POLITYKA EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ

POLITYKA EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ Doing more with less Zielona księga KE Zbigniew Szpak Tadeusz Skoczkowski

Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. (KAPE S.A.) powstała w dniu 15 kwietnia 1994r. Od 2010 roku KAPE S.A. wchodzi w skład grupy NFOŚiGW. Akcjonariuszami KAPE S.A. są: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (67,74 %) KAPE SA działa na zasadach rynkowych w oparciu o Kodeks Spółek Handlowych: ekspertyzy szkolenia, audyty i weryfikacje, usługi typu ESCO 2

Plan prezentacji: Efektywność Energetyczna: uwarunkowania UE Efektywność Energetyczne: uwarunkowania polskie Efektywność Energetyczna a problem ubóstwa energetycznego 3

Unia Europejska uzależnia się coraz bardziej od importu paliw Prognoza «business as usual» oparta na danych z 2009 r. w % ropa naftowa gaz ziemny 2005 2008 2020 2030 2005 2008 2020 2030 100 80 60 82 % 84 % 93 % 94 % 62 % 76 % 83 % 40 58 % 20 Obecnie UE importuje ponad połowę energii jaką zużywa. Bez konkretnych działań nasze uzależnienie od importu paliw do 2030 r. wzrośnie jeszcze bardziej. 4

Rynki energii w Unii Europejskiej uwarunkowania strategiczne konieczność bycia przez UE wielkim graczem na rynkach energetycznych świata, wobec narodowego charakteru polityk energetycznych MS przyjęcie najwyższych standardów ochrony środowiska i rola światowego lidera w ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych, chęć do bycia leaderem w technologiach niskoemisyjnych powolne, ale konsekwentne budowanie wewnętrznego rynku energii przyjęcie celu strategicznego w postaci zrównoważonej, konkurencyjnej i bezpiecznej energii rewolucja przemysłowa, przyjęcie celów ilościowych 3x20 w 2020 Energetyczna Mapa Drogowa UE (2012) Efektywność energetyczna jest centralnym elementem unijnej strategii Europa 2020 na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu oraz przejścia do gospodarki opartej na efektywnym korzystaniu z zasobów. Źródło: Plan na rzecz efektywności energetycznej z 2011 r. SEK(2011) 280 5

Zmiany na rynku energii w UE Cele polityki energetycznej Zmiany klimatyczne Konkurencyjność gospodarki Bezpieczeństwo dostaw Wybór zasad regulacji rynku Wybór nośników i technologii energetycznych OŹE+DG Efektywność energetyczna Energetyka jądrowa Technologie niskoemisyjne Unbundling własnościowy Wzmocnienie regulacji Czysta, k onk ur enc y jnai bezpieczna ener g i a Sieci inteligentne 6

Czysta energia Strona wytwarzania Strona popytowa Energetyka jądrowa? Zasoby rozproszone Źródła rozproszone OZE Wysokosprawna kogenera. Zielone certyfikaty Czerwone certyfikaty Czerwone certyfikaty Żółte certyfikaty Technologie czystego węgla Magazynowanie energii Małe instalacje CHP Racjonalne użytkowanie energii Zmiany w użytkowaniu Efektywność energetyczna Zarządzanie stroną popytową (DSM) Optymalne taryfowanie Białe certyfikaty 7

Długookresowy rozwój PKB, zapotrzebowania na energię i energochłonności dla UE-25 Skomasowany efekt pełnego wdrożenia dotychczasowych i nowych działań zmieni nasze życie codzienne i może przynieść oszczędności rzędu 1000 EUR rocznie na gospodarstwo domowe, a także poprawić konkurencyjność europejskiego przemysłu, stworzyć nawet 2 mln miejsc pracy i ograniczyć roczne emisje gazów cieplarnianych o 740 mln ton. Źródło: Plan na rzecz efektywności energetycznej z 2011 r. SEC 8

UE nie osiągnie celu zmniejszenia zużycia energii jak zaplanowano w 2007 r. z najnowszych szacunków Komisji wynika, że UE jest na drodze do osiągnięcia zaledwie połowy z docelowych 20 % Efektywność energetyczna należy do najbardziej opłacalnych sposobów zwiększenia bezpieczeństwa dostaw energii oraz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń. Źródło: Plan na rzecz efektywności energetycznej z 2011 r. SEK(2011) 280 9

Polityka KE po 2013 r. Dostosowanie do strategii Europa 2020 cel: Zmiana klimatu i energia: 20%/ 20%/ 20% Energia będzie ważnym priorytetem inwestycje lokalne, regionalne, krajowe i europejskie potrzeba poprawy sieci energetycznej EU (brak połączeń) Rozszerzenie stosowania instrumentów finansowych wspierających efektywność energetyczną Źródło: Mariusz Mielczarek, Komisja Europejska Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej, Konferencja "Program Infrastruktura i Środowisko na półmetku energetyka 16 marca 2011, Warszawa. 10

Dyrektywy, programy i inicjatywy UE ukierunkowane na wzrost efektywności energetycznej 7. Program Ramowy BiR Inteligentna Energia Europa Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie wspólnych reguł dla wewnętrznego rynku gazu naturalnego zastępująca dyrektywę 98/30/EC, OJ L 176/57 Inicjatywy KE: Program Energy Star, Program GreenLight, Zasady Zachowania EU Stand-By Initiative, Program Energy+ Covenant of Mayors Potencjał ee 27% Potencjał ee 30% DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków DYREKTYWA 2006/32/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie efektywności końcowego użytkowania energii oraz usług energetycznych DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2010/30/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, zużycia energii oraz innych zasobów przez produkty związane z energią Dyrektywy dotyczące sprzętu AGD Motor Challenge PEMP DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2009/29/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych Potencjał ee 25% DYREKTYWA 2004/8/UE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie promowania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe na wewnętrznym rynku energii oraz wnosząca poprawki do Dyrektywy 92/42/EWG Potencjał ee 26% DYREKTYWA nr 2003/30/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 8 maja 2003 r. w sprawie promocji wykorzystanie biopaliw i innych odnawialnych paliw w transporcie 11

Środki wzrostu bezpieczeństwa energetycznego Wzrostu bezpieczeństwa energetycznego Realizacja na poziomie UE Realizacja w Polsce Dywersyfikacja źródeł energii Budowa wewnętrznego rynku energii Zmiana struktury paliw pierwotnych Wzrost efektywności energetycznej gospodarki Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii Rozwój technologii czystego węgla Rozwój energetyki jądrowej Dialog z krajami producentami surowców energetycznych Dialog UE Rosja Całkowite otwarcie rynku energii elektrycznej i gazu Rosnąca rola gazu Rozwój biopaliw (10% w2020 r.) Rosnąca rola biomasy Zielona Księga nt. EE Cel zaoszczędzenia 20% energii do roku 2020 Plan zawarcia światowego porozumienia nt. EE Cel 20% energii z OŻE do roku 2020 Wzrost EE technologii wytwarzania Technologii ograniczenia emisji CO2 oraz metod składowania CO2 Decyzja na poziomie narodowym Budowa nowych elektrowni w niektórych krajach członkowskich, Plany zamknięcia w innych, Decyzja o dywersyfikacji dostaw gazu ( budowie gazoportu, gazociągu Odessa-Brody) Poszukiwanie dostępu do pól naftowych przez polskie koncerny Eksploatacja złóż gazu łupkowego? Znaczne zaawansowane przygotowania do liberalizacji rynku energii elektrycznej Opóźnienia w liberalizacji rynku gazu Elektroenergetyka oparta na węglu (kontynuacja) Wzrost wydobycia krajowego gazu Rozwój produkcji biopaliw Przygotowanie krajowego planu na rzecz wzrostu efektywności energetycznej (2007) Przyjęcie celu oszczędności 9% w roku 2016 (2007) Ustawa o efektywności energetycznej (2011) Cel 7.5% energii z OŹE w roku 2010 Cel 15% energii OŹE w roku 2020 Nacisk na wykorzystanie krajowych zasobów węgla jako rezerwstrategicznych Europy Nakłady na rozwój technologii wykorzystujących węgiel Plan budowy pierwszej elektrowni atomowej po roku 2020 Planowane przeprowadzenia kampanii na rzecz energetyki jądrowej 12

Realizacja polityki energetycznej Polski (do roku 2030) Wola polityczna Możliwości finansowania Polityka Środki publiczne Prywatne Polityka właścicielska Struktura administracyjna Programy wykonawcze Dialog społeczny Polityka regulacyjna PPP Krajowe UE Banki Centralna Prawo Lokalna Pełnomocnicy Agencje Zasoby kadrowe Prawo atomowe Prawo energetyczne (nowe) Ustawa o efektywności energetycznej FS Fundusze strukturalne Wiedza Kształcenie kadr Strategiczne programy badawcze Instalacje pilotowe OFE Wymiana międzynarodowa Ośrodki wiodące Centralne laboratoria 14

Kluczowe dylematy przyszłości energetycznej? Gaz z łupków: Czy ta technologia zmieni światowy rynek pierwotnych nośników energii?? Przyszły transport: Czy wydajne baterie będą konkurować z ogniwami paliwowymi? Czy powstanie rynek pojazdów elektrycznych?? Czyste technologie węgla: Czy technologie CCS wielkiej skali okażą się przydatne w polityce klimatycznej?? OZE: Czy technologie OZE okażą się konkurencyjnie rynkowo i będą istotnym elementem rynku energii?? Magazynowanie energii: Czy dokonamy przełomu w tych technologiach?? Inteligentne sieci energetyczne: W jakim stopniu zmienią obecne systemy elektroenergetyczne? Wzrost efektywności energetycznej po stronie wytwarzania, przesyłu i stronie popytowej 15

Drugi Krajowy plan dotyczący efektywności energetycznej Przegląd celów w zakresie oszczędności energii i uzyskanych oszczędności (w sektorach końcowego wykorzystania energii) Cel w zakresie oszczędności energii finalnej Oszczędności energii finalnej uzyskane i oszacowane (2016) W wartościach absolutnych (GWh) Procentowo do średniego zużycia z lat 2001-2005 (% ) W wartościach absolutnych (GWh) Procentowo- do średniego zużycia z lat 2001-2005 ( % ) 2010 11 878 2 41 972 7 2016 53 452 9 67 211 11 Zestawienie oszczędności energii finalnej w podziale na sektory (top-down) Sektor Sektor mieszkalnictwa (gospodarstwa domowe) Uzyskane oszczędności energii (GWh) 13 746 Usługi - Przemysł 18 573 Transport 9 653 Razem: 41 972 GWh 16

Realizacja polityki efektywności energetycznej w Polsce 53 452 GWh = 4,5 Mtoe przewidzianego na 2016 r. Projekty w zakresie efektywności energetycznej realizowane ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ok. 0,7 Mtoe Wg szacunków NFOŚiGW Fundusz Termomodernizacji i Remontów ok. 0,7 Mtoe Wg szacunków Krajowej Agencji Poszanowania Energii S.A Tzw. działania miękkie ok. 0,9 Mtoe Wg szacunków Ministerstwa Finansów System białych certyfikatów ok. 2,2 Mtoe Wg szacunków MG 17

Sytuacja w polskiej energetyce I Wysoka energo- i elektrochłonność gospodarki 384 koe/1000 euro PKB w PL wobec 150 koe/1000 euro w UE15 i 167 koe/1000 euro w UE27 w 2008 r. Wysoki udział węgla w bilansie 65% zapotrzebowania na energię pierwotną, a w produkcji energii elektrycznej węgiel stanowi 92%. Zapóźnienie technologiczne 40% bloków energetycznych ma ponad 40 lat, a rury zostały wymienione na preizolowane w zaledwie 20% sieci. Wysoka emisyjność gospodarki emisyjność polskich elektrowni - 950 kgco2/mwh, a mogłaby być 700 kgco2/mwh, a technologiczna możliwość gazowych to 400 kgco2/mwh. 18

Sytuacja w polskiej energetyce II Najwyższe koszty zewnętrzne produkcji energii elektrycznej w UE 5-18 eurocent/kwh przy średniej unijnej 1,8-5,9 eurocent/kwh Niedorozwój sieci przesyłowej i sieci rozdzielczych zdekapitalizowana w ponad 70%, a 56,6% linii energetycznych niskich napięć nie spełnia podstawowych standardów. Niska kultura użytkowania energii Ubóstwo energetyczne W perspektywie II połowy bieżącej dekady spodziewane deficyty mocy w elektrowniach 19

Polska na tle innych krajów europejskich 0,45 0,4 Polska kgoe/euro05ppp 0,35 0,3 0,25 Energochłonność pierwotna PKB 0,2 (euro05, ppp) 25% 0,15 0,1 0,05 UE 0 1990 1995 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 20

Polska na tle innych krajów europejskich 0,25 0,2 Polska UE kgoe/euro05ppp 0,15 0,1 19% Energochłonność finalna PKB (euro05, ppp) 0,05 0 1990 1995 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 21

Polityka energetyczna Polski do 2030 r. Dążenie do zero energetycznego wzrostu, ale wzrost zużycia energii pierwotnej o 21%, a finalnej o 29%; Popieranie OZE, ale nie więcej niż wymaga UE rok 2020 udział 15%, a rok 2030 udział tylko 16% Spadek emisji CO 2 2006-2020 o 15,5%, bo tyle wymaga UE, a potem wzrost o 8,4% do roku 2030 Efektywność energetyczna popierana, ale nie na skalę możliwości (rok 2030 poziom UE15 z 2005 r.) Rozwój energetyki jądrowej (9% w 2030 r.) 22

Potencjał do wykorzystania Efektywność energetyczna w perspektywie roku 2020 ekonomicznie opłacalna poprawa o 25%, a technicznie możliwa o 50% Odnawialna energetyka w perspektywie roku 2020 ekonomicznie opłacalny wzrost do ok. 22% udział w energii finalnej, potencjał techniczny to 46% Zdekapitalizowany majątek wytwórczy i przesyłowy pozwala na kształtowanie energetyki rozproszonej bazującej na lokalnych systemach hybrydowych z wykorzystaniem inteligentnych sieci Słabe wykorzystanie ekoinnowacji szansa na rozwój Możliwość wykorzystanie funduszy UE w perspektywie 2014-2020 na budowę gospodarki niskowęglowej 23

Ubóstwo energetyczne Odbiorcy energii elektrycznej zalegający z opłatami w % (2008) 25

Dziękuję za uwagę Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. ul. Nowowiejska 21/25 e-mail: kape@kape.gov.pl Stanowiska szkoleniowe PJCEE 27 27

Zmiany cen energii elektrycznej dla gospodarstw domowych i przemysłu Zmiany cen gazu dla gospodarstw domowych i przemysłu euro00/m 3 0,5 0,45 0,4 0,35 0,3 0,25 0,2 0,15 0,1 0,05 0,11 0,09 0,08 0,07 0,06 0,05 0,04 0,03 0,02 0 1990 1991 Źródło: Efektywność wykorzystania energii w latach 1998-2009, GUS, 2011 euro00/kwh 0,1 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1992 1993 1994 1995 1996 1997 Przemysł Przemysł 1998 1999 2000 1998 1999 2000 Gospodarstwa domowe Gospodarstwa domowe 28 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009