Wyznaczenie parametrów schematu zastępczego transformatora Wprowadzenie Transformator jest statycznym urządzeniem elektrycznym działającym na zasadzie indukcji elektromagnetycznej. adaniem transformatora jest podwyŝszanie lub obniŝanie napięcia, co jest związane z odpowiednim zmniejszaniem lub zwiększaniem prądu, przy zachowaniu tej samej częstotliwości i praktycznie tej samej mocy. Transformator jednofazowy zbudowany jest z rdzenia i dwóch uzwojeń. zwojenie pierwotne N 1 i uzwojenie wtórne N są nawinięte na rdzeniu wykonanym z cienkich blach stalowych, wzajemnie odizolowanych w celu zmniejszenia strat mocy (czynnej) od prądów wirowych i na histerezę magnesowania. Rdzeń stanowi zamknięty obwód magnetyczny. zwojenia są wykonane z izolowanego przewodu miedzianego, niekiedy aluminiowego. zwojenie, które pobiera moc z sieci zasilającej nazywa się uzwojeniem pierwotnym, a uzwojenie, które oddaje moc odbiornikowi uzwojeniem wtórnym. zwojenie górnego napięcia (GN) to uzwojenie o wyŝszym napięciu znamionowym. zwojenie dolnego napięcia (DN) to uzwojenie o niŝszym napięciu znamionowym. e względu na rodzaj izolacji rozróŝniamy transformatory suche i olejowe. Warunki chłodzenia w transformatorach suchych nie są tak korzystne jak w olejowych, dlatego buduje się je na ogół na niewielkie moce, rzędu 100 kva. Transformatory olejowe maja moce znamionowe rzędu kilkuset megawoltoamperów. Olej spełnia rolę czynnika chłodzącego i izolującego elektrycznie; w porównaniu z powietrzem charakteryzuje się większą przewodnością cieplną oraz większą wytrzymałością elektryczną. Transformatory dla potrzeb radiotechniki, automatyki itp. są budowane przede wszystkim jako suche, małej mocy i często z rdzeniami ferrytowymi 0 małych stratach. zwojenie pierwotne N 1 pobiera energię ze źródła 1, a następnie przekazuje ją, przy udziale strumienia magnetycznego, do uzwojenia wtórnego N i dalej do odbiornika, lecz przy napięciu. Właściwości transformatora są rozpatrywane dla trzech stanów pracy: stanu jałowego, stanu obciąŝenia, stanu zwarcia. W czasie pracy transformatora w poszczególnych jego elementach występują straty mocy (czynnej), które oznacza się: P Fe w rdzeniu (na prądy wirowe i na histerezę magnetyczną); P Cu w uzwojeniach (ciepło Joule a); P iz w izolacji (tylko w transformatorach wysokiego napięcia, powyŝej 110 kv). Przebieg ćwiczenia: 1. Wyznaczenie przekładni zwojowej. Przekładnia zwojowa jest to stosunek liczby zwojów jednej fazy uzwojenia GN do liczby zwojów jednej fazy uzwojenia DN: z z1 ϑ = GN = zdn z Przekładnia napięciowa jest to stosunek napięcia górnego do napięcia dolnego: ϑ = GN DN
Pomiar przekładni Wartość napięcia na zaciskach uzwojenia wtórnego transformatora w stanie jałowym jest równa wartości napięcia indukowanego. Stosunek napięcia strony górnej do napięcia indukowanego strony dolnej określa przekładnię transformatora. Przekładnię transformatora mierzy się zasilając zaciski strony górnego napięcia.. Próba stanu jałowego pomiar mocy oraz prądu stanu jałowego w funkcji napięcia zasilającego. Schemat układu pomiarowego: Przy próbie stanu jałowego zasila się jedno z uzwojeń dolne lub górne decyduje o tym dostępne źródło napięcia zasilającego. Celem próby stanu jałowego jest wyznaczenie jałowych strat mocy (strat mocy w rdzeniu) oraz prąd stanu jałowego Głównym celem badań tego stanu pracy transformatora jest określenie parametrów eksploatacyjnych stanu jałowego, którymi są: straty jałowe, prąd stanu jałowego, współczynnik mocy stanu jałowego określane przy napięciu znamionowym. Przeprowadzając pomiary przy napięciu znamionowym, moŝna określić znamionowy prąd jałowy oraz znamionowe straty w stanie jałowym. Moc czynna pobierana w stanie jałowym przez transformator jest w przybliŝeniu równa stratom w Ŝelazie, a to z kolei pozwala na ocenę obwodu magnetycznego.. Tabela pomiarów: pomiarów obliczeń 1 I 10 P 10 cosϕ 10 Q 10 P u10 P Fe I Fe1 I Lp. µ1 V A W - VAR W W A A Wzory do obliczeń: P10 cosϕ 10 =, Q 10 = P10 tgϕ10, 10 10 1 I P u = I R, PFe = P10 Pu 10, 1 10 1 = I10 cosϕ10 I Fe, I µ 1 = I10 sin ϕ10 Na podstawie wyników wykreśla się charakterystyki: I 10, I µ1, I Fe1, P Fe, Q 10, cosϕ 10 = f( 1 )
3. Próba stanu zwarcia pomiarowego pomiar prądu oraz mocy zwartego transformatora w funkcji napięcia zasilającego Schemat układu pomiarowego: Celem badań transformatora w stanie zwarcia ustalonego jest wyznaczenie napięcia zwarcia, strat obciąŝeniowych, strat dodatkowych oraz identyfikacja parametrów schematu zastępczego, tj. rezystancji i reaktancji. najomość napięcia zwarcia pozwala na stwierdzenie, czy dany transformator moŝe być uŝyty do pracy równoległej. Natomiast pomiar strat i ich rozdział na podstawowe i dodatkowe umoŝliwia określenie strat w uzwojeniach dla umownej temperatury odniesienia 75 C (348 K). nając te wielkości, moŝna ocenić pracę transformatora w warunkach obciąŝenia. Natomiast przy pracy samotnej transformatora w oparciu o wartość napięcia zwarcia moŝna określić zakres zmian napięcia strony wtórnej przy zmianach obciąŝenia oraz wartość udarowego prądu zwarcia, który musi wytrzymać uzwojenie. Przy próbie stanu zwarcia zwiera się uzwojenie wtórne, natomiast uzwojenie pierwotne zasila się napięciem nastawianym od zera do takiej wartości, przy której przez uzwojenia transformatora przepływać będą prądy znamionowe. Napięcie pierwotne, przy którym przez uzwojenia zwartego transformatora przepływają prądy znamionowe I N nazywa się napięciem zwarcia transformatora. Napięcie zwarcia transformatora podaje się zwykle jako wartość procentową odniesioną do napięcia znamionowego, czyli: % = 100 N Tabela pomiarów: pomiarów obliczeń 1 I 1 P 1 cosϕ 1 Lp. V A W - Wzory do obliczeń: P1 cos ϕ 1 = I 1 1 Na podstawie wyników wykreśla się charakterystyki: I 1, P, cosϕ 1 = f( 1 )
4. Schemat zastępczy transformatora widzianego od strony górnego napięcia: I 1 R 1 X r1 X R R I I 10 I Fe 1 GN DN R Fe I µ X g - Schemat zastępczy transformatora w stanie jałowym: I 10 1 I Fe R Fe I µ X g Wzory wykorzystane do obliczania parametrów schematu zastępczego transformatora w stanie jałowym: N 1 R Fe = P 1N X g = I Fe µ 1N - Schemat zastępczy transformatora w stanie zwarcia: I 1 R 1 X r1 X r R 1
Wzory wykorzystane do obliczania parametrów schematu zastępczego transformatora w stanie zwarcia: = I R = 1N cosϕ 1 R1 + R ' ' 1 = X r1 X r X = sin ϕ R + 5. Wnioski