ROZDZIAŁ 6. OPIS PRZEWIDYWANYCH DZIAŁAŃ MAJĄCYCH NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH DZIAŁAŃ NA ŚRODOWISKO, W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU. Podstawowymi działaniami zapobiegającymi i zmniejszającymi oddziaływanie zakładu na środowisko są następujące zabiegi konstrukcyjno techniczne i organizacyjne: prawidłowa lokalizacja budynku technologicznego, całkowicie hermetyczna i niskopojemnościowa instalacja chłodnicza zapewniająca bezpieczeństwo i brak emisji czynnika chłodniczego do atmosfery, zastosowanie ekologicznego czynnika chłodniczego R404A, utwardzenie i uszczelnienie nawierzchni dróg wewnętrznych i placów manewrowych z odprowadzeniem wód opadowych bezpośrednio do gruntu z wyjątkiem rejonu korytarza przepędowego oraz części terenu w strefie czystej po wschodniej stronie budynku ubojni skąd ścieki deszczowe odprowadzane są do kanalizacji gnojowicowej, pełne ujęcie ścieków bytowych z zapleczy socjalnych i sanitarnych zakładu z odprowadzeniem do szczelnego zbiornika bezodpływowego, pełne ujęcie ścieków technologicznych, które po oczyszczeniu w separatorze tłuszczów będą odprowadzane do szczelnego bezodpływowego zbiornika na ścieki technologiczne (z wyjątkiem ścieków technologicznych z mycia i przygotowania surowca w pomieszczenia jeliciarni oraz z wpustu podłogowego w strefie mięsa czasowo zajętego w chłodni, które zostaną odprowadzone do kanalizacji gnojowicowej), pełne ujęcie gnojowicy i odprowadzenie systemem kanalizacji gnojowicowej do szczelnego zbiornika bezodpływowego, zastosowanie maszyn i urządzeń (np. wentylacyjnych, klimatyzacyjnych, sprężarek i innych urządzeń) o niewielkiej mocy akustycznej, zastosowanie osłony akustycznej dla agregatu chłodniczego i kompresora zlokalizowanych przy zachodniej ścianie budynku ubojni oraz lokalizacja sprężarkowi w wewnątrz budynku, prawidłowa gospodarka odpadami powstającymi w wyniku funkcjonowania przedsięwzięcia, tj. selektywna zbiórka i czasowe magazynowanie, a następnie przekazywanie odpadów wyspecjalizowanym jednostkom zewnętrznym posiadającym stosowne pozwolenia na gospodarowanie poszczególnymi grupami odpadów; w szczególności magazynowanie odpadów poubojowych w kontenerach zamykanych pokrywami szczelnymi umieszczonymi w wydzielonym budynku magazynie odpadów. Pomiesz- Geotechnika 58
czenie wyposażone jest w urządzenia chłodnicze zapewniające w okresie letnim utrzymanie niższej temperatury i tym samym zmniejszenie tempa procesów rozkładu, będących przyczyną powstawania uciążliwości odorowej zakładów tego typu, wprowadzenie reżimu technologicznego w doborze materiałów i surowców używanych do wytwarzania poszczególnych asortymentów towarowych w celu minimalizacji wytwarzanych odpadów, regularne, zaplanowane, prewencyjne przeglądy wyposażenia, urządzeń i obiektów, w tym przede wszystkim instalacji chłodniczej, prowadzenie produkcji (uboju i rozbioru mięsa) zgodnie z obowiązującymi przepisami. Plan technologiczny zakładu został zatwierdzony przez Powiatowego Lekarza Weterynarii w Łowiczu decyzją nr 376/2009 z dnia 20 sierpnia 2009 r. w zakładzie obowiązują zasady Dobrej Praktyki Produkcyjnej (GMP) i Dobrej Praktyki Higienicznej (GHP) oraz został wdrożony system HACCP. Zgodnie z ustawą z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia [1.5.10] dobra praktyka produkcyjna (Good Manufacturing Practice GMP) oznacza działania, które muszą być podjęte, i warunki, które muszą być spełniane, aby produkcja żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością odbywały się w sposób zapewniający bezpieczeństwo żywności, zgodnie z jej przeznaczeniem, natomiast dobra praktyka higieniczna (Good Hygienic Practice GHP) oznacza działania, które muszą być podjęte, i warunki higieniczne, które muszą być spełniane i kontrolowane na wszystkich etapach produkcji lub obrotu, aby zapewnić bezpieczeństwo żywności. Zasady GHP stanowią integralną część GMP. Dobra Praktyka Produkcyjna obejmuje następujące obszary: 1. Lokalizację i otoczenie, 2. Budynki i układ funkcjonalny pomieszczeń, 3. Maszyny i urządzenia, 4. Procesy mycia i dezynfekcji, 5. Zaopatrzenie w wodę, 6. Odpady żywnościowe, 7. Zabezpieczenie przed szkodnikami, 8. Szkolenie personelu, 9. Higienę i stan zdrowia personelu, 10. Dokumentację i zapisy. Geotechnika 59
Warunki lokalizacyjne zakładu: RAPORT ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 1. zakład usytuowany jest w terenie wolnym od zanieczyszczeń typu kurz, sadza, dymy i in; 2. teren wokół zakładu jest zadbany i utrzymany w czystości i porządku; 3. zakład jest ogrodzony i zabezpieczony przed wstępem niepowołanych osób; 4. nawierzchnia dróg wewnętrznych jest równa utwardzona i częściowo skanalizowana, 5. drogi i place manewrowe posiadają rozwiązania techniczne zapewniające odprowadzenie wód opadowych na własny teren. Wymagania techniczno-sanitarne zakładu: 1. Budynek zabezpiecza personel, maszyny, urządzenia oraz inne materiały biorące udział w procesie uboju i rozbioru mięsa, 2. Pomieszczenia posiadają odpowiednią powierzchnię niezbędną do instalacji wszystkich maszyn i urządzeń, 3. Zakład posiada wydzielone pomieszczenia socjalne dla pracowników, tj. szatnię, toaletę oraz jadalnię, 4. Zakład posiada pomieszczenie dla lekarza weterynarii, służące do badania na włośnie i wydzielone miejsce do przechowywania niezbędnego sprzętu i dokumentacji, 5. Rozmieszczenie pomieszczeń w zakładzie wyklucza możliwość zanieczyszczenia i krzyżowania dróg przepływu surowca (trzoda chlewna) i wyrobów po procesie uboju (półtusze, elementy i drobne mięso), 6. Pomieszczenia produkcyjne podzielone są na strefy umożliwiające utrzymanie prawidłowego ciągu technologicznego zapewniającego rozdział surowca i produktów uzyskanych w trakcie obróbki poubojowej i rozbioru, 7. Pomieszczenia, w których prowadzony jest ubój, rozbiór i magazynowanie półtusz, elementów i drobnego mięsa posiadają: trwałe, nienasiąkliwe posadzki z odpowiednim spadkiem w kierunku urządzeń ściekowych. Posadzki są łatwe do mycia i odkażania. kratki ściekowe zapobiegające wydostawaniu się zapachów i cofaniu się ścieków, ściany gładkie, malowane zmywalną farbą przez co stanowią nienasiąkliwą, nieprzepuszczalną, i nietoksyczną barierę. Ściany są łatwe do mycia i dezynfekcji. Specjalna konstrukcja styków między ścianami a posadzką ułatwia czyszczenie i mycie. drzwi wykonane ze stali kwasoodpornej (materiał nie ulegający korozji, łatwo zmywalny, odporny na uszkodzenia, nienasiąkliwy). Geotechnika 60
RAPORT ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO sufity o gładkiej powierzchni, łatwej do czyszczenia, których konstrukcja uniemożliwia gromadzenie się zanieczyszczeń. sztuczne oświetlenie każdego stanowiska pracy. Lampy w pomieszczeniach produkcyjnych i magazynowych mają szczelne osłony, uniemożliwiające wydostawanie się stłuczek szkła na powierzchnię hal lub magazynów. odpowiednią wentylację głównie grawitacyjną zapobiegającą osadzanie się skroplin na suficie. odpowiednią temperaturę. Temperatura mierzona jest za pomocą termometrów automatycznych, których wskazania kontrolowane są za pomocą termometru wzorcowego. instalację doprowadzającą wodę zdatną do picia. wodę, która spełnia warunki wody zdatnej do spożycia przez ludzi, w ilości wystarczającej do celów technologicznych i sanitarnych. odpowiednią ilość umywalek (w stosunku do liczby pracowników) z wodą bieżącą o temperaturze 30-40 o C, zaopatrzonych w środki do mycia i dezynfekcji rąk oraz ręczniki jednorazowego użytku i pojemniki na zużyte ręczniki. Krany przy umywalkach uruchamiane są bez użycia rąk (przycisk pedałowy). Krany w szatniach uruchamiane są ręcznie. 8. Urządzenia i sprzęt mające bezpośredni kontakt z mięsem, wykonane są z materiału odpornego na korozję i działanie środków chemicznych, łatwe do mycia i odkażania. Pojemniki z mięsem nie stykają się z posadzkami i ścianami. 9. Urządzenia chłodnicze zapewniają utrzymanie temperatury mięsa. 10. Środki i sprzęt do mycia urządzeń nie są przechowywane, w których pracuje się ze środkami spożywczymi. 11. Zakład zabezpieczony jest przed dostępem owadów i gryzoni. 12. Odpady poubojowe magazynowane są w kontenerach zamykanych pokrywami szczelnymi umieszczonymi w wydzielonym budynku magazynie odpadów. Pomieszczenie wyposażone jest w urządzenia chłodnicze zapewniające w okresie letnim utrzymanie niższej temperatury. 13. Zakład posiada wdrożony system postępowania zapewniający utrzymanie właściwego stanu higieny powierzchni produkcyjnych. W zakładzie spełnione są warunki higieniczno-sanitarne wymagane przy uboju trzody chlewnej i rozbiorze mięsa określone m.in. w ustawie z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego [1.5.9], rozporządzeniu (WE) nr 853/2004 Parlamentu Euro- Geotechnika 61
pejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, str. 55) a także wymagania weterynaryjne określone przez rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 czerwca 2004 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji świeżego mięsa z bydła, świń, owiec, kóz i domowych zwierząt jednokopytnych, umieszczanego na rynku (Dz. U. nr 158, poz 1655 z późn. zm.). Rozporządzenie to po dniu 1 stycznia 2010 przestaje obowiązywać zgodnie z zapisem rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 lipca 2009 r. uchylającego niektóre rozporządzenia w sprawie wymagań weterynaryjnych dla produktów pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. nr 123, poz. 1024). W chwili obecnej brak jest aktu zastępującego. Zakład posiada system analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli (Hazard Analysis and Critical Control Points) tj. system HACCP. Jest to postępowanie mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywności przez identyfikację i oszacowanie skali zagrożeń z punktu widzenia wymagań zdrowotnych żywności oraz ryzyka wystąpienia zagrożeń podczas przebiegu wszystkich etapów produkcji i obrotu żywnością. System ten ma również na celu określenie metod eliminacji lub ograniczania zagrożeń oraz ustalenie działań korygujących. Reasumując należy stwierdzić, iż rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne zakładu zapewnią wysoki stopień minimalizacji wpływu przedsięwzięcia na środowisko oraz gwarantują wytwarzanie bezpiecznej żywności (półtusz, elementów i drobnego mięsa). Przy zastosowaniu sprawdzonych rozwiązań skuteczność tych środków będzie bliska 100%, z pozostawieniem marginesu na wystąpienie zdarzeń nadzwyczajnych. Prawidłowo zaprojektowany i wykonany zakład uboju i rozbioru mięsa, stosujący opisane wyżej sposoby minimalizacji oddziaływania, staje się obiektem nieuciążliwym dla środowiska i zdrowia ludzi. Ze względu na znaczną odległość od obszarów należących do sieci NATURA 2000 oraz wobec wniosków płynących z rozważań przeprowadzonych w rozdziale 5 niniejszego raportu, prowadzących do wniosku ogólnego, iż zasięg oddziaływania w stopniu umiarkowanym - a więc mogącym powodować zauważalne skutki środowiskowe zamyka się w granicach lokalizacji zakładu lub jego najbliższym sąsiedztwie nie przewiduje się podejmowania dodatkowych działań mających na celu ochronę obszaru Natura 2000 oraz jego integralności. Geotechnika 62