Miejski Program Prewencyjno-Profilaktyczny Bezpieczna Szkoła

KOMENDA MIEJSKA POLICJI W BYDGOSZCZY STRAś MIEJSKA W BYDGOSZCZY Miejski Program Prewencyjno-Profilaktyczny Bezpieczna Szkoła BYDGOSZCZ, LISTOPAD 2003

1 sierpnia 2003 roku nastąpiła reorganizacja StraŜy Miejskiej w Bydgoszczy. Nowa struktura organizacyjna jest terytorialnie dostosowana do rejonów działania bydgoskich komisariatów Policji. Priorytetem działania StraŜy Miejskiej jest ścisła współpraca z Policją. Jednocześnie StraŜ Miejska i Policja niezwykle duŝe znaczenie przywiązują do zapewnienia porządku publicznego i poczucia bezpieczeństwa wśród młodzieŝy bydgoskiej. 12 sierpnia 2003r zostało podpisane Porozumienie między Komendantem Miejskim Policji w Bydgoszczy oraz StraŜą Miejską w Bydgoszczy w sprawie sposobu współpracy StraŜy Miejskiej i Policji w zakresie działań prewencyjnych i profilaktycznych dotyczących dzieci i młodzieŝy na terenie miasta Bydgoszczy. Wynikiem tego porozumienia jest rozpoczęcie współpracy w zakresie prewencji i profilaktyki skierowanej do środowisk szkolnych bydgoskich placówek oświatowych. Podstawowym zadaniem było objęcie systematycznymi patrolami przede wszystkim w formie patroli pieszych tych rejonów miast, w których znajdują się szkoły i reagowania na występujące tam naruszenia prawa. Celem działań profilaktycznych jest natomiast podniesienie poziomu wiedzy i świadomości nieletnich w zakresie zasad i metod bezpiecznego zachowania się, zminimalizowania występujących niekorzystnych zdarzeń oraz unikania zagroŝeń występujących we współczesnym świecie. Zarówno StraŜ Miejska, jak i Policja brała czynny udział w szkoleniu pracowników ochrony, czuwających od początku roku szkolnego nad porządkiem i bezpieczeństwem uczniów 19 bydgoskich szkół. Rezultatem skoordynowania wspólnych działań StraŜy i Policji było stworzenie Miejskiego Programu Prewencyjno-Profilaktycznego Bezpieczna Szkoła, który w praktyce zaczął juŝ funkcjonować na bazie wypracowanych wspólnie w zespołach roboczych załoŝeń ramowych. 2

Opracowanie składa się z następujących części: STRONA Porozumienie pomiędzy StraŜą Miejską w Bydgoszczy reprezentowaną przez Komendanta StraŜy Miejskiej w Bydgoszczy a Komendantem Miejskim Policji w Bydgoszczy... 4 Część I Prewencja przyszkolna... 6 Część II Profilaktyka kryminalna i społeczna... 9 Część III Załączniki... 15 Część IV Wyciąg z przepisów prawnych dotyczących nieletnich... 29 3

4

5

Część I Prewencja przyszkolna 6

1) Miejski Program Prewencyjno-Profilaktyczny Bezpieczna Szkoła jest realizowany wspólnie przez Zespoły Specjalistyczne referatów Wydziału ds. Dzielnic StraŜy Miejskiej i Zespoły Prewencji Kryminalnej, Nieletnich i Patologii z poszczególnych Komisariatów Policji W skład zespołów specjalistycznych w referatach Wydziału ds. Dzielnic SM wchodzą doświadczeni funkcjonariusze. Bezpośredni nadzór nad pracą straŝników sprawuje Kierownik Referatu. Do zadań zespołu specjalistycznego będzie naleŝało: - podejmowanie systematycznych działań prewencyjnych w okolicach bydgoskich placówek oświatowych, z których docierają sygnały o występujących zagroŝeniach (objęcie słuŝbą patrolową parków, skwerów, przystanków MZK, pobliskich ulic, budynków, klatek schodowych, sklepów, itp.) - współpraca z dyrekcjami szkół oraz pedagogami szkolnymi, - ścisłe współdziałanie oraz wymiana informacji między Zespołami Specjalistycznymi i Zespołami Prewencji Kryminalnej, Nieletnich i Patologii, - współpraca oraz wsparcie ochraniarzy szkolnych pracujących w posterunkach stałych w wybranych placówkach oświatowych, - realizacja profilaktyki kryminalnej i społecznej - eliminowanie z okolic szkół grup młodzieŝy hałaśliwie zachowujących się, grupujących się w pobliskich blokach oraz dewastujących urządzenia uŝyteczności publicznej. Zakres czynności słuŝbowych, które jest zobowiązany wypełnić patrol z zespołu specjalistycznego pełniący słuŝbę patrolową w rejonie placówki oświatowej zawiera załącznik nr 1. Zasięg terytorialny rejonów kaŝdorazowo określa kierownik referatu na odprawie do słuŝby. Obszar ten ulega modyfikacji w przypadku zaistnienia takiej potrzeby wynikającej z analizy przyjmowanych zgłoszeń, podejmowanych interwencji oraz monitoringu prowadzonych działań prewencyjnych w okolicach przyszkolnych. Załącznik nr 2 zawiera spis placówek oświatowych z podziałem na referaty. Godziny pracy zespołu specjalistycznego są kaŝdorazowo określane przez kierownika referatu. Jest to uzaleŝnione od potrzeby zapewnienia działań prewencyjnych w okolicach placówek oświatowych. 7

2) Priorytetowe traktowanie zgłoszeń na numery alarmowy 112 997 986 dotyczących zakłócenia porządku i bezpieczeństwa w bydgoskich placówkach oświatowych. W związku z tym, Ŝe Miejskie Program Prewencyjno-Profilaktyczny Bezpieczna Szkołą jest jednym z priorytetów działań Komendy Miejskiej Policji oraz StraŜy Miejskiej w Bydgoszczy, tego typu zgłoszenia są traktowane w sposób szczególny. Szybkie reagowanie słuŝby dyŝurnej pozwala podjąć odpowiednie działania bez zbędnej zwłoki i skierować w miejsce zdarzenia najbliŝszy patrol StraŜy Miejskiej, Policji lub patrol wspólny tych jednostek. Działania takie są rozszerzeniem programu Patrol Małolat realizowanego przez StraŜ Miejską w Bydgoszczy od września 2001 roku. Obecnie dyŝurni Policji i StraŜy, przyjmując zgłoszenie dotyczące zakłóceń spokoju i porządku wokół placówek edukacyjnych będą mogli dysponować zmotoryzowanymi patrolami obydwu formacji. 3) Zabezpieczanie imprez organizowanych przez bydgoskie szkoły (dyskotek, zabaw andrzejkowych lub karnawałowych, turniejów i mityngów sportowych oraz innych imprez okolicznościowych). Zabezpieczanie imprezy będzie odbywało się na wniosek organizatora (dyrekcji szkoły) zgłoszony do StraŜy Miejskiej na specjalnym formularzu (załącznik nr 3) na minimum 7 dni przed planowanym terminem imprezy. Za zapewnienie porządku i bezpieczeństwa dzieci i młodzieŝy podczas imprezy będzie odpowiedzialny właściwy terytorialnie kierownik referatu. Do kierownika będzie naleŝał wybór formy zabezpieczenia (stała obecność straŝników na imprezie lub kontrole doraźne) oraz wielkość sił niezbędnych do zrealizowania zadania. Jego obowiązkiem będzie równieŝ (najpóźniej w dniu imprezy) poinformowanie o zabezpieczaniu imprezy Referat Koordynacji SłuŜby Wydziału ds. Zadań Specjalistycznych SM (załącznik nr 4). 8

Część II Profilaktyka kryminalna i społeczna 9

1) Profilaktyka kryminalna a) Niebieski tydzień Wspólna realizacja przez Policję i StraŜ programu Niebieski tydzień ma na celu podniesienie poziomu wiedzy i świadomości dzieci i młodzieŝy w zakresie zasad i metod bezpiecznego zachowania się, zagroŝeń występujących we współczesnym świecie, unikania ich oraz zminimalizowania ich negatywnych skutków. Systematyczne spotkania z uczniami szkół poświęcone bezpieczeństwu, patologiom społecznym i przestępczości nieletnich słuŝy równieŝ zwiększeniu zaufania młodzieŝy do Policji i StraŜy Miejskiej. Spotkania funkcjonariuszy Policji i StraŜy Miejskiej w ramach Niebieskiego tygodnia są przeznaczone dla dzieci i młodzieŝy w róŝnym wieku. Tematy zajęć profilaktycznych są dostosowany do poszczególnych grup. W skład Niebieskiego Tygodnia wchodzą równieŝ tematy, które były poruszane przez funkcjonariuszy StraŜy Miejskiej w ramach programu śyj bezpiecznie. W trakcie Niebieskiego tygodnia w bydgoskich szkołach będą realizowane prelekcje na następujące tematy: Lp. Nazwa prelekcji Grupa wiekowa Realizatorzy 1. śyj kolorowo i bajecznie, ale I i II klasa szkoły zdrowo i bezpiecznie podstawowej 2. Bezpieczeństwo dziecka I, II i III klasa szkoły podstawowej 3. Obcy niebezpieczny IV klasa szkoły podstawowej 4. Rysopis V klasa szkoły podstawowej 5. Przemoc wśród młodzieŝy VI klasa szkoły podstawowej 6. Odpowiedzialność prawna nieletnich lub Przestępczość i I klasa gimnazjum demoralizacja nieletnich konsekwencje prawne 7. Zakres uprawnień i obowiązków słuŝb powołanych do ścigania II klasa gimnazjum funkcjonariusze StraŜy Miejskiej i Policji funkcjonariusze StraŜy Miejskiej i Policji funkcjonariusze StraŜy Miejskiej i Policji funkcjonariusze StraŜy Miejskiej i Policji funkcjonariusze StraŜy Miejskiej i Policji funkcjonariusze StraŜy Miejskiej i Policji funkcjonariusze StraŜy Miejskiej i Policji 10

sprawców przestępstw i wykroczeń 8. Zapoznanie z uprawnieniami i obowiązkami osoby będącej ofiarą lub świadkiem przestępstwa 9. Zajęcia profilaktyczne w zakresie przeciwdziałania skutkom uzaleŝnień. III klasa gimnazjum Spotkania z młodzieŝą w róŝnych grupach wiekowych, z nauczycielami oraz z rodzicami funkcjonariusze StraŜy Miejskiej i Policji przygotowani funkcjonariusze StraŜy Miejskiej i Policji Harmonogram oraz Konspekty ww. zajęć profilaktycznych znajdują się w Części V Miejskiego Programu Prewencyjno-Profilaktycznego Bezpieczna Szkoła. Oprócz zaprezentowanych wyŝej tematów w trakcie Niebieskiego tygodnia mogą być prowadzone Debaty społeczne nt. m.in. przestępczości i demoralizacji nieletnich, bezpieczeństwa młodzieŝy, współczesnych zagroŝeń prowadzone przez funkcjonariuszy StraŜy Miejskiej i Policji. W spotkaniach będzie uczestniczyć przede wszystkim młodzieŝ szkolna, grono pedagogiczne oraz zaproszeni goście. Inne elementy, które będą realizowane w trakcie Niebieskiego tygodnia to m.in.: 1. Konkursy wiedzy z zakresu tematyki prezentowanej podczas prelekcji. 2. Zajęcia plastyczne, literacki, itp. na temat bezpieczeństwa dzieci i młodzieŝy. b) Niebieska skrzynka Skrzynki zostaną zainstalowane we wszystkich bydgoskich szkołach. Anonimowe przekazywanie przez uczniów informacji pozwoli na wczesne rozpoznawanie stanów zagroŝeń oraz na szybkie reagowanie oraz zastosowanie odpowiednich środków zaradczych. 2) Profilaktyka społeczna a) Rodzina, Szkoła, Środowisko Celem akcji będzie zapobieŝenie u podstaw najdrobniejszym przejawom patologii występujących wśród dzieci i młodzieŝy szkolnej. Najczęstszymi problemami występującymi wśród dzieci i młodzieŝy bydgoskich szkół są: przemoc w rodzinie, przemoc w szkole, agresja środowiska w którym przebywa młody człowiek, uzaleŝnienie od środków odurzających, alienacja. 11

PowyŜszy cel moŝna osiągnąć poprzez współpracę instytucji i organizacji mających ustawowy obowiązek do prowadzenia tego typu działalności utworzenie Szkolnych Grup Konsultacyjnych. Szkolne Grupy Konsultacyjne będą składać się z członków obligatoryjnych, jak i fakultatywnych. Członkowie obligatoryjni to: straŝnik miejski, pracownik socjalny, policjant, pedagog, kurator ds. nieletnich. Poza tym w skład SGK mogą wchodzić: przedstawiciele rodziców, dyrektorzy szkół, pracownicy poradni psychologiczno pedagogicznej, księŝa, katecheci, nauczyciele, przedstawiciele samorządu uczniowskiego oraz inne osoby posiadające niezbędną wiedzę do rozwiązywania zaistniałych problemów np. prawnicy, lekarze itp. Praca SGK będzie polegać m. in. na: zapoznaniu się z indywidualnym problemem dziecka, ocenie rozmiaru tego problemu, moŝliwości jego rozwiązania oraz wspólnym ustaleniu najlepszego rozwiązania dla dziecka. Taki schemat pracy SGK przyczynia się do: rozwiązywania indywidualnych problemów Ŝyciowych dzieci i młodzieŝy, diagnozowania sytuacji wychowawczej w poszczególnych klasach oraz całej szkole, konfrontacji informacji tzw. szkolnych z informacjami z zewnątrz i podjęcia własnych decyzji, prowadzenia działań uświadamiających rodziców, dzieci, młodzieŝy oraz nauczycieli dotyczących konkretnych trudności wychowawczych, poznania przyczyn, eliminacji skutków, inspiracji w uaktywnianiu twórczym dzieci i młodzieŝy. Udział w profilaktyce społecznej Rodzina, Szkoła, Środowisko powinien polegać na zaproponowaniu kaŝdej placówce oświatowej stworzenie SGK. Koordynacją oddziaływań wychowawczych SGK w poszczególnych referatach mogą zająć się Rady Programowe, w skład których naleŝy zaprosić przedstawicieli instytucji funkcjonujących na danym terenie: placówek oświatowych, StraŜy Miejskiej, Policji, Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, kuratorów ds. nieletnich, przedstawiciele poszczególnych Rad Osiedli. 12

3) Ścisła współpraca StraŜy Miejskiej oraz Policji z innymi organizacjami i instytucjami w celu podjęcia wspólnych działań zmierzających do zapewnienia bezpieczeństwa młodzieŝy. Potencjalnych partnerów naleŝy upatrywać w szczególności w następujących instytucjach: - Sąd Rodzinny, - Kuratorzy Sądowi ds. Nieletnich, - Policyjna Izba Dziecka, - Pogotowie Opiekuńcze, - Rady Osiedli, - MłodzieŜowe Domy Kultury, - Parafie, - Centrum Kultury Katolickiej Wiatrak - Bydgoski Ośrodek Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, - Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, - PCK - Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii, - MONAR. 4) Teczka Szkoły Informacje uzyskane w wyniku rozpoznania terenowego, osobowego oraz informacje dotyczące prowadzonej profilaktyki kryminalnej i społecznej naleŝy gromadzić w Teczce szkoły, której wzór stanowi załącznik nr 6. Zawartość Teczki uzupełniać naleŝy równieŝ kserokopiami notatek słuŝbowych i urzędowych dotyczących interwencji podejmowanych wokół placówki oświatowej oraz wobec nieletnich danej szkoły. Teczki szkół naleŝy prowadzić w Referatach Wydziału ds. Dzielnic StraŜy Miejskiej w Bydgoszczy i w Zespołach ds. Nieletnich, Patologii Społecznych i Prewencji Kryminalnej Sekcji Prewencji Komisariatów Policji w Bydgoszczy. 13

Zespoły specjalistyczne Referatów Wydziału ds. Dzielnic StraŜy Miejskiej i Zespoły ds. Nieletnich, Patologii Społecznych i Prewencji Kryminalnej Komisariatów Policji zobowiązane są do wspólnego przygotowywania analiz stanu zagroŝenia występujących w danej placówce oświatowej oraz w jej najbliŝszej okolicy. Opracowanie powinno zawierać zaplanowane przedsięwzięcia zmierzające do poprawy ładu i porządku na terenach przyszkolnych. Przedmiotowe analizy powinny być sporządzane raz na kwartał i zamieszczane w Teczkach szkół. 14

Część III Załączniki 15

Zakres czynności słuŝbowych dla patrolu specjalistycznego Załącznik nr 1 Pełniąc słuŝbę patrolową w okolicach bydgoskich placówek oświatowych w ramach Miejskiego Programu Prewencyjno-Profilaktycznego Bezpieczna Szkoła patrol specjalistyczny jest zobowiązany do podjęcia następujących czynności słuŝbowych: 1) Po dotarciu do rejonu szkoły dokonać rozpoznania najbliŝszej okolicy tj. parków, skwerów, przystanków MZK, pobliskich ulic, budynków, klatek schodowych, sklepów, itp. NaleŜy zwrócić szczególną uwagę na: - młodzieŝ, która zachowuje się hałaśliwie, zaczepia przechodniów, dokonuje aktów wandalizmu, itp. - młodzieŝ grupującą się w klatkach schodowych pobliskich bloków i dewastująca urządzenia uŝyteczności publicznej, - osoby spoŝywające lub próbujące spoŝywać alkohol w miejscach do tego niedozwolonych, - handlowców sprzedających wyroby tytoniowe i alkohol nieletnim, - osoby rozprowadzające i zaŝywające narkotyki, - osoby zaczepiające dzieci i młodzieŝ i nakłaniające ich do czynów nierządnych, - ekshibicjonistów, - inne sytuacje i zdarzenia mogące zakłócić ład i porządek w okolicach szkół. Przebieg rozpoznania opisać w notatniku słuŝbowym. 2) Następnie udać się do szkoły i nawiązać kontakt z dyrekcją szkoły oraz/lub pedagogiem szkolnym w celu: - uzyskania informacji o występujących w szkole i najbliŝszej okolicy zagroŝeniach, - wymiany informacji na temat uczniów sprawiających problemy wychowawcze, - poinformowanie o podjętych przez straŝników interwencjach wobec uczniów danej szkoły poza terenem placówki, - uzgodnienia zagadnień z zakresu profilaktyki kryminalnej i społecznej realizowanych przez StraŜ Miejską i Policję ( Niebieski tydzień, Rodzina, Szkoła, Środowisko ). Przebieg spotkań oraz poruszone tematy opisać w notatniku słuŝbowym. 3) Spotkać się z ochraniarzami szkoły (jeŝeli będą przydzieleni do danej placówki) i dokonać rozpytania na temat ogólnego stanu bezpieczeństwa. Uzyskane informacje zamieścić w notatniku słuŝbowym. 4) Przed opuszczeniem rejonu szkoły jeszcze raz dokonać opatrolowania najbliŝszej okolicy ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień zawartych w pkt. 1. Rezultat rozpoznania zamieścić w notatniku słuŝbowym. 5) Po zakończeniu słuŝby sporządzić stosowną dokumentację w Teczce szkoły. 16

Bydgoskie placówki oświatowe Załącznik nr 2 Referat Śródmieście Wydziału ds. Dzielnic Lp. Nazwa bazy placówki Nazwa szkoły oświatowej 1. Zespół Szkół Gimnazjum nr 50 Ogólnokształcących nr 6 VI Liceum Ogólnokształcące 2. Zespół Szkół Gimnazjum nr 51 Ogólnokształcących nr 7 VII Liceum Ogólnokształcące 3. Zespół Szkół nr 9 Gimnazjum nr 52 XI Liceum Ogólnokształcące Zespół Szkół nr 11 Szkoła Podstawowa nr 39 Gimnazjum nr 25 4. Zespół Szkół nr 13 Gimnazjum nr 11 Copernicanum Bydgoska Szkoła Realna 5. Zespół Szkół nr 15 Szkoła Podstawowa nr 15 Gimnazjum nr 10 6. Specjalny Ośrodek Gimnazjum nr 43 Specjalne Szkolno-Wychowawczy Liceum Ogólnokształcące dla dla dzieci i MłodzieŜy MłodzieŜy Słabowidzącej i Słabowidzącej i Niewidomej Niewidomej Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych Słabowidzących i Niewidomych 7. Szkoła Podstawowa nr 5 Adres, telefon Staszica 4 3270371 11 Listopada 4 3710058 Cicha 59 3413448 Fredry 3 3222978 Kopernika 1 3213260 Czerkaska 8 3412811 Krasińskiego 10 3221787 Kościuszki 37a 3210088 Gimnazjum nr 24 8. Zespół Szkół Gastronomicznych Konarskiego 5 3493861 9. Zespół Szkół Handlowych Kaliska 10 341140 10. Państwowy Zespół Szkół Muzycznych Libelta 7 Gdańska 71 11. Państwowe Liceum Sztuk Konarskiego 2 Plastycznych 10. Okręgowy Ośrodek Dokształcania Zawodowego Rajska 1 3277346 12. Centrum Kształcenia Ustawicznego nr 2 Sobieskiego 10 3222210 13. Szkolne Schronisko MłodzieŜowe Sowińskiego 5 3227570 14. Szkoła Podstawowa nr 2 Hetmańska 30 3222786 15. Szkoła Podstawowa nr 6 Poniatowskiego 12 3410153 16. Szkoła Podstawowa nr 20 Grabowa 4 3415496 17

17. Szkoła Podstawowa nr 36 Średnia 98 3223554 18. Szkoła Podstawowa nr 37 Gdańska 122 3225345 19. Szkoła Podstawowa nr 58 Gdańska 53a 3493274 20. Gimnazjum nr 28 śeglarska 67 3272006 22. I Liceum Ogólnokształcące Plac Wolności 9 3225808 23. Niepubliczna Szkoła Podstawowa nr Dwernickiego 10 1 24. I Prywatne Gimnazjum I Prywatne Liceum Ogólnokształcące 3414241 Jagiellońska 27 3493033 25. Pomorskie Gimnazjum Warmińskiego 3 3454012 Referat Błonie Wydziału ds. Dzielnic Lp. Nazwa bazy placówki Nazwa szkoły Adres, telefon oświatowej 1. Zespół Szkół Gimnazjum nr 47 Nowogrodzka 3 Ogólnokształcących nr 3 III Liceum Ogólnokształcące 3212660 2. Zespół Szkół Gimnazjum nr 48 Stawowa 39 Ogólnokształcących nr 4 IV Liceum Ogólnokształcące 3731465 3. Zespół Szkół nr 1 I Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych Nakielska 11 3731884 II Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych 4. Zespół Szkół nr 6 Szkoła Podstawowa nr 45 Przedszkole nr 7 Staroszkolna 12 3227434 5. Zespół Szkół nr 7 Szkoła Podstawowa nr 48 Gimnazjum nr 36 Waryńskiego 1 3731131 Liceum Ogólnokształcące dla Słabosłyszących 6. Zespół Szkół nr 8 Szkołą Podstawowa nr 18 Gimnazjum nr 33 Pijarów 4 3796901 Przedszkole nr 6 7. Zespół Szkół nr 12 Gimnazjum nr 35 Stawowa 41 3738878 8. Zespół Szkół nr 16 Szkoła Podstawowa nr 16 Gimnazjum nr 29 Koronowska 74 3277794 9. Zespół Szkół nr 22 Szkoła Podstawowa nr 34 Gimnazjum nr 30 Opławiec 157 3283200 10. Zespół Szkół nr 23 Szkoła Podstawowa nr 35 Gimnazjum nr 34 Nakielska 273 3796899 11. Zespół Szkół nr 24 Szkoła Podstawowa nr 40 Gimnazjum nr 31 Puszczykowa 11 3722170 18

12. Zespół Szkół nr 27 Szkoła Podstawowa nr 64 Gimnazjum nr 32 Sardynkowa 7 3724134 13. Zespół Szkół nr 29 Szkoła Podstawowa nr 13 Słoneczna 26 3407038 14. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Gimnazjum 51 Specjalne Graniczna 12 3223471 15. Zespół Szkół Mechanicznych nr 2 Słoneczna 19 3731239 16. Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 5 Specjalna Grunwaldzka 41 3223353 17. Centrum Kształcenia Ustawicznego nr 1 Słoneczna 19 3738226 18. Szkoła Podstawowa nr 10 Śląska 7 3225701 19. Szkoła Podstawowa nr 62 Stawowa 53 3732515 19. Bydgoskie Gimnazjum Społeczne II Społeczne Liceum Ogólnokształcące Pola 19 3738258 Referat Szwederowo Wydziału ds. Dzielnic Lp. Nazwa bazy placówki Nazwa szkoły Adres, telefon oświatowej 1. Zespół Szkół Gimnazjum nr 46 Nowodworska 13 Ogólnokształcących nr 2 II Liceum Ogólnokształcące 3731838 2. Zespół Szkół nr 14 Szkoła Podstawowa nr 14 Gimnazjum nr 37 Kcyńska 49 3731335 3. Zespół Szkół nr 25 Szkoła Podstawowa nr 47 Gimnazjum nr 26 Sportowe Czartoryskiego 18 3226212 4. Zespół Szkół nr 30 Specjalnych Szkoła Podstawowa nr 1 Specjalna Jesionowa 3a 3737775 5. Zespół Szkół Drzewnych Toruńska 44 3715803 6. Zespół Szkół Mechanicznych nr 1 X Liceum Ogólnokształcące Świętej Trójcy 37 3731651 7. Pogotowie Opiekuńcze Szkoła Podstawowa nr 55 Specjalna Gimnazjum nr 44 Specjalne Traugutta 5 3730468 8. Szkoła Podstawowa nr 8 Pl. Kościeleckich 8 3732583 9. Szkoła Podstawowa nr 11 Gimnazjum nr 22 Gen. J. H. Dąbrowskiego 8 3730302 10. Szkoła Podstawowa nr 21 Gimnazjum nr 20 Karpacka 30 3714956 11. Szkoła Podstawowa nr 30 Gimnazjum nr 23 Czackiego 8 3795771 12. Szkoła Podstawowa nr 41 Traugutta 12 3730554 19

13. Szkoła Podstawowa nr 56 Bośniacka 3 3712810 14. Szkoła Podstawowa nr 61 Krucza 5a 3732530 15. Szkoła Podstawowa nr 63 Goszczyńskiego 3 3405599 16. Gimnazjum nr 27 Kruszwicka 2 3731462 17. Policealne Studium Organizacji i Zarządzania Grodzka 18 3222058 18. Katolicka Szkoła Podstawowa Wojska Polskiego 7 3713111 Św. Trójcy (Filia) 3455279 Referat WyŜyny Wydziału ds. Dzielnic Lp. Nazwa bazy placówki Nazwa szkoły Adres, telefon oświatowej 1. Zespół Szkół Gimnazjum nr 49 Szarych Szeregów 4a Ogólnokształcących nr 5 V Liceum Ogólnokształcące 3612214 2. Zespół Szkół nr 4 Gimnazjum nr 17 IX Liceum Ogólnokształcące Nałkowskiej 9 3610885 3. Zespół Szkół nr 18 Szkoła Podstawowa nr 22 Gimnazjum nr 12 Hutnicza 89 3610391 4. Zespół Szkół nr 19 Szkoła Podstawowa nr 25 Gimnazjum nr 38 Siedleckiego 11 3711326 5. Zespół Szkół nr 26 Szkoła Podstawowa nr 60 Gimnazjum nr 15 Sportowe Glinki 117 3611025 6. Zespół Szkół Chemicznych Szkoła Chemiczna XIV Liceum Ogólnokształcące Łukasiewicza 3 3611008 7. Zespół Szkół OdzieŜowych Toruńska 272 3610202 8. Zespół Szkół Ogrodniczych Filmowa 1 3610230 9. Zespół Szkół SpoŜywczych Toruńska 174 3610839 10. Szkoła Podstawowa nr 26 Zacisze 16 3611114 11. Szkoła Podstawowa nr 28 Baczyńskiego 1 361214 12. Szkoła Podstawowa nr 38 Węgierska 11 3638918 13. Szkoła Podstawowa nr 46 Kombatantów 2 3610322 14. Szkoła Podstawowa nr 49 Gimnazjum nr 13 Baczyńskiego 5 3610251 15. Szkoła Podstawowa nr 57 Bohaterów Westerplatte 2 3611869 20

16. Gimnazjum nr 16 Bohaterów Kragujewca 10 3612502 17. Zespół Szkół Przyszłość Prywatne Liceum Ogólnokształcące Prywatne Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych Bohaterów Kragujewca 10 3612502 Referat Bartodzieje Wydziału ds. Dzielnic Lp. Nazwa bazy placówki oświatowej Nazwa szkoły 1. Zespół Szkół nr 2 Szkoła Podstawowa nr 59 XII Liceum Ogólnokształcące 2. Zespół Szkół nr 3 Szkoła Podstawowa nr 43 XIII Liceum Ogólnokształcące 3. Zespół Szkół nr 10 Szkoła Podstawowa nr 31 Gimnazjum nr 6 Sportowe 4. Zespół Szkół nr 17 Szkoła Podstawowa nr 19 Gimnazjum nr 7 5. Zespół Szkół nr 21 Szkoła Podstawowa nr 32 Gimnazjum nr 8 Sportowe 6. Zespół Szkół nr 31 Szkoła Podstawowa nr 23 Specjalna Specjalnych Gimnazjum nr 40 Specjalne 7. Zespół Szkół Szkoła Podstawowa nr 52 Specjalna Specjalnych dla Dzieci Gimnazjum nr 42 Specjalne Przewlekle Chorych 8. Zespół Szkół Medycznych 9. Zespół Szkół dla Szkoła dla Dorosłych Dorosłych Gimnazjum dla Dorosłych Adres, telefon Kijowska 7 3421296 Łowicka 45 3436185 Karłowicza 2 3413234 Kapliczna 7 3436701 Bałtycka 59 3427562 Fordońska 17 3420112 Swarzewska 10 3452817 VIII Liceum Ogólnokształcące Swarzewska 10 3420411 Wiślana 27 3299137 10. Zespół Szkół Budowlanych Pestalozziego 18 3410329 Gajowa 98 3424291 11. Zespół Szkół Ekonomicznych- Administracyjno 12. Zespół Szkół Elektronicznych Karłowicza 20 3414444 13. Zespół Szkół Samochodowych Powstańców Wlkp. 63 3423939 14. Szkoła Podstawowa nr 14 śmudzka 12 3424349 15. Gimnazjum nr 9 Gajowa 94 3423715 16. Bursa Szkół Medycznych Swarzewska 2 3421294 Polanka 9 3422965 17. Bursa Szkolnictwa Zawodowego Głowackiego 37 3424682 21

Referat Fordon Wydziału ds. Dzielnic Lp. Nazwa bazy placówki oświatowej Nazwa szkoły 1. Zespół Szkół nr 5 Gimnazjum nr 53 XV Liceum Ogólnokształcące 2. Zespół Szkół nr 20 Szkoła Podstawowa nr 27 Gimnazjum nr 1 3. Zespół Szkół nr 28 Szkoła Podstawowa nr 67 Gimnazjum nr 2 4. Ośrodek Szkolno- Szkoła Podstawowa Specjalna dla Wychowawczy dla Dzieci i MłodzieŜy Słabosłyszącej i Dzieci i MłodzieŜy Niesłyszącej Słabosłyszącej i Gimnazjum nr 45 Specjalne Niesłyszącej Adres, telefon Gen. Berlinga 13 3436667 Sielska 34 3439397 Kromera 11 3443838 Akademicka 3 3431583 5. Zespół Szkół OdzieŜowych Fordońska 432 3439388 6. Szkoła Podstawowa nr 4 Wyzwolenia nr 4 3439339 7. Szkoła Podstawowa nr 9 Tatrzańska 21 3442479 8. Szkoła Podstawowa nr 29 Gawędy 5 3430550 9. Szkoła Podstawowa nr 65 Duracza 7 3430966 10. Szkoła Podstawowa nr 66 Gen. Berlinga 3 3443585 11. Gimnazjum nr 5 Gen. Berlinga 17 3430121 12. Towarzystwo Salezjańskie Szkoła Podstawowa Towarzystwa Salezjańskiego Gimnazjum Towarzystwa Salezjańskiego Liceum Ogólnokształcące Towarzystwa Salezjańskiego Salezjańska 1 3437555 3463328 3463529 22

Załącznik nr 3 Zestawienie tygodniowe za okres... Nazwa placówki oświatowej:... Imię i nazwisko pracownika ochrony:... Ogólna liczba podjętych interwencji Razem W tym: Ilość Uwagi Polecenia opuszczenia terenu szkoły przez osoby postronne Zakłócanie ładu i porządku Palenie tytoniu SpoŜywanie alkoholu Bójki i pobicia Wymuszenia Niszczenie mienia i akty wandalizmu Odurzanie się narkotykami Czyny nieobyczajne Zabezpieczenie imprez szkolnych Inne: 23

WaŜniejsze interwencje podjęte w okresie sprawozdawczym (data, krótki opis sprawy, sposób zakończenia interwencji).................. Inne..................... 24

Załącznik nr 4 StraŜ Miejska w Bydgoszczy Ul. Leśna 12... 85-676 Bydgoszcz (pieczęć placówki oświatowej) tel. 5858748, 5858749 fax. 5858771 ZGŁOSZENIE IMPREZY 1. Nazwa i adres placówki oświatowej... 2. Rodzaj imprezy... 3. Data organizacji imprezy... 4. Godziny rozpoczęcia i zakończenia imprezy... 5. Orientacyjny wiek uczniów (klasa)... 6. Orientacyjna ilość uczestników imprezy... 7. Nazwisko osoby odpowiedzialnej za imprezę... 8. Nazwiska pozostałych nauczycieli opiekunów uczestniczących w imprezie......... 9. Uwagi............ (podpis Dyrektora Szkoły) Prosimy o przesłanie ZGŁOSZENIA IMPREZY z 7-dniowym wyprzedzeniem

Załącznik nr 5 ZGŁOSZENIE ZABEZPIECZENIA IMPREZY SZKOLNEJ SŁUśBIE DYśURNEJ Data i godzina zabezpieczenia Miejsce imprezy Rodzaj imprezy Orientacyjny wiek uczestników Orientacyjna ilość uczestników Dowódca zabezpieczenia imprezy Skład patrolu(ów) i kryptonim(y) Forma zabezpieczenia oraz wyznaczone zadania Uwagi............ (podpis Kierownika Referatu)

Załącznik nr 6 Teczka Szkoły Zawartość Teczki : 1. Informacje podstawowe - Rodzaj szkoły - Adres placówki oświatowej wraz z numerem telefonu - Imię i nazwisko dyrektora - Imię i nazwisko zastępcy dyrektora - Imię i nazwisko pedagoga 2. Informacje zebrane w wyniku rozpoznania terenowego, osobowego oraz informacje dotyczące prowadzonej profilaktyki kryminalnej i społecznej. (zebrane w poniŝszym formularzu) Imię, nazwisko oraz nr słuŝb. funkcjonariusza Data i godzina podjętych działań Podjęte działania profilaktyczno-prewencyjne Uwagi 3. Kserokopie notatek słuŝbowych i urzędowych dotyczących podejmowania interwencji w okolicach przyszkolnych oraz wobec uczniów szkoły.

Dyslokacja pracowników ochrony szkoły w ramach projektu Młodzi dla Szkoły na okres od 1 września 2003r do 15 stycznia 2004r Załącznik nr 7 Lp. Placówka Oświatowa Adres Nazwisko ochroniarza 1. Zespół Szkół Handlowych Ul. Kaliska 10 Marcin Weleziński 2. Zespół Szkół nr 13 COPERNICANUM (Gimnazjum nr 11, Bydgoska Szkołą Realna) Ul. Kopernika 1 Marek Wojnarski 3. Zespół Szkół nr 11 (Szkoła Podstawowa nr 39, Gimnazjum nr 25) Ul. Fredry 3 Michał Białowąs 4. I Liceum Ogólnokształcące Plac Wolności 9 Krzysztof Czerwiński 5. Szkoła Podstawowa nr 5 Ul. Kościuszki 37a Grzegorz Matuszczak Gimnazjum nr 24 6. Zespół Szkół nr 9 (Gimnazjum nr 52, XI Liceum Ogólnokształcące) Ul. Cicha 59 Jarosław Adamowski 7. Zespół Szkół Gastronomicznych Ul. Konarskiego 5 Marcin Lewandowski 8. Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 6 (Gimnazjum nr 50, VI Liceum Ogólnokształcące) Ul. Staszica 4 Rafał Kurdelski 9. Gimnazjum nr 27 Ul. Kruszwicka 2 Dawid Lewandowski 10. Zespół Szkół Mechanicznych nr 1 Ul. Świętej Trójcy 37 Jakub Michalski 11. Zespół Szkół nr 25 Ul. Czartoryskiego 18 Piotr Burdajewicz (Szkoła Podstawowa nr 47, Gimnazjum nr 26 Sportowe) 12. Zespół Szkół Ogólnokształcących Ul. Nowogrodzka 3 Zbigniew Głowacki nr 3 (Gimnazjum nr 47, III Liceum Ogólnokształcące) 13. Specjalny Ośrodek Szkolno- Ul. Graniczna 12 Maciej Tomaszewski Wychowawczy (Gimnazjum nr 51 Specjalne) 14. Zespół Szkół Budowlanych Ul. Pestalozziego 18 Przemysław Berendt 15. Zespół Szkół Elektrycznych Ul. Karłowicza 20 Tomasz Ordon 16. Zespół Szkół Medycznych Ul. Swarzewska 10 Dawid Jabłoński 17. Zespół Szkół nr 4 Ul. Nałkowskiej 9 Leszek Józefowicz (Gimnazjum nr 17, IX Liceum Ogólnokształcące) 18. Szkoła Podstawowa nr 49 Ul. Baczyńskiego 5 Zbigniew Marciniak Gimnazjum nr 13 19. Zespół Szkół SpoŜywczych Ul. Toruńska 174 Mariusz Borkowski 28

Część IV Wyciąg z przepisów prawnych dotyczących nieletnich 29

1. Odpowiedzialność prawna osób nieletnich. 1) W rozumieniu prawa karnego i prawa wykroczeń pełnoletnią jest osoba, która ukończyła 17 rok Ŝycia. (art. 10 ust. 1 Kodeksu karnego 1, art. 8 Kodeksu wykroczeń 2 ). Oznacza, to iŝ uczniowie, którzy ukończyli 17 rok Ŝycia ponoszą pełną odpowiedzialność za popełnione przestępstwa lub wykroczenia. (Prawo karne przewiduje w określonych przypadkach moŝliwości łagodniejszego karania takich osób, a nawet zastosowania środków przewidzianych dla nieletnich). Dodatkowo ustawodawca przewidział katalog przestępstw za które mogą ponosić odpowiedzialność na zasadach kodeksu karnego nieletni po ukończeniu 15 lat, jeŝeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają. Są to następujące przestępstwa : 1) zamach na Ŝycie Prezydenta RP (art. 134 kk), 2) zabójstwo (art. 148 1, 2 lub 3 kk), 3) cięŝki uszczerbek na zdrowiu (art. 156 1 lub 3 kk), 4) sprowadzenie katastrofy (art. 163 1 lub 3 kk), 5) uprowadzenie statku wodnego lub powietrznego (art. 166 kk)), 6) sprowadzenie katastrofy komunikacyjnej (art. 173 1 lub 3 kk), 7) gwałt zbiorowy lub ze szczególnym okrucieństwem (art. 197 3 kk), 8) przetrzymywanie zakładnika (art. 252 1 lub 2 kk), 9) rozbój (art. 280 kk). 2) Poza wyŝej wskazanymi przestępstwami do ukończenia 17 roku Ŝycia małoletni ponoszą odpowiedzialność za popełnienie przestępstwa lub wykroczenia przewidzianą w przepisach ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich 3. Zgodnie z ww. ustawą odpowiedzialność za czyny karalne ponoszą małoletni pomiędzy 13 a 17 rokiem Ŝycia. Czynami karalnymi są: przestępstwa, przestępstwa karne skarbowe oraz następujące wykroczenia : 1) zakłócanie spokoju, porządku publicznego lub spoczynku nocnego (art. 51 kw), 2) niszczenie znaków umieszczonych przez organ państwowy (art. 69 kw), 3) uszkodzenie znaku ostrzegającego o niebezpieczeństwie (art. 74 kw), 4) obrzucanie pojazdu (art. 76 kw), 5) samowolna zmiana znaku (art. 85 kw), 6) prowadzenie pojazdu po uŝyciu alkoholu (art. 87 kw), 7) kradzieŝ i przywłaszczenie (art. 119 kw), 8) paserstwo (art. 122 kw), 9) niszczenie mienia (art. 124 kw), 10) spekulacja biletami (art. 133 kw), 11) utrudnianie korzystania z urządzeń przeznaczonych do uŝytku publicznego (art. 143 kw), 3) Zgodnie z art. 4 2 u.p.n. kaŝdy, dowiedziawszy się o popełnieniu czynu karalnego (przestępstwa, przestępstwa skarbowego, ww. wykroczeń) ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję. Na instytucje państwowe i organizacje społeczne, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego ściganego z urzędu ustawa nakłada obowiązek niezwłocznego zawiadomienia sądu 1 Dz. U. nr 88 poz. 553 ze zm. 2 Dz. U. nr 12 poz. 114 ze zm. 3 Dz. U. nr 11 poz. 109 tekst jednolity z 2002r 30

rodzinnego lub Policji oraz przedsięwzięcia czynności nie cierpiących zwłoki, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu 4) W zakresie zwalczania i zapobiegania demoralizacji nieletnich u.p.n. stosuje się do osób, które nie ukończyły 18 roku Ŝycia. Art. 4 1 u.p.n. mówi o zachowaniu nieletniego wskazującym na jego demoralizację, wskazując przy tym przykładowe zachowania potwierdzające demoralizację, wymieniając wśród nich : naruszanie zasad współŝycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, uŝywanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych. Popełnienie innego wykroczenia spoza wymienionego wcześniej katalogu, oraz popełnienie czynu karalnego przez osobę poniŝej 13 roku Ŝycia, moŝe być traktowane jako przejaw demoralizacji nieletniego. Przepis ten jako jeden ze sposobów reakcji na demoralizację małoletniego wymienia zawiadomienie o tym fakcie rodziców lub opiekuna nieletniego, szkoły, sądu rodzinnego, Policji lub innego właściwego organu 5) Oprócz odpowiedzialności karnej moŝliwa jest równieŝ odpowiedzialność cywilnoprawna w zakresie wyrządzonej szkody. Przed ukończeniem 13 roku Ŝycia małoletni nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę. Pomiędzy 13 a 18 rokiem Ŝycia odpowiedzialność małoletniego zaleŝy od moŝliwości przypisania mu winy stopnia jego rozwoju oraz okoliczności konkretnej sprawy. Ponadto odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez osoby małoletnie mogą ponosić podmioty, które z mocy ustawy lub umowy są zobowiązane do nadzoru nad nimi. Po ukończeniu 18 roku Ŝycia uczniowie ponoszą odpowiedzialność cywilnoprawną na zasadach ogólnych. 31

2. Uprawnienia dyrektora szkoły, rady pedagogicznej i nauczycieli w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego na terenie szkoły Kwestię bezpieczeństwa i porządku na terenie szkół reguluje kilka aktów normatywnych. Zagadnienie to powinny regulować teŝ statuty tworzone przez same szkoły. śaden z aktów prawnych nie omawia jednak w sposób szczegółowy zasad działań dyrektora szkoły, rady pedagogicznej i nauczycieli w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego na terenie szkoły. 1) Zagadnienia dotyczące zapewnienia bezpieczeństwa uczniów reguluje przede wszystkim rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach 4. Rozporządzenie nie omawia zasad zapewnienia bezpieczeństwa przez nauczycieli i dyrekcje szkół, jednak w sposób ogólny zadaniem tym obarcza dyrektora szkoły. Stwierdza: Dyrektor zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki pobytu w szkole lub placówce, a takŝe bezpieczne i higieniczne warunki uczestnictwa w zajęciach organizowanych przez szkołę lub placówkę poza obiektami naleŝącymi do tych jednostek. Z przepisu tego wynika, Ŝe w szkole powinny być opracowane takie przepisy wewnętrzne (regulaminy, programy, zakresy obowiązków), które będą funkcjonowały na terenie obiektu. NaleŜy zwrócić uwagę równieŝ na przepisy regulujące w szczegółach zasady bezpieczeństwa: - Niedopuszczalne jest prowadzenie jakichkolwiek zajęć bez nadzoru upowaŝnionej do tego osoby; - Przerwy w zajęciach uczniowie spędzają pod nadzorem nauczyciela; - Miejsca pracy oraz pomieszczenia, do których jest wzbroniony dostęp osobom nieuprawnionym, są odpowiednio oznakowane i zabezpieczone przed swobodnym do nich dostępem. 2) Podstawowe normy regulujące zasady funkcjonowania oświaty w Polsce zawiera ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty 5. W myśl ustawy dyrektor szkoły m.in.: - kieruje działalnością szkoły lub placówki reprezentuje ją na zewnątrz, - sprawuje nadzór pedagogiczny, z zastrzeŝeniem niektórych wyjątków, - sprawuje opiekę nad uczniami oraz stwarza warunki harmonijnego rozwoju psychofizycznego poprzez aktywne działania prozdrowotne. Dyrektor szkoły lub placówki moŝe, w drodze decyzji, skreślić ucznia z listy uczniów w przypadkach określonych w statucie szkoły lub placówki. Skreślenie następuje na podstawie uchwały rady pedagogicznej, po zasięgnięciu opinii samorządu uczniowskiego. Dyrektor szkoły lub placówki w wykonywaniu swoich zadań współpracuje z radą szkoły lub placówki, radą pedagogiczną, rodzicami i samorządem uczniowskim. Ustawa nie reguluje kwestii zadań rady pedagogicznej i nauczycieli w zakresie bezpieczeństwa i porządku w szkole. Rada pedagogiczna przygotowuje jedynie projekt statutu szkoły lub placówki albo jego zmian i przedstawia do uchwalenia radzie szkoły lub placówki. Istotną funkcję w zakresie porządku na terenie szkoły moŝe spełniać rada rodziców, która ma prawo występować do rady szkoły lub placówki, rady pedagogicznej i dyrektora szkoły z wnioskami i opiniami dotyczącymi wszystkich spraw szkoły. 4 Dz. U. Nr 6, poz. 69 z 2003r. 5 Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 z późn. zm. 32

3) Istotne zagadnienia dotyczące pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniom reguluje rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach 6. Pomoc taka polega m.in. na podejmowaniu działań wychowawczych i profilaktycznych wynikających z programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki. Jest ona organizowana np. w formie zajęć socjoterapeutycznych. Zajęcia socjoterapeutyczne oraz inne zajęcia o charakterze terapeutycznym organizuje się dla uczniów z dysfunkcjami i zaburzeniami utrudniającymi funkcjonowanie społeczne. Natomiast zajęcia psychoedukacyjne organizuje się w celu wspomagania wychowawczej funkcji rodziny, zapobiegania zachowaniom dysfunkcyjnym uczniów oraz wspierania ich rozwoju. Profilaktykę społeczną mogą realizować nauczyciele posiadający odpowiednie przygotowanie, pedagodzy i psycholog szkolny. NaleŜy zaznaczyć, Ŝe pomoc psychologiczno-pedagogiczną organizuje dyrektor szkoły. 4) Zagadnienia dotyczące szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieŝy zagroŝonych uzaleŝnieniem reguluje rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. 7 W myśl rozporządzenia szkoły rozwijają działania wychowawcze wśród dzieci i młodzieŝy zagroŝonych narkomanią. Za organizację działań wychowawczych i zapobiegawczych wśród dzieci i młodzieŝy zagroŝonych uzaleŝnieniem oraz przygotowanie nauczycieli do tych zadań odpowiada dyrektor szkoły lub placówki. Ponadto organy prowadzące szkoły wspierają realizację takich działań, w szczególności w zakresie informowania o narkomanii i jej skutkach. Szkoły powinny takŝe współdziałać z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, poradniami zdrowia psychicznego i innymi specjalistami. 5) Dokumentem wewnątrzszkolnym, który powinien regulować przedmiotowe kwestie jest statut szkoły. Jest to dokument dotyczący organizacji i funkcjonowania placówki. Określa m.in. poziom wykształcenia, jaki szkoła zapewnia absolwentom, cele i zadania pracy dydaktyczno-wychowawczej, zakres kompetencji organów funkcjonujących w szkole, zadania nauczycieli oraz innych pracowników, a takŝe prawa i obowiązki uczniów. Statut uchwala rada szkoły na podstawie projektu przygotowanego przez radę pedagogiczną. W statucie określone zostają m.in. - cele i zadania szkoły wynikające z przepisów prawa oraz uwzględniające program wychowawczy szkoły i program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, - sposób wykonywania zadań szkoły, z uwzględnieniem optymalnych warunków rozwoju ucznia i zasad bezpieczeństwa, Statut powinien określać szczegółowe kompetencje dyrektora i rady pedagogicznej. 6 Dz. U. nr 11 poz. 114 7 Dz. U. z 2003 r. Nr 26, poz. 225 i 226. 33

Dz.U.02.11.109 2002.05.17 sprost. Dz.U.02.58.542 ogólne 2004.01.01 zm. Dz.U.03.137.1304 art. 3 zm. Dz.U.03.223.2217 art. 39 2005.10.07 zm. Dz.U.05.169.1413 art. 3 2007.01.01 zm. Dz.U.06.220.1600 art. 7 USTAWA z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich. (tekst jednolity) W dąŝeniu do przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich i stwarzania warunków powrotu do normalnego Ŝycia nieletnim, którzy popadli w konflikt z prawem bądź z zasadami współŝycia społecznego, oraz w dąŝeniu do umacniania funkcji opiekuńczo-wychowawczej i poczucia odpowiedzialności rodzin za wychowanie nieletnich na świadomych swych obowiązków członków społeczeństwa stanowi się, co następuje: DZIAŁ I Przepisy ogólne Art. 1. 1. Przepisy ustawy stosuje się w zakresie: 1) zapobiegania i zwalczania demoralizacji - w stosunku do osób, które nie ukończyły lat 18, 2) postępowania w sprawach o czyny karalne - w stosunku do osób, które dopuściły się takiego czynu po ukończeniu lat 13, ale nie ukończyły lat 17, 3) wykonywania środków wychowawczych lub poprawczych - w stosunku do osób, względem których środki te zostały orzeczone, nie dłuŝej jednak niŝ do ukończenia przez te osoby lat 21. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o: 1) "nieletnich" - rozumie się przez to osoby, o których mowa w 1, 2) "czynie karalnym" - rozumie się przez to czyn zabroniony przez ustawę jako: a) przestępstwo lub przestępstwo skarbowe albo b) wykroczenie określone w art. 51, 62 (1), 69, 74, 76, 85, 87, 119, 122, 124, 133 lub 143 Kodeksu wykroczeń. Art. 2. Przewidziane w ustawie działania podejmuje się w wypadkach, gdy nieletni wykazuje przejawy demoralizacji lub dopuści się czynu karalnego. Art. 3. 1. W sprawie nieletniego naleŝy kierować się przede wszystkim jego dobrem, dąŝąc do osiągnięcia korzystnych zmian w osobowości i zachowaniu się nieletniego oraz zmierzając w miarę potrzeby do prawidłowego spełniania przez rodziców lub opiekuna ich obowiązków wobec nieletniego, uwzględniając przy tym interes społeczny. 2. W postępowaniu z nieletnim bierze się pod uwagę osobowość nieletniego, a w szczególności wiek, stan zdrowia, stopień rozwoju psychicznego i fizycznego, cechy charakteru, a takŝe zachowanie się oraz przyczyny i stopień demoralizacji, charakter środowiska oraz warunki wychowania nieletniego. Art. 3a. 1. W kaŝdym stadium postępowania sąd rodzinny moŝe, z inicjatywy lub za zgodą pokrzywdzonego i nieletniego, skierować sprawę do instytucji lub osoby godnej zaufania w celu przeprowadzenia postępowania mediacyjnego. 2. Instytucja lub osoba godna zaufania sporządza, po przeprowadzeniu postępowania mediacyjnego, sprawozdanie z jego przebiegu i wyników, które sąd rodzinny bierze pod uwagę, orzekając w sprawie nieletniego. 3. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb przeprowadzania mediacji, regulując zwłaszcza warunki, jakim powinny odpowiadać instytucje i osoby uprawnione do jej przeprowadzania, sposób rejestracji tych instytucji i osób oraz szkolenia mediatorów, zakres i warunki udostępniania im akt sprawy, formę i zakres sprawozdania z przebiegu i wyników

postępowania mediacyjnego, mając na względzie wychowawczą rolę postępowania mediacyjnego, interes pokrzywdzonego, dobrowolność i poufność mediacji oraz fachowość i bezstronność mediatora. akty wykonawcze z Dz.U. i M.P. Art. 4. 1. KaŜdy, kto stwierdzi istnienie okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego, w szczególności naruszanie zasad współŝycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, uŝywanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych, ma społeczny obowiązek odpowiedniego przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym rodziców lub opiekuna nieletniego, szkoły, sądu rodzinnego, Policji lub innego właściwego organu. 2. KaŜdy, dowiedziawszy się o popełnieniu czynu karalnego przez nieletniego, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję. 3. Instytucje państwowe i organizacje społeczne, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję oraz przedsięwziąć czynności niecierpiące zwłoki, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu. Art. 4a. Podmioty współdziałające z sądem rodzinnym, a w szczególności: instytucje państwowe, społeczne lub jednostki samorządowe oraz osoby godne zaufania, w zakresie swego działania, udzielają na Ŝądanie sądu rodzinnego informacji niezbędnych w toku postępowania. DZIAŁ II Środki zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich Art. 5. Wobec nieletniego mogą być stosowane środki wychowawcze oraz środek poprawczy w postaci umieszczenia w zakładzie poprawczym; kara moŝe być orzeczona tylko w wypadkach prawem przewidzianych, jeŝeli inne środki nie są w stanie zapewnić resocjalizacji nieletniego. Art. 6. Wobec nieletnich sąd rodzinny moŝe: 1) udzielić upomnienia, 2) zobowiązać do określonego postępowania, a zwłaszcza do naprawienia wyrządzonej szkody, do wykonania określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego lub społeczności lokalnej, do przeproszenia pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do uczestniczenia w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo do zaniechania uŝywania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzania się w stan odurzenia, 3) ustanowić nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna, 4) ustanowić nadzór organizacji młodzieŝowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby godnej zaufania - udzielających poręczenia za nieletniego, 5) zastosować nadzór kuratora, 6) skierować do ośrodka kuratorskiego, a takŝe do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą organizacją lub instytucją, 7) orzec zakaz prowadzenia pojazdów, 8) orzec przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego, 9) (2) orzec umieszczenie w rodzinie zastępczej, w młodzieŝowym ośrodku wychowawczym, w młodzieŝowym ośrodku socjoterapii albo w ośrodku szkolno-wychowawczym, 10) orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym, 11) zastosować inne środki zastrzeŝone w niniejszej ustawie do właściwości sądu rodzinnego, jak równieŝ zastosować środki przewidziane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Art. 7. 1. Sąd rodzinny moŝe: 1) zobowiązać rodziców lub opiekuna do poprawy warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego, a takŝe do ścisłej współpracy ze szkołą, do której nieletni uczęszcza, poradnią psychologiczno-pedagogiczną lub inną poradnią specjalistyczną, zakładem pracy, w którym jest zatrudniony, oraz lekarzem lub zakładem leczniczym, 35

2) zobowiązać rodziców lub opiekuna do naprawienia w całości lub w części szkody wyrządzonej przez nieletniego. 3) (skreślony). 2. Sąd moŝe zwrócić się do właściwych instytucji państwowych lub społecznych oraz jednostek samorządowych o udzielenie niezbędnej pomocy w poprawie warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego. Art. 8. 1. W wypadku gdy rodzice lub opiekun nieletniego uchylają się od wykonania obowiązków nałoŝonych na nich przez sąd rodzinny, sąd ten moŝe wymierzyć im karę pienięŝną w wysokości od 50 do 1.500 złotych. 2. Sąd uchyla karę pienięŝną w całości lub w części, jeŝeli osoba ukarana w ciągu 14 dni usprawiedliwi swoje zachowanie lub przystąpi do wykonywania nałoŝonych obowiązków. Art. 9. 1. W sprawie wymierzenia kary pienięŝnej, o której mowa w art. 8 1, orzeka sąd rodzinny z urzędu, a w sprawie uchylenia tej kary - takŝe na wniosek osoby ukaranej, stosując odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. 2. Postanowienie sądu w przedmiocie wymierzenia kary pienięŝnej powinno być wydane po wysłuchaniu osoby, której ma ono dotyczyć, chyba Ŝe osoba ta bez usprawiedliwienia nie stawiła się na wezwanie. Art. 10. Sąd rodzinny moŝe orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym nieletniego, który dopuścił się czynu karalnego, o którym mowa w art. 1 2 pkt 2 lit. a), jeŝeli przemawiają za tym wysoki stopień demoralizacji nieletniego oraz okoliczności i charakter czynu, zwłaszcza gdy inne środki wychowawcze okazały się nieskuteczne lub nie rokują resocjalizacji nieletniego. Art. 11. 1. Umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym moŝna warunkowo zawiesić, jeŝeli właściwości i warunki osobiste oraz środowiskowe sprawcy, jak równieŝ okoliczności i charakter jego czynu uzasadniają przypuszczenie, Ŝe pomimo niewykonania środka poprawczego cele wychowawcze zostaną osiągnięte. 2. Warunkowe zawieszenie następuje na okres próby, który wynosi od roku do lat 3; w okresie próby sąd stosuje do nieletniego środki wychowawcze. 3. JeŜeli w okresie próby zachowanie nieletniego wskazuje na dalszą demoralizację albo jeŝeli nieletni uchyla się od wykonywania nałoŝonych na niego obowiązków lub od nadzoru, sąd rodzinny moŝe odwołać warunkowe zawieszenie i zarządzić umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym. W razie popełnienia przez nieletniego czynu karalnego określonego w art. 134, art. 148 1, 2 lub 3, art. 156 1 lub 3, art. 163 1 lub 3, art. 166, art. 173 1 lub 3, art. 197 3, art. 252 1 lub 2 oraz w art. 280 Kodeksu karnego i braku podstaw do rozpoznawania sprawy przez sąd właściwy według przepisów Kodeksu postępowania karnego, sąd rodzinny odwołuje warunkowe zawieszenie i zarządza umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym. 4. JeŜeli w okresie próby i w ciągu dalszych 3 miesięcy odwołanie warunkowego zawieszenia nie nastąpiło, orzeczenie o umieszczeniu w zakładzie poprawczym z mocy prawa uwaŝa się za niebyłe. Art. 12. (3) W razie stwierdzenia u nieletniego upośledzenia umysłowego, choroby psychicznej lub innego zakłócenia czynności psychicznych bądź nałogowego uŝywania alkoholu albo innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, sąd rodzinny moŝe orzec umieszczenie nieletniego w szpitalu psychiatrycznym lub innym odpowiednim zakładzie leczniczym. JeŜeli zachodzi potrzeba zapewnienia nieletniemu jedynie opieki wychowawczej, sąd moŝe orzec umieszczenie go w młodzieŝowym ośrodku wychowawczym lub w młodzieŝowym ośrodku socjoterapii, a w przypadku gdy nieletni jest upośledzony umysłowo w stopniu głębokim i wymaga jedynie opieki - w domu pomocy społecznej. Art. 13. JeŜeli wobec nieletniego, który dopuścił się czynu karalnego, o którym mowa w art. 1 2 pkt 2 lit. a), ale w chwili orzekania ukończył lat 18, zachodzą podstawy do orzeczenia umieszczenia w zakładzie poprawczym - sąd rodzinny moŝe wymierzyć karę, gdy uzna, Ŝe stosowanie środków poprawczych nie byłoby juŝ celowe. Wydając wyrok skazujący sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary. 36