REGIONALNY WYMIAR INTERWENCJI ŚRODOWISKOWEJ (NSRO )

REGIONALNY WYMIAR INTERWENCJI ŚRODOWISKOWEJ (NSRO 2007-2013)

KONTEKST ANALIZY Badanie dotyczące Wpływu polityki spójności 2007-2013 na środowisko naturalne, realizowane jest w ramach ewaluacji expost NSRO 2007-2013 prowadzonej przez MiR. Kluczowym celem badania jest ocena efektów interwencji NSRO 2007-2013 w obszarze środowiska. Przedmiotem analizy są projekty dotyczące: gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami, ochrony powietrza, zapobiegania zagrożeniom, rekultywacji terenów zdegradowanych, ochrony przyrody, edukacji ekologicznej oraz czystego transportu miejskiego (kategorie interwencji 44-54). Analizę poszerzono o projekty dotyczące rozwoju przedsiębiorstw oraz jednostek naukowo-badawczych, które wiążą się z ograniczeniem presji na środowisko prowadzonej działalności lub wdrożeniem produktów, usług i procesów prośrodowiskowych (m.in. ekoinnowacji), jak również projekty dotyczące budowy kompetencji w obszarze ochrony środowiska. Programy: POIiŚ, POIG, POKL, PORPW, 16 RPO Ważnym elementem analizy jest kontekst przestrzenny interwencji.

ZAKRES PREZENTACJI PREZENTACJA ROZKŁADU PRZESTRZENNEGO ŚRODKÓW PRZEZNACZONYCH NA WSPARCIE DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH Z SZEROKO ROZUMIANĄ OCHRONĄ ŚRODOWISKA ORAZ WYBRANYCH EFEKTÓW EKOLOGICZNYCH PRZEDSTAWIENIE WSTĘPNYCH HIPOTEZ DOTYCZĄCYCH WYBRANYCH ZAGADNIEŃ OBJĘTYCH ANALIZĄ OMÓWIENIE UWARUNKOWAŃ ORAZ OGRANICZEŃ ZWIĄZANYCH Z ANALIZĄ EFEKTÓW INTERWENCJI W UKŁADZIE PRZESTRZENNYM

SKALA INTERWENCJI ŚRODOWISKOWEJ W perspektywie 2007-2013 dofinansowano w ramach NSRO około 8 100 projektów, które mogą mieć istotny wpływ na poprawę jakości środowiska. Na ich realizację przeznaczono łącznie około 52 mld PLN środków UE. W tej grupie, około 3 700 projektów było ukierunkowanych na ochronę środowiska i eliminację zagrożeń ekologicznych, tzn. głównym celem przedsięwzięcia była poprawa jakości środowiska, eliminacja czynników które stanowią zagrożenie dla komponentów środowiska, zwiększenie bezpieczeństwa ekologicznego lub zwiększenie poziomu świadomości nt. metod i narzędzi ochrony środowiska. Na ich realizację przeznaczono łącznie około 27 mld PLN środków UE.

SKALA INTERWENCJI ŚRODOWISKOWEJ OCHRONA ŚRODOWISKA, ZAPOBIEGANIE ZAGROŻENIOM, CZYSTY TRANSPORT MIEJSKI - DOFINANSOWANIE UE OGÓŁEM (mld PLN) GOSPODARKA WODNA I ŚCIEKOWA 16,1 CZYSTY TRANSPORT MIEJSKI 14,7 OCHRONA POWIETRZA 6,5 OCHRONA ŚRODOWISKA & KAPITAŁ LUDZKI ZAPOBIEGANIE ZGROŻENIOM GOSPODARKA ODPADAMI 4,5 4,4 4,3 OCHRONA ŚRODOWISKA W PRZEDSIĘBIORSTWACH REKULTYWACJA TERENÓW ZDEGRADOWANYCH OCHRONA PRZYRODY EDUKACJA EKOLOGICZNA 0,9 0,5 0,4 0,2 Czynnikami determinującymi podział alokacji w analizowanym obszarze były zobowiązania akcesyjne związane z członkostwem w Unii Europejskiej, jak również dążenie do podniesienie jakości życia oraz ograniczenie zagrożeń związanych z środowiskiem naturalnym.

SKALA INTERWENCJI ŚRODOWISKOWEJ UDZIAŁ ŚRODKÓW UE PRZEZNACZONYCH NA RZECZ OCHRONY ŚRODOWISKA, ZAPOBIEGANIA ZAGROŻENIOM, ROZWOJU CZYSTEGO TRANSPORTU MIEJSKIEGO W WOJEWÓDZTWACH ORAZ W ZALEŻNOŚCI OD PKB PER CAPITA* OGÓŁEM NISKIE PKB per capita dolnośląskie śląskie łódzkie małopolskie kujawsko-pomorskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie lubelskie 18% 21% 17% 19% 21% 21% 16% 18% 20% 25% 18% 28% 18% 17% 13% 13% 22% 15% 26% 0% 20% 40% 60% 80% 100% ŚRODOWISKO, BEZPIECZEŃSTWO EKOLOGICZNE, CZYSTY TRANSPORT MIEJSKI POZOSTAŁE OBSZARY WSPARCIA * układ województw od największego do najmniejszego PKB per capita w roku 2007 Udział środków przeznaczonych na realizacje działań związanych z ochroną środowiska wahał się od 13 do 28% w poszczególnych województwach. Można zidentyfikować zależność od PKB per capita.

ROZKŁAD ŚRODKÓW W WOJEWÓDZTWACH 1,88 9,05 5,32 ROZKŁAD UDZIELONEGO WSPARCIA W WOJEWÓDZTWACH - DOFINANSOWANIE UE OGÓŁEM (mld PLN) 4,45 3,82 3,83 3,72 3,04 2,83 2,46 2,28 2,10 1,77 1,64 1,55 1,47 1,24 2,01 1,74 1,68 ROZKŁAD UDZIELONEGO WSPARCIA W WOJEWÓDZTWACH - DOFINANSOWANIE UE PER CAPITA (tys. PLN/osobę) 1,49 1,29 1,29 1,24 1,23 1,23 1,19 1,17 1,17 1,14 1,13 1,05 1,02 Wysokość środków przekazanych na rzecz inwestycji związanych z ochroną środowiska, zapobieganiem zagrożeniom oraz rozwojem czystego transportu miejskiego, wykazuje duże zróżnicowanie regionalne. Mniejsze zróżnicowanie występuje w przypadku środków przypadających na jednego mieszkańca.

ROZKŁAD ŚRODKÓW WG ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA ROZKŁAD UDZIELONEGO WSPARCIA W WOJEWÓDZTWACH - DOFINANSOWANIE UE W PODZIALE NA GŁÓWNE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA (mld PLN) 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 1,9 programy centralne programy regionalne 8,1 4,1 3,6 3,2 2,7 2,7 2,3 2,4 1,2 1,2 1,4 1,3 1,2 1,2 1,1 0,9 1,2 0,8 0,6 1,1 1,0 0,8 1,2 0,4 1,0 0,8 0,7 0,5 0,5 0,4 0,4 0,4 Czynnikiem determinującym wysokość środków na rzecz inwestycji związanych z ochroną środowiska, zapobieganiem zagrożeniom oraz rozwojem czystego transportu miejskiego w poszczególnych województwach była zdolność beneficjentów do pozyskania środków z programów centralnych.

ROZKŁAD ŚRODKÓW W WOJEWÓDZTWACH A PKB per capita ROZKŁAD UDZIELONEGO WSPARCIA W WOJEWÓDZTWACH: DOFINANSOWANIE UE OGÓŁEM (mld PLN) A PKB PER CAPITA (2007)* 9,05 1,88 5,32 4,45 3,82 3,83 3,72 3,04 2,83 2,46 2,28 2,10 1,77 1,64 1,55 1,47 1,24 *ciemniejszy kolor województwa w których PKB per capita w 2007 było większe od mediany *jaśniejszy kolor - województwa w których PKB per capita w 2007 było mniejsze od mediany Najwięcej środków trafiło do województw, które charakteryzują się wyższym poziomem wskaźnika PKB per capita.

ROZKŁAD WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW: GOSPODARKA WODNA i ŚCIEKOWA ROZKŁAD UDZIELONEGO WSPARCIA W WOJEWÓDZTWACH: GOSPODARKA WODNA I ŚCIEKOWA - DOFINANSOWANIE UE PER CAPITA (tys. PLN/osobę) 0,61 0,60 0,60 0,54 0,51 0,47 0,46 0,37 0,36 0,35 0,33 0,30 0,27 0,27 0,16 0,16 Rozkład środków na rzecz rozwoju infrastruktury umożliwiającej zaopatrzenie w wodę oraz odbiór i oczyszczanie ścieków był nierównomierny do województwa śląskiego trafiło prawie czterokrotnie więcej środków per capita niż do województwa kujawsko-pomorskiego i podlaskiego.

ROZKŁAD WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW: GOSPODARKA WODNA i ŚCIEKOWA ROZKŁAD EFEKTÓW W WOJEWÓDZTWACH: DŁUGOŚĆ WYBUDOWANEJ SIECI WODOCIĄGOWEJ W RAMACH NSRO (km) A UDZIAŁ LUDNOŚCI OBSŁUGIWANEJ PRZEZ WODOCIĄG W ROKU 2007* 958 923 822 722 508 335 327 294 261 168 149 128 60 57 56 36 *kolorem jaśniejszym zaznaczono województwa, w których udział osób korzystających z sieci wodociągowej był mniejszy od mediany Działania dotyczące budowy sieci wodociągowej były realizowane głównie w regionach charakteryzujących się niższym odsetkiem osób podłączonych do sieci wodociągowej interwencja NSRO w tym obszarze wpływa wyraźnie na zmniejszenie zróżnicowań rozwojowych w skali kraju.

ROZKŁAD WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW: GOSPODARKA WODNA i ŚCIEKOWA ROZKŁAD EFEKTÓW W WOJEWÓDZTWACH: DŁUGOŚĆ WYBUDOWANEJ SIECI KANALIZACYJNEJ W RAMACH NSRO (km) A UDZIAŁ OSÓB PODŁĄCZONYCH DO SIECI KANALIZACYJNEJ W ROKU 2007* 3709 3012 2542 1892 1719 1702 1455 1196 1069 1014 916 883 870 757 382 143 *kolorem jaśniejszym zaznaczono województwa, w których udział osób korzystających z sieci kanalizacyjnej był mniejszy od mediany Nie można zidentyfikować zależności pomiędzy udziałem osób podłączonych do sieci kanalizacyjnej a intensywnością działań dotyczących rozwoju sieci interwencja NSRO w tym obszarze nie wpłynie znacząco na zmniejszenie zróżnicowań rozwojowych w skali kraju.

ROZKŁAD WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW: GOSPODARKA ODPADAMI 0,28 ROZKŁAD UDZIELONEGO WSPARCIA W WOJEWÓDZTWACH: GOSPODARKA ODPADAMI - DOFINANSOWANIE UE PER CAPITA (tys. PLN/osobę) 0,23 0,21 0,21 0,18 0,17 0,17 0,15 0,13 0,11 0,07 0,06 0,05 0,05 0,01 0,01 Rozkład środków na rzecz rozwoju infrastruktury umożliwiającej zagospodarowanie odpadów komunalnych był bardzo nierównomierny do województwa podlaskiego trafiło ponad 20-krotnie więcej środków per capita niż do województwa łódzkiego i mazowieckiego. Kluczowe znaczenie miały środki zarządzane centralnie (POIiŚ). Środki RPO miały charakter uzupełniający.

ROZKŁAD WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW: OCHRONA PRZYRODY 28,5 ROZKŁAD UDZIELONEGO WSPARCIA W WOJEWÓDZTWACH: OCHRONA PRZYRODY - DOFINANSOWANIE UE PER CAPITA (PLN/osobę) 17,5 16,2 14,5 14,3 14,0 12,8 10,3 10,1 8,6 7,7 5,1 3,7 3,7 2,7 1,6 Rozkład środków na działania związane z ochroną przyrody był nierównomierny, jednak skorelowany z występowaniem oraz powierzchnią obszarów chronionych wsparcie koncentrowało się w gminach, w których występują obszary o największym znaczeniu dla ochrony zagrożonych gatunków i siedlisk przyrodniczych (parki narodowe, Natura 2000). Wpływ na wysokość pozyskanych środków w poszczególnych województwach miał potencjał kluczowych beneficjentów (NGO, parki narodowe, jednostki LP) oraz zaangażowanie podmiotów publicznych odpowiedzialnych za nadzór, jak również finansowanie ochrony przyrody.

UWARUNKOWANIA I OGRANICZENIA ZWIĄZANE Z ANALIZĄ EFEKTÓW INTERWENCJI W UJĘCIU PRZESTRZENNYM Ważnym elementem analizy w obszarze ochrony środowiska jest kontekst przestrzenny. Prowadzenie analiz przestrzennych nie jest skomplikowane metodycznie, pod warunkiem posiadania wiarygodnych, kompletnych, porównywalnych danych w układzie przestrzennym. Kluczowym ograniczeniem jest jakość informacji gromadzonych w KSI i ograniczona możliwość uzupełnienia brakujących danych, a głównym wyzwaniem przygotowanie zbioru danych, który spełnia powyższe kryteria dotyczące jakości danych.

UWARUNKOWANIA I OGRANICZENIA ZWIĄZANE Z ANALIZĄ EFEKTÓW INTERWENCJI W UJĘCIU PRZESTRZENNYM Kluczowe aspekty, na które należy zwrócić uwagę na etapie przygotowania zbioru danych do analiz przestrzennych: Identyfikacja działań związanych z ochroną środowiska w oparciu o dane dostępne w KSI; Sposób ujmowania danych finansowych w ujęciu przestrzennym w KSI; Podejście do prezentowania rozkładu przestrzennego w KSI; Kompletność danych cząstkowych w ramach wskaźników gromadzonych w KSI; Porównywalność danych cząstkowych w ramach wskaźników gromadzonych w KSI; Dublowanie wartości cząstkowych w ramach wskaźników gromadzonych w KSI.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ