ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRAWNA, ALGORYTM CZYNNOŚCI W PRZYPADKU UJAWNIENIA CZYNU KARALNEGO LUB PRZEJAWU DEMORALIZACJI. KOMENDA WOJEWÓDZKA POLICJI w POZNANIU

Transkrypt

1 ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRAWNA, ALGORYTM CZYNNOŚCI W PRZYPADKU UJAWNIENIA CZYNU KARALNEGO LUB PRZEJAWU DEMORALIZACJI

2 PODSTAWA PRAWNA Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich Art. 1 1 przepisy ustawy stosuje się w zakresie: 1. Zapobiegania i zwalczania demoralizacji w stosunku do osób, które nie ukończyły lat 18, 2. postępowania w sprawach o czyny karalne, w stosunku do osób, które dopuściły się takiego czynu po ukończeniu 13 lat, ale nie ukończyły lat 17, 3. Wykonywania środków wychowawczych lub poprawczych w stosunku do osób, względem których środki te zostały orzeczone, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez te osoby lat 21.

3 POJĘCIE MAŁOLETNIEGO art i art. 15 Kodeksu Cywilnego: 1. Małoletnim jest osoba, która nie ukończyła 18 lat. 2. Osoba, która nie ukończyła 13 lat nie posiada zdolności do czynności prawnych. 3. Małoletni, po ukończeniu 13 lat a przed ukończeniem lat 18 posiada ograniczoną zdolność do czynności prawnej.

4 INNE WYBRANE PRZEPISY PRAWNE STOSOWANE W SPRAWACH MAŁOLETNICH I NIELETNICH Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniami.

5 WIEK NIELETNIEGO, A ODPOWIEDZIALNOŚĆ (Art Kodeksu Karnego) Na zasadach określonych w kodeksie karnym odpowiada ten kto ukończył 17 lat. Nieletni po ukończeniu lat 15 który dopuszcza się czynu zabronionego (zbrodnia lub przestępstwo ze szczególnym okrucieństwem) może odpowiadać na zasadach kodeksu karnego (jak osoba dorosła) jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju nieletniego, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają oraz jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne; Wobec nieletniego popełniającego występek po ukończeniu 17 lat, lecz przed ukończeniem 18 lat, sąd rodzinny zamiast kary stosuje środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich - jeżeli okoliczności sprawy i oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają.

6 CZYN KARALNY art. 1 2 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich stwierdza, że: CZYN KARALNY rozumiany jest jako przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, wykroczenie określone w: - 50a KW - posiadanie w miejscu publicznym noża, maczety lub innego podobnego przedmiotu w okolicznościach wskazujących na zamiar użycia go w celu popełnienia przestępstwa (wszedł w życie z dniem roku) - 51 KW - zakłócanie wybrykami porządku publicznego, - 69 KW - niszczenie znaku (plomba, kartka z pieczęcią) - 74 KW - uszkodzenie znaku inf. o grożącym niebezpieczeństwie - 76 KW - rzucanie w pojazd będący w ruchu - 85 KW - samowolna zmiana znaków lub sygnałów drogowych - 87 KW - kierowanie pojazdem po użyciu alkoholu KW - kradzież lub przywłaszczenie KW - paserstwo KW - niszczenie mienia KW - spekulacja biletami wstępu KW - utrudnianie korzystania z urządzeń

7 OBOWIĄZEK PRAWNY ZAWIADAMIANIA Ustawa z dnia r. o postępowaniu w sprawach nieletnich Art. 4 3 Instytucje państwowe i organizacje społeczne, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić tym sąd rodzinny lub Policję oraz przedsięwziąć czynności nie cierpiące zwłoki, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu.

8 OBOWIĄZEK ZAWIADOMIENIA O PRZESTĘPSTWIE Kodeks Postępowania Karnego (KPK) Art Każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję.

9 DEMORALIZACJA SZCZEGÓLNIE INTENSYWNA I WZGLĘDNIE TRWAŁA POSTAĆ NIEPRZYSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO MOŻE BYĆ POSTRZEGANA JAKO: STAN PROCES w jakim znajduje się osoba odchodzenia od obowiązujących w społeczeństwie wartości moralnych

10 DEMORALIZACJA WG ART. 4 1 UPN TO W SZCZEGÓLNOŚCI: - popełnienie czynu zabronionego, - systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, - używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, - uprawianie nierządu, - włóczęgostwo, - udział w grupach przestępczych. - naruszanie zasad współżycia społecznego,

11 Każdy, kto stwierdzi istnienie okoliczności świadczących o DEMORALIZACJI NIELETNIEGO ( ) ma społeczny obowiązek odpowiedniego przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym rodziców lub opiekuna nieletniego, szkoły, sądu rodzinnego, Policji lub innego właściwego organu. W przypadku popełnienia przez nieletniego czynu karalnego każdy ma społeczny obowiązek zawiadomienia o tym sąd rodzinny lub Policję. Obowiązek ten szczególnie dotyczy instytucji państwowych i organizacji społecznych, które jeśli w związku ze swoją działalnością dowiedziały się o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego ściganego z urzędu są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję oraz w miarę możliwości podjąć działania uniemożliwiające zatarcie śladów i dowodów popełnienia czynu.

12 PRZYKŁADOWE PRZESTĘPSTWA ŚCIGANE Z URZĘDU: art udział w bójce lub pobiciu, art doprowadzanie małoletniego poniżej piętnastego roku życia do obcowania płciowego lub poddania się innej czynności seksualnej, art znęcanie się, art naruszenie nietykalności cielesnej funkcjonariusza, art nie zawiadomienie o przestępstwie, art wywieranie wpływu na świadka, biegłego lub tłumacza, art podrabianie dokumentów, art kradzież, art kradzież z włamaniem, art rozbój, art kradzież rozbójnicza, art wymuszenie rozbójnicze, art przywłaszczanie art oszustwo

13 W przypadku uzyskania informacji o popełnieniu przez ucznia, który ukończył 17 lat, przestępstwa ściganego z urzędu lub jego udziału w działalności grup przestępczych, zgodnie z art kodeksu postępowania karnego, szkoła jako instytucja jest obowiązana niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub policję.

14 Środki stosowane wobec nieletniego mają inny cel niż środki karne wobec dorosłych. Ich działanie skierowane jest przede wszystkim na wychowanie nieletniego, a nie jego ukaranie. Pozbawienie nieletniego wolności jest środkiem ostatecznym.

15 WOBEC NIELETNICH SĄD RODZINNY MOŻE: 1) udzielić upomnienia; 2) zobowiązać do określonego postępowania, ( ) 3) ustanowić nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna; 4) ustanowić nadzór organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby godnej zaufania - udzielających poręczenia za nieletniego; 5) zastosować nadzór kuratora; 6) skierować do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą organizacją lub instytucją;

16 7) orzec zakaz prowadzenia pojazdów; 8) orzec przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego; 9) orzec umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym albo w rodzinie zastępczej zawodowej, która ukończyła szkolenie przygotowujące do sprawowania opieki nad nieletnim; 10) orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym; 11) zastosować inne środki zastrzeżone w niniejszej ustawie do właściwości sądu rodzinnego, ( )

17 ZDARZENIA NA TERENIE PLACÓWEK OŚWIATOWYCH art KK art KK art KK art KK art KK art. 200 KK art. 282 KK art. 282 KK należy zaznaczyć, że w wielu przypadkach zachowania dotyczące zdarzeń na terenie placówek oświatowych nie są zgłaszane na Policję.

18 ALGORYTM POSTĘPOWANIA DYREKTORA W PRZYPADKU, GDY POLICJA DOKONUJE ZATRZYMANIA NIELETNIEGO SPRAWCY CZYNU KARALNEGO PRZEBYWAJĄCEGO NA ZAJĘCIACH W SZKOLE. Funkcjonariusz Policji przedstawia dyrektorowi powód przybycia i okazuje się legitymację służbową. Dyrektor zapisuje dane osobowe i numer legitymacji służbowej policjanta celem sporządzenia własnej dokumentacji. Policjant informuje dyrektora o przyczynie zatrzymania ucznia. Pedagog szkolny sprowadza nieletniego do gabinetu dyrektora, gdzie policjant informuje wymienionego o przyczynach przybycia i czynnościach, jakie zostaną wykonane związku ze sprawą np. przesłuchanie, okazanie. Policja informuje rodziców nieletniego, opiekunów prawnych o wykonywanych czynnościach i zobowiązuje ich do przybycia do szkoły, komendy lub komisariatu Policji, celem uczestniczenia w czynnościach. Dyrektor szkoły informuje telefonicznie rodziców o podjętych działaniach względem ich dziecka przez Policję. W przypadku braku kontaktu telefonicznego sporządza pisemną informację i przesyła do miejsca ich zamieszkania.

19 ALGORYTM POSTĘPOWANIA DYREKTORA, PEDAGOGA SZKOLNEGO W PRZYPADKU UZYSKANIA INFORMACJI O POPEŁNIENIU PRZESTĘPSTWA ŚCIGANEGO Z URZĘDU NA TERENIE PLACÓWKI OŚWIATOWEJ Z treści art. 4 & 3 u.p.n. wynika, że instytucje państwowe (szkoła) i organizacje społeczne mają nie tylko obowiązek zawiadomić o popełnionym przez nieletniego czynie karalnym ściganym z urzędu, ale mają też obowiązek przedsięwziąć czynności nie cierpiące zwłoki, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów popełnienia przestępstwa czynu, który popełnił nieletni. Czynnościami tymi będzie, więc: zabezpieczenie miejsca popełnienia czynu, niedopuszczenie w to miejsce osób postronnych i ewentualne ustalenie świadków zdarzenia, niezwłoczne zawiadomienia sądu rodzinnego lub Policji (obowiązek ten spoczywa na kierownictwie danej instytucji państwowej czy organizacji) Przez pojęcie ściganie z urzędu należy rozumieć sytuację, w której oskarżyciel publiczny lub organ Policji po otrzymaniu wiadomości o popełnieniu przestępstwa wszczyna postępowanie karne z własnej inicjatywy, niezależnie od woli pokrzywdzonego, a nawet wbrew jego woli.

20 ALGORYTM PODSTAWOWYCH CZYNNOŚCI DLA DYREKTORA LUB PEDAGOGA SZKOLNEGO 1. Przyjąć do wiadomości informację o przestępstwie (wykroczeniu) zapewnić dyskrecję przekazującemu informację poprzez wysłuchanie go bez świadków, o ile to możliwe w pomieszczeniu zamkniętym. 2. Odnotować godzinę zgłoszenia oraz zapytać o przyczynę ewentualnej zwłoki w podaniu tej informacji. 3. Zapewnić, w miarę potrzeby, niezbędną pomoc lekarską pokrzywdzonym. 4. Bez zbędnej zwłoki sprawdzić w dostępny sposób wiarygodność informacji: a) jeżeli uczeń podaje świadków, to w rozmowie z jak najmniejszą ilością świadków uwiarygodnić informację, b) sprawdzić, czy zdarzenie zaistniało na terenie szkoły oraz czy miało miejsce w trakcie zajęć szkolnych jego uczestników, c) w rozmowie z pokrzywdzonym ustalić liczbę sprawców i ich dane personalne, d) nie nagłaśniać zdarzenia.

21 5. W przypadku braku wątpliwości, co do faktu zaistnienia zdarzenia, o ile jest to konieczne i możliwe, ująć do czasu przybycia Policji ofiarę przestępstwa i jego sprawcę (ów): a) konieczność ujęcia może wynikać z faktu zakończenia przez nich zajęć szkolnych bądź próby ucieczki, ukrycia skradzionych przedmiotów. W przypadku zakończenia zajęć, o fakcie zatrzymania bezwzględnie należy powiadomić rodziców lub opiekunów prawnych. W trakcie prowadzenia zajęć szkolnych z powiadomieniem należy zaczekać do przyjazdu Policji. Nie należy zatrzymywać na siłę" sprawcy czynu, ale w ramach swojego autorytetu spowodować, by pozostał pod opieką pedagoga szkolnego, w oddzielnym pomieszczeniu do chwili przybycia Policji, b) jeżeli sprawców jest kilku, w miarę możliwości należy umieścić ich w oddzielnych pomieszczeniach, c) ofiarę należy odizolować od sprawców, d) udzielić wsparcia psychologicznego osobom pokrzywdzonym w zdarzeniu, jeśli sytuacja tego wymaga.

22 7. W przypadku odnalezienia rzeczy pochodzących z przestępstwa lub służących do popełnienia przestępstwa należy je zabezpieczyć: a) pozostawić w miejscu znalezienia, zabezpieczając przed przemieszczeniem, zniszczeniem, nakrywając je czymś i pilnując, b) zapewnić, by przedmioty te nie były dotykane, a gdy istnieje potrzeba ich przemieszczenia, starać się chwytać je w jednym miejscu (jak najmniej typowym) i zapamiętać miejsce uchwycenia. 8. Odnotować personalia uczestników i ewentualnych świadków zdarzenia. 9. Powiadomić o zdarzeniu Policję 10. Wykonać ewentualne czynności zalecone przez przyjmującego zgłoszenie policjanta. Zakazy: Nie należy na własną rękę" wyjaśniać przebiegu zdarzenia, a zwłaszcza konfrontować uczestników zdarzenia,dążyć do pojednania, itp. Bezwzględnie nie należy dokonywać przeszukania teczek, toreb, kieszeni.

23 ALGORYTM POSTĘPOWANIA PEDAGOGA SZKOLNEGO W SYTUACJI UJAWNIENIA UCZNIA ZAGROŻONEGO DEMORALIZACJĄ Procedura ta dotyczy przypadku, gdy uczeń, który nie ukończył 18 lat używa alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawia nierząd, bądź przejawia inne zachowania świadczące o demoralizacji (naruszenie zasad współżycia społecznego, popełnianie czynu zabronionego, systematycznego uchylania się od obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki, włóczęgostwo, udział w działalności grup przestępczych) pedagog szkolny powinien podjąć następujące czynności: - poinformować o zaistniałym fakcie dyrekcję szkoły, - pedagog szkolny wzywa do szkoły rodziców, prawnych opiekunów ucznia i informuje ich o problemach wynikających z zachowania ucznia. - w obecności ucznia i rodziców pedagog szkolny przeprowadza rozmowę wychowawczą, zobowiązuje ucznia do poprawnego zachowania, a rodziców do szczególnego nadzoru nad dzieckiem. - w przypadku braku zainteresowania ze strony rodziców do współpracy ze szkołą na rzecz ich dziecka i brakiem poprawy w zachowaniu ucznia, szkoła pisemnie powiadamia o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny lub Policję (specjalistę ds. nieletnich).

24

25 CEL PRZEDSIĘWZIĘCIA wyposażenie adresatów w umiejętności i nawyki rozpoznawania, przewidywania oraz zapobiegania zagrożeniom występującym w środowisku, w szczególności wynikających z uzależnień oraz kształtowanie zdolności młodzieży do samodzielnych i odpowiedzialnych wyborów, opartych o wiedzę i umiejętności związane z pozytywnymi wartościami społecznymi.

26 PRZEGLĄD DANYCH POZWOLIŁ NA WYODRĘBNIENIE PÓL TEMATYCZNYCH, KTÓRE STAŁY SIĘ OBSZARAMI ANALIZY. NALEŻĄ DO NICH NASTĘPUJĄCE ZJAWISKA: UŻYWANIE I NADUŻYWANIE ALKOHOLU; UŻYWANIE NARKOTYKÓW I DOPALACZY; PROSTYTUCJA I WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE; PRZEMOC W RODZINIE; PRZEMOC W SZKOLE; SUBKULTURY; UCIECZKI Z DOMÓW RODZINNYCH I INSTYTUCJI; PRZESTĘPCZOŚĆ NIELETNICH; PROBLEMY SOCJO- EKONOMICZNE RODZIN; BEZDOMNOŚĆ, UBÓSTWO, ŻEBRACTWO; CYBERPRZEMOC

27 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ! kom. Michał Królikowski Wydział Prewencji KWP w Poznaniu tel