Przyszłość jest prezentem, jaki robi nam przeszłość. Andre Maleaux ROZDZIAŁ 1. STRATEGIA słowo przeniesione z terminologii wojskowej na grunt organizacji, zarządzania, ekonomii, jest dziś symbolem dobrej organizacji i nowoczesności w działaniu róŝnego typu organizacji, instytucji, firm. MoŜna przyjąć, iŝ STRATEGIA to wybór uporządkowanych działań, umoŝliwiających skuteczną realizację przyjętych priorytetów i celów. W gminie planowanie strategiczne jest procesem, w którym gmina świadomie przewiduje i kontroluje swój rozwój nie czekając biernie na przyszłe zdarzenia. Jest to umiejętność reagowania na zmiany otoczenia, a nawet ich wyprzedzanie. W procesie planowania strategicznego, gminę naleŝy postrzegać z jednej strony jako zamkniętą całość, z drugiej zaś jako część systemu globalnego. Otoczenie terytorialne i makroekonomiczne ma, bowiem stały wpływ na funkcjonowanie i rozwój gminy. W minionym okresie Gmina Zakliczyn rozwijały się zgodnie z przyjętymi zamierzeniami ujętymi w Strategii Społeczno-Gospodarczej Rozwoju Gminy Zakliczyn, opracowanej w latach 90-tych. JednakŜe zmiany, jakie dokonały się zarówno w gminie jak i w bliŝszym i dalszym otoczeniu spowodowały konieczność wyznaczenia nowych celów rozwoju, pozwalając na wykorzystanie pojawiających się wraz z nowymi warunkami szans rozwojowych. Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007-2015 z prognozą do 2020 roku zawierająca w sobie moduł Wieloletniego Planu Inwestycyjnego 2007 2015, który został opracowany wraz Programami Odnowy Miejscowości dla 3 sołectw gminy, jest dokumentem kompleksowym, wyznaczającym precyzyjnie perspektywiczne kierunki rozwoju gminy do roku 2015. Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007-2015 jest opracowaniem, które poprzez swoją treść i sposób dochodzenia do zawartych w nim rozwiązań porządkuje wiedzę o gminie, wyznacza długofalowe kierunki jej rozwoju oraz uruchamia partnerskie działania na rzecz rozwoju gminy. -4-
Dokument otwiera nowy sposób myślenia o rozwoju gminy, dąŝąc do odkrywania i uruchamiania niewykorzystywanych dotychczas potencjałów i szans rozwojowych. Wyzwalanie i utrwalanie aktywności społeczności lokalnej, wraz z niezbędną determinacją i konsekwencją działań strategicznych podejmowanych przez władze lokalne, prowadzić będzie do intensyfikowania rozwoju gminy oraz generowania realnych, pozytywnych zmian odczuwalnych dla mieszkańców Gminy Zakliczyn. Strategia wyznacza cele i działania, słuŝące przełamywaniu strukturalnych problemów gospodarczych i społecznych oraz podnoszeniu konkurencyjności gminy na tle województwa i kraju. Realizacja tej wizji rozwoju będzie synergiczną sumą działań prorozwojowych wszystkich uczestników tego procesu, w tym zwłaszcza podmiotów gospodarczych, samorządu terytorialnego, organizacji pozarządowych i kulturalnych. Osiągnięcie załoŝonej wizji rozwoju będzie wspierane integracją wokół strategii wszystkich podmiotów gospodarczych i społecznych. Strategia jest dokumentem określającym kierunki rozwoju w zmieniających się warunkach zewnętrznych i wewnętrznych kraju, wskazującym drogę przygotowania Gminy Zakliczyn do funkcjonowania w strukturach Unii Europejskiej. Horyzont czasowy Strategii przyjęty na lata 2007-2015 z prognozą do 2020 roku, wynika z przyjętych okresów programowania polityki regionalnej Unii Europejskiej - Agendy 2007 oraz stosowanej zasady "n+3" uwzględniającej rozliczanie pomocy unijnej trzy lata po zakończeniu okresu programowania. Spójny jest takŝe z okresem programowania strategii rozwoju województwa małopolskiego zaplanowanej na lata 2007 2013. Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego opracowana została zgodnie z metodyką Unii Europejskiej polegającą na stworzeniu strategii zrównowaŝonego rozwoju. Podstawą opracowania Strategii jest takŝe Ustawa z dnia 6 grudnia 2006r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju 1. W art. 9 ustawodawca stwierdza, Ŝe: Strategiami rozwoju są: 1) strategia rozwoju kraju; 2) strategie sektorowe; 3) strategie rozwoju województw, o których mowa w art.11 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. Z 2001 r. Nr 142, poz 1590, z późn. zm.); 4) strategie rozwoju lokalnego, w tym strategie rozwoju powiatów oraz strategie rozwoju gmin. 1 DZ.U. z 2006r. Nr 227 poz.1658-5-
RYSUNEK 1. Proces tworzenia Strategii Rozwoju Społeczno - Gospodarczego Gminy Zakliczyn ANALIZA DANYCH SWOT MISJA WIZJA CELE STRATEGIC ZNE CELE OPERACYJE FORMUŁOWANIE STRATEGII ROZWOJU Gminy Zakliczyn na lata 2007 2015 z prognozą do 2020 roku Obszary Rozwojowe Marketing strategii Wieloletni Plan Inwestycyjny Plan Odnowy Miejscowości Zarządzanie strategiczne -6-
PowyŜszy rysunek przedstawia główne składniki tej metody. Prace nad strategią rozpoczęto od analizy danych i oceny sytuacji w gminie. Wykorzystano tutaj aktywność mieszkańców w współtworzeniu koncepcji rozwoju gminy. Na podstawie przeprowadzonych dwustopniowych konsultacji społecznych oraz przeprowadzonego badania ankietowego, którego głównym celem było zebranie opinii mieszkańców o warunkach Ŝycia w gminie, barierach rozwojowych, najpilniejszych problemach inwestycyjnych i społecznych do rozwiązania w latach 2007-2015 opracowano analizę SWOT dla Gminy Zakliczyn (mocne i słabe strony, moŝliwości i zagroŝenia w aspekcie czynników, ekonomicznych, społecznych i technologicznych). Drugim składnikiem metody było opracowanie wizji i misji oraz określenie 5 celów strategicznych oraz 34 celów operacyjnych, które podobnie jak inne elementy, zostały poddane dyskusji mieszkańcom Gminy Zakliczyn uczestniczącym w konsultacjach społecznych. Trzecim elementem było formułowanie zasadniczej części strategii obejmującej: obszary rozwojowe, zadania inwestycyjne oraz moŝliwości finansowe gminy, zarządzanie strategiczne oraz marketing strategii. Czwartym elementem było opracowanie Programów Odnowy Miejscowości dla 3 sołectw Gminy Zakliczyn, które podobnie jak inne elementy, zostały poddane dyskusji mieszkańcom z poszczególnych miejscowości uczestniczącym w konsultacjach społecznych. Strategia składa się, więc z pięciu zasadniczych części. Część I przedstawia sytuację wewnętrzną i zewnętrzną gminy wraz z analizą SWOT, część II zawiera wizję, misję oraz cele strategiczne i operacyjne strategii, część III to system zarządzania strategią; część IV - to plan marketingowy strategii. Integralną część Strategii.. stanowi takŝe Wieloletni Plan Inwestycyjny oraz 3 Plany Odnowy Miejscowości. Schemat budowy STRATEGII ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO GMINY ZAKLICZYN -7-
STRATEGIA ROZWOJU NA LATA 2007-2015 Diagnoza stanu wyjściowego Analiza SWOT Horyzont czasowy. Powiązanie z dokumentami strategicznymi kraju, MISJA /WIZJA Cele strategiczne (co chcemy osiągnąć?; gdzie chcemy być?) Cele operacyjne (w jaki sposób chcemy to osiągnąć?) WPI: Co jest do zrobienia? Zestawienie zadań inwestycyjnych gminy źródła finansowania własne i zewnętrzne, projekcja moŝliwości finansowych gminy PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI DLA 2 SOŁECTW i MIASTA ZAKLICZYN System wdraŝania Strategii: monitoring, ewaluacja, marketing terytorialny W trakcie opracowywania strategii, zespół redakcyjny przeprowadził dwa spotkania konsultacyjne z mieszkańcami, w dwóch grupach tematycznych. RównieŜ planowany proces wdraŝania strategii powinien opierać się na współpracy róŝnych podmiotów społecznych i gospodarczych. Rezultatem takiego podejścia jest zawiązanie szerokiej koalicji na rzecz stałego monitorowania, doskonalenia i wdraŝania dokumentu. Strategia jest dokumentem stanowiącym swoiste zaproszenie do współpracy dla wszystkich aktywnych podmiotów lokalnych zainteresowanych przyszłością Gminy Zakliczyn. Przeszłość moŝna medytować, przyszłość trzeba tworzyć. Edward Schillebeeckx -8-