RAPORT ROCZNY 2009
ENERGIA, KTÓRA POCHODZI Z PASJI TWORZENIA
RAPORT ROCZNY 2009 KIM JESTEŚMY PSE Operator S.A. jest operatorem systemu przesyłowego energii elektrycznej w Polsce. Powstał zgodnie z zaleceniami dyrektywy nr 2003/54/WE dotyczącej wspólnych zasad wewnętrznego rynku energii elektrycznej, która zobowiązała przedsiębiorstwa energetyczne do rozdzielenia działalności operatora systemu przesyłowego w zakresie prawnym, organizacyjnym i decyzyjnym. PSE Operator S.A. prowadzi działalność w zakresie i w sposób określony w regulacjach prawnych oraz zgodnie z warunkami decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE). Polski system przesyłowy, którym zarządza jest częścią sieci przesyłowej połączonych elektroenergetycznych systemów Europy kontynentalnej pracujących synchronicznie. PSE Operator S.A. został utworzony 17 lutego 2004 roku, jako jednoosobowa spółka zależna Polskich Sieci Elektroenergetycznych SA (PSE SA). Osobowość prawną uzyskał 3 marca 2004 roku w wyniku wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem 0000197596, prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, XIV Wydział Gospodarczy. PSE Operator S.A. nadano numer statystyczny REGON 015668195. Spółka PSE Operator S.A. na mocy decyzji Prezesa URE z 15 kwietnia 2004 roku, posiada koncesję na przesyłanie energii elektrycznej siecią przesyłową na obszarze całego kraju. Koncesja jest ważna do 1 lipca 2014 roku. Działalność koncesjonowaną Spółka podjęła 1 lipca 2004 roku, dzierżawiąc od PSE SA majątek sieci przesyłowej. Decyzją Prezesa URE spółka PSE Operator S.A. została wyznaczona na operatora elektroenergetycznego systemu przesyłowego w Polsce na czas obowiązywania koncesji. Zarządzanie pracą Polskiego Systemu Elektroenergetycznego jest podstawowym zadaniem PSE Operator S.A. w kształtowaniu bieżącego bezpieczeństwa energetycznego. Celem Spółki jest dostarczanie energii elektrycznej do wszystkich regionów Polski o odpowiedniej jakości, z poszanowaniem środowiska naturalnego, zasady równego dostępu do infrastruktury sieciowej tzw. TPA (ang. Third Party Access) oraz przy zachowaniu możliwie najniższych kosztów. Od 31 grudnia 2006 roku PSE Operator S.A. jest jednoosobową spółką akcyjną Skarbu Państwa. Pod koniec 2007 roku otrzymał na własność majątek sieci przesyłowej. W roku 2008 PSE Operator S.A. przejął spółki obszarowe: Polskie Sieci Elektroenergetyczne - Centrum S.A., Polskie Sieci Elektroenergetyczne - Północ S.A., Polskie Sieci Elektroenergetyczne - Południe S.A., Polskie Sieci Elektroenergetyczne - Wschód S.A. i Polskie Sieci Elektroenergetyczne - Zachód S.A., a także spółki EPC S.A. i Polskie Sieci Elektroenergetyczne - INFO Sp. z o. o. Na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z listopada 2007 roku, PSE Operator S.A. został wpisany na listę przedsiębiorstw o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa. Jest umieszczony na liście spółek o istotnym znaczeniu dla porządku i bezpieczeństwa publicznego. Kapitał zakładowy spółki PSE Operator S.A. na dzień 31 grudnia 2009 roku wynosił 9 605 473 000 zł. 02
DOKĄD ZMIERZAMY Realizowanym modelem biznesowym PSE Operator S.A. jest model funkcjonowania TRANSCO (ang. Transmission Company), co oznacza, że Spółka jest równocześnie operatorem i właścicielem sieci przesyłowej, w tym połączeń transgranicznych. PSE Operator S.A. sukcesywnie buduje pozycję niezależnego i silnego operatora systemu przesyłowego energii elektrycznej. Prawdziwe wartości PSE Operator S.A. odzwierciedlają wizja, misja i cel strategiczny. Wizja Jesteśmy regionalnym liderem, działającym innowacyjnie i efektywnie na rzecz bezpieczeństwa energetycznego. Jako Spółka zaufania publicznego uczestniczymy w budowie jednolitego europejskiego rynku energii, kierując się w naszych działaniach potrzebami odbiorców usług przesyłowych i oferując naszym pracownikom najlepsze warunki rozwoju zawodowego. Misja Zapewniamy niezawodną i efektywną pracę systemów energetycznych w obszarze działania PSE Operator S.A. Współtworzymy przyjazną dla otoczenia infrastrukturę energetyczną, wspierając funkcjonowanie rynków energetycznych. Cel strategiczny Utrzymanie wysokiego poziomu bezpieczeństwa energetycznego w obszarze działania PSE Operator S.A. KLUCZOWE LICZBY Wybrane dane finansowe (mln zł) 2009 2008 Przychody 7 045,5 7031,1 EBITDA ( zysk operacyjny + amortyzacja) 779,8 528, 9 EBIT (zysk operacyjny) 261,7 81, 3 Operacyjne przepływy netto 972,7 781, 2 Aktywa 13 884,3 13 512,7 Kapitał własny 10 338,6 10 194, 3 Stopa zadłużenia (zobowiązania i rezerwy/aktywa) 0,26 0, 25 ROE (zysk netto/kapitał własny) 1,87% 1, 10% Zatrudnienie (liczba pracowników) 2009 2008 PSE Operator S.A. 510 456 Grupa Kapitałowa PSE Operator 1780 1616
04 RAPORT ROCZNY 2009
KAMIENIE MILOWE W ROZWOJU PSE OPERATOR S.A. 2004 17 lutego - powstanie PSE Operator S.A. jako jednoosobowej spółki zależnej PSE SA 15 kwietnia - otrzymanie koncesji na przesyłanie energii elektrycznej 1 lipca - rozpoczęcie działalności operacyjnej 28 lipca - wyznaczenie na operatora systemu przesyłowego 2006 31 grudnia - zmiana struktury własnościowej w wyniku, której właścicielem Spółki został Skarb Państwa 2007 1 września - rozpoczęcie procesu tworzenia Grupy Kapitałowej PSE Operator 31 grudnia - przejęcie majątku sieci przesyłowej 2008 6 sierpnia - przejęcie od Skarbu Państwa, akcji pięciu spółek obszarowych do 5 września - zbudowanie GK PSE Operator 30 października - przekazanie przez PGE Polską Grupę Energetyczną S.A. tzw. trzech linii wschodnich do 31 grudnia - powstanie projektu Strategia PSE Operator S.A. do roku 2025 2009 1 lipca - uruchomienie podstawowego punktu dyspozytorskiego Krajowej Dyspozycji Mocy w Konstancinie-Jeziornie przy jednoczesnym pozostawieniu dotychczasowego, rezerwowego punktu dyspozytorskiego KDM przy ul. Mysiej w Warszawie.
RAPORT ROCZNY 2009 LIST PREZESA ZARZĄDU Szanowni Państwo, Dla Polskich Sieci Elektroenergetycznych Operator S.A. rok 2009 był czasem wyzwań, trudnych decyzji oraz sukcesów osiąganych dzięki zaangażowaniu pracowników i konsekwencji w działaniu kadry zarządzającej. Pomimo wymagającego otoczenia prawnego, przygotowaliśmy i zrealizowaliśmy szereg inwestycji celu publicznego niezbędnych dla poprawy bezpieczeństwa elektroenergetycznego państwa. Zainicjowaliśmy proces restrukturyzacji Grupy Kapitałowej. Przyjęliśmy także nową strategię Spółki i rozpoczęliśmy prace nad jej wdrożeniem. Strategia Spółki 24 lutego 2010 roku Zarząd PSE Operator S.A. przyjął Strategię Polskich Sieci Elektroenergetycznych Operator S.A. do 2025 roku. Pozwoli ona na osiągnięcie pozycji nowoczesnego organizacyjnie operatora systemu i zarazem stabilnej spółki zaufania publicznego. Nadrzędnym celem strategicznym Spółki jest utrzymanie wysokiego poziomu bezpieczeństwa energetycznego na obszarze działalności PSE Operator S.A. Bezpieczeństwo to jest rozumiane zgodnie z dyrektywą nr 2005/89/WE i ustawą Prawo energetyczne, jako zapewnienie właściwego funkcjonowania systemu elektroenergetycznego i odpowiedniej zdolności przesyłowej krajowej sieci przesyłowej. Cel ten precyzuje misja Spółki, która stanowi, że zapewnienie niezawodnej i efektywnej pracy systemów elektroenergetycznych ma odbywać się z poszanowaniem środowiska naturalnego i ma wspierać funkcjonowanie rynków energetycznych. Stabilność finansowa PSE Operator S.A. jest szczególnym podmiotem w gronie jednoosobowych spółek Skarbu Państwa o strategicznym znaczeniu dla funkcjonowania kraju. Realizując swoje ustawowe zadania, w zakresie bezpieczeństwa energetycznego państwa, osiągamy zyski, które w całości są przeznaczane na realizację inwestycji służących realizacji tych zadań. W 2009 roku odnotowaliśmy zysk netto przekraczający 192 mln złotych, w porównaniu do ok. 113 mln w 2008 roku. Stabilność uzyskiwanych wyników finansowych pozwala nam na bezpieczne planowanie działań o długim horyzoncie czasowym. W 2009 roku PSE Operator S.A. przeznaczył na inwestycje 837 mln złotych, w porównaniu do blisko 1 mld złotych w 2008 roku. Środki na eksploatację i remonty były w 2009 roku nieznacznie wyższe (232 mln złotych) niż w roku poprzednim (207 mln złotych). 06
Inwestycje w krajową sieć przesyłową Podstawowym obszarem inwestowania PSE Operator S.A. jest infrastruktura sieciowa. W 2009 roku prowadziliśmy szereg prac planistycznych, przygotowawczych i budowlanych, mających na celu rozbudowę i modernizację krajowej sieci przesyłowej. Nasze działania były skoncentrowane na zadaniach inwestycyjnych, umożliwiających wyprowadzenie mocy z planowanych do uruchomienia nowych bloków konwencjonalnych i elektrowni wiatrowych, a także zapewniających bezpieczeństwo zasilania poszczególnych obszarów kraju. W szczególności realizowane były zadania inwestycyjne służące poprawie bezpieczeństwa zasilania dużych aglomeracji miejskich. W 2009 roku PSE Operator S.A. zakończył inwestycję poprawiającą układ zasilania Trójmiasta, kontynuował budowę kluczowej dla bezpieczeństwa Wielkopolski linii Ostrów Wielkopolski Plewiska, a także prowadził prace przygotowawcze do realizacji wschodniej części elektroenergetycznego pierścienia wokół Wrocławia. W przypadku aglomeracji warszawskiej działania koncentrowały się na budowie i modernizacji stacji elektroenergetycznych. Otoczenie prawne W 2009 roku wiele energii poświęciliśmy działaniom informacyjnym w zakresie niezbędnych zmian prawnych, które usprawniłyby prowadzenie nowych inwestycji celu publicznego. Realizowane przez PSE Operator S.A. zamierzenia inwestycyjne były głównie hamowane przez długi procesu uzyskiwania decyzji i pozwoleń niezbędnych do realizacji inwestycji. Ponadto wynikały z takich przeszkód jak brak uregulowanego stanu gruntów pod istniejącymi liniami czy trudności z uzyskiwaniem tzw. prawa drogi. Wspólnie z podmiotami skupionymi w Porozumieniu o współpracy w zakresie stworzenia nowych rozwiązań prawnych, ułatwiających realizację inwestycji infrastrukturalnych PSE Operator S.A. przygotował drugie wydanie Raportu dotyczącego stanu infrastruktury energetycznej w Polsce. Jednym z najważniejszych wydarzeń końca roku było z pewnością przyjęcie przez Sejm nowelizacji ustawy Prawo energetyczne, której celem jest poprawa konkurencyjności cen energii i przejrzystości transakcji. Ustawa rozstrzygnęła kwestię nadzoru właścicielskiego nad PSE Operator S.A., wprowadziła także narzędzia umożliwiające ograniczenie spekulacji przy rezerwowaniu mocy przyłączeniowej farm wiatrowych. Rozwój połączeń transgranicznych W 2009 roku prowadziliśmy intensywne działania przygotowawcze związane z planami rozbudowy połączeń transgranicznych. Rozpoczęto prace nad stworzeniem możliwych wariantów trasy połączenia energetycznego Polska Litwa w tym niezbędne uzgodnienia z przedstawicielami lokalnych władz, organizacji pozarządowych i mieszkańców. PSE Operator S.A. podpisał również list intencyjny z niemieckim operatorem 50Hertz Transmission GmbH w sprawie utworzenia spółki Ger-Pol Power Bridge Sp. z o.o., która będzie odpowiedzialna za budowę trzeciego połączenia z Niemcami relacji Berlin Plewiska. Zainicjowaliśmy także studium wykonalności i efektywności rozwoju połączeń transgranicznych ze wschodnimi sąsiadami Polski. Podziękowania Pragnę gorąco podziękować wszystkim pracownikom spółki PSE Operator S.A. oraz całej Grupie Kapitałowej za wkład w rozwój firmy oraz wytrwałość w dążeniu do realizacji naszych celów. Dziękuję także Radzie Nadzorczej za dobrą współpracę oraz skrupulatność w wypełnianiu swoich obowiązków. Szczególne słowa wdzięczności za wieloletnie wsparcie w budowie silnego i niezależnego OSP kieruję do Ministerstwa Skarbu Państwa w związku z zaplanowanym na 11 marca 2010 roku zakończeniem sprawowania nadzoru właścicielskiego nad PSE Operator S.A. przez ten resort. Z poważaniem Stefania Kasprzyk Prezes Zarządu Polskich Sieci Elektroenergetycznych Operator S.A.
ENERGIA W DOBRYCH RĘKACH
RAPORT ROCZNY 2009 O NAS PSE Operator S.A. jest spółką prawa handlowego, której właścicielem jest Skarb Państwa. Sukcesywnie buduje pozycję niezależnego i silnego operatora polskiego systemu przesyłowego energii elektrycznej. PSE Operator S.A. świadczy usługi na rzecz użytkowników systemu przesyłowego na zasadach równości i w sposób wolny od dyskryminacji. ORGANY SPÓŁKI Walne Zgromadzenie Jedynym akcjonariuszem spółki Polskie Sieci Elektroenergetyczne Operator S.A. posiadającym 100 procent akcji jest Skarb Państwa. W imieniu Skarbu Państwa funkcję Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy w roku 2009 wykonywał Minister Skarbu Państwa. Rada Nadzorcza Rada Nadzorcza II kadencji, powołana 14 czerwca 2007 roku, działała do 21 kwietnia 2009 roku w składzie: Jacek Czajka Przewodniczący Edward Słoma Wiceprzewodniczący Grzegorz Barszcz Sekretarz Zdzisław Muras Członek Tomasz Dąbrowski Członek Tadeusz Maćkała Członek Rada Nadzorcza II kadencji działała od 21 kwietnia 2009 roku do 31 grudnia 2009 roku w następującym składzie: Jacek Czajka Przewodniczący Edward Słoma Wiceprzewodniczący Grzegorz Barszcz Sekretarz Zdzisław Muras Członek Tomasz Dąbrowski Członek Tadeusz Maćkała Członek Wojciech Myślecki Członek 10
ZARZĄD Zarząd II kadencji, powołany 27 czerwca 2007 roku, działał do 7 maja 2009 roku w następującym składzie: Stefania Kasprzyk Prezes Zarządu Jerzy Andruszkiewicz Wiceprezes Zarządu Ryszard Pacławski Wiceprezes Zarządu Wiesław Protasewicz Wiceprezes Zarządu Waldemar Skomudek Wiceprezes Zarządu Zarząd II kadencji, działał od 7 maja 2009 roku do 31 grudnia 2009 roku w następującym składzie: JERZY ANDRUSZKIEWICZ WICEPREZES ZARZĄDU RYSZARD PACŁAWSKI WICEPREZES ZARZĄDU STEFANIA KASPRZYK PREZES ZARZĄDU ds. Procesów Operacyjnych ds. Komunikacji Korporacyjnej ANDRZEJ GAJEWSKI WICEPREZES ZARZĄDU WALDEMAR SKOMUDEK WICEPREZES ZARZĄDU ds. Majątku i Finansów ds. Infrastruktury Sieciowej
RAPORT ROCZNY 2009 PROFIL DZIAŁALNOŚCI Przedmiotem działania PSE Operator S.A. jest przesyłanie energii elektrycznej siecią przesyłową najwyższych napięć. Spółka realizuje zadania operatora systemu przesyłowego (OSP) w zakresie i w sposób określony w obowiązujących regulacjach prawnych oraz decyzjach Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Podstawowymi celami działania Polskich Sieci Elektroenergetycznych Operator S.A. są: świadczenie usług przesyłania energii elektrycznej oraz zapewnienie bezpiecznej i ekonomicznej pracy Polskiego Systemu Elektroenergetycznego, jako części wspólnego, europejskiego systemu elektroenergetycznego z uwzględnieniem wymogów pracy synchronicznej i połączeń asynchronicznych udostępnianie na zasadach rynkowych zdolności przesyłowych dla realizacji wymiany transgranicznej zapewnienie niezbędnego rozwoju polskiej sieci przesyłowej oraz połączeń transgranicznych tworzenie infrastruktury technicznej i organizacyjnej dla funkcjonowania polskiego hurtowego rynku energii elektrycznej zachowanie stabilności finansowej przedsiębiorstwa, kreowanie wartości strategicznej Spółki z poszanowaniem zasad ładu korporacyjnego i regulacji zewnętrznych. PSE Operator S.A. świadczy usługi na rzecz użytkowników systemu przesyłowego na zasadach równości i w sposób wolny od dyskryminacji. Usługi przesyłania świadczone w obrocie krajowym obejmują w szczególności: przesyłanie energii elektrycznej rozumiane jako transport energii elektrycznej za pomocą sieci przesyłowej utrzymywanie ciągłości dostarczania i odbioru energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym i niezawodności jej dostarczania oraz utrzymywanie parametrów jakościowych energii elektrycznej prowadzenie rozliczeń wynikających z niezbilansowania energii elektrycznej dostarczonej i pobranej z Polskiego Systemu Elektroenergetycznego. Usługi przesyłania świadczone w obrocie transgranicznym obejmują w szczególności: wyznaczanie wielkości i udostępnianie zdolności przesyłowych wymiany transgranicznej rezerwowanie zdolności przesyłowych wymiany transgranicznej realizację wymiany transgranicznej. 12
ORGANIZACJA SPÓŁKI Spółka Polskie Sieci Elektroenergetyczne Operator S.A. funkcjonuje jako organizacja realizująca procesy gospodarcze i dąży do wdrożenia systemu zarządzania procesowego. STRUKTURA ORGANIZACYJNA W związku ze zmianami prawno-gospodarczymi, w 2009 roku struktura organizacyjna była zmieniana dwukrotnie. Do 1 czerwca 2009 roku PSE Operator S.A. funkcjonował w strukturze organizacyjnej określonej w Regulaminie Organizacyjnym z 13 sierpnia 2008 roku przyjętym przez Zarząd i zatwierdzonym przez Radę Nadzorczą, z datą obowiązywania od 15 września 2008 roku. 21 maja 2009 roku Zarząd PSE Operator S.A. przyjął nowy Regulamin Organizacyjny zatwierdzony uchwałą Rady Nadzorczej PSE Operator S.A. z 28 maja 2009 roku, z datą obowiązywania od 1 czerwca 2009 roku wprowadzając korektę struktury organizacyjnej. W nowych regulacjach zreorganizowany został obszar współpracy międzynarodowej w szczególności współpracy międzyoperatorskiej, podniesiono rangę pozyskiwania środków pomocowych, zmianie uległy zapisy w obszarze BHP i ochronie ppoż. oraz rozszerzono zakres działań jednostki kontrolnej z działań czysto kontrolnych do działań audytu i kontroli. Druga modyfikacja struktury organizacyjnej weszła w życie z dniem 1 października 2009 roku. Zarząd PSE Operator S.A. przyjął uchwałą z dnia 3 września 2009 roku nowy Regulamin Organizacyjny Spółki. Regulamin ten został zatwierdzony przez Radę Nadzorczą uchwałą z dnia 1 października 2009 roku.
RAPORT ROCZNY 2009 STRUKTURA ORGANIZACYJNA SPÓŁKI DEPARTAMENT USŁUG OPERATORSKICH BIURO ZARZĄDU DEPARTAMENT PLANOWANIA ROZWOJU DEPARTAMENT FINANSÓW I KONTROLINGU DEPARTAMENT INNOWACJI I FUNDUSZY POMOCOWYCH DEPARTAMENT PRZESYŁU BIURO STRATEGII I PROCESÓW DEPARTAMENT EKSPLOATACJI DEPARTAMENT RACHUNKOWOŚCI DEPARTAMENT ADMINISTRACJI DEPARTAMENT TELEINFORMATYKI BIURO SPRAW PRACOWNICZYCH DEPARTAMENT INWESTYCJI BIURO NADZORU WŁAŚCICIELSKIEGO BIURO KOMUNIKACJI KORPORACYJNEJ DEPARTAMENT BEZPIECZEŃSTWA SPÓŁKI BIURO PRZETARGÓW BIURO AUDYTU WEWNĘTRZNEGO ZESPÓŁ BHP I OCHRONY PPOŻ. Struktura organizacyjna PSE Operator S.A. obowiązująca od 1 października 2009 roku 14
Członek Zarządu Prezes Zarządu Stefania Kasprzyk Wiceprezes ds. Procesów Operacyjnych Jerzy Andruszkiewicz Wiceprezes ds. Majątku i Finansów Andrzej Gajewski Wiceprezes ds. Komunikacji Korporacyjnej Ryszard Pacławski Wiceprezes ds. Infrastruktury Sieciowej Waldemar Skomudek Nazwa jednostki organizacyjnej Biuro Zarządu Biuro Strategii i Procesów Biuro Spraw Pracowniczych Departament Bezpieczeństwa Spółki Biuro Audytu Wewnętrznego Zespół BHP i Ochrony Ppoż. Departament Usług Operatorskich Departament Przesyłu Departament Teleinformatyki Departament Finansów i Kontrolingu Departament Rachunkowości Biuro Nadzoru Właścicielskiego Departament Innowacji i Funduszy Pomocowych Departament Administracji Biuro Komunikacji Korporacyjnej Departament Planowania Rozwoju Departament Eksploatacji Departament Inwestycji Biuro Przetargów Podział odpowiedzialności operacyjnego zarządzania PSE Operator S.A. obowiązujący po zmianach wprowadzonych od 1 października 2009 roku
RAPORT ROCZNY 2009 PRACOWNICY Pracownicy są największym kapitałem PSE Operator S.A. Kapitałem, którego wartość jest systematycznie podnoszona poprzez realizację różnych form doskonalenia zawodowego. Doskonalenie zawodowe w PSE Operator S.A. ma głównie na celu zapewnienie Spółce pracowników o kompetencjach, niezbędnych do realizacji strategii rozwojowych i wzrostu wartości PSE Operator S.A. W 2009 roku doskonalenie zawodowe pracowników odbywało się poprzez udział w szkoleniach, konferencjach i seminariach organizowanych przez profesjonalne firmy szkoleniowe oraz organizację szkoleń wewnętrznych dostosowanych do potrzeb PSE Operator S.A., głównie z zakresu: energetyki, uregulowań prawnych, podatków i rachunkowości, prawa zamówień publicznych, zarządzania projektami. Doskonalono znajomość zagadnień finansowych, prawa pracy oraz zarządzania. Program doskonalenia kadry ukierunkowany jest na poszerzanie wiedzy specjalistycznej i kwalifikacji pracowników oraz podnoszenie efektywności pracy pracowników i zespołów. W ubiegłym roku 6 pracowników PSE Operator S.A. uczyło się na studiach licencjackich lub magisterskich, głównie na kierunkach związanych z finansami i zarządzaniem, 10 osób skorzystało z możliwości kształcenia na studiach podyplomowych - najbardziej preferowane były kierunki związane z energetyką, finansami i zarządzaniem, 4 osoby kształciły się na studiach doktoranckich. Ogółem studiowało 20 pracowników PSE Operator S.A. Doskonalono też naukę języków obcych. Na kursy uczęszczało 55 osób. Największa grupa pracowników korzystała z kursów języka angielskiego. Na dzień 31 grudnia 2009 roku w Polskich Sieciach Elektroenergetycznych Operator S.A. zatrudnionych było 510 osób. Średnia wieku pracowników zatrudnionych w Spółce wynosiła 41 lat. W Spółce funkcjonuje system oceny pracowników, który dostarcza informacji o jakości świadczonej pracy, udziale pracowników w dodatkowych zadaniach oraz stanowi podstawę do określenia wysokości premii. Warunki płacy i pracy są określone w Zakładowym Układzie Zbiorowym Pracy. W stosunku do PSE Operator S.A. ma zastosowanie ustawa z 16 grudnia 2004 roku o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. 1995, nr 1, poz. 2), zgodnie z którą strony uprawnione do zawarcia Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy ustalają, w formie porozumienia, przyrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w danym roku. 16
PRZESTRZEŃ PEŁNA ENERGII DO ŻYCIA
RAPORT ROCZNY 2009 WAŻNIEJSZE WYDARZENIA W SPÓŁCE W 2009 ROKU Styczeń 15 stycznia decyzja Prezesa Urzędu Regulacji w sprawie zatwierdzenia taryfy PSE Operator S.A. na rok 2009 obowiązującej od 30 stycznia 2009 roku 30 stycznia zakończenie transferu pracowników z siedziby Spółki w Warszawie przy ul. Mysiej 2 do nowej w Konstancinie-Jeziornie Marzec 3 marca złożenie deklaracji PSE Operator S.A. w sprawie udziału w projekcie Ochrona systemu elektroenergetycznego: Nowe podejście do zapewnienia bezpieczeństwa zachodnioeuropejskiej połączonej sieci elektroenergetycznej wysokiego napięcia Kwiecień 2 kwietnia powołanie projektów realizujących kluczowe inicjatywy zmierzające do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego kraju (w ramach strategii PSE Operator S.A. do 2025 roku) Czerwiec 24 czerwca decyzja Prezesa URE w sprawie zatwierdzenia Karty Aktualizacji nr B/8/2009 IRiESP bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi, która weszła w życie z dniem 1 lipca 2009 roku 30 czerwca powołanie nowej organizacji zrzeszającej operatorów systemów przesyłowych w Europie - ENTSO-E* Lipiec 1 lipca uruchomienie podstawowego punktu dyspozytorskiego Krajowej Dyspozycji Mocy (KDM) w Konstancinie-Jeziornie przy jednoczesnym pozostawieniu dotychczasowego, rezerwowego punktu dyspozytorskiegokdm przy ul. Mysiej w Warszawie 14 lipca zmiana koncesji PSE Operator S.A. na przesyłanie energii elektrycznej w zakresie warunków prowadzenia działalności koncesjonowanej Sierpień 10 sierpnia zatwierdzenie przez Zarząd PSE Operator S.A. Projektu Planu Rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną na lata 2010 2025 31 sierpnia decyzja Prezesa URE w sprawie zatwierdzenia Karty Aktualizacji nr B/9/2009 IRiESP - Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi, wprowadzającą możliwość obsługi zgłoszeń transakcji handlowych zawieranych na rynkach dnia bieżącego na Rynku Bilansującym, która weszła w życie 1 grudnia 2009 roku *) ENTSO-E - European Network of Transmission System Operators for Electricity. W kadencji 2009-2010 r. przedstawiciel PSE Operator S.A. pełni funkcję Wiceprezesa Zarządu tej organizacji 20
Wrzesień 15 września wyłonienie w europejskim przetargu dostawców sprzętu i oprogramowania dla platformy informatycznej służącej wymianie danych i prowadzeniu wspólnych analiz bezpieczeństwa w regionie. Przetarg został przeprowadzony w ramach TSC (Transmission System Operator Security Cooperation) 22 września obchody jubileuszu 5-lecia OSP oraz uroczyste otwarcie punktu dyspozytorskiego KDM Październik 8 październik powołanie Zespołu Roboczego w celu opracowania koncepcji funkcjonowania spółki celowej Project Development Company dla budowy trzeciego połączenia transgranicznego pomiędzy systemami elektroenergetycznymi Polski i Niemiec Listopad 3 listopada zatwierdzenie dokumentu Plan prac badawczych i rozwojowych PSE Operator S.A. na lata 2010-2012 30 listopada decyzja Prezesa URE w sprawie zatwierdzenia Karty Aktualizacji nr B/10/2009I RiESP- Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi, która weszła w życie 1 stycznia 2010 roku Grudzień 17 grudnia zatwierdzenie przez Radę Nadzorczą Planu inwestycji rzeczowych PSE Operator S.A. na 2010 rok
RAPORT ROCZNY 2009 PODSTAWOWE DANE Z PRACY POLSKIEGO SYSTEMU ELEKTROENERGETYCZNEGO 1 suma mocy zainstalowanej w Polskim Systemie Elektroenergetycznym na dzień 31 grudnia 2009 roku wynosiła 35 594 MW i nieznacznie wzrosła w stosunku do roku ubiegłego, tj. o 252 MW suma mocy osiągalnej w Polskim Systemie Elektroenergetycznym na dzień 31 grudnia 2009 roku wynosiła 35 243 MW i nieznacznie wzrosła w stosunku do roku ubiegłego, tj. o 321 MW na koniec roku 2009 łączna moc osiągalna cieplnych elektrowni zawodowych wyniosła 30 168 MW i stanowiła 85 procent ogółu mocy osiągalnej w systemie elektroenergetycznym maksymalne krajowe zapotrzebowanie na moc w szczytach wieczornych dni roboczych w 2009 roku wystąpiło 21 grudnia i wyniosło 24 593 MW. Natomiast minimalne krajowe zapotrzebowanie na moc w dolinie nocnej wystąpiło 13 kwietnia i wyniosło 9 502 MW. Różnica pomiędzy zapotrzebowaniem maksymalnym i minimalnym wyniosła 15 091 MW (61 procent zapotrzebowania szczytowego) średnie roczne rezerwy mocy dostępnej dla OSP w wieczornym szczycie zapotrzebowania w dni robocze wyniosły 4 861 MW rezerwy mocy dostępnej dla OSP w rocznym szczycie zapotrzebowania w roku 2009 wyniosły 3 953 MW w roku 2009 nie było ograniczeń w poborze mocy ani wyłączeń odbiorców, spowodowanych brakiem mocy w systemie elektroenergetycznym produkcja energii elektrycznej w roku 2009 wyniosła 150 913 GWh i była niższa o 3 procent w stosunku do roku poprzedniego krajowe zużycie energii elektrycznej w roku 2009 wyniosło 148 718 GWh i było niższe od zużycia w roku 2008 o prawie 4 procent saldo wymiany energii elektrycznej między Polską, a sąsiednimi krajami w roku 2009 wyniosło 2 195 GWh (przewaga eksportu nad importem). 57,63% 1,79% 6,98% 6,22% 2,16% 25,22% Elektrownie na węgiel kamieny Elektrownie na węgiel brunatny Elektrownie przemysłowe Elektrownie zawodowe wodne Elektrownie gazowe Źródła odnawialne Struktura mocy osiągalnej w Polskim Systemie Elektroenergetycznym w dniu 31 grudnia 2009 roku 1) Polski System Elektroenergetyczny nazywany dalej systemem elektroenergetycznym. 22
MW 26 000 26 000 24 593 24 000 21 grudnia 2009 roku 24 000 22 000 22 000 20 000 20 000 8 402 18 000 18 000 16 191 16 000 16 000 14 141 14 000 14 000 13 kwietnia 2009 roku 12 000 12 000 15 091 4 639 10 000 10 000 9 502 8 000 8 000 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 (kolejne kwadranse doby) Godziny zapotrzebowanie maksymalne zapotrzebowanie minimalne Przebiegi zapotrzebowania na moc w dniach, w których wystąpiło minimalne i maksymalne krajowe zapotrzebowanie na moc MW 26 000 26 000 24 000 24 000 22 000 22 000 Wymiana + korekta częstotliwości 20 000 20 000 18 000 18 000 16 000 16 000 14 000 14 000 12 000 12 000 10 000 10 000 8 000 8 000 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 Godziny Elektrownie przemysłowe Węgiel kamienny Węgiel brunatny Elektrownie gazowe Elektrownie wodne Generacja krajowa Krajowe zapotrzeb. normalne Przebieg zapotrzebowania na moc w systemie elektroenergetycznym w dniu, w którym wystąpiło maksymalne krajowe zapotrzebowanie na moc w 2009 roku i sposób jego pokrycia
RAPORT ROCZNY 2009 MW 16 000 16 000 14 000 14 000 12 000 12 000 10 000 8 000 Wymiana + korekta częstotliwości 10 000 8 000 6 000 6 000 4 000 4 000 2 000 2 000 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 Godziny 0 Elektrownie przemysłowe Węgiel kamienny Węgiel brunatny Elektrownie gazowe Elektrownie wodne Generacja krajowa Krajowe zapotrzeb. normalne Przebiegi zapotrzebowania na moc w dniach, w których wystąpiło minimalne i maksymalne krajowe zapotrzebowanie na moc MW 26 000 26 000 24 000 24 000 22 000 22 000 20 000 20 000 18 000 18 000 16 000 16 000 14 000 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Miesiące 14 000 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Średnie miesięczne krajowe zapotrzebowanie na moc w szczytach wieczornych z dni roboczych w latach 2004-2009 24
MW 26 000 25 000 24 000 23 000 22 000 21 000 20 000 19 000 18 000 17 000 26 000 25 000 24 000 23 000 22 000 21 000 20 000 19 000 18 000 17 000 16 000 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 16 000 Lata Krajowe zapotrzebowanie średnie roczne z dni roboczych Krajowe zapotrzebowanie maksymalne Krajowe zapotrzebowanie maksymalne i średnie roczne w dniach roboczych w latach 1980-2009 55,84% 5,44% 0,55% 1,82% 2,68% 33,66% Elektrownie na węgiel kamieny Elektrownie na węgiel brunatny Elektrownie przemysłowe Elektrownie gazowe Elektrownie zawodowe wodne Źródła odnawialne Procentowy udział w krajowej produkcji energii elektrycznej poszczególnych grup elektrowni według rodzajów paliw w roku 2009
RAPORT ROCZNY 2009 GWh 180 000 180 000 160 000 160 000 140 000 140 000 120 000 120 000 100 000 100 000 80 000 80 000 60 000 60 000 40 000 40 000 20 000 20 000 0 0 1950 1954 1958 1962 1966 1970 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006 2009 Ogółem kraj Elektrownie przemysłowe Lata Elektrownie na węgiel kamieny Elektrownie gazowe Elektrownie na węgiel brunatny Elektrownie wodne Elektrownie zawodowe cieplne Elektrownie odnawialne Produkcja energii elektrycznej w latach 1950-2009 26
Hz 51 51 50,5 50,5 50 50 49,5 49,5 49 49 48,5 48,5 48 48 47,5 47,5 47 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2009 47 Lata Częstotliwość minimalna w roku Częstotliwość średnia roczna Częstotliwość maksymalna w roku Częstotliwość minimalna, maksymalna i średnia roczna w latach 1980-2009
NAJWYŻSZE NOTACJE
RAPORT ROCZNY 2009 STRATEGIA PSE OPERATOR S.A. Strategia PSE Operator S.A., po konsultacjach z Ministerstwem Skarbu Państwa, Ministerstwem Gospodarki i Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki, została pozytywnie zaopiniowana przez Radę Nadzorczą 28 kwietnia 2009 roku. Strategia jest zgodna z załącznikiem nr 3 do dokumentu Polityka energetyczna Polski do roku 2030, pt. Program działań wykonawczych na lata 2009-2012. Wyznacznikiem kierunku działań strategicznych jest nowo sformułowana misja i wizja PSE Operator S.A. Misja : Misja PSE Operator S.A. informuje menedżerów, pracowników oraz interesariuszy zewnętrznych o głównych kierunkach działania oraz priorytetach Spółki. Tworzy fundamenty przedsiębiorstwa i zarazem podkreśla jego odrębność. Brzmi ona: Zapewniamy niezawodną i efektywną pracę systemów energetycznych w obszarze działania PSE Operator S.A. Współtworzymy przyjazną dla otoczenia infrastrukturę energetyczną, wspierając funkcjonowanie rynków energetycznych Wizja PSE Operator S.A.: Wizja przedstawia kierunek rozwoju Spółki i jej aspiracje. Wyraża ona ogólne dążenia kierownictwa, które mają bezpośredni wpływ na motywację i mobilizację pracowników. Jesteśmy regionalnym liderem, działającym innowacyjnie i efektywnie na rzecz bezpieczeństwa energetycznego. Jako Spółka zaufania publicznego uczestniczymy w budowie jednolitego europejskiego rynku energii, kierując się w naszych działaniach potrzebami odbiorców usług przesyłowych i oferując naszym pracownikom najlepsze warunki rozwoju zawodowego. Cele strategiczne: Zgodnie z przyjętym dokumentem celem Strategii jest ukierunkowanie rozwoju Spółki tak, aby mogła ona przyczyniać się, w stopniu szerszym niż dotychczas, do realizacji celu nadrzędnego, sformułowanego jako: Utrzymanie wysokiego poziomu bezpieczeństwa energetycznego w obszarze działania PSE Operator S.A. Warunki zidentyfikowane, jako niezbędne do osiągnięcia celu nadrzędnego, zostały sformułowane jako następujące cele strategiczne PSE Operator S.A.: 1. Stworzenie dynamicznej platformy rozwojowej 2. Pozyskanie i rozwijanie talentów 3. Aktywne uczestnictwo w kształtowaniu otoczenia Spółki 4. Poprawa efektywności działania Spółki przy realizacji celów polityki energetycznej państwa. Utrzymanie wysokiego poziomu bezpieczeństwa energetycznego w obszarze działania PSE Operator S.A. Stworzenie dynamicznej Pozyskanie i rozwijanie Aktywne uczestnictwo Poprawa efektywności platformy rozwojowej talentów w kształtowaniu działania Spółki Spółki otoczenia Spółki przy realizacji celów polityki energetycznej państwa Zależności między celem nadrzędnym Spółki a celami strategicznymi 30
Rozwój Spółki w pożądanym kierunku zapewni realizacja trzech grup pakietów inicjatyw strategicznych: Grupa A - Stworzenie dynamicznej platformy rozwojowej Spółki Grupa B - Aktywne uczestnictwo w kształtowaniu otoczenia Spółki Grupa C - Poprawa efektywności działania Spółki przy realizacji celów polityki energetycznej państwa. Głównym zadaniem stworzenia platformy rozwojowej jest określenie i wykorzystanie głównych czynników wzrostu Spółki. Podstawowym z nich jest stabilny model finansowy, który zapewni możliwość zaplanowania i sfinansowania rozwoju. Innym źródłem zwiększania efektywności Operatora będzie opracowanie nowego modelu zarządzania Grupy Kapitałowej PSE Operator. Zmiana skali działalności Spółki wymagać będzie zwiększonej kontroli struktury finansowej. W tym celu nastąpi dostosowanie źródeł finansowania do aktualnie prowadzonej działalności operacyjnej i inwestycyjnej. W tym zakresie możliwa będzie redukcja kosztów PSE Operator S.A., dzięki wykorzystaniu efektów dźwigni finansowej oraz pozyskaniu tańszych źródeł długoterminowego finansowania programów inwestycyjnych. Na uczestnictwo w kształtowaniu otoczenia zewnętrznego istotny wpływ będzie miała budowa wizerunku lidera integracji systemów elektroenergetycznych regionu. Prowadzone prace przez Unię Europejską (tj. III pakiet liberalizacyjny) tworzą warunki do prowadzenia wspólnych inicjatyw strategicznych ze spółkami dystrybucyjnymi w kraju i z operatorami systemów przesyłowych z krajów ościennych. Jedną z form współpracy Spółki i innych operatorów środkowoeuropejskich będzie tworzenie regionalnych rynków zdolności przesyłowych. Poprawa efektywności działania Spółki jest możliwa przy realizacji celów polityki energetycznej państwa. Specyfika działalności Operatora nie powinna stanowić ograniczenia rozwoju PSE Operator S.A. Po zakończeniu z sukcesem trzech poprzednich etapów lub w przypadku korzystnej sytuacji ekonomiczno-biznesowej, Spółka może wkraczać w obszary o zbliżonych łańcuchach wartości oraz takich, w których niezbędne są podobne kompetencje i narzędzia (taryfa, kontrola operacyjna). Działania te będą realizowane po wcześniejszej analizie. Realizacja projektów strategicznych Rok 2009 był okresem wzmożonej pracy związanej z realizacją projektów strategicznych. Udało się uruchomić 14 z 18 projektów strategicznych charakteryzujących się rozmaitym stopniem złożoności. Jest to szczególny sukces zważywszy na fakt, iż wdrożenie strategii jest silnie związane ze ścisłą współpracą z wymienionymi wcześniej interesariuszami, z którymi Strategia była omawiana i konsultowana, zaś realizowane projekty dotyczą głównie zagadnień nowych, często nie ujętych w dotychczasowym planie operacyjnego działania Spółki lub których rozpoczęcie było dotychczas odkładane w czasie. Uruchomienie platformy informatycznej Programu Realizacji Projektów Strategicznych Realizacja tak licznych i zdywersyfikowanych przedmiotowo projektów strategicznych możliwa była dzięki zaangażowaniu całej Spółki począwszy od Zarządu po dyrektorów i szeregowych pracowników, których role określone zostały w przyjętym na początku 2009 roku regulaminie Programu Realizacji Projektów Strategicznych. Aktywny i intensywny nadzór nad realizacją projektów możliwy był dzięki wdrożeniu narzędzia informatycznego pozwalającego na sprawne zarządzanie grupą zróżnicowanych w swej specyfice projektów i zaangażowanymi w ich realizację zasobami. Wdrożony system pozwala na: Obieg i akceptację dokumentów Programu w formie elektronicznej. Gromadzenie, archiwizację oraz udostępnianie dokumentów Programu uprawnionym użytkownikom. Opracowanie i aktualizację harmonogramów poszczególnych Projektów. Monitorowanie i raportowanie stanu realizacji zarówno całego Programu, jak i poszczególnych Projektów Strategicznych. Wsparcie zarządzania ryzykiem i komunikacją w Programie.
RAPORT ROCZNY 2009 ROZWÓJ POLSKIEGO SYSTEMU PRZESYŁOWEGO Rozwój polskiego systemu przesyłowego zapewnia długookresowe świadczenie usług przesyłania - obecnym i przyszłym - uczestnikom rynku energii elektrycznej zgodnie z ich potrzebami. Planowane przedsięwzięcia rozwojowe sieci przesyłowej określone są w dokumencie Spółki Plan Rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przy- 2 szłego zapotrzebowania na energię elektryczną. Planowanie przedsięwzięć rozwojowych polega na budowie nowych obiektów lub przebudowie już istniejących w systemie przesyłowym. Planowanie przedsięwzięć rozwojowych sieci przesyłowej prowadzone jest w oparciu o przepisy ustawy Prawo energetyczne, Instrukcję Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej, przepisy ustawy o Planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, szeroko rozumiane prawo ochrony środowiska oraz normy i standardy. Ponadto, planowanie przedsięwzięć rozwojowych odbywa się na podstawie prognoz potrzeb odbiorców i wytwórców energii elektrycznej, planów innych operatorów systemu przesyłowego, planów rozwoju operatorów sieci dystrybucyjnych i przedsiębiorstw sektora wytwórczego. Przedsięwzięcia rozwojowe realizowane są przez Spółkę w oparciu o przepisy ustawy Prawo budowlane. PSE Operator S.A. opracowuje Plan Rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną zgodnie z przepisami ustawy Prawo energetyczne, obejmujący 15-letni horyzont czasowy. Plan Rozwoju budowany jest w układzie pozwalającym na umieszczenie zamierzeń inwestycyjnych w Koncepcji zagospodarowania przestrzennego kraju (KZPK) lub innych dokumentach planowania centralnego ładu przestrzennego - wojewódzkich Planach zagospodarowania przestrzennego (PZP). W Planie Rozwoju PSE Operator S.A. określa priorytety zamierzeń inwestycyjnych, kolejność ich realizacji, zakres rzeczowy zadań pozwalający w oparciu o przepisy prawa i standardy techniczne przygotować dokumenty niezbędne do podjęcia realizacji zadania. Opracowany dokument podlega uzgodnieniu z Prezesem URE oraz okresowej aktualizacji. Plan Rozwoju powstaje w celu: zapewnienia długoterminowego pokrycia prognozowanego zapotrzebowania odbiorców na moc i energię elektryczną zapewnienia zgodności rozwoju sieci przesyłowej z Polityką energetyczną Polski zapewnienia, że przedsiębiorstwo wyznaczone przez Prezesa URE na operatora systemu przesyłowego ma zdolność do sfinansowania ujętych w Planie Rozwoju przedsięwzięć skoordynowania przedsięwzięć ujętych w Planie Rozwoju z planami operatorów systemów przesyłowych innych państw, planami rozwoju OSD i planami przedsiębiorstw sektora wytwórczego wprowadzenia zadań ujętych w Planie Rozwoju do KZPK i wojewódzkich PZP sformułowania wytycznych do Planu zamierzeń inwestycyjnych (PZI). 2) Plan Rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną nazywany dalej Plan rozwoju. 32
W oparciu o Plan Rozwoju, w tym wyniki analiz systemowych gromadzona jest dokumentacja zawierająca dane techniczno-ekonomiczne o planowanych przedsięwzięciach. Dokumentacja podlega zatwierdzeniu przez organy statutowe PSE Operator S.A. i w oparciu o nią budowany jest Plan zamierzeń inwestycyjnych (PZI), obejmujący 7-letni horyzont czasowy. PZI stanowi podstawę do wprowadzenia umieszczonych w nim zamierzeń inwestycyjnych do operacyjnego Planu Inwestycji Rzeczowych, tym samym stanowi podstawę do podejmowania wszelkiego rodzaju działań, prac przygotowawczych niezbędnych do rozpoczęcia prac realizacyjnych. Aktualny Plan Rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną obejmuje trzy okresy analityczno-planistyczne, są to lata: 2010-2015; 2016-2020; 2021-2025. W każdym okresie zaplanowane przedsięwzięcia inwestycyjne przypisane są istotnym i mającym duży wpływ na rozwój krajowego systemu elektroenergetycznego kategoriom: Planowane przez PSE Operator S.A. przedsięwzięcia w zakresie rozbudowy sieci przesyłowej, w latach 2010-2030, mają na celu: pokrycie prognozowanego zapotrzebowania na energię elektryczną w przyszłości przyłączenie do sieci przesyłowej nowych źródeł konwencjonalnych przewidywane lokalizacje elektrowni jądrowych na obszarze kraju przyłączenie do sieci odnawialnych źródeł energii (OZE) o mocach wynikających z celów pakietu klimatycznego zmiany strukturalne układów zasilania poszczególnych województw realizację połączeń transgranicznych wynikających z podpisanych umów międzyrządowych. przyłączania wyprowadzenia mocy bezpieczeństwa pracy sieci połączeń transgranicznych.
ENERGIA SKOMPONOWANA DLA CIEBIE
RAPORT ROCZNY 2009 DZIAŁALNOŚĆ PSE OPERATOR S.A. Polskie Sieci Elektroenergetyczne Operator S.A. realizują zadania i wypełniają obowiązki operatora systemu przesyłowego (OSP). Zakres obowiązków OSP określony został w ustawie Prawo energetyczne. Podstawy prawne działalności PSE Operator S.A., jako spółka prawa handlowego, funkcjonuje zgodnie ze wszystkimi regulacjami wynikającymi z przepisów ogólnych prawa powszechnego, a w szczególności: przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 roku Kodeks spółek handlowych (Dz. U. nr 94, poz. 1037 ze zm.) przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.) przepisów ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości (tekst jednolity - Dz. U. z 2009r., nr 152, poz. 1223 ze zm.). PSE Operator S.A., jako polski operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego, działa na podstawie następujących regulacji: koncesji na przesyłanie energii elektrycznej, na okres od 1 lipca 2004 roku do 1 lipca 2014 roku, udzielonej decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 15 kwietnia 2004 roku nr PEE/ 272/4988/W/2/2004/MS (ze zm.) decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 24 grudnia 2007 roku nr DPE-47-58(5)/ 4988/2007/BT, wyznaczającej Polskie Sieci Elektroenergetyczne Operator S.A. na operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej na czas obowiązywania koncesji (ze zm.) przepisów ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne (tekst jednolity - Dz. U. z 2006 roku, nr 89, poz. 625 ze zm.) oraz rozporządzeń wykonawczych do ww. ustawy ustawy z dnia 29 czerwca 2007 roku o zasadach pokrywania kosztów powstałych u wytwórców w związku z przedterminowym rozwiązaniem umów długoterminowych sprzedaży mocy i energii elektrycznej (Dz. U. nr 130 poz. 905 ze zm.). PSE Operator S.A., jako operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego, funkcjonuje na europejskim rynku energii elektrycznej zgodnie z następującymi regulacjami: dyrektywą nr 2003/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 czerwca 2003 roku dotyczącą wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylającej dyrektywę nr 96/ 92/WE rozporządzeniem nr 1228/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 czerwca 2003 roku w sprawie warunków dostępu do sieci w odniesieniu do transgranicznej wymiany energii elektrycznej wraz z wytycznymi, z dnia 9 listopada 2006 roku, w sprawie zarządzania i alokacji dostępnej zdolności przesyłowej połączeń wzajemnych pomiędzy systemami krajowymi decyzją nr 1364/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 roku ustanawiającą wytyczne dla transeuropejskich sieci energetycznych oraz uchylającą decyzję nr 96/ 391/WE i decyzję nr 1229/2003/WE dyrektywą nr 2005/89/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 stycznia 2006 roku dotyczącą działań na rzecz zagwarantowania bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej i inwestycji infrastrukturalnych. 36
OBOWIĄZKI OPERATORA SYSTEMU PRZESYŁOWEGO Operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego, zgodnie z definicją określoną w ustawie Prawo energetyczne, jest przedsiębiorstwem energetycznym zajmującym się przesyłaniem energii elektrycznej, odpowiedzialnym za ruch sieciowy w systemie przesyłowym, bieżące i długookresowe bezpieczeństwo funkcjonowania tego systemu, eksploatację, konserwację, remonty oraz niezbędną rozbudowę sieci przesyłowej, w tym połączeń z innymi systemami elektroenergetycznymi. Najważniejsze krajowe uwarunkowania prawne działalności OSP wynikają z przepisów ustawy Prawo energetyczne - ustawy implementującej postanowienia prawa wspólnotowego. W art. 9c ust. 2 ww. ustawy określono podstawowe obowiązki OSP, do których należą: dbałość o bezpieczeństwo dostarczania energii elektrycznej poprzez zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonowania systemu elektroenergetycznego i odpowiedniej zdolności przesyłowej w sieci przesyłowej elektroenergetycznej prowadzenie ruchu sieciowego w systemie przesyłowym w sposób efektywny, przy zachowaniu wymaganej niezawodności dostarczania energii elektrycznej i jakości jej dostarczania oraz koordynowanie pracy części sieci 110 kv (tzw. koordynowanej sieci 110 kv) we współpracy z operatorami systemów dystrybucyjnych elektroenergetycznych eksploatacja, konserwacja i remonty sieci przesyłowej, instalacji i urządzeń wraz z połączeniami z innymi systemami elektroenergetycznymi, w sposób gwarantujący niezawodność funkcjonowania systemu elektroenergetycznego zapewnienie długoterminowej zdolności systemu elektroenergetycznego w celu zaspokajania uzasadnionych potrzeb w zakresie przesyłania energii elektrycznej w obrocie krajowym i transgranicznym, w tym w zakresie rozbudowy sieci przesyłowej, a tam gdzie ma to zastosowanie, rozbudowy połączeń z innymi systemami elektroenergetycznymi współpraca z innymi operatorami systemów elektroenergetycznych lub przedsiębiorstwami energetycznymi w celu niezawodnego i efektywnego funkcjonowania systemów elektroenergetycznych oraz skoordynowania ich rozwoju dysponowanie mocą jednostek wytwórczych przyłączonych do sieci przesyłowej oraz jednostek wytwórczych o mocy osiągalnej równej 50 MW lub wyższej, przyłączonych do koordynowanej sieci 110 kv, uwzględniając umowy z użytkownikami systemu przesyłowego oraz techniczne ograniczenia w tym systemie zarządzanie zdolnościami przesyłowymi połączeń z innymi systemami elektroenergetycznymi zakup usług systemowych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania systemu elektroenergetycznego, niezawodności pracy tego systemu i utrzymania parametrów jakościowych energii elektrycznej
RAPORT ROCZNY 2009 bilansowanie systemu elektroenergetycznego, w tym równoważenie bieżącego zapotrzebowania na energię elektryczną z dostawami tej energii w krajowym systemie elektroenergetycznym, zarządzanie ograniczeniami systemowymi oraz prowadzenie z użytkownikami tego systemu rozliczeń wynikających z: niezbilansowania energii elektrycznej dostarczonej i pobranej z krajowego systemu elektroenergetycznego zarządzania ograniczeniami systemowymi prowadzenie centralnego mechanizmu bilansowania handlowego zarządzanie przepływami energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym w sposób skoordynowany z innymi połączonymi systemami elektroenergetycznymi oraz, we współpracy z operatorami systemów dystrybucyjnych elektroenergetycznych, w koordynowanej sieci 110 kv, z uwzględnieniem technicznych ograniczeń w tym systemie zakup energii elektrycznej w celu pokrywania strat powstałych w sieci przesyłowej podczas przesyłania energii elektrycznej tą siecią oraz stosowanie przejrzystych i niedyskryminujących procedur rynkowych przy zakupie tej energii dostarczanie użytkownikom sieci i operatorom systemów przesyłowych, z którymi system przesyłowy jest połączony, informacji o warunkach świadczenia usług przesyłania energii elektrycznej, w tym dotyczących realizacji obrotu transgranicznego oraz zarządzania siecią i bilansowania energii elektrycznej, niezbędnych do uzyskania dostępu do sieci przesyłowej i korzystania z tej sieci opracowywanie planów działania na wypadek zagrożenia wystąpienia awarii o znacznych rozmiarach w systemie elektroenergetycznym oraz odbudowy tego systemu po wystąpieniu awarii realizacja ograniczeń w dostarczaniu energii elektrycznej, wprowadzonych zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 11 ust. 6 i 7 opracowywanie normalnego układu pracy sieci przesyłowej oraz, we współpracy z operatorami systemów dystrybucyjnych elektroenergetycznych, normalnego układu pracy sieci dla koordynowanej sieci 110 kv. Przy wykonywaniu ustawowych obowiązków OSP powinien: stosować obiektywne i przejrzyste zasady zapewniające równe traktowanie użytkowników tych systemów uwzględniać wymogi ochrony środowiska. 38
ZARZĄDZANIE PRACĄ SYSTEMU ELEKTROENERGETYCZNEGO Zarządzanie pracą Polskiego Systemu Elektroenergetycznego jest podstawowym zadaniem PSE Operator S.A. w kształtowaniu bieżącego bezpieczeństwa energetycznego kraju. System elektroenergetyczny charakteryzuje się zmiennością stanów swojej pracy, wynikającą ze zmiennego w czasie zapotrzebowania odbiorców i możliwości wystąpienia tzw. zdarzeń losowych. Co więcej, na pracę systemu znacząco wpływa konieczność bilansowania zapotrzebowania realizowanego w warunkach funkcjonowania rynku energii elektrycznej i likwidowania występujących ograniczeń przesyłowych. W Polskim Systemie Elektroenergetycznym, ze względu na charakter funkcji technicznych, wyróżnia się trzy podsystemy: wytwarzanie energii elektrycznej (w elektrowniach systemowych, elektrociepłowniach i źródłach rozproszonych) przesyłanie energii elektrycznej siecią najwyższych napięć (400 i 220 kv) na obszarze całego kraju i liniami transgranicznymi przez granice Polski (zadanie realizowane przez operatora systemu przesyłowego) dystrybucja energii elektrycznej sieciami dystrybucyjnymi wysokich, średnich i niskich napięć do odbiorców końcowych (zadania realizowane przez operatorów systemów dystrybucyjnych). Sieć najwyższych napięć Polską sieć elektroenergetyczną najwyższych napięć 3 tworzy infrastruktura sieciowa, w której skład wchodzą następujące obiekty (w ruchu): 239 linii o łącznej długości 13 294 km, w tym: 1 linia o napięciu 750 kv o długości 114 km 71 linii o napięciu 400 kv o łącznej długości 5261 km 167 linii o napięciu 220 kv o łącznej długości 7 919 km 106 stacji najwyższych napięć (NN). Połączenia transgraniczne Transgraniczną wymianę energii elektrycznej umożliwiają połączenia najwyższych i wysokich napięć z systemami elektroenergetycznymi sąsiednich krajów. W Polskim Systemie Elektroenergetycznym istnieją następujące połączenia transgraniczne: na północy: kabel stałoprądowy 450 kv łączący system polski z systemem szwedzkim w relacji Słupsk - Stärnö; na południu: dwie linie 400 kv łączące system polski z systemem czeskim w relacji Dobrzeń - Albrechtice i Wielopole - Nošovice jedna dwutorowa linia 220 kv łącząca system polski z systemem czeskim w relacji Kopanina/Bujaków - Lískovec jedna dwutorowa linia 400 kv łącząca system polski z systemem słowackim w relacji Krosno - Lemešany; na wschodzie: jedna linia 220 kv łącząca system polski z systemem białoruskim w relacji Białystok - Roś (linia trwale wyłączona z ruchu) jedna linia 220 kv łącząca system polski z systemem ukraińskim w relacji Zamość - Dobrotwór jedna linia 750 kv łącząca system polski z systemem ukraińskim w relacji Rzeszów - Chmielnicka (linia trwale wyłączona z ruchu); na zachodzie: dwie dwutorowe linie 400 kv łączące system polski z systemem niemieckim w relacji: Mikułowa - Hagenverder oraz Krajnik - Vierraden (linia przejściowo pracująca na napięciu 220 kv). 3) Podana infrastruktura sieciowa jest własnością PSE Operator S.A. z wyłączeniem siedmiu stacji najwyższych napięć.