RYNEK ENERGII SŁONECZNEJ W POLSCE

RYNEK ENERGII SŁONECZNEJ W POLSCE RYNEK ENERGII SŁONECZNEJ W POLSCE TRENDY, TENDENCJE I FINANSOWANIE RAPORT ZAWIERA ANALIZĘ NASTĘPUJĄCYCH ASPEKTÓW: TRENDY I PERSPEKTYWY Zmiany w strukturze energii Dyrektywa Unii Europejskiej Powierzchnia paneli słonecznych Trendy w sprzedaży Eksport polskich kolektorów słonecznych Porównanie do innych europejskich krajów Warunki naturalne BADANIE PRZEPROWADZONE PRZEZ CONQUEST CONSULTING Nastawienie w kwestii instalacji kolektorów słonecznych Profil potencjalnego nabywcy Powody warunkujące instalację paneli FINANSOWANIE Cele Plany Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju Oferta Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska I Gospodarki Wodnej Białe certyfikaty Inne rozwiązania ConQuest Consulting ul. Opoczyńska 10/1 02-526 Warsaw board@conquest.pl tel. +48 (22) 825 56 45 fax. +48 (22) 875 37 65 WWW.CONQUEST.PL

ŹRÓDŁA ENERGII W obecnej strukturze źródeł energii w Polsce nadal główne miejsce zajmują źródła konwencjonalne. Można znaleźć kilka wyjaśnień takiej sytuacji. Przede wszystkim, Polska jest krajem, gdzie węgiel jest względnie tanim i powszechnym paliwem (dzięki dużym krajowym złożom). W konsekwencji, jest to główne źródło energii dla elektrowni w Polsce. Ponadto, inwestycje w nowoczesne rozwiązania wymagają przeznaczenia na ten cel znaczących środków finansowych. DYREKTYWA UE Zgodnie z wymaganiami Unii Europejskiej zawartymi w Dyrektywie 2009/28/WE, każde państwo członkowskie ma obowiązek zwiększyć udział energii odnawialnej w całkowitym zużyciu energii do roku 2020. Dla Polski, cel został ustanowiony na poziomie 15%. Niemniej jednak, dotychczasowe tempo zachodzących zmian nie jest wystarczające i w najbliższych latach sektor energetyczny będzie wymagał dalszego rozwoju. ZMIANY W STRUKTURZE ENERGII Poniższy wykres przedstawia zmiany w strukturze źródeł energii w Polsce między rokiem 2001 i 2009. Dane dotyczą tzw. energii pierwotnej, uzyskiwanej w procesie przetwarzania produktów energetycznych ze źródeł naturalnych do postaci użytkowej. Zarówno w 2001, jak i w 2009, większość energii zużywanej w Polsce pochodziła z konwencjonalnych elektrowni stosujących węgiel jako paliwo. Źródła odnawialne stanowiły jedynie 5,1% w 2001 roku (w porównaniu do średniej unijnej wynoszącej 10,6%). W ciągu kolejnych ośmiu lat zwiększyły się do 9%, co nadal stanowiło połowę wyniku osiągniętego przez Unię Europejską (18,3%). STRUKTURA ENERGII W POLSCE energia odnawialna 5,1% energia odnawialna 9,0% 2001 energia konwencjonalna 94,9% 2009 energia konwencjonalna 91,0%

TRENDY W SPRZEDAŻY Zgodnie z tym, co przedstawiono na wykresie, powierzchnia zainstalowanych kolektorów słonecznych w Polsce dynamicznie się zwiększa, szczególnie od roku 2004, kiedy Polska stała się członkiem Unii Europejskiej i otrzymała znaczące fundusze. Pomiędzy rokiem 2000 i 2010 omawiana powierzchnia wzrosła z 21 000 m 2 do 655 800 m 2, czyli o ponad 3 000%. Większość tego typu urządzeń to kolektory płaskie, które stanowią około 70% całkowitej sprzedaży na rynku. Ponadto, ten model jest także najczęściej produkowany, w przeciwieństwie do kolektorów rurowych. PO KRYZYSIE Według danych opublikowanych przez Instytut Energii Odnawialnej (IEO), w 2010 roku zainstalowano w Polsce kolektory słoneczne o łącznej powierzchni wynoszącej 145 900m 2. Jest to poziom porównywalny do obserwowanego rok wcześniej. Kryzys finansowy w Unii Europejskiej spowodował spowolnienie w branży, co wpłynęło negatywnie na eksport polskich produktów. Spadek sprzedaży był obserwowany w wielu innowacyjnych dziedzinach, jednak istnieje prawdopodobieństwo, iż polepszenie się sytuacji gospodarczej na świecie odwróci negatywny trend. POWIERZCHNIA PANELI SŁONECZNYCH W POLSCE Powierzchnia kolektorów słonecznych w następnym roku (m2 x 1000) 145,9 Całkowita powierzchnia kolektorów słonecznych (przed analizowanym okresem) (m2 x 1000) 144,3 129,6 68,2 509,9 41,6 365,6 27,7 28,9 236,0 13,6 21,0 30,1 43,2 69,6 98,5 126,2 167,8 7,4 9,1 13,1 26,4 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

FIRMY DZIAŁAJĄCE NA RYNKU Na polskim rynku kolektorów słonecznych działa około 40 firm. O jego silnej koncentracji świadczy fakt, iż w 2009 roku 60% omawianego rynku było obsługiwane przez cztery firmy, natomiast dwa lata później ich liczba zwiększyła się do 6. Taka sytuacja stwarza możliwości dla rozwoju i zdobywania udziałów w rynku. Oferta polskich producentów jest skierowana zarówno na rynek wewnętrzny, jak i zewnętrzny. Świadczy o tym także fakt, iż blisko 50% (czyli około 80 000 m 2 ) urządzeń produkowanych w Polsce jest sprzedawanych poza granicami kraju, głównie do Niemiec, Hiszpanii, Portugalii, Austrii, Włoch, Wielkiej Brytanii, Szwecji, Finlandii, Republiki Czeskiej oraz Słowacji. EKSPORT POLSKICH KOLEKTORÓW SŁONECZNYCH

POLSKA A INNE KRAJE Pomiędzy rokiem 2009 i 2010 sprzedaż kolektorów słonecznych spadła w wielu krajach Europy Zachodniej m.in. w Niemczech, Francji i Hiszpanii. Słabe rezultaty, jak już wspominano, mogą być wyjaśnione niekorzystną sytuacją gospodarczą wywołaną kryzysem finansowym. Pomimo tego faktu, wartość polskiego rynku kolektorów słonecznych wzrosła w tym okresie o 3,2%, a od 2000 roku rozwija się on w średnim tempie na poziomie około 40% rocznie. Dania +6,6% Irlandia -3,4% Belgia -24,5% Wielka Brytania +18,1% Holandia -9,8% Polska +3,2% Niemcy -24,5% Czechy +66,4% Słowacja +11,1% Francja -3,4% Szwajcaria -3,9% Austria -21,4% Węgry -4,5% Włochy +3,2% Słowenia -13,6% Portugalia +4,9% Hiszpania -13,9%

CELE Obecnie, znacznym problemem w sferze energetyki w Polsce jest deprecjacja aktywów stosowanych w omawianym sektorze. W rzeczywistości blisko połowa wykorzystywanych maszyn i sprzętów ma 30-40 lat. W rezultacie, konieczna jest realizacja inwestycji, co wynika także z wymagań określonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym Unii Europejskiej. W 2010 roku polski rząd zaakceptował Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych wdrażając rozwiązania przewidziane w unijnej Dyrektywie 28/2009/WE. Celem jest osiągnięcie 15% udziału przez źródła odnawialne w strukturze energii w Polsce. Poziom ten według prognoz zostanie osiągnięty głównie dzięki energii wiatrowej. Niemniej jednak Ministerstwo Gospodarki przewiduje, że w sferze ciepła, energia słoneczna będzie jednym z głównych źródeł. W konsekwencji popyt na kolektory do roku 2020 będzie się dynamicznie zwiększał, co zostało zaprezentowane na poniższym wykresie. 125,4 129,4 137,1 46,7 3,6 14,2 2006 2010 2015 2020 2025 2030 PERSPEKTYWY Zgodnie z danymi European Solar Thermal Industry Federation (ESTIF), wartość polskiego rynku kolektorów słonecznych może rosnąć w najbliższym czasie w średniorocznym tempie na poziomie 30% i osiągnąć 20 mln metrów kwadratowych zainstalowanych kolektorów do 2020 roku, co oznacza 0,5 m 2 na osobę. Niemniej jednak, przewidywania rządu polskiego są mniej optymistyczne, gdyż szacunki wskazują, iż kolektory słoneczne mogą osiągnąć w tym samym okresie 14,7 mln metrów kwadratowych.

WARUNKI NATURALNE Potencjał wynikający z geograficznego położenia Polski jest także obiecujący. Powierzchnia kolektorów słonecznych zainstalowanych w krajach o podobnym nasłonecznieniu wskazuje, iż warunki do rozwoju sektora na tej szczerości geograficznej są wystarczające. Przykładowo, w Niemczech w 2010 w użytku znajdowało się 9 676 000 m 2 kolektorów słonecznych, w porównaniu do 459 123 m 2 w Polsce. Irlandia 92 042 Holandia 313 317 Dania 367 602 POZIOM Wielka Brytania 401 254 NASŁONECZNIENIA W EUROPIE ORAZ Belgia 229 703 Niemcy 9 676 800 Polska 459 123 POWIERZCHNIA ZAINSTALOWANYCH KOLEKTORÓW (m 2 ) Francja 1 101 730 Czechy 215 863 Austria 2 685 556 Słowacja 85 225 Węgry 104 807 Włochy 1 870 211 Słowenia 122 710 Portugalia 470 888 Hiszpania 1 474 806 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000 2200 kwh/m 2

BADANIE DOTYCZĄCE POPYTU Badanie przeprowadzone przez ConQuest Consulting na grupie 800 respondentów dotyczyło podejścia Polaków do pomysłu instalowania kolektorów słonecznych i powodów, dla których mogliby taką możliwość rozważyć. POPULARNOŚĆ Wyniki badania pokazują, iż korzystanie z kolektorów słonecznych nie jest w Polsce zbyt popularne, gdyż tylko 8% respondentów potwierdziło, że używa takich urządzeń w celu poprawienia efektywności energetycznej w ich gospodarstwach domowych. Zwiększająca się świadomość dotycząca alternatywnych źródeł energii w polskim społeczeństwie daje dystrybutorom tych urządzeń szansę na zwiększenie sprzedaży, ponieważ 30% ankietowanych deklaruje chęć zakupu kolektorów słonecznych. Niemniej jednak znacząca grupa ponad połowa pytanych nie wyraziła znaczącego zainteresowania tematem. Nie są zainstalowane i nie mam zamiaru instalować ich w przyszłości 37% PROFIL POTENJCALNEGO ODBIORCY Tak, są zainstalowane 8% Nie są zainstalowane i nie roważałem takiej możliwośći 25% Nie są zainstalowane, ale planuję/ rozważam to 30% WSIE A MIASTA Warunku życia mają bardzo duże znaczenie w przypadku decyzji związanych z instalacją kolektorów słonecznych. Badanie pokazało, że 37% respondentów mieszkających na wsi planuje zainstalować w przyszłości urządzenia na dachach swoich domów, podczas gdy w miastach, w których liczba ludności przekracza 500 000 mieszkańców tylko 14%. Taka sytuacja wynika z faktu, iż 56% wskazało, że w ogóle nie ma takiej możliwości albo nie wie, czy kolektory są już zainstalowane na budynku, w którym mieszkają. młody (wiek 19-24 lat) Grafika przedstawia profil potencjalnego klienta zainteresowanego zakupem kolektorów słonecznych. mieszkaniec wsi pracownik umysłowy wyższego szczebla uzyskujący miesięczny dochód powyżej 3 000 PLN

POWODY INSTALACJI KOLEKTORÓW 12% 7% 6%1% 38% Duża energooszczędność (ograniczenie kosztów zużycia energii) Pozytywny wpływ na środowisko naturalne Możliwość uzyskania dofinansowania Niska cena urządzeń 17% 19% Nie wiem / trudno powiedzieć Nic by mnie nie skłoniło Inne przyczyny Większość respondentów uczestniczących w ankiecie wskazała, że poprawa efektywności energetycznej oraz zmniejszenie kosztów są głównym powodem, dla których rozważyliby instalację kolektorów słonecznych (38%). Atrakcyjna cena została wybrana w 12% przypadków, co dowodzi, że w kwestii efektywności energetycznej dominuje wśród Polaków myślenie długookresowe. Świadomość dotycząca wpływu produkcji energii na środowisko jest także dość wyraźna, gdyż była to druga najczęściej wybierana odpowiedź (19%). RÓŻNICE WYNIKAJĄCE Z PROFESJI Poniższa tabela wskazuje, że korzyści wynikające z wykorzystania kolektorów słonecznych są dostrzegane przez różne grupy zawodowe. Przedsiębiorcy zwracają dużą uwagę na cenę, podczas gdy pracownicy fizyczni i umysłowi niższego szczebla oraz rolnicy częściej pod uwagę biorą także pozytywny wpływ stosowania takiego rozwiązania na środowisko. pracownik umysłowy wyższego szczebla pracownik umysłowy niższego szczebla prywatny przedsiębiorca pracownik fizyczny lub rolnik inny status zawodowy Niska cena urządzeń Duża energooszczędność Pozytywny wpływ na środowisko Możliwość uzyskania dofinansowania Nie wiem / trudno powiedzieć Nic by mnie nie skłoniło Inne przyczyny 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

POTRZEBY Regulacje unijne oraz silna potrzeba zmiany struktury sektora energetycznego powoduje konieczność wprowadzenia bodźców zachęcających do wykorzystywania źródeł odnawialnych na różnych poziomach. Polski rząd, także dzięki środkom z Unii Europejskiej, przygotował wsparcie finansowe, między innymi, dla gospodarstw domowych oraz małych i średnich przedsiębiorstw. WSPARCIE Z EBOiR Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju przygotował 75 mln EUR na pożyczki dla małych i średnich przedsiębiorstw funkcjonujących na rynku polskim. Głównym celem utworzonego Programu Finansowania Energii Zrównoważonej w Polsce (PolSEFF) jest zwiększenie efektywności energetycznej w tym sektorze. Wśród wielu urządzeń, które mogą zostać sfinansowane z dotacji przyznawanej w ramach programu, znajdują się także panele słoneczne. OFERTA NFOŚiGW W trzecim kwartale 2010 roku wybrane polskie banki zaczęły oferować kredyty dofinansowane przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Dzięki programowi tej instytucji, jest możliwe otrzymanie dotacji w wysokości 45% kosztu instalacji kolektorów słonecznych przeznaczonych do podgrzewania wody. Oferta jest skierowana do osób fizycznych oraz wspólnot mieszkaniowych. W 2010 oraz 2011 roku prawie wszystkie środki zostały wykorzystane. Do końca 2014 roku beneficjentom zostaną przekazane dotacje o wartości blisko 200 mln PLN. INNE ROZWIĄZANIA Na początku 2012 roku rozpoczął się nabór wniosków na dotacje z tzw. Funduszy Norweskich. Na program przeznaczone zostało 75 mln PLN. Ze środków można finansować działania mające na celu rozwój wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych w Polsce oraz zwiększenie efektywności energetycznej. Program będący rezultatem współpracy Mechanizmu Finansowego EOG oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego został przewidziany na lata 2009-2014. Poprzednia edycja przeprowadzana w latach 2004-2009 obejmowała 25 mln EUR, które zostały w całości wykorzystane. EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA W PROCESIE PRODUKCJI W 2011 roku polski parlament uchwalił ustawę o efektywności energetycznej, która wprowadziła wiele rozwiązań skierowanych na racjonalne wykorzystanie energii. Na tej podstawie powstały tzw. białe certyfikaty. Są one przyznawane za optymalizację wykorzystania energii poprzez zmniejszenie zużycia oraz strat w przesyle i dystrybucji energii. Głównym celem tej inicjatywy jest zachęcenie przedsiębiorstw sprzedających energię elektryczną, ciepło lub gaz do poprawienia efektywności energetycznej w ich pracy.

BIBLIOGRAFIA Energia ze źródeł odnawialnych w 2010 r., Główny Urząd Statystyczny (GUS) Firmy zarabiają na klimacie, Rzeczpospolita (www.rp.pl) Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych, Ministerstwo Gospodarki Informacje Programu Finansowania Energii Zrównoważonej w Polsce (PolSEFF) Informacje Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Potencjał inwestycyjny w energetyce odnawialnej do 2020 r., Gazeta Wyborcza (wyborcza.pl) Renewable Energy in Poland 2011, Gramwzielone.pl Rynek kolektorów słonecznych w Polsce 2009, Instytut Energii Odnawialnej Rynek kolektorów słonecznych w Polsce 2010 podsumowanie, Instytut Energii Odnawialnej Rynek kolektorów w 2010 roku w Polsce, heliosfera.pl Solar thermal markets in Europe. Trends and market statistics 2010, European Solar Thermal Industry Federation Uchwała Rady Ministrów nr 202/2009 w sprawie Polityki energetycznej Polski do 2030 roku Ustawa o efektywności energetycznej z dnia 4 marca 2011 roku O NAS ConQuest Consulting jest polską firmą zajmującą się badaniami rynku od 14 lat. Doświadczenie zdobyte w tym czasie oraz efektywne metody dają gwarancję wysokiej jakości badań. Wśród 450 zakończonych sukcesem projektów znalazło się wiele dotyczących niszowych produktów i sektorów. Liczne referencje od zadowolonych klientów potwierdzają, że nasza firma może pomóc Państwu we wprowadzaniu produktów i usług na nowe rynki geograficzne czy produktowe. Niniejszy raport nie stanowi oferty handlowej w rozumieniu przepisów Kodeksu Cywilnego oraz innych właściwych przepisów prawnych. Raport przygotowali: Agnieszka Masiuk ConQuest Consulting ul. Opoczyńska 10/1 02-526 Warszawa board@conquest.pl tel. +48 (22) 825 56 45 fax. +48 (22) 875 37 65 WWW.CONQUEST.PL Krzysztof Sieradzki

PATRONI MEDIALNI