Prof. dr hab. Krzysztof Turowski Morfologia układu nerwowego
Budowa mózgu Mózg kobiety waży 1 240 gramów Mózg mężczyzny waży 1 375 gramów Mózg ludzki jest bardzo duży, jego masa u przeciętnego dorosłego człowieka waha się od tysiąca dwustu do tysiąca sześciuset gramów. Mózg statystycznego dorosłego mężczyzny waży: 1375 gramów, a kobiety: 1240 gramów.
Budowa mózgu Wnętrzne czaszki Ochrona przed urazami Płyn mózgowo - rdzeniowy Mózg ludzki jest umiejscowiony we wnętrzu czaszki. Ten najważniejszy organ człowieka jest chroniony przez opony mózgowe. Znajdujące się pomiędzy nimi przestrzenie wypełnia płyn mózgowo rdzeniowy. Zadaniem płynu mózgowo rdzeniowego jest odżywianie komórek mózgu, oraz amortyzowanie wstrząsów i ochrona przed urazami mogącymi powstać na skutek ocierania się mózgu o ściany czaszki. Płyn mózgowo rdzeniowy wypełnia jamę podpajęczynówkową mózgu (przestrzeń znajdująca się pomiędzy pajęczynówką a oponą miękką) oraz komory mózgu. Powstaje w splotach naczyniówkowych komór bocznych mózgu.
Budowa mózgu Kresomózgowie Międzymózgowie Śródmózgowie Tyłomózgowie Rdzeniomózgowie Mózgowe komory Opony mózgowo-rdzeniowe Kresomózgowie to przednia część mózgowia kręgowców. Ze ścian kresomózgowia w rozwoju zarodkowym powstają półkule mózgowe połączone spoidłami, najlepiej rozwinięte u ssaków. U niższych kręgowców spełnia przede wszystkim funkcję ośrodka węchowego. U wyższych kręgowców jest głównym ośrodkiem kojarzeniowym, zawiera nadrzędne ośrodki sterujące pracą całego ośrodkowego układu nerwowego.
Budowa mózgu Kresomózgowie Międzymózgowie Śródmózgowie Tyłomózgowie Rdzeniomózgowie Mózgowe komory Opony mózgowo-rdzeniowe Międzymózgowie to najwyższy odcinek pnia mózgu kręgowców, pomiędzy kresomózgowiem a śródmózgowiem. Złożony z wzgórzomózgowia i podwzgórza. Główny ośrodek czucia. We wzgórzomózgowi znajdują się ośrodki podkorowe wzroku i słuchu, podwzgórze kieruje pracą wegetatywnego układu nerwowego, wewnątrzwydzielniczego oraz wielu narządów wewnętrznych.
Budowa mózgu Kresomózgowie Międzymózgowie Śródmózgowie Tyłomózgowie Rdzeniomózgowie Mózgowe komory Opony mózgowo-rdzeniowe Śródmózgowie - Odcinek mózgu kręgowców sąsiadujący od przodu z międzymózgowiem, od tyłu z móżdżkiem i rdzeniem przedłużonym. Zawiera ośrodek odruchu wzrokowego i słuchowego, jądra nerwów czaszkowych, pośredniczy w połączeniach kory mózgowej z mostem, oraz móżdżku z rdzeniem kręgowym i jądrami ruchowymi nerwów czaszkowych. Przez śródmózgowie przebiega tzw. wodociąg mózgu łączący komory mózgowe trzecią i czwartą. U wyższych kręgowców pełni funkcję głównego ośrodka wzroku.
Budowa mózgu Kresomózgowie Międzymózgowie Śródmózgowie Tyłomózgowie Rdzeniomózgowie Mózgowe komory Opony mózgowo-rdzeniowe Tyłomózgowie - Móżdżek to część mózgu kręgowców położona pomiędzy śródmózgowiem a rdzeniem przedłużonym. Zbudowana z dwóch półkul i nieparzystego robaka. Zawiera ośrodki nerwowe odpowiedzialne za koordynację pracy mięśni szkieletowych i ruchów oraz równowagę ciała.
Budowa mózgu Kresomózgowie Międzymózgowie Śródmózgowie Tyłomózgowie Rdzeniomózgowie Mózgowe komory Opony mózgowo-rdzeniowe Rdzeniomózgowie - (rdzeń przedłużony) to tylna część mózgu kręgowców, przechodząca w rdzeń kręgowy. W rdzeniu przedłużonym wyższych kręgowców znajdują się ośrodki nerwowe odpowiedzialne za automatyzm oddychania, wydzielanie potu i śliny, połykanie, kaszel oraz spowalnianie i zmiany częstości rytmu serca i średnicy naczyń krwionośnych.
Budowa mózgu Kresomózgowie Międzymózgowie Śródmózgowie Tyłomózgowie Rdzeniomózgowie Mózgowe komory Opony mózgowo-rdzeniowe Mózgowe komory - to przestrzenie wewnątrz mózgu kręgowców wypełnione płynem mózgowo-rdzeniowym, pełniącym funkcję odżywczą i ochronną. Dwie boczne leżą w kresomózgowiu, trzecia w międzymózgowiu, czwarta między móżdżkiem a pniem mózgu.
Budowa mózgu Kresomózgowie Międzymózgowie Śródmózgowie Tyłomózgowie Rdzeniomózgowie Mózgowe komory Opony mózgowo-rdzeniowe Opony mózgowo rdzeniowe - to błony pokrywające ośrodkowy układ nerwowy kręgowców, chroniące mózg i rdzeń kręgowy. U płazów bezogonowych, gadów i ptaków pojawia się opona twarda. Ssaki posiadają trzy opony mózgowo-rdzeniowe: miękką, pajęczą i twardą.
Budowa obwodowego układu nerwowego Do obwodowego układu nerwowego należą: Nerwy rdzeniowe, Korzenie i gałęzie nerwów rdzeniowych, Sploty nerwów rdzeniowych, Nerwy obwodowe, Nerwy czaszkowe, Zwoje związane z nerwami czaszkowymi. Nerw Pęczek włókien nerwowych wraz ze wszystkimi osłonkami Nerw rdzeniowy Powstaje z połączenia korzenia przedniego (brzusznego) i tylnego (grzbietowego) Do obwodowego układu nerwowego należą: nerwy rdzeniowe wraz z ich korzeniami i gałęziami, sploty nerwów rdzeniowych, nerwy obwodowe, nerwy czaszkowe oraz zwoje związane z tymi nerwami. Nerw jest to pęczek włókien nerwowych wraz ze wszystkimi osłonkami. Nerw rdzeniowy jest nerwem powstałym z połączenia korzenia przedniego (brzusznego) i tylnego (grzbietowego), łączących się z jedną stroną tego samego segmentu rdzenia kręgowego. Ma on około 1 cm długości i leży w obrębie otworu międzykręgowego.
Budowa obwodowego układu nerwowego Korzonki brzuszne (ruchowe) Korzonki grzbietowe (czuciowe) Rozpoczynają się od rogów przednich rdzenia. Łączą w rogi tylne ze zwojami rdzeniowymi. Z każdego odcinka rdzenia wychodzi korzonek przedni, brzuszny ruchowy i korzonek tylny, grzbietowy czuciowy. Korzonki brzuszne (ruchowe) rozpoczynają się od wielkich komórek nerwowych, rogów przednich rdzenia., korzonki zaś grzbietowe (czuciowe) łączą w rogi tylne ze zwojami rdzeniowymi.
Budowa obwodowego układu nerwowego Rodzaje włókien nerwowych Włókna osłonięte zarówno osłonką rdzenną, jak i osłonką Schwanna. Włókna, posiadające jedynie osłonkę rdzenną. Włókna bezrdzenne, pokryte jedynie osłonką Schwanna, tzw. włókna Remaka. Nerwy posiadają kształt cylindryczny, często nieco spłaszczony. Grubość pnia zależy w znacznym stopniu od czynności i wielkości narządu, dla którego nerw jest przeznaczony. Nerwy są zbudowane z włókien - neurytów, które są izolowane przez osłonkę słonkę Schwanna, bądź też przez osłonkę rdzenną, albo przez jedną i drugą razem. Wyróżniamy trzy rodzaje włókien: Włókna nerwowe, osłonięte zarówno osłonką rdzenną, jak i osłonką Schwanna są to najpospolitsze włókna swoiste dla nerwów obwodowych. Włókna, posiadające jedynie osłonkę rdzenną, występujące przeważnie jeszcze w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Włókna bezrdzenne, pokryte jedynie osłonką Schwanna, tzw. włókna Remaka, typowe dla współczulnego układu nerwowego, występują jednak i w innych okolicach, jak np. w obwodowej części nerwu węchowego.
Budowa obwodowego układu nerwowego Duży pień nerwowy składa się z kilku lub kilkunastu pęczków. Każdy pęczek biegnie do jednej grupy lub do poszczególnych mięśni. Cały nerw jest otoczony pochewką z tkanki łącznej, w której znajdują się naczynia krwionośne i komórki tłuszczowe. Duży pień nerwowy składa się z kilku lub kilkunastu pęczków, z których każdy stanowi część autonomiczną nerwu i ma swoje specjalne znaczenie. Każdy pęczek biegnie do jednej grupy lub do poszczególnych mięśni. Cały nerw jest otoczony pochewką z tkanki łącznej, w której znajdują się naczynia krwionośne i komórki tłuszczowe.
Budowa obwodowego układu nerwowego Większe nerwy posiadają swoje własne naczynia krwionośne. Rozgałęziają się one na naczynia włosowate. Nerwy naczyń krwionośnych są otoczone jedną wspólną pochewką naczyniowonerwową. Powierzchowne nerwy skórne wytwarzają zespolenia Często utrudnia to wyraźne rozgraniczenie obszarów skóry przez nie zaopatrywanych. Większe nerwy posiadają swoje własne naczynia krwionośne, zarówno tętnice jak i żyły, np. tętnice towarzyszące nerwom: pośrodkowemu, kulszowemu lub strzałkowemu. Naczynia te rozgałęziają się następnie na naczynia włosowate. Nerwy naczyń krwionośnych są otoczone jedną wspólną pochewką naczyniowo-nerwową. Powierzchowne nerwy skórne wytwarzają zespolenia, które często utrudniają wyraźne rozgraniczenie obszarów skóry przez nie zaopatrywanych.
Budowa obwodowego układu nerwowego Różnorodne nerwy Nerwy układają się w taki sposób Mogą się zespalać za pomocą końcowych gałązek, np. nerwy trójdzielny i twarzowy. By podczas ruchów były w jak najmniejszym stopniu narażone na rozciąganie. Dwa różnorodne nerwy, mające zupełnie odmienny przebieg, mogą się zespalać za pomocą końcowych gałązek, np. nerwy trójdzielny i twarzowy. Taki przebieg nerwów świadczy, że obierają one zazwyczaj nie tylko drogę najkrótszą, aby dojść do celu, lecz układają się w taki sposób, aby podczas ruchów były w jak najmniejszym stopniu narażone na rozciąganie.
Budowa obwodowego układu nerwowego Rola czynnościowa nerwów skórnych i głębokich Nerwy obwodowe regulują wszelkie czynności fizyczne człowieka Nerwy skórne stanowią przyrząd czuciowy, który jest zdolny uchwycić tylko pewne ściśle określone rodzaje bodźców, pochodzących z otaczającego nas świata zewnętrznego. Za ich pomocą odczuwamy np. Ból, uszczypnięcie, nakłucie, uderzenie, zdrapanie, uszkodzenie skóry. Nerwy obwodowe regulują wszelkie czynności fizyczne człowieka. Nerwy skórne stanowią przyrząd czuciowy, który jest zdolny uchwycić tylko pewne ściśle określone rodzaje bodźców, pochodzących z otaczającego nas świata zewnętrznego. Za ich pomocą odczuwamy np. ból (uszczypnięcie, nakłucie, uderzenie, zdrapanie, uszkodzenie skóry), który zostaje prawdopodobnie przekazany dalej przez gałązki współczulne i może nawet wywołać reakcję narządów wewnętrznych.
Budowa obwodowego układu nerwowego Rola czynnościowa nerwów skórnych i głębokich Dzięki nerwom skórnym Odczuwamy zmiany termiczne. Możemy również uchwycić nawet lekki dotyk i zdać sobie sprawę z miejsca zadrażnienia skóry. Specjalne czucie posiadamy dla Orientowania się co do kształtu dotykanych przez nas przedmiotów (czucie stereoskopowe), Wielorakości i oddalenia punktów drażniących. Dzięki nerwom skórnym odczuwamy zmiany termiczne. Możemy również uchwycić nawet lekki dotyk i zdać sobie sprawę z miejsca zadrażnienia skóry. Specjalne czucie posiadamy dla orientowania się co do kształtu dotykanych przez nas przedmiotów (czucie stereoskopowe), oraz co do wielorakości i oddalenia punktów drażniących.
Budowa obwodowego układu nerwowego Rola czynnościowa nerwów skórnych i głębokich W nerwach głębokich poza gałązkami ruchowymi występują jeszcze gałązki czuciowe, które są odpowiedzialne za odczuwanie: Ciężaru, Czucia mięśniowego i kostnego, Ułożenia narządów, Ruchów biernych i czynnych, Stanu napięcia mięśni, Dynamiki i równowagi ruchów W nerwach głębokich poza gałązkami ruchowymi występują jeszcze gałązki czuciowe, które są odpowiedzialne za odczuwanie: ciężaru, czucia mięśniowego i kostnego, ułożenia narządów, ruchów biernych i czynnych, stanu napięcia mięśni, dynamiki i równowagi ruchów. W nerwach głębokich nie ma odczucia termicznego.
Budowa obwodowego układu nerwowego Budowa zwojów nerwowych Podział zwojów nerwowych Zwoje rdzeniowe Zwoje przynależne do poszczególnych nerwów Zwoje układu współczulnego Do obwodowego układu nerwowego zalicza się zwoje nerwowe. Są to zwoje rdzeniowe, zwoje przynależne do poszczególnych nerwów zwłaszcza czaszkowych, jak np. zwój półksiężycowaty, oraz liczne zwoje układu współczulnego. Są one bardzo zróżnicowane, mają rozmiar od zaledwie kilku mikromilimetrów do kilku centymetrów.
Budowa obwodowego układu nerwowego Budowa zwojów nerwowych Zwoje czaszkowe i rdzeniowe zawierają Komórki nerwowe jednobiegunowe, otoczone Torebkami łącznotkankowymi i Komórkami płaszczowymi (amficyty). Zwoje układu współczulnego zawierają Komórki nerwowe wieloosiowe, Nie posiadają komórek płaszczowych. Zwoje czaszkowe i rdzeniowe zawierają niemal wyłącznie komórki nerwowe jednobiegunowe, otoczone torebkami łącznotkankowymi i komórkami płaszczowymi (amficyty). Natomiast zwoje układu współczulnego zawierają komórki nerwowe wieloosiowe oraz nie posiadają komórek płaszczowych.
Budowa obwodowego układu nerwowego Budowa zwojów nerwowych W okolicy zwoju międzykręgowego następuje podział na cztery gałęzie: Gałąź brzuszną, zaopatrującą boczną i przednią część ciała (ventral ramus). Gałąź grzbietową, zdążającą do okolicy grzbietowej (dorsal ramus). Gałąź łączącą, służącą do połączenia układu nerwowego z pniem współczulnym (gray ramus). Gałąź oponową do kanału kręgowego (white ramus). W okolicy zwoju międzykręgowego następuje podział na cztery gałęzie: Gałąź brzuszną, zaopatrującą boczną i przednią część ciała. Gałąź grzbietową, zdążającą do okolicy grzbietowej. Gałąź łączącą, służącą do połączenia układu nerwowego z pniem współczulnym; oraz Gałąź oponową do kanału kręgowego.
Budowa obwodowego układu nerwowego Budowa zwojów nerwowych Z rdzenia kręgowego wychodzi 31 par nerwów rdzeniowych 8 par nerwów szyjnych, 12 par nerwów piersiowych, 5 par nerwów lędźwiowych, 5 par nerwów krzyżowych, 1 para nerwów guzicznych. Gałęzie przednie nerwów rdzeniowych tworzą sploty nerwów rdzeniowych Wyjątek stanowią gałęzie przednie nerwów rdzeniowych piersiowych, zwane nerwami międzyżebrowymi, które zachowały charakter nerwów obwodowych. Z rdzenia kręgowego wychodzi 31 par nerwów rdzeniowych, wśród których wyróżniamy: 8 par nerwów szyjnych, 12 par nerwów piersiowych, 5 par nerwów lędźwiowych, 5 par nerwów krzyżowych oraz jedną parę nerwów guzicznych. Gałęzie przednie nerwów rdzeniowych tworzą sploty nerwów rdzeniowych. Wyjątek stanowią gałęzie przednie nerwów rdzeniowych piersiowych, zwane nerwami międzyżebrowymi, które zachowały charakter nerwów obwodowych.
Budowa obwodowego układu nerwowego Splot nerwów rdzeniowych Splot nerwów rdzeniowych Jest utworzony przez wymieszanie gałęzi przednich kilku kolejnych nerwów rdzeniowych po jednej stronie. Sploty nerwów rdzeniowych Splot szyjny, Splot ramienny, Splot lędźwiowy, Splot krzyżowy. Splot nerwów rdzeniowych jest utworzony przez wymieszanie gałęzi przednich kilku kolejnych nerwów rdzeniowych po jednej stronie. Ze splotu nerwów rdzeniowych wychodzą nerwy obwodowe. Wyróżnia się 4 parzyste sploty nerwów rdzeniowych, są to: splot szyjny, splot ramienny, splot lędźwiowy i splot krzyżowy.
Budowa obwodowego układu nerwowego Splot szyjny Jest to splot nerwowy powstały przez wymieszanie gałęzi przednich nerwów rdzeniowych C 1 - C 4 jednej strony rdzenia kręgowego. Leży do przodu i bocznie od wyrostków poprzecznych kręgów szyjnych. Wychodzą z niego nerwy skórne (czuciowe) i mięśniowe (ruchowe). Splot szyjny jest to splot nerwowy powstały przez wymieszanie gałęzi przednich nerwów rdzeniowych od C 1 do C 4 jednej strony rdzenia kręgowego. Leży do przodu i bocznie od wyrostków poprzecznych kręgów szyjnych. Wychodzą z niego nerwy skórne (czuciowe) i nerwy mięśniowe (ruchowe).
Budowa obwodowego układu nerwowego Splot szyjny Nerwy skórne przebiegają na tylnym brzegu mięśnia mostkowoobojczykowo-sutkowego. Są to: Nerw potyliczny mniejszy, Nerw uszny wielki, Nerw poprzeczny szyi oraz Nerwy nadobojczykowe. Unerwiają skórę Przednio-bocznej powierzchni szyi, Potylicy, Skroni, Kąta żuchwy Klatki piersiowej do poziomu III żebra. Nerwy skórne przebiegają na tylnym brzegu mięśnia mostkowoobojczykowo-sutkowego w pierwszej połowie jego długości - w punkcie nerwowym Erba. Są to: nerw potyliczny mniejszy, nerw uszny wielki, nerw poprzeczny szyi oraz nerwy nadobojczykowe. Unerwiają one skórę przednio-bocznej powierzchni szyi a także skórę okolicy potylicznej, skroniowej i kąta żuchwy oraz skórę klatki piersiowej do poziomu trzeciego żebra.
Budowa obwodowego układu nerwowego Splot szyjny Nerwy mięśniowe krótkie Unerwiające mięśnie szyi Nerwy mięśniowe długie: nerw przeponowy Odchodzi od gałęzi przednich nerwów rdzeniowych C 3, C 4 i C 5. Prowadzi włókna Czuciowe, Ruchowe i Współczulne. Unerwia Przeponę, Częściowo opłucną, Osierdzie i Otrzewną. Nerwy mięśniowe splotu szyjnego dzielą się na krótkie, unerwiające mięśnie szyi oraz długie wśród których największy jest nerw przeponowy. Odchodzi od gałęzi przednich nerwów rdzeniowych C 3, C 4 i C 5, przy czym większość włókien pochodzi od nerwu C 4. Prowadzi włókna czuciowe, ruchowe i współczulne. Unerwia przeponę a ponadto częściowo opłucną, osierdzie i otrzewną.
Budowa obwodowego układu nerwowego Splot ramienny Jest to splot nerwowy powstały przez wymieszanie gałęzi przednich nerwów rdzeniowych C 5 - Th 1 jednej strony rdzenia kręgowego. Często dochodzą do niego również włókna gałęzi przedniej nerwu rdzeniowego C 4, rzadziej th 2. Gałęzie nerwów rdzeniowych tworzące splot ramienny po krótkim przebiegu łączą się w trzy pnie, z których następnie powstają 3 pęczki splotu. Pod względem położenia w splocie ramiennym wyróżniamy część nadobojczykową leżącą w szyi i część podoboczykową leżącą w dole pachowym. Między obu tymi częściami wyróżnić można krótki odcinek splotu położony między obojczykiem a pierwszym żebrem. Splot ramienny jest to splot nerwowy powstały przez wymieszanie gałęzi przednich nerwów rdzeniowych od C 5 do Th 1 jednej strony rdzenia kręgowego. Często dochodzą do niego również włókna gałęzi przedniej nerwu rdzeniowego C 4, rzadziej Th 2. Gałęzie nerwów rdzeniowych tworzące splot ramienny po krótkim przebiegu łączą się w trzy pnie, z których następnie powstają 3 pęczki splotu. Pod względem położenia w splocie ramiennym wyróżniamy część nadobojczykową leżącą w szyi i część podoboczykową leżącą w dole pachowym. Między obu tymi częściami wyróżnić można krótki odcinek splotu położony między obojczykiem a pierwszym żebrem.
Budowa obwodowego układu nerwowego Splot ramienny Część nadobojczykowa splotu ramiennego - leży w szczelinie tylnej mięśni pochyłych oraz w trójkącie bocznym szyi. Pień górny jest utworzony przez gałęzie przednie nerwów. Rdzeniowych C 5 i C 6. Pień środkowy jest utworzony przez gałąź przednią nerwu rdzeniowego C 7. Pień dolny jest utworzony przez gałęzie przednie nerwów rdzeniowych C 8 i Th 1. Każdy z pni dzieli się na część przednią i tylną, które następnie łączą się w pęczki splotu ramiennego Część nadobojczykowa splotu ramiennego - leży w szczelinie tylnej mięśni pochyłych oraz w trójkącie bocznym szyi - występuje ona w postaci pni; górnego, środkowego i dolnego: Pień górny jest utworzony przez gałęzie przednie nerwów rdzeniowych C 5 i C 6. Pień środkowy jest utworzony przez gałąź przednią nerwu rdzeniowego C 7. Pień dolny jest utworzony przez gałęzie przednie nerwów rdzeniowych C 8 i Th 1. Każdy z pni dzieli się na część przednią i tylną, które następnie łączą się w pęczki splotu ramiennego.
Budowa obwodowego układu nerwowego Splot ramienny Część podobojczykowa splotu ramiennego - leży w dole pachowym. Występuje w postaci pęczków. Tylnego, Bocznego, Przyśrodkowego. Części tylne wszystkich pni tworzą pęczek tylny. Z części przedniej pnia górnego i środkowego powstaje pęczek boczny. Część przednia pnia dolnego tworzy pęczek przyśrodkowy. Część podobojczykowa splotu ramiennego - leży w dole pachowym - występuje w postaci pęczków; tylnego, bocznego i przyśrodkowego. Części tylne wszystkich pni tworzą pęczek tylny. Z części przedniej pnia górnego i środkowego powstaje pęczek boczny. Część przednia pnia dolnego tworzy pęczek przyśrodkowy.
Budowa obwodowego układu nerwowego Splot ramienny Nerwy krótkie Nerwy długie Zaopatrują Mięśnie obręczy kończyny górnej oraz Niektóre mięśnie tułowia i szyi Odchodzą zarówno od części nad- jak i podobojczykowej splotu ramiennego. Zaopatrują część wolną kończyny górnej. Wychodzą z pęczków części podobojczykowej splotu ramiennego. Nerwy wychodzące ze splotu ramiennego można podzielić na krótkie i długie. Nerwy krótkie zaopatrują mięśnie obręczy kończyny górnej oraz niektóre mięśnie tułowia i szyi - odchodzą zarówno od części nad- jak i podobojczykowej splotu ramiennego. Nerwy długie zaopatrują część wolną kończyny górnej - wychodzą z pęczków części podobojczykowej splotu ramiennego.
Budowa obwodowego układu nerwowego Splot ramienny Nerwy krótkie Nerw grzbietowy łopatki, Nerw piersiowy długi, Nerw podobojczykowy, Nerw nadłopatkowy, Nerwy piersiowe przednie, Nerwy podłopatkowe, Nerw piersiowo-grzbietowy. Nerwy długie Nerw promieniowy, Nerw pachowy, Nerw mięśniowo-skórny, Nerw pośrodkowy, nerw łokciowy, Nerw skórny przyśrodkowy ramienia, Nerw skórny przyśrodkowy przedramienia. Do nerwów krótkich należą: nerw grzbietowy łopatki, nerw piersiowy długi, nerw podobojczykowy, nerw nadłopatkowy, nerwy piersiowe przednie, nerwy podłopatkowe, nerw piersiowo-grzbietowy. Nerwy długie to: nerw promieniowy, nerw pachowy, nerw mięśniowo-skórny, nerw pośrodkowy, nerw łokciowy, nerw skórny przyśrodkowy ramienia oraz nerw skórny przyśrodkowy przedramienia.
Budowa obwodowego układu nerwowego Splot lędźwiowy Tworzą go Gałęzie przednich nerwów rdzeniowych L 1 - L 3 oraz Włókna nerwu rdzeniowego L 4 jednej strony rdzenia kręgowego. Ma połączenie z nerwem podżebrowym. Leży w tylnej ścianie jamy brzusznej, Między częścią powierzchowną a głęboką nerwu lędźwiowego większego. Nerwy wychodzące z tego splotu dzielimy na Krótkie Unerwiają sąsiednie mięśnie, Długie: Nerw biodrowo-podbrzuszny, Nerw biodrowo-pachwinowy, Nerw skórny boczny uda, Nerw udowy, Nerw zasłonowy, Nerw płciowo-udowy. Splot lędźwiowy jest splotem nerwowym powstałym przez wymieszanie gałęzi przednich nerwów rdzeniowych L 1, L 2 i L 3 oraz większości włókien nerwu rdzeniowego L 4 jednej strony rdzenia kręgowego. Ponadto splot ten ma połączenie z nerwem podżebrowym. Splot ten leży w tylnej ścianie jamy brzusznej, między częścią powierzchowną a głęboką nerwu lędźwiowego większego. Nerwy wychodzące z tego splotu dzielimy na krótkie (unerwiają sąsiednie mięśnie) i długie, do których należą: nerw biodrowopodbrzuszny, nerw biodrowo-pachwinowy, nerw skórny boczny uda, nerw udowy, nerw zasłonowy oraz nerw płciowo-udowy.
Jest utworzony Budowa obwodowego układu nerwowego Splot krzyżowy Leży Nerw kulszowy Przez gałęzie przednie nerwów rdzeniowych Od L 4 do S 4. W miednicy mniejszej, w przestrzeni podotrzewnowej. Dzieli się na Nerw piszczelowy i Nerw strzałkowy wspólny. Splot krzyżowy jest splotem nerwowym powstałym przez wymieszanie gałęzi przednich nerwów rdzeniowych od L 4 do S 4 Leży on w miednicy mniejszej, w przestrzeni podotrzewnowej. Największym nerwem wychodzącym z tego splotu jest nerw kulszowy, który po oddaniu drobnych gałęzi dzieli się na nerw piszczelowy i nerw strzałkowy wspólny.
Układ naczyniowy mózgu krążenie tętnicze Tętnice kręgowe Tętnice szyjne Koło tętnicze mózgu Krew tętnicza dopływa do mózgu ludzkiego głównie za pośrednictwem czterech tętnic: dwóch tętnic szyjnych wewnętrznych oraz dwóch tętnic kręgowych. Z połączenia tętnic kręgowych powstaje tętnica podstawna mózgu. Tętnice szyjne wewnętrzne i tętnica podstawna mózgu tworzą koło tętnicze mózgu, od którego odchodzi sześć dużych naczyń, dostarczających krew do kory mózgu.
Układ naczyniowy mózgu krążenie tętnicze Tętnica łącząca przednia Tętnica mózgu przednia Tętnica podstawna Tętnica kręgowa Tętnice szyjne Zaopatrzenie tętnicze mózgowia pochodzi od tętnicy szyjnej wewnętrznej i tętnic kręgowych, które łączą się tworząc tętnicę podstawną. Tętnica szyjna wewnętrzna oddaje do mózgowia następujące gałęzie: Tętnica mózgu przednia przebiega w szczelinie podłużnej mózgu na powierzchni górnej ciała modzelowatego. Odchodzi od niej Tętnica łącząca przednia zespalająca obustronne tętnice mózgu przednie. Unaczynia ona powierzchnię przyśrodkową i część górną powierzchni grzbietowo-bocznej płata czołowego i ciemieniowego.
Układ naczyniowy mózgu krążenie tętnicze Tętnica mózgu środkowa Tętnica łącząca tylna Tętnica mózgu środkowa stanowi przedłużenie tętnicy szyjnej wewnętrznej. Przebiega ona w bruździe bocznej, oddając gałęzie do płata czołowego, ciemieniowego, skroniowego i wyspy. Tętnica łącząca tylna zespala tętnice szyjną wewnętrzną z tętnicą mózgu tylną, przebiegając bocznie od guza popielatego.
Układ naczyniowy mózgu krążenie tętnicze Tętnica mózgu środkowa Tętnica kręgowa Tętnica naczyniówkowa Tętnica rdzeniowa przednia Tętnica łącząca tylna Tętnica naczyniówkowa wnika do rogu dolnego komory bocznej, zaopatrując w krew splot naczyniówkowy. Tętnica kręgowa oddaje tętnicę rdzeniową przednią i tętnicę dolną Tętnica rdzeniowa przednia przebiega na powierzchni podstawnej rdzenia przedłużonego ku dołowi. Jej gałęzie tworzą sieć naczyniową na powierzchni piramid, od której wnikają gałęzie do rdzenia.
Układ naczyniowy mózgu krążenie tętnicze Tętnica mózgu środkowa Tętnica naczyniówkowa Tętnica łącząca tylna Tętnica kręgowa Tętnica podstawna Tętnica rdzeniowa przednia Tętnica dolna, tylna móżdżku Tętnica dolna, tylna móżdżku odchodzi na poziomie dolnego bieguna oliwki, przebiegając na konarze dolnym móżdżku. Dochodzi do dolnej powierzchni móżdżku, gdzie dzieli się na dwie gałęzie końcowe. Obydwie tętnice kręgowe łączą się w Jamie czaszki tworząc tętnicę podstawową.
Układ naczyniowy mózgu krążenie tętnicze Tętnica szyjna wewnętrzna Tętnica mózgu przednia Tętnica mózgu środkowa Koło tętnicze mózgu dzieli się na część przednią i tylną. Przednia część koła tętniczego mózgu jest utworzona obustronnie przez tętnicę szyjną wewnętrzną, która dzieli się na tętnice końcowe - tętnicę przednią mózgu i tętnicę środkową mózgu, biegnącą z boku w dole bocznym mózgu.
Układ naczyniowy mózgu krążenie tętnicze Unaczynienie tętnicze kory mózgu pochodzi od gałęzi korowych tętnic mózgowych. Przebiegają one pionowo w korze, dzieląc się na gałęzie krótkie i długie. Gałęzie krótkie, ograniczone do kory, tworzą zwartą sieć łącząc się z gałęziami długimi. Sieć ta jest gęsta szczególnie w części środkowej kory. Gałęzie długie penetrują przyległą do kory istotę białą (na głębokość 3 do czterech centymetrów) i nie łączą się między sobą.
Układ naczyniowy mózgu krążenie tętnicze Zaopatrzenie kory jest znacznie bogatsze aniżeli istoty białej. Boczna powierzchnia półkul unaczyniona jest głównie przez tętnicę mózgu środkową. Obszar na powierzchni grzbietowo-bocznej w pobliżu brzegu górnego oraz powierzchnię przyśrodkową aż do bruzdy ciemieniowo-potylicznej zaopatruje tętnica mózgu przednia.
Układ naczyniowy mózgu krążenie tętnicze Płat potyliczny oraz część płata skroniowego unaczynia tętnica mózgu tylna. Powierzchnia przyśrodkowa i dolna półkul unaczyniona jest głównie przez tętnicę mózgu przednią i tylną. Ciało prążkowane i torebka wewnętrzna unaczynione są przez gałęzie prążkowane przyśrodkowe i boczne odchodzące od gałęzi środkowych tętnicy mózgu środkowej.
Układ naczyniowy mózgu krążenie tętnicze Do mostu dochodzą gałęzie od tętnicy podstawnej oraz tętnic móżdżku. Rdzeń przedłużony zaopatruje tętnica kręgowa, tętnice rdzeniowe przednia i tylna, a także tętnica móżdżku dolna, tylna i podstawna. Do móżdżku dochodzą tętnice móżdżkowe od tętnicy kręgowej i podstawnej. Splot naczyniówkowy komory czwartej zaopatruje gałęzie od tętnicy dolnej tylnej móżdżku.
Układ naczyniowy mózgu krążenie żylne Żyły głębokie oraz zatoki opony twardej Żyły szyjne wewnętrzne Krew żylną odprowadzają z mózgu żyły głębokie oraz zatoki opony twardej, które uchodzą przede wszystkim do żył szyjnych wewnętrznych. W niewielkim stopniu, krew jest odprowadzana z mózgu za pośrednictwem splotów żył ocznych oraz skrzydłowych. Ściany naczyń włosowatych mózgu zbudowane są z śródbłonka.
Układ naczyniowy mózgu krążenie żylne Żyła wewnętrzna mózgu Żyły powierzchniowe dolne Żyła wielka mózgu Żyły powierzchniowe górne Unaczynienie żylne mózgowia można podzielić na żyły mózgu, pnia mózgu i móżdżku. Wśród żył mózgu wyróżniamy powierzchniowe (zewnętrzne) i głębokie (wewnętrzne). Żyły powierzchniowe dzielimy na górne i dolne. Żyła wewnętrzna mózgu powstaje w pobliżu otworu międzykomorowego z żyły wzgórzowo-prążkowej, żyły przegrody przezroczystej i żyły naczyniówkowej. Kończy się ona w okolicy szyszynki, gdzie obydwie żyły wewnętrzne tworzą żyłę mózgu wielką lub żyłę Galena, która uchodzi do przedniego końca zatoki prostej.
Układ naczyniowy mózgu krążenie żylne Żyła wielka mózgu Zatoka prosta opony twardej Ze śródmózgowia krew żylna odpływa do żyły podstawnej i żyły wielkiej. Z mostu krew odpływa do żyły podstawnej, żył móżdżku i do zatok strzałkowych. Z rdzenia przedłużonego krew żylna odpływa do żył rdzenia kręgowego i zatok opony twardej. Żyły móżdżku odpływają do zatok z górnej powierzchni również do żyły mózgu wielkiej.
Prof. dr hab. Krzysztof Turowski Morfologia układu nerwowego Dziękuję za uwagę!