PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO - JĘZYK POLSKI - IV-VI Drug etap edukacyjny to nadal okres kształtowana elementarnych sposobów poznawana śwata, zwłaszcza w sferze kultury rozwjana umejętnośc komunkowana sę z nnym ludźm. To czas krystalzacj zanteresowań, doskonalena myślena konkretnego, kształtowana postaw wobec śwata, a węc także formowana poczuca własnej tożsamośc wartośc oraz budowana właścwych relacj mędzyludzkch. To równeż okres, w którym dzecko styka sę z podstawam naukowego podejśca do rzeczywstośc poznaje elementarną termnologę, pozwalającą opsać śwat. Uczenu sę stnena w kulturze towarzyszą w tym czase perwsze próby refleksyjnego spojrzena na język jako narzędze komunkacj poznawana. Cele kształcena wymagana ogólne Odbór wypowedz wykorzystane zawartych w nch nformacj. Uczeń rozwja sprawność uważnego słuchana, czytana głośnego cchego oraz umejętność ro zumena znaczeń dosłownych prostych znaczeń przenośnych; 1 / 22
zdobywa śwadomość języka jako wartoścowego welofunkcyjnego narzędza komunkacj, rozwja umejętność poszukwana nteresujących go wadomośc, a także ch porządkowana oraz poznawana dzeł sztuk; uczy sę rozpoznawać różne 2 / 22
teksty kultury, w tym użytkowe, oraz stosować odpowedne sposoby ch odboru. Analza nterpretacja tekstów kultury. Uczeń poznaje teksty kultury odpowedne dla stopna rozwoju emocjonalnego ntelektu alnego; r ozpoznaje ch konwencje gatunkowe; uczy sę je odberać śwadome refleksyjne; kształtuje śwadomość 3 / 22
stnena w tekśce znaczeń ukrytych; rozwja zanteresowana różnym dzedznam kultury; poznaje specyfkę lterackch pozalterackch spo sobów wypowedz artystycznej; w kontakce z dzełam kultury kształtuje herarchę wartośc, swoją wrażlwość, gust estetyczny, poczuce 4 / 22
własnej tożsamośc postawę patrotyczną. Tworzene wypowedz. Uczeń rozwja umejętność wypowadana sę w mowe w pśme na tematy poruszan e na zaję cach, zwązane z poznawanym tekstam kultury własnym zanteresowanam; dba o poprawność wypowedz własnych, a 5 / 22
ch formę kształtuje odpowedno do celu wypowedz; wykorzystując posadane umejętnośc, rozwja swoją wedzę o języku. Treśc nauczana wymagana szczegółowe Odbór wypowedz wykorzystane zawartych w nch nformacj. Czytane słuchane. Uczeń: 1. sprawne czyta teksty głośno ccho; 2. określa temat główną myśl tekstu; 3. dentyfkuje nadawcę odborcę wypowedz (autora, narratora, czytelnka, słuchacza); 6 / 22
4. dentyfkuje wypowedź jako tekst nformacyjny, lterack, reklamowy; 5. rozpoznaje formy gatunkowe (zaproszene, Ŝyczena gratulacje, zawadomene ogłoszene, nstrukcję, w tym przeps); 6. odróżna zawarte w tekśce nformacje ważne od nformacj drugorzędnych; 7. wyszukuje w tekśce nformacje wyrażone wprost pośredno (ukryte); 8. rozume dosłowne przenośne znaczene wyrazów w wypowedz; 9. wycąga wnosk wynkające z przesłanek zawartych w tekśce (w tym rozpoznaje w nm prawdę lub fałsz); 10. dostrzega relacje mędzy częścam składowym wypowedz (tytuł, wstęp, rozwnęce, zakończene, akapty). Samokształcene docerane do nformacj. Uczeń korzysta z nformacj zawartych w encykl oped, słownku 7 / 22
ortografcznym, słownku języka polskego (małym lub podręcznym), słownku wyrazów blskoznacznych. Śwadomość językowa. Uczeń: 1. rozpoznaje podstawowe funkcje składnowe wyrazów użytych w wypowedzach (podmot, orzeczene, dopełnene, przydawka, okolcznk); 2. rozpoznaje w tekśce zdana pojedyncze nerozwnęte rozwnęte, pojedyncze złożone (współrzędne podrzędne), równoważnk zdań rozume ch funkcje; 3. rozpoznaje w wypowedzach podstawowe częśc mowy (rzeczownk, czasownk, przymotnk, przysłówek, lczebnk, zamek, przymek, spójnk) wskazuje różnce mędzy nm; 4. rozpoznaje w tekśce formy przypadków, lczb, osób, czasów rodzajów gramatycznych rozume ch funkcje w wypowedz; 8 / 22
5. rozpoznaje znaczene newerbalnych środków komunkowana sę (gest, wyraz twarzy, mmka, postawa cała). Analza nterpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty lteracke nne teksty k ultury wskazane przez nauczycela. Wstępne rozpoznane. Uczeń: 1. nazywa swoje reakcje czytelncze (np. wrażena, emocje); 2. konfrontuje sytuację bohaterów z własnym dośwadczenam; 3. wyraża swój stosunek do postac. Analza. Uczeń: 1. 9 / 22
dostrzega swostość artystyczną dzeła; 2. odróżna fkcję artystyczną od rzeczywstośc; 3. odróżna realzm od fantastyk; 4. rozpoznaje w tekśce lterackm: porównane, przenośnę, eptet, wyraz dźwękonaśladowc zy objaśna ch role; 5. rozpoznaje: wers, zwrotkę (strofę), rym, rytm, refren; odróżna wersz rymowany nerymowany (bały); 6. wyodrębna elementy składające sę na wdowsko teatralne (gra aktorska, reżysera, dekoracja, charakteryzacja, kostumy, rekwzyty); 7. wyodrębna elementy dzeła flmowego telewzyjnego (scenarusz, reżysera, ujęce, gra aktorska); 8. wskazuje cechy charakterystyczne przekazów audowzualnych (flmu, programu nformacyj nego, pro gramu rozrywkowego), potraf 10 / 22
nazwać ch tworzywo 9. (ruchome obrazy, warstwa dźwękowa); 10. omawa akcję, wyodrębna wątk wydarzena; 11. charakteryzuje ocena bohaterów; 12. dentyfkuje: opowadane, poweść, baśń, legendę, mt, bajkę, fraszkę, wersz, przysłowe, komks. Interpretacja. Uczeń: 1. odbera teksty kultury na pozome dosłownym przenośnym; 2. objaśna morał bajk oraz samodzelne formułuje przesłane baśn. 11 / 22
Wartośc wartoścowane. Uczeń odczytuje wartośc pozytywne ch przecweństwa wpsane w teksty kultury (np. przyjaźń wrogość, młość nenawść, prawda kłamstwo, werność zdrada). Tworzene wypowedz. Mówene psane. Uczeń: 1. tworzy spójne teksty na tematy poruszane na zajęcach zwązane z otaczającą rzecz ywstoścą poznanym tekstam kultury; 12 / 22
2. dostosowuje sposób wyrażana sę do ofcjalnej neofcjalnej sytuacj komunkacyjnej oraz do zamerzonego celu; 3. formułuje pytana do tekstu; 4. śwadome posługuje sę różnym formam językowym oraz (w wypowedz ustnej) mmką, gestykulacją, postawą cała; 5. tworzy wypowedz psemne w następujących formach gatunkowych: opowadane z dalogem ( twórcze odtwórcze), pamętnk dzennk (psane z perspektywy bohatera lterackego lub własnej), 13 / 22
lst ofcjalny, proste sprawozdane (np. z wyceczk, z wydarzeń sportowych), ops postac, przedmotu, krajobrazu, ogłoszene, zaproszene, prosta notatka; 6. stosuje w wypowedz psemnej odpowedną kompozycję układ grafczny zgodny z wymogam danej formy gatunkowej (w tym wydzela akapty); 7. sporządza plan odtwórczy wypowedz (ramowy szczegółowy); 8. uczestncząc w rozmowe, słucha z uwagą wypowedz nnych, mów na temat; 14 / 22
9. prezentuje własne zdane uzasadna je; 10. czytając głośno, wyrazśce, przekazuje ntencję tekstu, właścwe akcentuje wyrazy, wprowadza pauzę, stosuje odpowedną ntonację; 11. recytuje teksty poetycke oraz fragmenty prozy, podejmując próbę ch głosowej nterpret acj. Śwadomość językowa. Uczeń: 1. rozróżna poprawne zapsuje zdana oznajmujące, pytające rozkazujące; 2. przekształca zdana złożone w pojedyncze odwrotne, a także zdana w równoważnk zdań odwrotne odpowedno do przyjętego celu; 3. stosuje poprawne formy gramatyczne wyrazów odmennych; 4. poprawne stopnuje przymotnk przysłówk używa ch we właścwych kontekstach; 5. 15 / 22
psze poprawne pod względem ortografcznym, w tym w raze potrzeby wykorzystuje wedzę o: wym ane głosek w wyrazach pokrewnych oraz w tematach fleksyjnych wyrazów odmennych, różncach w wymowe psown samogłosek ustnych nosowych, spółgłosek twardych mękkch, dźwęcznych bezdźwęcznych, zapse ne z rzeczownkam, przymotnkam czasownkam, sposobach psana nazw własnych nazw pospoltych; 6. poprawne używa znaków nterpunkcyjnych: kropk, przecnka, znaku zapytana, cudzysło 16 / 22
wu, dwukropka, nawasu, znaku wykrzyknka; 7. operuje słownctwem z określonych kręgów tematycznych (na tym etape skoncentrowan ym przede wszystkm wokół tematów: dom, rodzna, szkoła nauka, środowsko przyrodncze społeczne). Teksty kultury poznawane w całośc ne mnej nż 4 pozycje ksążkowe w roku s zkolnym oraz wybrane przez nauczycela teksty o mnejszej objętośc: Frances Hodgson Burnett Tajemnczy ogród; Jan Brzechwa Akadema Pana Kleksa; C arlo Collod Pnoko; Roald Dahl Charle fabryka czekolady; Antonna Domańska Hstora Żółtej cżemk; Irena Jurgelewczowa Ten obcy; Stansław Lem Bajk robotów; Clve Staples Lews Lew, Czarownca stara szafa; Astrd Lndgren Braca 17 / 22
Lwe Serce; Kornel Makuszyńsk Szatan z sódmej klasy; Aleksander Mnkowsk Dolna Śwatła; Ferenc Molnár Chłopcy z Placu Bron; Lucy Maud Montgomery Ana z Zelonego Wzgórza; Edmund 18 / 22
Nzursk wybrana poweść (np. Newarygodne przygody Marka Pegusa, Sposób na Alcybadesa); Joanna Olech Dynasta Mzołków; Joanna Onchmowska wybrana poweść (np. Duch starej kamency, Dalek 19 / 22
rejs); René Goscnny, Jean-Jacques Sempé Mkołajek (wybór opowadań z dowolnego tomu); Henryk Senkewcz W pustyn w puszczy; Alfred Szklarsk wybrana poweść (np. Tomek w krane kangurów); Dorota Terakowska Władca Lewawu; Mark Twan Przygody Tomka Sawyera; John Ronald Reuel Tolken 20 / 22
Hobbt, czyl tam z powrotem; Julusz Verne W 80 dn dookoła śwata; Moony Wtcher Dzewczynka z szóstego ksężyca; wybór mtów greckch, baśn 21 / 22
legend; wybór kolęd; wybór peśn patrotycznych; wybór poezj, w tym utwory dla dzec młodzeży; flm wdowsko teatralne z repertuaru dzecęcego; wybrane programy telewzyjne. 22 / 22