WOJEWODA OPOLSKI PSiZ.VI.9612.9.2014.AP Opole, 27 maja 2014 r. Wystąpienie Pokontrolne 1. Nazwa i adres jednostki kontrolowanej: Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego ul. Piastowska 14, 45-082 Opole. 2. Imię i nazwisko kierownika podmiotu kontrolowanego: Józef Sebesta Marszałek Województwa Opolskiego, 2006-2013, Andrzej Buła, Marszałek Województwa Opolskiego, data objęcia stanowiska listopad 2013 r. 3. Imiona i nazwiska kierowników kontrolowanych komórek organizacyjnych: Stanisław Łągiewka Dyrektor Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej, data objęcia stanowiska służbowego kwiecień 2008 r. 4. Imię, nazwisko i stanowisko służbowe kontrolera: Mieczysław Wojtaszek starszy inspektor wojewódzki w Oddziale Zdrowia Wydziału Polityki Społecznej i Zdrowia Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Opolu, na podstawie upoważnienia Nr PSiZ.VI.057.19.2014 przewodniczący zespołu, Anna Porębska kierownik Oddziału Zdrowia Wydziału Polityki Społecznej i Zdrowia Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Opolu, na podstawie upoważnienia Nr PSiZ.VI.057.17.2014 - członek zespołu. 5. Miejsce kontroli: Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, Departament Zdrowia i Polityki Społecznej, ul. Hallera 9, 45-867 Opole. 6. Termin kontroli: 15.04.2014 r. 16.04.2014 r. 7. Zakres kontroli: a) przedmiot kontroli: prawidłowość realizacji zadania w zakresie oceny zasadności zastosowania przymusu bezpośredniego przez upoważnionego przez Marszałka Województwa Opolskiego lekarza specjalistę w dziedzinie psychiatrii oraz sposób zapewnienia przez Marszałka Województwa Opolskiego realizacji postanowienia sądowego o przyjęciu do szpitala psychiatrycznego osoby chorej psychicznie, b) okres objęty kontrolą: 01.04.2013 r. 14.04.2014 r. 8. Ocena skontrolowanej działalności, ze wskazaniem ustaleń, na których została oparta. Kontrolowana jednostka realizuje zadania, o których mowa w: 1) art. 18 ust. 10 pkt 2 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1375 t. j. z późn. zm.), dotyczące oceny zasadności zastosowania przymusu bezpośredniego przez innego lekarza, pielęgniarkę jednostki organizacyjnej pomocy społecznej lub kierującego akcją prowadzenia medycznych czynności ratunkowych, w terminie 3 dni, przez upoważnionego przez marszałka województwa lekarza specjalistę w dziedzinie psychiatrii, 2) art. 46 ust. 2b ww. ustawy, dotyczące zapewnienia realizacji postanowienia sądowego o przyjęciu do szpitala psychiatrycznego osoby chorej psychicznie, należące do zadań z zakresu administracji rządowej, zgodnie z art. 6 ust. 3 wyżej cytowanej ustawy. W wyniku przeprowadzonej kontroli stwierdzono, co następuje. Opolski Urząd Wojewódzki, ul. Piastowska 14, 45-082 Opole, www.opole.uw.gov.pl 1
Ustalenia wstępne: 1) wyżej wymienione zadania zostały ujęte w Regulaminie Organizacyjnym Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego przyjętego Uchwałą nr 2163/2012 Zarządu Województwa Opolskiego z dnia 30 kwietnia 2012 r., do którego następnie wprowadzono zmiany następującymi Uchwałami: a) nr 2296/2012 z dnia 28 maja 2012 r., b) nr 2831/2012 z dnia 11 października 2012 r., c) nr 3360/2013 z dnia 5 marca 2013 r., d) nr 3473/2013 z dnia 25 marca 2013 r., e) nr 3850/2013 z dnia 2 lipca 2013 r., f) nr 4114/2013 z 19 września 2013 r., g) nr 44197/2013 z 15 października 2013 r., h) nr 4879/2014 z dnia 1 kwietnia 2014 r.; (dowód nr 1, akta kontroli) 2) w rozdziale 8 ww. Regulaminu w 18 ujęto zadania Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej, wśród których w ust. 2 w punktach 14) i 15) określono następujące zadania: a) 14) wydawanie upoważnienia dla lekarza specjalisty w dziedzinie psychiatrii do oceny zasadności zastosowania przymusu bezpośredniego; b) 15) zapewnienie realizacji postanowienia sądowego o przyjęciu osób do szpitala psychiatrycznego; (dowód nr 1, akta kontroli str. 99) 3) zgodnie z art. 18 ust. 10 pkt 2 ww. ustawy Marszałek Województwa Opolskiego upoważnił lekarza Marka Blajera, specjalistę z dziedziny psychiatrii, do oceny zasadności zastosowania przymusu bezpośredniego wobec podopiecznych w Domach Pomocy Społecznej na terenie województwa opolskiego: a) upoważnienie z dnia 16 kwietnia 2013 r. wraz z umową zleceniem nr 49/2013 zawartą w dniu 19 kwietnia 2013 r. w Opolu, pomiędzy Województwem Opolskim reprezentowanym przez Dyrektora Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej, Stanisławem Łągiewką, z siedzibą w Opolu, przy ul. Piastowskiej 14, na podstawie uchwały nr 2695 /2012 Zarządu Województwa Opolskiego z dnia 03.09.2012 r., w sprawie upoważnienia do składania oświadczeń woli w imieniu Województwa Opolskiego, zwanym dalej Zleceniodawcą a Specjalistyczną Praktyką Lekarską w Zakresie Psychiatrii. Wizyty domowe Marek Blajer, z siedzibą w Opolu ul. Bielska 13/2, zwanym dalej Zleceniobiorcą dotyczącą powierzenia wykonania dzieła w postaci wykonania oceny zasadności zastosowania przymusu bezpośredniego wobec osób z zaburzeniami psychicznymi w Domach Pomocy Społecznej, na podstawie dokumentacji nadesłanej przez dyrektorów Domów Pomocy Społecznej oraz określającą warunki wykonania zadania; (dowód nr 2, akta kontroli) b) upoważnienie z dnia 7 lutego 2013 r. wraz z umową zleceniem nr 14/2014 zawartą w dniu 12 lutego 2014 r. w Opolu, pomiędzy Województwem Opolskim reprezentowanym przez Dyrektora Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej, Stanisławem Łągiewką, z siedzibą w Opolu, przy ul. Piastowskiej 14, na podstawie uchwały nr 3648/2013 Zarządu Województwa Opolskiego z dnia 08.05.2013 r., w sprawie upoważnienia do składania oświadczeń woli w imieniu Województwa Opolskiego, zwanym dalej Zleceniodawcą a Specjalistyczną Praktyką Lekarską w Zakresie Psychiatrii. Wizyty domowe Opolski Urząd Wojewódzki, ul. Piastowska 14, 45-082 Opole, www.opole.uw.gov.pl 2
Marek Blajer, z siedzibą w Opolu ul. Bielska 13/2, zwanym dalej Zleceniobiorcą dotyczącą powierzenia wykonania dzieła w postaci wykonania oceny zasadności zastosowania przymusu bezpośredniego wobec osób z zaburzeniami psychicznymi w Domach Pomocy Społecznej, na podstawie dokumentacji nadesłanej przez dyrektorów Domów Pomocy Społecznej oraz określającą warunki wykonania zadania; (dowód nr 5, akta kontroli) 4) zgodnie z 2 wyżej ww. umowy nr 49/2013 zawartej w dniu 19 kwietnia 2013 r. upoważniony lekarz, Marek Blajer, specjalista w dziedzinie psychiatrii, został zobowiązany do przekazywania sprawozdań z wykonania umowy do dnia 6 lipca 2013 r. za I półrocze i do 30 grudnia 2013 r. z II półrocze 2013 r.; (dowód nr 2, akta kontroli str. 2) 5) zgodnie z 2 wyżej ww. umowy nr 14/2014 zawartej w dniu 12 lutego 2014 r. upoważniony lekarz, Marek Blajer, specjalista w dziedzinie psychiatrii, został zobowiązany do przekazywania sprawozdań z wykonania umowy do dnia 04.07.2014 r. za I półrocze i do 19.12.2014 r. z II półrocze 2014 r.; (dowód nr 5, akta kontroli str. 2) 6) zgodnie z art. 46 ust. 2b ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, Marszałek Województwa Opolskiego zapewnienia realizację postanowienia sądowego o przyjęciu do szpitala psychiatrycznego osoby chorej psychicznie, pokrywając koszty transportu. (dowód nr 6 i 7, akta kontroli) Ustalenia szczegółowe: 1. Ocena zasadności zastosowania przymusu bezpośredniego przez innego lekarza, pielęgniarkę jednostki organizacyjnej pomocy społecznej lub kierującego akcją prowadzenia medycznych czynności ratunkowych, w terminie 3 dni, przez upoważnionego przez marszałka województwa lekarza specjalistę w dziedzinie psychiatrii (art. 18 st. 10 pkt 2 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego). Kontrola wykazała, że zgodnie z zapisami zawartymi w umowie, Pan Marek Blajer przedłożył następujące sprawozdania z wykonania zadania dotyczącego dokonywania oceny zasadności zastosowania przymusu bezpośredniego wobec podopiecznych domów pomocy społecznej województwa opolskiego: 1) sprawozdanie z dnia 1 lipca 2013 r. za okres od 1 stycznia 2013 r. do 30 czerwca 2013 r. (dowód nr 3, akta kontroli), 2) sprawozdanie z dnia 31 grudnia 2013 r. za okres od 1 lipca 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. (dowód nr 4, akta kontroli). Z przedstawionych sprawozdań za I i II półrocze 2013 r., złożonych przez lek. Marka Blajera, wynika, że w roku 2013 wpłynęły ogółem 52 zawiadomienia, indywidualne i zbiorowe o zastosowaniu przymusu bezpośredniego. Natomiast informacje o zawiadomieniach z 2014 r. powinny być przedstawione w sprawozdaniach złożonych za I i II półrocze 2014 r. Zawiadomienia o zastosowaniu w 2013 r. przymusu bezpośredniego dotyczyły osób korzystających z opieki następujących podmiotów: 1) Dom Pomocy Społecznej w Kadłubie, 2) Dom Pomocy Społecznej w Nysie, 3) Dom Pomocy Społecznej dla Dzieci i Młodzieży w Zawadzkiem, 4) Dom Pomocy Społecznej w Jędrzejowie, Opolski Urząd Wojewódzki, ul. Piastowska 14, 45-082 Opole, www.opole.uw.gov.pl 3
5) Dom Pomocy Społecznej w Klisinie, 6) Dom Pomocy Społecznej w Kietrzu, 7) Dom Pomocy Społecznej w Gierałcicach, 8) Zespół Ratownictwa Medycznego SP ZOZ w Nysie. Z przedstawionych sprawozdań wynika, że zastosowano łącznie 177 razy środki przymusu, tj.: pasy, kaftan bezpieczeństwa, pasy insulinowe i kask ochronny. Ponadto w 39 przypadkach środki przymusu były zastosowane przez innych lekarzy (nie psychiatrów) a w 4 przypadkach przez pielęgniarkę. Głównymi przyczynami zastosowania przymusu bezpośredniego były zachowania osób korzystających z opieki takie jak: autoagresja i agresja wobec otoczenia. W ocenie upoważnionego lekarza, wszystkie przypadki zastosowania przymusu bezpośredniego były merytorycznie uzasadnione. (dowód nr 3, akta kontroli strony 1 i 2, oraz dowód nr 4, akta kontroli strony 1 i 2) Natomiast zespół kontrolujący ustalił, że ze sprawozdań przedłożonych Marszałkowi Województwa Opolskiego przez lek. Marka Blajera nie wynika, że oceny zasadności zastosowania przymusu bezpośredniego dokonano w terminie 3 dni od dnia uzyskania informacji od kierownika jednostki pomocy społecznej o zastosowaniu przymusu bezpośredniego, zgodnie z art. 18 ust. 10 pkt 2 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Powyższej informacji nie uzyskano również w toku kontroli. 2. Zapewnienie realizacji postanowienia sądowego o przyjęciu do szpitala psychiatrycznego osoby chorej psychicznie (art. 46 ust. 2b ustawy o ochronie zdrowia psychicznego). W trakcie kontroli ustalono, na podstawie przedstawionych dokumentów, że w kontrolowanym okresie zrealizowano 17 postanowień sądowych o umieszczeniu pacjenta w szpitalu psychiatrycznym bez jego zgody, w tym: 1) 12 postanowień w okresie od 1 kwietnia 2013 r. do 31 grudnia 2013 r., 2) 5 postanowień w okresie od 1 stycznia 2014 r. do 15 kwietnia 2014 r. Dokumentami potwierdzającymi realizację postanowień sądowych są: a) zlecenia przewiezienia pacjenta, b) karty wyjazdu transport medyczny, zawierające datę i godzinę wyjazdu, imię i nazwisko pacjenta, informacje uzyskane na podstawie wywiadu medycznego, badania fizykalnego a także opis postępowania medycznego, c) rachunki wystawione przez przewoźnika. (dowód nr 6 i 7, akta kontroli) Z przedłożonych w trakcie kontroli rachunków, wystawionych przez przewoźnika wynika, że Marszałek Województwa Opolskiego, w okresie objętym kontrolą, wydatkował środki finansowe na realizację postanowień sądowych na łączną kwotę 13725,50 zł. 9. Zakres, przyczyny i skutki stwierdzonych nieprawidłowości Na podstawie stwierdzonego, w wyniku kontroli, stanu faktycznego kontrolujący ocenili pozytywnie z nieprawidłowościami wykonywanie przez Marszałka Województwa Opolskiego zadań z zakresu administracji rządowej dotyczących: 1) oceny zasadności zastosowania przymusu bezpośredniego przez innego lekarza, pielęgniarkę jednostki organizacyjnej pomocy społecznej lub kierującego akcją prowadzenia medycznych czynności ratunkowych, w terminie 3 dni, przez Opolski Urząd Wojewódzki, ul. Piastowska 14, 45-082 Opole, www.opole.uw.gov.pl 4
upoważnionego przez marszałka województwa lekarza specjalistę w dziedzinie psychiatrii, 2) zapewnienia realizacji postanowienia sądowego o przyjęciu do szpitala psychiatrycznego osoby chorej psychicznie. Nieprawidłowości dotyczą wykonania zadania w zakresie oceny zasadności zastosowania przymusu bezpośredniego przez lekarza upoważnionego. Zgodnie z art. 18 ust. 3 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego w jednostce organizacyjnej pomocy społecznej, która nie zatrudnia lekarza, informację o zastosowaniu przymusu bezpośredniego przekazuje kierownikowi jednostki pielęgniarka. Kierownika jednostki powinien niezwłocznie poinformować o tym fakcie upoważnionego przez marszałka województwa lekarza specjalistę w dziedzinie psychiatrii. Natomiast zgodnie z art. 18 ust. 10 pkt 2 ww. ustawy, zasadność zastosowania przymusu bezpośredniego przez innego lekarza, pielęgniarkę jednostki organizacyjnej pomocy społecznej ocenia, w terminie 3 dni, upoważniony przez marszałka województwa lekarza specjalistę w dziedzinie psychiatrii. Z przedłożonych w trakcie kontroli dokumentów nie wynika, że oceny zasadności zastosowania przymusu bezpośredniego dokonano w terminie 3 dni od dnia uzyskania informacji od kierownika jednostki pomocy społecznej o zastosowaniu przymusu bezpośredniego. Wobec powyższego zespół kontrolujący nie może stwierdzić czy ocena zastosowania przymusu bezpośredniego przez lekarza specjalistę w dziedzinie psychiatrii upoważnionego przez Marszałka Województwa Opolskiego, była, w okresie objętym kontrolą, dokonana w terminie określonym ustawą o ochronie zdrowia psychicznego. 10. Zgłoszono zastrzeżenia do ustaleń kontroli Nie zgłoszono zastrzeżeń do ustaleń kontroli. 11. Zalecenia pokontrolne Zalecam wprowadzenie zasady zamieszczania i dokumentowania, przez lekarza specjalistę w dziedzinie psychiatrii, upoważnionego przez Marszałka Województwa Opolskiego, w przedkładanych sprawozdaniach, informacji o terminie sporządzenia przez niego oceny zastosowania przymusu bezpośredniego, celem potwierdzenia zachowania, wymaganego ustawą o ochronie zdrowia psychicznego, terminu 3 dni od dnia uzyskania informacji od kierownika jednostki pomocy społecznej o zastosowaniu przymusu bezpośredniego. Na podstawie art. 49 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej (Dz. U. z 2011 r. Nr 185 poz. 1092) proszę Pana Marszałka Województwa Opolskiego o poinformowanie Wojewody Opolskiego o sposobie wykorzystania uwag i wniosków oraz wykonania zaleceń pokontrolnych, a także o podjętych działaniach na rzecz ich realizacji albo o przyczynach niepodjęcia takich działań, w terminie 14 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego. Informację w powyższym zakresie należy przekazać do Wydziału Polityki Społecznej i Zdrowia Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego.... (podpis i pieczątka kierownika jednostki kontrolującej lub osoby upoważnionej) Opolski Urząd Wojewódzki, ul. Piastowska 14, 45-082 Opole, www.opole.uw.gov.pl 5