Wskazówki dotyczące wymagań w zakresie informacji oraz oceny bezpieczeństwa chemicznego

Wskazówki dotyczące wymagań w zakresie informacji oraz oceny bezpieczeństwa chemicznego Rozdział R.12: System deskryptorów dla zastosowań Wersja 2 marzec 2010 r

INFORMACJA PRAWNA Niniejszy dokument zawiera wskazówki dotyczące systemu REACH oraz informacje na temat obowiązków wynikających z rozporządzenia REACH i sposoby ich wypełniania. Czytelnicy powinni jednak pamiętać, że tekst rozporządzenia REACH jest jedyną autentyczną podstawą prawną i że informacje zawarte w niniejszym dokumencie nie stanowią porady prawnej. Europejska Agencja Chemikaliów nie ponosi żadnej odpowiedzialności za treść niniejszego dokumentu. KLAUZULA O WYŁĄCZENIU ODPOWIEDZIALNOŚCI Poniższy tekst jest tłumaczeniem roboczym dokumentu pierwotnie sporządzonego w języku angielskim. Tekst został przetłumaczony i sprawdzony pod kątem kompletności przez Centrum Tłumaczeń dla Organów Unii Europejskiej. Sformułowania naukowe/techniczne zostały zweryfikowane przez właściwy organ w Polsce. Zwracamy uwagę, że wersja angielska, która jest również dostępna na tej stronie internetowej, jest wersją oryginalną. Wskazówki dotyczące wymagań w zakresie informacji oraz oceny bezpieczeństwa chemicznego Rozdział R.12: System deskryptorów dla zastosowań Nr referencyjny: ECHA-2010-G-05-PL Data publikacji: 22/03/2010 Język: PL Europejska Agencja Chemikaliów, 2010 r. Projekt okładki Europejska Agencja Chemikaliów Powielanie jest dozwolone pod warunkiem podania źródła informacji w postaci Źródło: Europejska Agencja Chemikaliów, http://echa.europa.eu/ i pisemnego powiadomienia Działu Komunikacji ECHA (publications@echa.europa.eu). Niniejszy dokument zostanie udostępniony w następujących 22 językach: bułgarskim, czeskim, duńskim, angielskim, estońskim, fińskim, francuskim, niemieckim, greckim, węgierskim, włoskim, łotewskim, litewskim, maltańskim, polskim, portugalskim, rumuńskim, słowackim, słoweńskim, hiszpańskim i szwedzkim. W przypadku pytań lub uwag dotyczących niniejszego dokumentu prosimy o przesłanie ich (podając numer referencyjny i datę wydania) przy użyciu formularza kontaktowego. Formularz kontaktowy jest dostępny na stronie Kontakt ECHA pod adresem: http://echa.europa.eu/about/contact_pl.asp Europejska Agencja Chemikaliów Adres do korespondencji: P.O. Box 400, FI-00121 Helsinki, Finlandia Adres dla odwiedzających: Annankatu 18, Helsinki, Finlandia

WSTĘP Niniejszy dokument opisuje wynikające z rozporządzenia REACH wymagania w zakresie informacji w odniesieniu do własności, narażenia, zastosowań, środków kontroli ryzyka oraz oceny bezpieczeństwa chemicznego substancji. Dokument należy do serii dokumentów informacyjnych mających na celu pomoc wszystkim zainteresowanym podmiotom w przygotowywaniu się do wypełnienia obowiązków wynikających z rozporządzenia REACH. Dokumenty te obejmują szczegółowe wskazówki na temat szerokiego zakresu procedur REACH, jak również na temat niektórych określonych metod naukowych i/lub technicznych, które powinny być stosowane przez przemysł lub władze w myśl rozporządzenia REACH. Dokumenty informacyjne zostały przygotowane i omówione w ramach projektów wdrożenia systemu REACH (REACH Implementation Projects, RIP), prowadzonych przez służby Komisji Europejskiej przy zaangażowaniu podmiotów z poszczególnych państw członkowskich, przedstawicieli branżowych oraz organizacji pozarządowych. Po ich zaakceptowaniu przez państwa członkowskie, dokumenty informacyjne zostały przekazane do ECHA w celu ich publikacji i późniejszego aktualizowania. Wszelkie aktualizacje tych dokumentów są sporządzane przez ECHA, a następnie konsultowane z zainteresowanymi stronami z państw członkowskich, przedstawicielami branżowymi i organizacjami pozarządowymi. Szczegółowe informacje na temat procedury konsultacji są dostępne pod adresem: http://echa.europa.eu/doc/final_mb_30_2007_consultation_procedure_on_guidance.pdf Dostęp do dokumentów informacyjnych możliwy jest poprzez witrynę internetową Europejskiej Agencji Chemikaliów http://echa.europa.eu/reach_pl.asp W witrynie tej publikowane będą również kolejne dokumenty informacyjne, po ich ukończeniu lub aktualizacji. Niniejszy dokument odnosi się rozporządzenia REACH (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r.1 1 Sprostowanie do rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniającego dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE (Dz.U. L 396 z 30.12.2006); zmienione rozporządzeniem Rady (WE) nr 1354/2007 z dnia 15 listopada 2007 r. dostosowującym rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) ze względu na przystąpienie Bułgarii i Rumunii (Dz.U. L 304 z 22.11.2007, str. 1).

Historia dokumentu Wersja Uwagi Data Wersja 1 Wydanie pierwsze maj 2008 r. Wersja 1.1 Wersja 1.2 Wersja 2 Do systemu numeracji PROC (kategorii procesów) dołączono kategorie procesów związanych z wykorzystaniem metali i innych minerałów Wprowadzono niewielką zmianę w sformułowaniu SU 10 Dodano kategorię PC 39, produkty higieny osobistej W SU 6 dodano miazgę i stworzono podpodział w kategorii innych czynności produkcyjnych lub usług (0-1 dla innej działalności gospodarczej związanej z chemikaliami i 0-2 dla innej działalności gospodarczej niezwiązanej z chemikaliami ) W systemie numerowania kategorii wyborów wprowadzono technicznie usprawnienia Wszystkie pozycje typu inny zostały przeniesione z ostatniego na pierwsze miejsce na liście wyboru Korekta numerowania PROC 22 w załączniku R.12-3. Przeniesienie nieprawidłowo umiejscowionego aparaty fotograficzne i kamery wideo z AC 9 do AC 3-4 w załączniku R.12-4. Dostosowanie systemu numerowania w załączniku R.12-4 do struktury kategorii. Zwiększenie przejrzystości i spójności wstępu pod kątem wykorzystania systemu deskryptorów. Uwidocznienie odniesień do art. 37 (DU dostarcza dostawcy informacje o zastosowaniu) i sekcji 3.5 IUCLID w sekcji R.12.1 Dodanie wyjaśnień i definicji w sekcji R.12.2 o Doprecyzowanie terminologii w odniesieniu do produktów chemicznych (= substancji jako takich i w mieszaninach) i wyrobów o Objęcie suchych/utwardzonych mieszanin kategoriami wyrobów, ponieważ mają określony kształt i powierzchnię. Uwzględnienie zaktualizowanych przykładów pracy z systemem deskryptorów: zob. sekcje R.12.4 i R.12.5. Dodanie nowej tabeli R.12.1 w celu lepszego przedstawienia zależności między opisem zastosowań a szacunkowym narażeniem rzędu 1. Dodanie krótkiego ustępu w sekcji 12.2.1 dotyczącego różnych podmiotów w trakcie cyklu życia substancji. Ujednolicenie struktury sekcji 12.3.1 do 12.3.5. Uwzględnienie trzech nowych podsekcji: definicja i zakres deskryptora; wskazówki dotyczące przypisywania odpowiedniej kategorii; powiązanie z oceną rzędu 1. Podział listy deskryptorów sektora zastosowań na dwa rodzaje informacji: główne grupy użytkowników w trakcie cyklu życia substancji będące głównym deskryptorem (SU 3, 21, 22) oraz lipiec 2008 r. październik 2008 r. marzec 2010 r.

Wersja Uwagi Data sektor zastosowania końcowego (wszystkie wpisy) jako deskryptor uzupełniający, zob. załącznik R.12-1. Bardziej wyraźne rozróżnienie dwóch funkcji kategorii produktu chemicznego (PC) w sekcji R.12.3.2: (i) opisywanie sektorów, w których odbywa się formulacja mieszaniny, według typów mieszanin oraz (ii) typy produktów konsumenckich, które mogą zostać poddane ocenie przy użyciu opracowanego przez ECETOC narzędzia celowej oceny ryzyka dla konsumentów (zob. załącznik R.12-2.2). Bardziej wyraźne rozróżnienie dwóch funkcji kategorii wyrobu (AC) w sekcji R.12.3.5: (i) typ wyrobu związany z okresem użytkowania i następującym po nim stadium odpadu substancji (obchodzenie się z wyrobem przez pracowników i/lub konsumentów) oraz (ii) typy wyrobów konsumenckich, które mogą zostać ocenione przy użyciu TRA (zob. załączniki R.12-5.1 i R.12-5.3). Włączenie listy podkategorii produktów uwzględnionych w celowej ocenie ryzyka ECETOC (TRA) dla konsumentów, zob. załączniki R.12-2.2 i R.12-5.3; wyjaśnienie powiązania między opisem zastosowania, a szacunkowymi poziomami narażenia rzędu 1 w sekcjach R.12.3.2. i R.12.3.5. Usunięcie odniesienia do warunków przemysłowych lub zawodowych w przypadku większości kategorii procesów. Wybór może być dokonany na podstawie samego szacowania narażenia. Na poziomie opisu zastosowania SU 3 lub SU 22 wskazują, czy zastosowanie powinno mieć miejsce w warunkach przemysłowych czy nieprzemysłowych. Włączenie do sekcji R.12.3.5 przykładów dotyczących przetwarzania wyrobów przez pracowników. Zmiana listy AC tak, aby zapewnić spójne powiązania z systemem TARIC. Usunięcie definitywnych podkategorii z listy AC, pozostawiając rejestrującemu i dalszym użytkownikom określenie stopnia szczegółowości, wymaganego przy opisywaniu etapu okresu użytkowania substancji. Poprzednie podkategorie zostały przekształcone w przykłady ilustrujące, jakie rodzaje wyrobów mogą zostać objęte szerokimi kategoriami. Wprowadzenie kategorii uwalniania do środowiska (ERC) jako dodatkowego deskryptora (zob. sekcja R.12.3.4). Objaśnienie roli wyznaczonej w tym kontekście dla SPERC. Wprowadzenie nowej kategorii ERC 12 obejmującej przetwarzanie wyrobów przy zastosowaniu technik ściernych przez pracowników w obiektach przemysłowych. Rozszerzenie ERC 10b/11b na usuwanie substancji z powierzchni wyrobów. Włączenie listy kategorii funkcji substancji (dla sekcji 1.2 esde i zgłaszania w IUCLID) do załącznika R.12-6. Cel tej listy jest wyjaśniony w krótkim ustępie w sekcji R.12.3.6. Dodanie nowej sekcji R.12.5 wyjaśniającej, w jaki sposób system deskryptorów może wspierać: i) mapowanie zastosowań jako punkt wyjścia dla CSA, ii) opracowywanie tytułów scenariuszy narażenia oraz iii) zgłaszanie zidentyfikowanych zastosowań w sekcji 3.5 programu IUCLID.

Wersja Uwagi Data Dopracowanie list wyboru. o Dodanie: i) badań naukowych oraz ii) elektryczności, pary, gazu, zaopatrzenia w wodę i oczyszczania ścieków do listy SU. o Przeniesienie wypełniaczy i kitów z PC 9 do PC 9b. o Przeniesienie farb do malowania palcami z PC 9 do PC 9b. o Objaśnienie, że PC14 odnosi się do substancji reagujących z powierzchniami metalowymi. o Usunięcie produktów do pielęgnacji samochodów (PC6), preparatów dla artystów (PC5) oraz produktów do traw i ogrodów (PC22), ponieważ w dużej mierze były one już ujęte w innych kategoriach. o Usunięcie PC10, ponieważ i tak była ona już objęta kategorią Inne. o Objaśnienie, że PC20 odnosi się do substancji pomocniczych stosowanych w przemyśle chemicznym. o Włączenie wybielaczy i innych substancji pomocniczych do PC 26 i PC 34. o Objęcie metali i innych minerałów w PROC 21 do PROC 25 oraz dostosowanie opisu. o Podział PROC 8 na PROC 8a i 8b. o Wprowadzenie PROC 26, 27a i 27b odnoszących się do procesów szczególnie istotnych dla przemysłu metalowego. o Usunięcie AC12 z listy AC, ponieważ była źródłem poważnych niespójności z kategoriami wyodrębnionymi w oparciu o materiały i problemów z kompatybilnością z systemem TARIC. - Redakcyjne dostosowanie tekstu do wymienionych powyżej zmian. WSKAZÓWKI DOTYCZĄCE WDROŻENIA AKTUALIZACJI Większość zmian wprowadzonych w niniejszym poradniku ma charakter wyjaśniający. Wprowadzono również szereg zmian do list wyboru zawierających różne elementy deskryptorów. W załączniku R.12.7 znajduje się krótki poradnik mający na celu wspieranie przedsiębiorstw, które zebrały dane o zastosowaniach w oparciu o listy wyboru deskryptorów zastosowań ujęte we wcześniejszych wersjach niniejszego poradnika. Dla każdej listy wyboru wyjaśniono, w jaki sposób można przekonwertować dane już zebrane do postaci odpowiadającej: i) listom wyboru z nowej wersji poradnika (wersja stabilna od dn. 9.11.09) oraz ii) wpisom w powiązanych szacunkowych poziomach narażenia TRA dla konsumentów. Nowej listy deskryptorów dla środowiska (kategorie uwalniania do środowiska) nie było w wersji 1 poradnika, w związku z czym te informacje muszą zostać dodane do każdego opisu zastosowania opracowanego przed latem 2009 r. Konwencja cytowania rozporządzenia REACH W przypadku dosłownego cytowania rozporządzenia REACH cytat oznaczony jest kursywą w cudzysłowie.

Lista stosowanych terminów i skrótów Zob. rozdział R.20 Lokalizacja Poniższa rycina przedstawia umiejscowienie rozdziału R.12 w poradniku. R12 Informacje: dostępne wymagane/potrzebne Ocena zagrożenia (HA) Ocena narażenia (EA) Stop nie Subst. niebezp. lub PBT? tak Charakterystyka ryzyka (RC) Dokument w CSR tak Ryzyko kontrolowane? nie Powtórzenie Przekazanie scenariusza narażenia poprzez esds http://echa.europa.eu

SPIS TREŚCI WSTĘP... 1 R.12. SYSTEM DESKRYPTORÓW DLA ZASTOSOWAŃ... 1 R.12.1. Cel modułu... 1 R.12.2.System deskryptorów dla zastosowań... 2 R.12.2.1. Opis systemu... 2 R.12.2.2. Powiązanie z narzędziami szacowania narażenia... 3 R.12.3. Definicje pięciu list deskryptorów... 4 R.12.3.1. Sektor zastosowań [SU]... 4 R.12.3.2. Kategoria produktu chemicznego [PC]... 5 R.12.3.3. Kategoria procesu [PROC]... 6 R.12.3.4. Kategoria uwalniania do środowiska (ERC)... 7 R.12.3.5. Kategorie wyrobów [AC]... 8 R.12.3.6. Określanie technicznej funkcji substancji dla potrzeb karty charakterystyki... 10 R.12.4. Przykłady... 10 R.12.4.1. Przykłady przypisania zastosowań substancji do kategorii systemu deskryptorów... 10 R.12.4.1.2. Przykład usystematyzowanego opisywania zastosowań substancji... 12 R.12.5. Opisywanie zidentyfikowanych zastosowań i tworzenie tytułów scenariuszy narażenia... 13 R.12.5.1. Mapowanie zastosowań w oparciu o strukturę cyklu życia... 13 R.12.5.2. Tworzenie tytułów scenariuszy narażenia... 15 R.12.5.3. Opis zidentyfikowanych zastosowań w IUCLID... 16 Tabele Tabela R.12-1: Opis zastosowania, a szacunkowe poziomy narażenia rzędu 1...3 Tabela R.12-2: Przykłady przypisywania kategorii do zastosowań w pomieszczeniach przez pracowników.11 Tabela R.12-3: Przykład skróconego opisu niektórych zastosowań barwnika...12 Tabela R.12-4: Sekcja tytułowa scenariusza narażenia dotyczącego czynności pracowników...16 Tabela R.12-5: Tabela służąca do zgłaszania w IUCLID zidentyfikowanych zastosowań dotyczących pracowników przemysłowych...18 Ryciny Rycina R.12-1:: Domyślna struktura drzewa służąca do przedstawienia zidentyfikowanych zastosowań...14 Rycina R.12-2: Przykładowy opis zastosowań przedstawiony w ramach struktury cyklu życia...15 Załączniki Załącznik R.12-1:: Lista deskryptorów sektora zastosowań (SU)...19 Załącznik R.12-2.1: Lista deskryptorów kategorii produktu chemicznego (PC)...21 Załącznik R.12-3:: Lista deskryptorów kategorii procesów (PROC)...25

Załącznik R.12-4.1: Opis kategorii uwalniania do środowiska (ERC)...29 Załącznik R.12-5.1: Lista deskryptorów dla substancji w wyrobach (AC)...35 Załącznik R.12-6: Lista kategorii funkcjonalnych (w razie potrzeby)...38

R.12. SYSTEM DESKRYPTORÓW DLA ZASTOSOWAŃ R.12.1. Cel modułu Zgodnie z REACH każdy producent i importer substancji, które wymagają przeprowadzenia oceny narażenia, będzie musiał opracować, ocenić i udostępnić scenariusze narażenia obejmujące cały cykl życia substancji. W tym celu będzie on musiał określić wszystkie zastosowania danej substancji. Stworzona w ten sposób mapa zastosowań dla danego sektora rynku często może być ponownie wykorzystana dla całego wachlarza innych substancji, a nawet może zostać opracowana wspólnie przez kilku producentów/importerów. Dlatego też ważne jest, aby znormalizować mapowanie zastosowań i umożliwić ich powiązanie ze scenariuszami narażenia. Scenariusze narażenia będą udostępniane dalszym uczestnikom łańcucha dostaw razem z rozszerzoną kartą charakterystyki. Dla dalszych użytkowników kluczowe jest otrzymywanie znormalizowanych skróconych tytułów scenariuszy narażenia (określających zakres i zastosowania danego scenariusza) dla odpowiednich zastosowań substancji w ich sektorze, nie zaś szerokiej gamy scenariuszy od różnych dostawców. Dlatego też niniejszy dokument informacyjny przewiduje stworzenie systemu deskryptorów dla zastosowań, którego celem będzie znormalizowanie opisu zastosowań substancji. Ułatwi to: zidentyfikowanie zastosowań, które należy uwzględnić w dokumentacji rejestracyjnej, opracowanie scenariusza narażenia przez dostawców w oparciu o dwukierunkową komunikację w ramach łańcucha dostaw, opracowanie skróconych tytułów dla scenariuszy narażenia. Deskryptory zastosowania pomogą dostawcom i użytkownikom ustrukturyzować wzajemną komunikację. W oparciu o skrócony tytuł dalszy użytkownik powinien być w stanie ustalić, czy otrzymany scenariusz narażenia może obejmować przewidziane przez niego zastosowania, i odwrotnie: deskryptory zastosowania mogą również pomóc dalszemu użytkownikowi w opisaniu w ustrukturyzowany sposób zastosowania, o którym chciałby powiadomić dostawcę (zob. art. 37 ust. 2). UWAGA: w celu opracowania odpowiednich scenariuszy narażenia w wielu przypadkach rejestrujący będzie potrzebował informacji dotyczących warunków stosowania wykraczających poza informacje zawarte w wykazie deskryptorów zastosowania. Każdy rejestrujący jest również zobowiązany do uwzględnienia skróconego ogólnego opisu wszystkich zidentyfikowanych zastosowań w dokumentacji technicznej (zob. rozdział 3.5 IUCLID) 2 i w sekcji 2 CSR. Zaleca się oparcie skróconego ogólnego opisu wszystkich zidentyfikowanych zastosowań na systemie deskryptorów opisanym w niniejszym dokumencie oraz odwołanie się w sekcji 3.5 IUCLID do scenariuszy narażenia zawartych w CSR (jeżeli stosowne). Ma to na celu zapewnienie spójności między opisem zidentyfikowanych zastosowań a tytułem i zawartością scenariuszy narażenia. Uwaga: zapewnienie spójności między skróconym ogólnym opisem wszystkich zidentyfikowanych zastosowań a skróconymi tytułami scenariuszy narażenia zawartymi w CSR jest wymogiem prawnym ustanowionym w sekcji 5.1.1 załącznika I do REACH. Niektóre deskryptory odzwierciedlają cechy danego zastosowania związane z narażeniem. W związku z tym mogą być używane jako parametry wejściowe dla niektórych narzędzi szacowania narażenia. 2 Zob. art. 10 lit. a) pkt (iii) REACH w odniesieniu do sekcji 3.5 załącznika VI. 1

Celem niniejszego rozdziału jest bardziej szczegółowe objaśnienie zasad i stosowania systemu deskryptorów. Listy wyboru kategorii dla skróconego opisu zastosowania zostały zawarte w załącznikach R.12-1 do R.12-6. R.12.2.System deskryptorów dla zastosowań R.12.2.1. Opis systemu W trakcie cyklu życia substancji istotną rolę odgrywa siedem różnych grup podmiotów. Producenci i importerzy substancji chemicznych (w tym metali i minerałów), przedsiębiorstwa zajmujące się mieszaniem chemikaliów (formulatorzy) w celu uzyskania mieszanin, dystrybutorzy 3, końcowi użytkownicy przemysłowi, profesjonalni użytkownicy końcowi i konsumenci. Przywóz i dystrybucja nie będą poruszane w dalszej części tego dokumentu. System deskryptorów dla zastosowań opiera się na pięciu osobnych listach deskryptorów, które w kombinacji ze sobą tworzą albo skrócony opis zastosowania albo tytuł scenariusza narażenia. Kategoria sektora zastosowań (SU) opisuje, w którym sektorze gospodarki stosowana jest dana substancja. Obejmuje to mieszanie i przepakowywanie substancji na etapie formulacji oraz końcowe zastosowania w przemyśle, przez profesjonalistów i konsumentów 4. Kategoria produktu chemicznego (PC) opisuje, w których typach produktów chemicznych (= substancjach jako takich lub wchodzących w skład mieszanin) 5 trafiających do zastosowania końcowego (przez użytkowników przemysłowych, profesjonalnych lub konsumentów) zawarta jest dana substancja. Kategoria procesu (PROC) opisuje techniki stosowania lub typy procesów określone z perspektywy zawodowej. Kategoria uwalniania do środowiska (ERC) określa szerokie warunki stosowania z perspektywy ochrony środowiska. Kategoria wyrobów (AC) opisuje typ wyrobu, w który substancja została przetworzona. Obejmuje również mieszaniny w postaci suchej lub utwardzonej (np. wyschnięty tusz drukarski w gazetach, wyschnięte powłoki na różnych powierzchniach). Uwaga: w celu osiągnięcia harmonizacji rynków nie należy nadmiernie rozbudowywać liczby kategorii zawartych w 5 listach deskryptorów. Organizacje sektorowe oraz pojedynczy rejestrujący mogą określić dodatkowe kategorie tylko jeżeli za pomocą kategorii już istniejących nie można w skrócie opisać danego procesu, produktu lub sektora. Jeżeli konieczne jest opisanie dalszych szczegółów dotyczących danej czynności, można to zrobić w samym scenariuszu narażenia. 3 Dystrybucja jako taka nie stanowi zastosowania w rozumieniu REACH. Jednakże jeżeli dystrybucja obejmuje przenoszenie substancji (np. ponowne napełnianie) jest ona uznawana za zastosowanie. 4 Końcowym zastosowaniem substancji jako takiej lub w preparacie jest jej ostatnie zastosowanie zanim substancja ta stanie się częścią matrycy wyrobu, zostanie użyta w reakcji chemicznej (i w związku z tym zostanie zużyta) i/lub przekształci się w odpady, ścieki lub zostanie wyemitowana do powietrza. Zastosowania mające na celu wyłącznie wykorzystanie danej substancji jako składnika preparatu [mieszaniny] nie są uważane za zastosowania końcowe. Dzięki temu rozróżnieniu nie jest konieczne oddzielne opisywanie każdego etapu mieszania w dłuższych łańcuchach formulatorów preparatów. 5 Termin produkt chemiczny obejmuje zarówno substancję jako taką, jak i w postaci preparatu [mieszaniny]. Ma to na celu umożliwienie opisania dostarczonych produktów zawierających daną substancję w jej postaci własnej, jak również produktów będących preparatami. W niniejszym poradniku termin ten obejmuje również metale (w tym stopy) w ich podstawowej formie (np. sztaby, proszek). 2

R.12.2.2. Powiązanie z narzędziami szacowania narażenia Poza pełnieniem funkcji opisowej, niektóre listy deskryptorów mogą być również stosowane do identyfikacji odpowiednich wpisów dotyczących szacunkowego narażenia w jednym z dostępnych narzędzi szacowania narażenia rzędu 1 (zob. sekcja D.5 w rozdziale D poradnika) 6. Tabela R.12.1 ilustruje różne elementy systemu deskryptorów i ich powiązanie z wpisami dotyczącymi szacunkowych poziomów narażenia rzędu 1. Tabela R.12-1: Opis zastosowania a szacunkowe poziomy narażenia rzędu 1 SU PC Nazwa listy deskryptorów Kategoria sektorów zastosowań Kategoria produktu chemicznego 7 PROC Kategoria procesu ERC Kategoria uwalniania do środowiska Aspekt opisanego zastosowania Kategorie odpowiadające wpisom w jednym z dostępnych narzędzi szacowania narażenia rzędu 1 Trzy główne grupy użytkowników Celowa ocena ryzyka (TRA) dla (pierwsze rzędy w załączniku R.12-1), narażenia pracowników odpowiednie dla wszystkich zastosowań substancji Przemysłowe i usługowe sektory zastosowania Typ produktu chemicznego, w którym substancja jest dostarczana do zastosowania końcowego. Kategorii tych można również używać do opisania sektorów rynku (sektory formulacji), do których producent potencjalnie dostarcza daną substancję. Kategorie produktów konsumenckich, dla TRA dla narażenia konsumentów dla których można oszacować narażenie wybranych typów produktów rzędu 1. Techniki stosowania lub typy procesów określone z perspektywy zawodowej TRA dla narażenia pracowników Szerokie warunki dla zastosowania Kategorie uwalniania do środowiska określone z perspektywy ochrony (ERC) środowiska i mające zastosowanie do wszystkich zastosowań danej substancji i późniejszego okresu użytkowania wyrobu. AC Kategoria wyrobu Typy wyrobów w następujących po sobie okresach użytkowania i odpadowania wyrobu, potencjalnie mające znaczenie dla narażenia konsumentów, pracowników i środowiska. 6 Szacowanie narażenia rzędu 1 oznacza modelowaną, konserwatywną prognozę narażenia opartą na właściwościach substancji i kilku łatwo dostępnych i prostych do zinterpretowania parametrach wejściowych. Istnieją różne narzędzia do przeprowadzania tego rodzaju szacunkowych prognoz. Jednym z nich jest opracowane przez ECETOC narzędzie do przeprowadzania celowej oceny ryzyka narażenia zawodowego i narażenia konsumentów (aktualizacja opublikowana w lipcu 2009 r., http://www.ecetoc.org ). W przypadku środowiska naturalnego, można wykorzystać kategorie uwolnienia do środowiska (ERC) do oszacowania ryzyka uwolnienia do środowiska rzędu 1. Dysponując szacunkowymi danymi dotyczącymi uwalniania można oszacować narażenie w oparciu o EUSES. Wymagany w tym celu moduł obliczania uwolnienia do środowiska zostanie opisany w zaktualizowanym rozdziale R.16 poradnika dotyczącym szacowania narażenia dla środowiska. 7 Ta sama kategoria produktu może spełniać obie opisane tutaj funkcje PC (zob. R.12.3.2 aby uzyskać więcej informacji). 3

Nazwa listy deskryptorów Aspekt opisanego zastosowania Kategorie odpowiadające wpisom w jednym z dostępnych narzędzi szacowania narażenia rzędu 1 Kategorie wyrobów konsumenckich, dla TRA dla narażenia konsumentów dla których można oszacować narażenie wybranych typów wyrobów rzędu 1. Uwaga: kiedy kategoria opisu zastosowań służy jako wpis w narzędziu szacowania narażenia rzędu 1 (np. PROC dla oszacowania narażenia zawodowego), oszacowanie narażenia zależy również od innych parametrów, które nie są odzwierciedlone w kategorii opisu (np. dostępność lokalnej wentylacji wyciągowej, stężenie substancji w preparacie, czas stosowania, zastosowanie środków ochrony osobistej). W ten sposób do jednej kategorii PROC może odnosić się szereg różnych scenariuszy narażenia i związanych z nimi szacunkowych poziomów narażenia. Tak samo jest w przypadku kategorii mieszanin/wyrobów konsumenckich i kategorii uwalniania do środowiska. R.12.3. Definicje pięciu list deskryptorów R.12.3.1. Sektor zastosowań [SU] Definicja i zakres W załączniku R.12-1 znajduje się lista sektorów zastosowań. Na górze tabeli są wymienione trzy główne grupy użytkowników pełniące funkcję głównych deskryptorów. Określają one minimalną ilość informacji, jakie rejestrujący powinien podać w opisie sektora zastosowań oraz są istotne dla osoby oceniającej, ponieważ pomagają w przeprowadzeniu oceny narażenia (np. w wybraniu odpowiednich narzędzi). Zgłaszanie zastosowań w IUCLID i CSR odbywa się zgodnie z podziałem na te trzy główne grupy. Załącznik R.12-1 zawiera również wybór zharmonizowanych na szczeblu międzynarodowym kategorii klasyfikacji działalności przemysłowej i usługowej NACE (Nomenclature générale des Activités Economiques dans les Communautés Européennes). W założeniu kategorie te mają ułatwiać producentowi/importerowi (P/I) mapowanie jego rynku poza bezpośrednimi klientami z sektorów formulacji 8. Opracowana w ten sposób mapa może pomóc w sporządzeniu odpowiednich scenariuszy narażenia obejmujących wszystkie końcowe zastosowania substancji jako takiej lub jej mieszanin, a także późniejsze etapy cyklu życia substancji. Może to na przykład być wykorzystane do oznaczania sektorów przemysłu, w których wymagany jest scenariusz narażenia, np. zamknięte przetwarzanie gazów w przemyśle półprzewodników lub operacje zanurzania [zamaczania] w wykańczaniu tekstyliów. Szczególnie użyteczne może być powiązanie określonego procesu wykorzystującego substancję lub kategorii uwalniania do środowiska (ERC) z określonym sektorem (SU) w sytuacjach, gdy w celu wykazania kontroli ryzyka wymagana jest ocena narażenia wyższego rzędu oraz kiedy warunki stosowania opisane w scenariuszu narażenia są w sposób szczególny związane z procesem stosowanym w określonej branży. Ponadto kategoria sektora zastosowań może służyć do odradzania" niektórych zastosowań. Wskazówki dotyczące przypisywania odpowiedniej kategorii Liczba kategorii została ograniczona do obszernych sektorów obejmujących największych użytkowników chemikaliów. Jeżeli zdaniem producenta lub importera konieczne jest bardziej szczegółowe opisanie danego zastosowania lub opisanie zastosowań w sektorze, który nie został 8 Sektory produkujące (= dokonujące formulacji = mieszające) preparaty [= mieszaniny = produkty chemiczne] można lepiej opisać używając typu produktu chemicznego niż kodu NACE, ponieważ system NACE nie umożliwia wystarczającego zróżnicowania. 4

wymieniony, powinien on posłużyć się kodami NACE (i odpowiadającym im sformułowaniami) dostępnymi na stronie internetowej, do której łącze znajduje się na końcu załącznika R.12-1. Zaletą korzystania z kodów/terminologii NACE jest fakt, że są one ujednolicone i dobrze znane przedsiębiorstwom w całej Europie. Jeśli producent lub importer uzna, że w odniesieniu do zastosowania branżowego wystarczy mniejszy stopień szczegółowości, może przypisać tylko główną grupę użytkowników, np. jako sektor zastosowań, wskazując, że substancja jest przeznaczona do szerokiego wykorzystania w danej branży na warunkach określonych w scenariuszu narażenia. Jeżeli użytkownik postanowi opisać swoje zastosowanie w sposób bardziej szczegółowy przypisując sektor wykorzystania końcowego, powinien wybrać jedną z kategorii podanych w załączniku R12-1 dodatkowo oprócz kategorii opisującej główną grupę użytkowników. Uwaga: produkcja substancji (np. SU8, SU9, SU14) lub mieszanin (SU10) ma opisywać końcowe zastosowania substancji (np. substancje pomocnicze w procesie wytwarzania lub półprodukty). Przy opisywaniu wytwarzania lub formulacji mieszaniny jako takiej nie jest konieczne przypisywanie sektora zastosowania końcowego. Powiązanie z szacowaniem narażenia rzędu 1 Główne grupy użytkowników zastosowanie przemysłowe (SU3) i zastosowanie zawodowe" (SU 22) mogą być używane jako parametry wejściowe do oszacowania narażenia rzędu 1 w TRA dla pracowników. Pozostałe kategorie nie są bezpośrednio powiązane z dostępnymi narzędziami szacowania narażenia. Jednakże dla wielu sektorów przemysłu są dostępne scenariusze emisji opracowane przez OECD, które opisują warunki stosowania niektórych typów chemikaliów (i odpowiadających im czynników uwalniania) z perspektywy ochrony środowiska. R.12.3.2. Kategoria produktu chemicznego [PC] Definicja i zakres Producent lub importer może określić główne zastosowania substancji w oparciu o bazę danych swoich klientów lub zaopatrywane przez niego sektory rynku. W wielu przypadkach bezpośrednimi klientami będą formulatorzy i/lub konfekcjonerzy 9, albo dystrybutorzy zaopatrujący różnego rodzaju dalszych użytkowników. Jednakże może się zdarzyć, że sam producent substancji produkuje również mieszaniny i/lub dostarcza daną substancję jako taką lub w postaci mieszaniny do większych klientów końcowych. Kategoria produktu chemicznego określa zastosowanie substancji według typu preparatu końcowego (np. smar, środek czyszczący, klej), w którym stosowana jest dana substancja. Jej celem nie jest określenie technicznej funkcji substancji jako takiej (np. stabilizator UV, inhibitor korozji, barwnik, środek zmniejszający palność). Jest to uzasadnione przez fakt, że kategoria produktu obejmuje więcej informacji na temat potencjału narażenia niż funkcja samej substancji. Na przykład w kontekście narażenia istotne jest, czy substancja (np. rozpuszczalnik) jest stosowana w produktach ochrony powietrza (PC3) czy produktach czyszczących (PC35). Kategorie produktów są przydatne przy mapowaniu łańcuchów dostaw. W tym na przykład przy śledzeniu przepływu substancji przez rynek w celu dokonania oceny środowiskowej. W załączniku R.12-2.1 znajduje się lista kategorii produktów 10. Celem wymienionych w niej kategorii jest ustrukturyzowanie rynku danej substancji według typów produktu. Wskazówki dotyczące przypisywania odpowiedniej kategorii 9 Konfekcjonerzy to przedsiębiorstwa zajmujące się przenoszeniem substancji jako takich lub w postaci preparatów z dużych pojemników do mniejszych, do końcowego zastosowania. Taka działalność jest uznawana za zastosowanie na mocy REACH. 10 Lista została opracowana w oparciu o istniejący system UC 55, system Nordic UCN i kategorie produktów stosowane w systemach TRA i ConsExpo. Użyto w niej najczęściej stosowane kategorie, ustalone w oparciu o dane uzyskane z nordyckich rejestrów produktów. 5

W oparciu o wiedzę własną oraz ewentualnie o dodatkowe informacje uzyskane od klientów P/I wyznacza jedną lub więcej kategorii produktów odzwierciedlających rodzaj preparatów końcowych, w których ma zastosowanie dana substancja. Zastosowania, o których producent nie posiada informacji, na przykład dostarczane przez dystrybutorów lub poprzez dłuższy łańcuch formulatorów, mogą być przekazywane producentowi przez dalszych użytkowników w trakcie procesu wdrażania systemu REACH. Kilka stowarzyszeń dalszych użytkowników zmapowało główne obszary zastosowań i opublikowało tabele zastosowań na swoich stronach internetowych (np. CEPE, A.I.S.E., COLIPA, FEICA). Są one również przydatne dla P/I. Jeżeli P/I lub DU nie może znaleźć odpowiedniej kategorii produktu w załączniku 12-2.1, zastosowanie może zostać opisane w ramach kategorii Inne. W miarę możliwości należy wybrać kod (oraz odpowiadające mu sformułowanie) z systemu UCN w celu opisania tego zastosowania (zob. łącze internetowe umieszczone na końcu załącznika R.12-2). Może się również zdarzyć, że zastosowaniu substancji bardziej odpowiada jedna z podkategorii produktu lub wyrobu, które zostały użyte jako wpisy do TRA i w takiej sytuacji to ją należy podać w ramach kategorii Inne. Powiązanie z szacowaniem narażenia rzędu 1 Narzędzie ECETOC TRA pozwala na oszacowanie narażenia rzędu 1 dla konsumentów dla wielu wybranych kategorii produktów. Załącznik R.12-2.2 zawiera ogólne przedstawienie tych kategorii i podkategorii. Poza samą podkategorią produktu mogą być także potrzebne inne parametry, takie jak na przykład stężenie substancji w produkcie lub ilość produktu stosowana podczas jednego użycia. Należy zauważyć, że istnieją również inne narzędzia służące do oszacowywania narażenia dla konsumentów (zob. rozdział R.15 poradnika). R.12.3.3. Kategoria procesu [PROC] Definicja i zakres Techniki zastosowania substancji i rodzaje procesów mają bezpośredni wpływ na narażenie, a tym samym na wymagane środki kontroli ryzyka. Załącznik R.12-3 zawiera listę kategorii procesów odzwierciedlających ogólny potencjał narażenia zawodowego dla objętych nią technik i procesów. Podział na kategorie opiera się na i) ilości i postaci energii stosowanej w procesie (np. ciepło, energia mechaniczna, promieniowanie); ii) powierzchni substancji będącej przedmiotem narażenia (pylistość materiału lub grubość warstw materiału) oraz III) zasadniczym poziomie oczekiwanego ograniczenia narażenia i kontroli inżynieryjnej. Wskazówki dotyczące przypisywania odpowiedniej kategorii Po zmapowaniu przez rejestrującego i/lub dalszego użytkownika zastosowań i warunków stosowania danej substancji, do zidentyfikowanych procesów i technik stosowania mogą zostać przypisane odpowiednie kategorie procesów. Należy pamiętać, że wybranie najbardziej odpowiedniego PROC dla danego procesu lub techniki stosowania wymaga odpowiedniej wiedzy fachowej w dziedzinie higieny pracy. Zalecane jest krótkie opisanie zidentyfikowanych procesów i technik przy użyciu terminologii właściwej dla danego sektora przed przypisaniem kategorii, tak aby zapewnić przejrzystość wyboru kategorii. Jeżeli żadna z kategorii czynności/procesów nie jest odpowiednia, producent, importer lub dalszy użytkownik może opisać własnymi słowami charakter procesu stosowania, zamiast przypisywać jedną ze zdefiniowanych kategorii. Przydatne może się okazać wyjaśnienie w CSR, które z istniejących kategorii ujętych w załączniku R-12.3 były rozważane i dlaczego nie obejmują one danego przypadku. Takie wyjaśnienie pozwoliłoby na zmianę istniejących kategorii lub zdefiniowanie nowych przy okazji następnej aktualizacji poradnika. 6

Powiązanie z szacowaniem narażenia rzędu 1 Wszystkie kategorie procesów wymienione w załączniku R.12-3, z dwoma wyjątkami, mogą być wykorzystane jako parametry wejściowe do narzędzia ECETOC TRA 11 w celu ustalenia szacunkowego narażenia dla pracowników. Poza samą kategorią procesów potrzebne są również inne parametry, jak na przykład: stężenie substancji w produktach używanych przez pracowników, informacja, czy stosowanie ma miejsce w warunkach przemysłowych, czas narażenia, istnienie lokalnej wentylacji wyciągowej lub jej brak. R.12.3.4. Kategoria uwalniania do środowiska (ERC) Definicja i zakres Kategorie uwalniania do środowiska [ERC] opisują właściwości zastosowania w oparciu o sześć aspektów istotnych z perspektywy ochrony środowiska. Uwzględnienie tych właściwości pozwala na przeprowadzanie analizy przepływu substancji w trakcie jej cyklu życia. a) Zamierzone przeznaczenie techniczne (cel) substancji w trakcie jej stosowania określa stopień, w jakim substancja jest zużywana w trakcie jej stosowania, jaka jej ilość prawdopodobnie zostanie uwolniona w postaci zrzutów, emisji do powietrza lub odpadów oraz czy przejdzie do następnego etapu cyklu życia. Ogólnie rzecz ujmując, istnieją trzy możliwości: Zgodnie z przeznaczeniem substancja ma zostać częścią wyrobu (włączając suche/utwardzone mieszaniny), ponieważ pełni określoną funkcję w tym wyrobie lub już się w nim znajduje (jako pozostałość z poprzedniego etapu cyklu życia) nie pełniąc żadnej funkcji. Substancja ma wchodzić w reakcje chemiczne w trakcie użycia, w związku z czym nie będzie mogła przejść do kolejnych etapów cyklu życia lub uwolnić się do środowiska. Substancja ma pełnić funkcję substancji pomocniczej w procesie wytwarzania i jako taka jest uwalniana w postaci ścieków, emisji do powietrza i/lub odpadów w trakcie procesu przemysłowego (np. jako środek powierzchniowo czynny w wykańczaniu tekstyliów, rozpuszczalnik z farby natryskowej) lub zastosowania nieprzemysłowego (np. rozpuszczalniki lub środki czynne powierzchniowo ze środków czyszczących). b) Etap cyklu życia, na którym ma miejsce zastosowanie (produkcja, formulacja lub zastosowanie końcowe), określa do jakiego stopnia można oczekiwać zmniejszenia strat (do którego będzie dążył podmiot, w którego interesie gospodarczym jest zminimalizowanie strat produktów, które mógłby sprzedać i korzystanie w tym celu z wyspecjalizowanego sprzętu do obróbki chemikaliów). c) Dyspersyjność zastosowania (stosowanie w obiektach przemysłowych [źródła punktowe] i/lub rozproszone stosowanie w zastosowaniach profesjonalnych i konsumenckich) określa rozkład emisji w czasie i przestrzeni. d) Zamknięte systemy stosowania podczas zastosowania końcowego (np. systemy hydrauliczne z zamkniętymi w nich płynami użytkowymi; zamknięte systemy czyszczenia tekstyliów lub części metalowych) zmniejszają skalę potencjalnych uwolnień do powietrza i wody. e) Stosowanie substancji w pomieszczeniach lub poza nimi określa, do jakiego stopnia możliwe jest wyłapanie i poddanie obróbce spustów substancji do powietrza i wody, oraz do jakiego stopnia warunki sprzyjające wietrzeniu zwiększają skalę uwalniania substancji z wyrobów. f) W przypadku wyrobów stosowanych w warunkach sprzyjających uwalnianiu (takich jak ścieranie opon lub okładzin hamulcowych) można oczekiwać, że ułamek substancji uwalnianej do środowiska jest względnie wysoki. Ma to również zastosowanie do wyrobów, w przypadku których uwalnianie substancji jest zamierzone (np. wyroby perfumowane). Kryterium to 11 Celowa ocena ryzyka opracowana przez ECETOC, wersja poprawiona, opublikowana w czerwcu 2009 r. (www.ecetoc.org/tra) 7

obejmuje również przetwarzanie wyrobów przy użyciu technik polegających na ścieraniu (np. piaskowanie lub ścieranie wysokociśnieniowe). Wymienione powyżej właściwości dają pierwsze wskazania co do potencjału uwalniania danej substancji do środowiska. W załączniku 12-4.2 w skrócie przedstawiono, które z różnych kombinacji tych sześciu aspektów odpowiadają każdej z kategorii uwalniania do środowiska (ERC). Załącznik R.12-4.1 zawiera wykaz 23 kategorii uwalniania do środowiska razem z ich opisowymi definicjami. Kategorie te obejmują produkcję, formulację i zastosowanie substancji w obiektach przemysłowych (ERC 1 do 7), zastosowanie szeroko rozproszone w pomieszczeniach lub poza nimi (ERC 8 i ERC 9) oraz okres użytkowania (ERC 10 do ERC 12). Kategorie dotyczące okresu użytkowania obejmują również działania ze strony pracowników podczas przetwarzania wyrobów, prowadzące do uwalniania substancji (ERC 10b, 11b i 12a/b). Wskazówki dotyczące przypisywania odpowiedniej kategorii Po zmapowaniu przez rejestrującego i/lub dalszego użytkownika zastosowań i warunków stosowania danej substancji (w tym dla dalszego okresu użytkowania w wyrobach), odpowiadające im kategorie uwalniania do środowiska mogą zostać przypisane do zastosowań odpowiadających poszczególnym etapom cyklu życia i głównych grup użytkowników. Kategorie uwalniania do środowiska, razem z kategoriami produktów, mogą pomóc rejestrującym w podziale rynku na wystarczająco szczegółowe grupy zastosowań. Jeżeli żadna z kategorii czynności/procesów nie jest odpowiednia, producent, importer lub dalszy użytkownik może opisać własnymi słowami środowiskowe właściwości zastosowania, zamiast przypisywać jedną z już zdefiniowanych kategorii. Przydatne może okazać się wyjaśnienie w CSR, które z istniejących kategorii ujętych w załączniku R.12-3 były rozważane i dlaczego nie obejmują one danego przypadku. Takie wyjaśnienie pozwoliłoby na zmianę istniejących kategorii lub zdefiniowanie nowych przy okazji następnej aktualizacji poradnika. Powiązanie z szacowaniem uwalniania rzędu 1 Dla wszystkich kategorii uwalniania do środowiska jest możliwe oszacowanie poziomu uwalniania (do powietrza, wody, gleby) rzędu 1 przy użyciu wartości domyślnych (w najgorszym przypadku), w oparciu o moduł obliczania skali uwalniania i domyślne czynniki uwalniania podane w tabeli R.16-22 załącznika 1 w rozdziale R.16 poradnika. Obliczony poziom uwalniania można następnie przeliczyć na szacunkowe wartości narażenia na szczeblu lokalnym i regionalnym (zob. R.16.3 poradnika). Oczekuje się, że poszczególne sektory rynku opracują bardziej szczegółowe opisy warunków stosowania w odniesieniu do środowiska (szczegółowe kategorie uwalniania do środowiska [SPERC]), co pozwoli uzyskać dokładniejsze czynniki uwalniania. Kategorie te, po ich udostępnieniu, będą mogły być wykorzystywane do oszacowywania skali uwalniania dla konkretnego sektora lub produktu. W załączniku R.12.4-3 w skrócie przedstawiono dostępne SPERC (zostaną dodane po ukończeniu prac nad pierwszym zestawem SPERC przez podmioty przemysłowe). R.12.3.5. Kategorie wyrobów [AC] Definicja i zakres Ocena bezpieczeństwa chemicznego obejmuje nie tylko zastosowania danej substancji, ale również kolejne etapy życia substancji włączonych do matrycy wyrobu lub na nią. Dlatego też w przypadku substancji niebezpiecznych ulegających przetwarzaniu w wyroby przemysłowe może okazać się konieczne, aby producent lub importer substancji określił, które typy wyrobów są objęte oceną bezpieczeństwa chemicznego i scenariuszami narażenia. Poniższe dwa przykłady ilustrują znaczenie etapu okresu użytkowania: i) przy szacowaniu narażenia dla konsumentów i środowiska ma znaczenie, czy dana substancja jest stosowana w wykańczaniu tekstyliów lub odzieży (kontakt ze skórą, częste pranie) czy też wchodzi w skład warstw izolacyjnych do zastosowań budowlanych. ii) przy szacowaniu narażenia dla pracowników i środowiska ma znaczenie, czy substancja pokrywa powierzchnię statku czy zewnętrzne konstrukcje stalowe (powstawanie pyłów podczas usuwania farby za pomocą zewnętrznych technik ścierania w ramach regularnej 8

konserwacji), czy też substancja staje się częścią powlekanej powierzchni urządzeń gospodarstwa domowego (usuwanie farby na końcowym etapie użytkowania odbywa się w ramach przemysłowego procesu mielenia). Załącznik R.12-5.1 zawiera wykaz rozległych typów wyrobów bez zamierzonego uwalniania substancji wraz z przykładami ilustrującymi, które wyroby mogą zostać objęte daną rozległą kategorią. Nacisk jest położony na właściwości materiałowe. Aby umożliwić opisanie okresu użytkowania złożonych, wielomateriałowych wyrobów, do wykazu dodano również kategorie obejmujące pojazdy i maszyny. Kategorie wyrobów odpowiadają konkretnym kategoriom systemu TARIC 12, w związku z czym dalszą specyfikację w ramach oceny bezpieczeństwa chemicznego można opracować na podstawie katalogu TARIC, jeżeli rejestrujący lub dalszy użytkownik uzna to za przydatne. Również niektóre rodzaje wyrobów wymienione jako przykłady mogą pomóc w opisaniu wyrobów, z których może wyniknąć zagrożenie dla pracowników, np. noszenie skórzanych i gumowych rękawic, wyroby do polerowania ściernego, usuwanie powłok z dużych pojazdów, noszenie impregnowanej odzieży ochronnej. Załącznik R.12-5.2 zawiera listę przykładowych wyrobów z zamierzonym uwolnieniem substancji. Substancje, które mają być uwalniane, muszą być zarejestrowane zgodnie z REACH i uzyskać w ten sposób konkretny status w systemach deskryptorów dla zastosowań. Wykaz ten może być uzupełniany o nowe kategorie w trakcie procesu wdrażania systemu REACH, oczekuje się jednak, że pozostanie on względnie krótkim wykazem konkretnych przypadków. Wskazówki dotyczące przypisywania odpowiedniej kategorii W oparciu o wiedzę własną oraz ewentualnie o dodatkowe informacje uzyskane od klientów, P/I wyznacza jedną lub więcej kategorii wyrobu odzwierciedlających rodzaj wyrobów, w których substancja jest używana w ramach użytkowania końcowego (przez ostatniego dalszego użytkownika w łańcuchu dostaw lub przez konsumentów). Jeżeli w ramach zastosowania nie oczekuje się włączenia substancji w skład wyrobów, nie ma potrzeby przypisywania kategorii wyrobu (np. w przypadku rozpuszczalników, środków czyszczących, detergentów piorących). Nie będzie konieczne ani możliwe szczegółowe wymienienie wszystkich typów wyrobów, do których dana substancja może zostać włączona. Jednakże w ramach oceny bezpieczeństwa chemicznego rejestrujący musi ocenić potencjalne zagrożenie wynikające z substancji w trakcie okresu użytkowania wyrobu (i następujących po nim etapów odpadowania). Może pojawić się potrzeba przekazania dalszym uczestnikom łańcucha dostaw informacji na temat ograniczania poziomów uwalniania/narażenia z wyrobów, np. uwalniania chemikaliów służących do barwienia i wykańczania tekstyliów. Dlatego też rejestrujący będzie musiał opracować scenariusz narażenia dla reprezentatywnych typów wyrobów, do których będzie włączana jego substancja. Jeżeli P/I lub DU nie może znaleźć odpowiedniej kategorii wyrobu w załączniku 12-5.1, zastosowanie może zostać opisane w ramach kategorii Inne. W miarę możliwości należy wybrać kod (oraz odpowiadające mu sformułowanie) z systemu TARIC w celu opisania tego zastosowania (zob. łącze internetowe umieszczone na końcu załącznika R.12-5.1). Powiązanie z szacowaniem uwalniania rzędu 1 Dla wielu kategorii wyrobów jest możliwe oszacowanie narażenia rzędu 1 dla konsumentów przy użyciu narzędzia szacowania narażenia dla konsumentów ECETOC TRA. Załącznik R.12-5.3 wymienia te kategorie wyrobów, które można poddać ocenie przy użyciu narzędzia ECETOC TRA. 12 Kategorie/kody grup towarów w ramach bazy danych zintegrowanej taryfy celnej Wspólnot Europejskich (Taric), http://ec.europa.eu/taxation_customs/dds/tarhome_en.htm 9

R.12.3.6. Określanie technicznej funkcji substancji dla potrzeb karty charakterystyki Określenie technicznej funkcji substancji jako takiej (co dana substancja robi) jest wymagane w sekcji 1.2 karty charakterystyki w przypadku substancji spełniających kryteria klasyfikacji jako niebezpieczne. W tym celu rejestrujący może skorzystać z typów substancji wymienionych w załączniku R.12-6. Specyfikacja ta może być również przydatna do sygnalizowania, że opracowano scenariusz (lub kilka scenariuszy) narażenia dla danego typu substancji (np. rozpuszczalnika, barwnika). Zgodnie z załącznikiem II do REACH należy również wskazać zastosowania dla mieszanin. Należy zauważyć, że nie jest wymagane wskazanie technicznej funkcji dla każdej substancji wchodzącej w skład mieszaniny. W karcie charakterystyki mieszaniny należy opisać jedynie zastosowanie dla mieszaniny jako całości. R.12.4. Przykłady R.12.4.1. Przykłady przypisania zastosowań substancji do kategorii systemu deskryptorów 10

Tabela R.12-2 podaje, w odniesieniu do szeregu procesów/czynności, przykłady przypisywania do kategorii i szczególnych właściwości warunków zastosowania wynikających z danej kategorii. Przykład dotyczy zastosowań w pomieszczeniach przez pracowników (przemysłowych lub zawodowych) i obejmuje substancje: i) włączone lub ii) niewłączone do wyrobów. Poniższe przykłady pokazują, że różne rodzaje czynności mogą zostać wyrażone za pomocą jednej kategorii narażenia pracowników i jednej kategorii narażenia środowiska. Tabela R.12-2: Przykłady przypisywania kategorii do zastosowań w pomieszczeniach przez pracowników Przykłady procesów/czynności Napylanie farb, środków czystości, smarów, klejów Barwienie i wykańczanie tekstyliów, skóry lub papieru Kategoria procesu z załącznika R.12-3 i kategoria uwalniania substancji do środowiska z załącznika R.12-4 Techniki dyspersji substancji w powietrzu, np. napylanie (PROC 7 lub PROC 11) Zastosowanie przemysłowe lub szeroko rozproszone profesjonalne zastosowanie substancji przeznaczonej do włączenia do wyrobu (ERC 5/ERC 8c) lub nie (ERC 4/ ERC 8a) Operacje zanurzenia, jak na przykład zamaczanie lub zalewanie (PROC 13) Zastosowanie przemysłowe substancji przeznaczonych do włączenia do wyrobu lub nie (ERC 4 lub 5) Powlekanie podłóg, Niskoenergetyczne malowanie ścian pędzlem lub wałkiem, czyszczenie/polerowani e powierzchni poprzez wycieranie Mechaniczne cięcie, mielenie, wiercenie lub szlifowanie wyrobów Mieszanie substancji stałych i cieczy w seryjnej formulacji powłok, środków czyszczących, tworzyw sztucznych, barwników do materiałów rozprowadzanie substancji, jak na przykład nanoszenie wałkiem lub pędzlem (PROC 10) Szeroko rozproszone stosowanie zawodowe (ERC 8a lub 8c) Wysokoenergetyczna mechaniczna obróbka ciężkich metali lub substancji związanych w materiałach lub wyrobach (PROC 24). Przemysłowe lub dyspersyjne przetwarzanie wyrobów przez pracowników w warunkach sprzyjających uwalnianiu substancji (ERC 11b lub 12) Zastosowanie w zamkniętym procesie wsadowym (PROC 3) lub mieszanie i łączenie w zamkniętym procesie wsadowym (wielostopniowy i/lub znaczący kontakt) (PROC 5); powiązane z nimi przenoszenie substancji (PROC 8a, 8b i 9) 11 Model narażenia zakodowany w kategorii procesów i kategorii uwalniania do środowiska Substancje mogące być wdychane w postaci par i aerozoli. Energia cząstek aerozolu może wymagać szczególnych środków kontroli narażenia; w przypadku powlekania osadzanie się powłoki na niepożądanych elementach ( overspray ) może prowadzić do powstawania ścieków, a odpady rozpuszczalnika mogą być emitowane do powietrza. Substancja jest nanoszona na powierzchnię poprzez zanurzenie w łaźni i jest przeznaczona do włączenia do wyrobu. Powstawanie pyłów i aerozoli jest zazwyczaj nieznaczne; uwalnianie może być łatwo kontrolowane. Zastosowaniem może być rozładowywanie lub usuwanie odpadów wodnych i/lub zużytych łaźni. Narażenie w trakcie rozprowadzania substancji zależy głównie od własności substancji (np. ciśnienia par) lub bezpośredniego kontaktu ze skórą. Powstawanie pyłów lub aerozoli mało prawdopodobne; czyszczenie urządzeń i maszyn może prowadzić do powstawania ścieków i odpadów stałych. Może mieć miejsce emisja rozpuszczalników do powietrza. Substancja poddawana działaniu znacznej energii termicznej lub kinetycznej w procesie mielenia, cięcia mechanicznego, wiercenia lub szlifowania. Należy oczekiwać uwalniania cząstek stałych (pyłu) lub spalin. Opad należy usuwać jako odpady. Dominuje przenoszenie zamknięte (np. z transferem w zamkniętych układach), z istnieniem możliwości kontaktu (np. podczas próbkowania). Materiały stałe lub ciekłe mogą ulegać uwalnianiu w postaci oparów lub pyłów; możliwy znaczny kontakt z substancją.