans jest głównym Projekt ma pozytywny wpływ na Liczba tematem projektu równość szans projektów 2 10 8 Źródło: opracowanie własne WST. Projekt ma neutralny wpływ na równość szans Powyższa tabela wskazuje, iż większość projektów realizowanych w PO EWT PL-BB charakteryzuje się pozytywnym oddziaływaniem na zasadę równości szans. Zdecydowana większość partnerów projektów wybranych do wsparcia w ramach EFRR wspiera w swoich projektach działania, które mogą zapobiegać dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, religię, niepełnosprawność, wiek, itd. W ramach procesu raportowania z postępu realizacji projektu monitorowane jest m.in. przez WST przestrzeganie przez beneficjentów wskazanych w aplikacjach założeń w tym zakresie. 2.2.2 Zasada partnerstwa. W Programie zasada partnerstwa jest przestrzegana na każdym etapie jego realizacji. Program ten jako program współpracy transgranicznej oddziałuje na tworzenie trwałych struktur współpracy, poprzez zachęcanie do partnerstwa instytucji i organizacji zaangażowanych w programowanie, wdrażanie programu i realizację wspólnych projektów oraz partnerstwa grup docelowych w realizowanych projektach. Spośród 15 projektów, które przeszły proces oceny formalnej w 2013 r., partnerzy 5 wskazywali, iż projekt będzie wspólnie finansowany. Na cztery zatwierdzone do dofinansowania projekty aż 3 opierały swoją współpracę również na wspólnym finansowaniu działań w projekcie. Ta forma jest najtrudniejszym typem współpracy transgranicznej, ale z drugiej strony najsilniej wiąże partnerstwo w projekcie budując wzajemne zaufanie. 2.3 Opis napotkanych problemów w trakcie realizacji Programu oraz podjętych w związku z tym działań zaradczych. W okresie sprawozdawczym podczas realizacji Programu nie napotkano znaczących problemów związanych z jego wdrażaniem, wymagających interwencji czy przeprowadzenia znaczących działań zaradczych. I. Zmiany dokumentów programowych: A. dokonano aktualizacji Procedury wprowadzania zmian w projekcie (Procedura). Dla usprawnienia procesu wprowadzania zmian do projektów opisanych w niniejszym dokumencie IZ delegowała uprawnienia związane z podejmowaniem decyzji dotyczących modyfikacji projektów do WST. Ponadto doprecyzowano niektóre zapisy dotyczące terminów oraz wprowadzono szereg usprawnień (np. uznanie przesyłania korekt dokumentów drogą elektroniczną za terminowe). B. dokonano ponownej aktualizacji Procedury, wprowadzając zapis dotyczący możliwości zwiększenia dofinansowania projektu. C. zaktualizowano Wytyczne w zakresie Kontroli pierwszego stopnia w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska (Województwo Lubuskie) Brandenburgia, obowiązujące po stronie polskie. D. wprowadzono nową wersję Podręcznika Beneficjenta Wiodącego. Aktualizacja tego dokumentu podyktowana była faktem, iż poprzednia wersja została przygotowana w 2009 r. W okresie czterech lata zaszły w procesie decyzyjnym, wdrożeniowym, jak i instytucjonalnym znaczące zmiany, które wymagały zmiany Podręcznika, tak aby Partnerzy projektów mogli opierać się w trakcie realizacji projektu o najaktualniejsze wskazania. 21