Szkolenie współfinansowane przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Szkolenie współfinansowane przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Model współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych wypracowanie i upowszechnienie standardów współpracy projekt realizowany w partnerstwie Departamentu Pożytku Publicznego w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, Fundacji Instytut Spraw Publicznych, Collegium Civitas, Sieci Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT, Związku Miast Polskich oraz Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich w okresie marzec 2010 luty 2012

PRODUKTY PROJEKTU 1. Model współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych w wersji drukowanej 2. Poradnik modelowej współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych 3. Gra komputerowa KOOPERACJA dotycząca współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi 4. Niezbędnik do (samo)oceny współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi Lokalny Indeks Jakości Współpracy 5. Ekspertyzy DOSTĘPNE NA: www.pokl541.pozytek.gov.pl www.wszechnica.org.pl/model-wspolpracy 6. Film szkoleniowy Model współpracy www.youtube.com/watch?v=5tnrio6aehs&list=uus3ffbwl06j9- SZXoPLGvdQ&index=1&feature=plpp_video

Województwo sejmik zarząd województwa / marszałek Powiat rada powiatu zarząd powiatu / starosta Gmina rada gminy/miasta wójt/burmistrz/ prezydent miasta Prezydent KRRiT NBP NIK Główny Urząd Celny PODSTAWOWE POJĘCIA ADMINISTRACJA PUBLICZNA zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje na podstawie ustawy i w określonych prawem formach. ADMINISTRACJA PUBLICZNA RZĄDOWA SAMORZĄDOWA (jst) PAŃSTWOWA CENTRALNA np. Prezes Rady Ministrów, Rada ministrów REGIONALNA np. wojewoda, kierownicy zespolonych służb inspekcji i straży

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE (ngo) 1) niebędące jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu ustawy o finansach publicznych, 2) niedziałające w celu osiągnięcia zysku - osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia, oprócz: partii politycznych; związków zawodowych i organizacji pracodawców; samorządów zawodowych; fundacji utworzonych przez partie polityczne.

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE (u.d.p.p.w) Z organizacjami pozarządowymi zrównane są również: 1) osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego; 2) stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego; 3) spółdzielnie socjalne; 4) spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie, które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.

POLITYKI PUBLICZNE Działania systemowe i uporządkowane tworzone w celu rozwiązywania problemów społeczności lokalnych. Polityki publiczne dążą do poprawy jakości życia, do wszechstronnego rozwoju, do pełniejszego zaspakajania potrzeb wszystkich grup społecznych Polityki publiczne tworzą swoisty cykl: 1) Diagnoza problemu 2) Analiza i budowanie możliwych do zastosowania rozwiązań 3) Opracowanie narzędzi działania 4) Konsultacje z zainteresowanymi partnerami 5) Ewaluacja założeń do działań przyjętych do realizacji 6) korekty w projekcie działań 7) Decyzje o działaniach 8) Decyzje o wdrożeniu działań 9) Ewaluacja rezultatów zrealizowanych działań

ZADANIA PUBLICZNE Każde działanie administracji, które realizuje ona na podstawie ustaw. Adresatami takich zadań mogą być osoby fizyczne - obywatele, ich wspólnoty, osoby prawne oraz jednostki nie posiadające osobowości prawnej. W zależności od sposobu działania administracji podczas realizacji konkretnego zadania, można rozróżnić trzy podstawowe grupy zadań publicznych: 1. świadczenie lub zapewnienie wykonania usług na rzecz mieszkańców i innych podmiotów. 2. wydawanie decyzji administracyjnych. 3. tworzenie przepisów, norm i standardów, w ramach ustawowo przewidzianych upoważnień.

PARTYCYPACJA PUBLICZNA Aktywny, świadomy udział obywateli w tworzeniu i realizowaniu polityk publicznych (tworzeniu dokumentów strategicznych, rozwiązywaniu problemów) Szczeble partycypacji: 0 brak komunikacji między władzą a obywatelami 1 informowanie 2 konsultowanie 3 współdecydowanie 4 współdziałanie 5 aktywne wspieranie SAMORZĄD Ogół mieszkańców zamieszkujących dany teren.

MODELOWA WSPÓŁPRACA JST I NGO rozumiana jest jako długofalowe współdziałanie jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych, zorientowane na lepszą realizację celu głównego wspólnoty samorządowej, tj. POLEPSZENIE ŻYCIA WSZYSTKICH MIESZKAŃCÓW Współpraca opiera się na 6 zasadach współpracy, realizowanych w 3 płaszczyznach: 1. Przy tworzeniu polityk publicznych (6 obszarów) 2. W zakresie realizacji zadań publicznych (3 obszary) 3. W tworzeniu warunków do społecznej aktywności (infrastruktura współpracy 3 obszary) IM LEPSZA WSPÓŁPRACA TYM LEPSZY STAN DEMOKRACJI LOKALNEJ

WARUNKI MODELOWEJ WSPÓŁPRACY WARUNKI FORMALNE/PROCEDURALNE (wynikające z prawa i reguł współżycia społecznego) Art. 5 ust. 1 u.d.p.p.w. Organy administracji publicznej prowadzą działalność w sferze zadań publicznych ( ) we współpracy z organizacjami pozarządowymi ( ) Art. 5 ust. 2 u.d.p.p.w. ZASADY WSPÓŁPRACY = FUNDAMENT TRWAŁEGO SYSTEMU WSPÓŁPRACY Współpraca, o której mowa w ust. 1, odbywa się na zasadach: 1. pomocniczości (subsydiarności), 2. suwerenności stron, 3. partnerstwa, 4. efektywności, 5. uczciwej konkurencji, 6. i jawności. Ponadto konstytucyjna zasada równości szans Inne szczegółowe zasady: partycypacji, solidarności, standaryzacji, innowacyjności oraz kontroli społecznej

WARUNKI MODELOWEJ WSPÓŁPRACY PRZYKŁADOWE WARUNKI KULTUROWE (wynikające ze zwyczaju i kultury współpracy) Dobre relacje pomiędzy ludźmi sektora publicznego i pozarządowego (zaufanie, wiara w dobre intencje, zaangażowanie, rozumienie potrzeb/trudności/problemów) Zdolność do samoograniczania stron (np. jst podejmuje próbę podzielenia się władzą, a ngo bardziej świadomie wpisuje się w cele realizowane na poziomie lokalnym) Postawy i zachowania, takie jak chęci współpracy, poczucie odpowiedzialności, elastyczność, otwartość, szacunek, zainteresowanie, akceptacja odmienności Refleksyjność (zdolność do krytycznego analizowania rzeczywistości i projektowania zmian) Zasoby kulturowe (m.in. tożsamość miejsca, umiejętność rozwiązywania problemów, bezpieczeństwo, aktywność) Pozytywne postrzeganie się Dbałość o dobro wspólne lokalnej społeczności

KULTURA WSPÓŁPRACY FUNDAMENTALNY ELEMENT MODELOWEJ WSPÓŁPRACY KULTURA konfiguracja wyuczonych zachowań i ich rezultatów, których trwanie polega na tym, że są one podzielane w danej społeczności i przekazywane między jej członkami Dla modelowej współpracy konieczny jest rozwój kultury w 3 kluczowych aspektach kultury współpracy, tj.: 1. Budowa wzajemnego pozytywnego postrzegania się stron współpracy (POZYTYWNY WIZERUNEK) 2. Kształtowanie ODPOWIEDNICH POSTAW wobec stron współpracy 3. Budowa ZAUFANIA między stronami współpracy

WZORCE SPRZYJAJĄCE WZMACNIANIU KULTURY WSPÓŁPRACY: 1. Tworzenie płaszczyzn pozwalających na wymianę wiedzy, doświadczeń, wzajemne uczenie się oraz przełamywanie stereotypów i rutynowego myślenia (np. wspólne szkolenia, Rada Działalności Pożytku Publicznego). 2. Organizowanie cyklicznych spotkań poświęconych wzajemnemu zrozumieniu, poznaniu swoich racji, stylu myślenia i działania. 3. Podejmowanie prób wspólnego definiowania zadań, w których punktem wyjścia będzie wspólny cel. 4. Wykorzystywanie procesu konsultacji społecznych w celu wzmocnienia relacji interpersonalnych. 5. Wykorzystanie prac nad dokumentami strategicznymi do wzmocnienia zaufania między partnerami i budowy lepszego porozumienia. 6. Formułowanie wspólnych stanowisk dla lokalnych mediów w sprawach dotyczących danej społeczności samorządowej. 7. Utrzymywanie intensywnych kontaktów także podczas realizacji zadań (dyskusje, wspieranie, konsultowanie). 8. Wydawanie wspólnego lokalnego komunikatora na temat współpracy.

ZASADY WSPÓŁPRACY Art. 5 ust. 2 u.d.p.p.w. ZASADA POMOCNICZOŚCI (SUBSYDIARNOŚCI) oznacza, że lokalne problemy powinny być rozwiązywane u samego źródła. Jeśli sami obywatele (rodzina, sąsiedztwo, wspólnota lokalna) mają potencjał do poradzenia sobie z nimi, to lokalna władza powinna pozostawić im pole do działania. Z zasady każda władza jest służebna wobec obywateli i nie powinna ingerować w życie społeczne, o ile nie jest to uzasadnione określonymi warunkami i okolicznościami. Zasada pomocniczości zakłada, że problemy publiczne są rozwiązywane na tym szczeblu, na którym powstają. Tworzy to najlepsze warunki do efektywnego działania.

ZASADY WSPÓŁPRACY Art. 5 ust. 2 u.d.p.p.w. ZASADA SUWERENNOŚCI mówi o tym, że partnerzy współpracy zachowują niezależność we wzajemnych relacjach. Oznacza to, że: Samorząd powinien: szanować niezależność działań organizacji pozarządowych w zakresie zarówno ich decyzji personalnych, jak i programowych oraz finansowych; szanować i respektować niezależność organizacji pozarządowych w realizacji celów statutowych, dążeń programowych, ich relacji z innymi podmiotami. Organizacje pozarządowe powinny: zachowywać niezależność w trakcie współpracy z samorządem; szanować i respektować kompetencje samorządu.

ZASADY WSPÓŁPRACY Art. 5 ust. 2 u.d.p.p.w. ZASADA PARTNERSTWA zakłada współdziałanie suwerennych partnerów na rzecz celów, które są kluczowe dla rozwoju lokalnej społeczności i dobrostanu obywateli. Podejmują oni wspólne wysiłki w przekonaniu, że dzięki łączeniu zasobów i kompetencji osiągną lepsze rezultaty. Partnerstwo zakłada, że wszystkie strony współpracują ze sobą w oparciu o zasady współudziału, współdecydowania i współodpowiedzialności. Praktyczna realizacja zasady partnerstwa wymaga spełnienia wielu warunków począwszy od posiadania przez partnerów właściwych umiejętności i kwalifikacji, po dysponowanie szeregiem zasobów: organizacyjnych, finansowych, logistycznych itp. Strony partnerskiej współpracy powinny współdecydować o formach prawnych i organizacyjnych, w których będzie wyrażało się partnerstwo (np. koalicje, sieci, partnerstwa publiczno prawne). Ich forma powinna wynikać z partnerskiej umowy pomiędzy stronami. Realizację zasad partnerstwa ułatwia systematyczne tworzenie i doskonalenie czytelnych i wysokich standardów współpracy. Sprawiają one, że obecni i przyszli uczestnicy współpracy mogą płynnie włączyć się we wspólne działania i odgrywać kreatywną rolę.

ZASADY WSPÓŁPRACY Art. 5 ust. 2 u.d.p.p.w. ZASADA EFEKTYWNOŚCI wymaga od partnerów współpracy stałego podnoszenia potencjału do sprawnego realizowania zadań publicznych. Powinny być one wykonywane w oparciu o reguły gospodarności (oszczędnie), tworzenia maksymalnej wartości za określone nakłady (value for money) i szanowania publicznych zasobów. Strony współpracy powinny brać pod uwagę: dobrą jakość i użyteczność proponowanych rozwiązań na rzecz realizacji określonego celu; gospodarność, umiejętność planowania (rachunek ekonomiczny); wykorzystanie wskaźników pomiaru efektywności lub ustalonych standardów świadczenia usług; pomiar efektów ekonomicznych i społecznych, krótko- i długookresowych; odmienność w mierzeniu efektywności działań standardowych i innowacyjnych.

ZASADY WSPÓŁPRACY Art. 5 ust. 2 u.d.p.p.w. ZASADA UCZCIWEJ KONKURENCJI zakłada, że wszystkie odpowiednio przygotowane podmioty mają szansę rywalizować o możliwość wykonywania zadań publicznych. W oparciu o zasadę uczciwej konkurencji można znaleźć najbardziej efektywnego realizatora zadań publicznych. W związku z tym samorząd powinien: traktować organizacje, jak i jednostki sobie podległe, jako podmioty podlegającej ocenie zgodnie z zasadą efektywności; przeciwdziałać tendencjom monopolistycznym; przeciwdziałać konfliktowi interesów związanych z łączeniem funkcji publicznych i społecznych. Z kolei organizacje pozarządowe powinny: potrafić łączyć interesy swoje i swoich podopiecznych z interesem wspólnoty; wspólnie uczestniczyć w ustaleniu zasad uczciwej konkurencji (wspólnie wypracować kryteria niedyskryminujące, jawne, dotyczące każdego uczestnika współpracy i wszystkich sektorów). Zasada uczciwej konkurencji wskazuje, że wszystkie organizacje pozarządowe powinny mieć równy dostęp do możliwości współpracy.

ZASADY WSPÓŁPRACY Art. 5 ust. 2 u.d.p.p.w. ZASADA JAWNOŚCI zakłada, że partnerzy współpracy wzajemnie udostępniają sobie pełną i prawdziwą informację na temat obszarów swojego działania, które są istotne z punktu widzenia budowana wysokiej jakości partnerstwa. Wynika to z potrzeby budowania wzajemnego zaufania. Informacja powinna być udostępniana w adekwatnych formach (możliwość dostępu, odpowiednie formaty), powinna być adekwatna pod względem treści (ważne elementy potrzebne dla odbiorcy, wysoki poziom klarowności przekazu).

ZASADY WSPÓŁPRACY ZASADA RÓWNOŚCI SZANS wychodzi z uznania, że nierówności społeczne i dyskryminacja są faktem. Dyskryminacja oznacza wszelkie zróżnicowanie, wykluczenie lub ograniczenie ze względu na płeć, wiek, stopień sprawności, pochodzenie etniczne/rasę, pochodzenie narodowe, religie/wyznanie, orientację seksualną czy status społeczno-ekonomiczny, których wynikiem jest utrudnienie lub uniemożliwienie korzystania na równi z innymi z zasobów, praw i wolności w życiu politycznym, gospodarczym, społecznym, kulturalnym, obywatelskim i innym. Ważnym elementem zasady równości szans jest praktyczne stosowanie postulatu wzmacniania/upodmiotowienia grup mniejszościowych i dyskryminowanych (empowerment). Praktyka ta polega na podejmowaniu szczególnych wysiłków, aby osoby i grupy mniejszościowe lub dyskryminowane były bezpośrednio zaangażowane w realizację zadań do nich skierowanych, a tym samym, aby ich rzeczywista zdolność do decydowania o sobie systematycznie wzrastała.

Czym jest model współpracy? Systemowe podejście do współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi

PO CO TEN MODEL? By pokazać, że można skutecznie i harmonijnie łączyć uwarunkowania współpracy związane z prawem i infrastrukturą oraz kulturą współpracy BY WSPÓŁPRACA JST I NGO BYŁA JAK NAJLEPSZA!

ZAŁOŻENIA MODELU 3 PŁASZCZYZNY WSPÓŁPRACY I Współpraca jst i ngo w zakresie tworzenia polityk publicznych II Współpraca jst i ngo zakresie realizacji zadań publicznych III Infrastruktura współpracy, tworzenie warunków do społecznej aktywności ZASADY WSPÓŁPRACY

ZASADY WSPÓŁPRACY W MODELU Zasada pomocniczości Zasada partnerstwa Zasada suwerenności stron Zasada efektywności Zasada jawności Zasada uczciwej konkurencji Płaszczyzna współpracy Obszary współpracy Obszary współpracy Zasada pomocniczości Zasada partnerstwa Zasada suwerenności stron Zasada efektywności Zasada jawności Zasada uczciwej konkurencji

Płaszczyzna 1 WSPÓŁPRACA JST I NGO W ZAKRESIE TWORZENIA POLITYK PUBLICZNYCH Obszar 1: Współpraca samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych przy diagnozowaniu lokalnych problemów i wyzwań Obszar 2: Wzajemne informowanie się samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych o planach, zamierzeniach i kierunkach działań. Obszar 3: Współtworzenie przez samorząd terytorialny i organizacje pozarządowe strategii i programów realizacji polityk publicznych oraz rozwiązań instytucjonalnych. Obszar 4: Konsultowanie przez samorząd terytorialny i organizacje pozarządowe założeń projektów i aktów normatywnych oraz zasad realizacji innych przedsięwzięć. Obszar 5: Współpraca samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych przy wdrażaniu polityk publicznych Obszar 6: Uczestnictwo organizacji pozarządowy ch w ocenie realizacji polityk i programów.

Płaszczyzna 2 WSPÓŁPRACA JST I NGO W ZAKRESIE REZALIZACJI ZADAŃ PUBLICZNYCH Obszar 1: Realizacja zadań publicznych z wykorzystaniem form finansowych Obszar 2 : Realizacja zadań publicznych z wykorzystaniem form niefinansowych Obszar 3: Partnerstwo projektowe w realizacji zadań publicznych

Płaszczyzna 3 INFRASTRUKTURA WSPÓŁPRACY, TWORZENIE WARUNKÓW DO SPOŁECZNEJ AKTYWNOŚCI Obszar 1: System wspierania inicjatyw obywatelskich i organizacji pozarządowych Obszar 2: Wspieranie procesów integracji sektora organizacji pozarządowych Obszar 3: Partnerstwo lokalne

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Anna Horak Szkoła Trenerów Modelu Współpracy Collegium Civitas ul. Marynarzy 4, 81 835 Sopot biuro@scop.sopot.pl tel./fax (58) 341 83 52 / kom. 518 838 795 Szkolenie współfinansowane przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego