PROJEKT BUDOWLANY INSTALACJI ODGROMOWEJ DACHU KAMIENICY PRZY UL. TUMSKIEJ 9A DZ. NR 547/1

K O S Z T O R Y S O W A N I E, P R O J E K T O W A N I E, S P E C Y F I K A C J E INWESTOR: GMINA MIASTO PŁOCK PŁOCK, STARY RYNEK 1 PROJEKT BUDOWLANY INSTALACJI ODGROMOWEJ DACHU KAMIENICY PRZY UL. TUMSKIEJ 9A DZ. NR 547/1 NR PROJEKTU: P07311 JEDNOSTKA PROJEKTOWA: PPU KST WIESŁAW BRYKAŁA 09-401 PŁOCK, UL. OKOPOWA 26/1 tel. 512 158 601 PROJEKTANT : mgr inż. Mirosław Konca upr. Cie 13/86, MAZ/IE/2566/02 Opracowujący: mgr inż. Sławomir Radziszewski, branża elektryczna Listopad 2011

PROJEKT INSTALACJI ODGROMOWEJ CZĘŚĆ OPISOWA 1.Charakterystyka budynku... 2 2. Przedmiot projektu... 2 3. Zakres projektu... 2 4. Podstawa wykonania projektu... 2 5. Wprowadzenie teoretyczne... 3 6. Charakterystyka obiektu i jego otoczenie... 4 Szczegółowa charakterystyka obiektu i poszczególnych stref została przedstawiona w tablicach 2-4.... 6 7. Analiza komponentów ryzyka i dobór środków ochrony... 7 8. Opis montażowy instalacji odgromowej... 9 8.1 Zwody... 9 8.2 Przewody odprowadzające i uziemiające... 10 8.3 Uziom... 11 9. BIOZ... 11 10. Plan sytuacyjny... 14 11. Oświadczenie i uprawnienia projektanta... 15 CZĘŚĆ RYSUNKOWA Rzut instalacji Odgromowej E 1 1

1.Charakterystyka budynku Obiekt: Budynek dwukondygnacyjny, podpiwniczony z poddaszem, pomieszczenia MDK oraz lokale mieszkalne Lokalizacja: Płock, ul. Tumska 9a dz. Nr 547/1 Inwestor: Gmina Miasto Płock, Płock, Stary Rynek 1 Rodzaj działalności: kulturalno - mieszkaniowa 2. Przedmiot projektu Przedmiotem niniejszego projektu jest nowa instalacja odgromowa. Projekt obejmuje zewnętrzne urządzenia ochrony odgromowej: zwody, przewody odprowadzające oraz wykonanie złącz kontrolnych oraz uziomów szpilkowych. 3. Zakres projektu Instalacja odgromowa zewnętrzna budynku. 4. Podstawa wykonania projektu Projekt opracowano na podstawie : 1.Zlecenia Inwestora 2.Wytycznych branżowych 3.Obowiązujących norm i przepisów. -Zakres opracowania -Normy i przepisy związane 1.PN-86/E-05003/01- Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Wymagania ogólne. 2.PN-86/E-05003/02- Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochrona podstawowa. 3.PN-IEC 61024-1:2001 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady Ogólne. 4.PN-IEC 61021-1-1:2001 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady ogólne. Wybór poziomów ochrony dla urządzeń piorunochronnych. 5.PN-IEC 61024-1-2 :2002 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady ogólne. Przewodnik B. Projektowanie, montaż, konserwacja i sprawdzenie urządzeń piorunochronnych. 6. Zestaw norm PN-EN 62305 2

5. Wprowadzenie teoretyczne Doziemne wyładowania atmosferyczne mogą prowadzid do utraty życia istot żywych, przerw w świadczeniu usług publicznych oraz poważnych strat ekonomicznych. W celu zredukowania strat piorunowych należy stosowad odpowiednie środki ochrony zgodnie z obowiązującymi normami dotyczącymi ochrony odgromowej serii PN-EN 62305. O potrzebie stosowania środków ochrony, lub czy stosowane w danej chwili środki są wystarczające, należy zdecydowad na podstawie oszacowania ryzyka zgodnie z PN-EN 62305-2 Ochrona odgromowa. Częśd 2: Zarządzanie ryzykiem [2]. Celem oszacowania ryzyka jest skuteczne projektowanie i dobór odpowiednich środków ochrony obiektu, aby ryzyko wystąpienia danej straty nie przekraczało wartości dopuszczalnych RT. Główna klasyfikacja ryzyka uzależniona jest od typu prawdopodobnych strat: R1 ryzyko utraty życia ludzkiego lub trwałego porażenia, R2 ryzyko utraty usług publicznych, R3 ryzyko utraty dziedzictwa kulturowego, R4 ryzyko poniesienia strat materialnych. Dopuszczalne wartości ryzyka tolerowanego przedstawione są w Tablicy 1. Ryzyko (R1, R2, R3 lub R4) jest sumą komponentów Rx zależnych od źródła zagrożenia: - bezpośrednie wyładowanie w obiekt (S1), - wyładowanie w pobliżu obiektu (S2), - wyładowanie w urządzenie usługowe (S3), - wyładowanie w pobliżu urządzenia usługowego (S4), oraz od typu wywołanej szkody: - porażenie istot żywych (D1), - uszkodzenie fizyczne (D2), - awaria układów elektrycznych i elektronicznych (D3). 3

Przez urządzenie usługowe należy rozumied zewnętrzne systemy dochodzące do obiektu, takie jak linie energetyczne lub linie telekomunikacyjne. Każdy komponent ryzyka Rx jest iloczynem: - rocznej liczby groźnych zdarzeo związanych z wyładowaniami piorunowymi Nx, - prawdopodobieostwa wywołania szkody przez jedno z oddziałujących wyładowao PX, - średniej wartości pośrednich strat Lx. Rx = Nx PX LX (1) Liczba wyładowao atmosferycznych, które mogą oddziaływad na obiekt zależy od gęstości wyładowao w danym regionie, rozmiarów i charakterystyki obiektu z przyłączonymi urządzeniami usługowymi i charakterystyki otaczającego środowiska. Prawdopodobieostwo strat zależne jest od charakterystyki obiektu i stosowanych środków ochrony odgromowej i przed przepięciami. Roczna średnia wartośd strat zależy od rozmiaru szkody jaka może wystąpid w następstwie wyładowania piorunowego i pośrednich skutków jakie może ona wywoład. Niniejsza analiza dotyczy remontowanej kamienicy znajdującej się przy ul. Tumskiego 9a w Płocku. Oszacowanie ryzyka przeprowadzono zgodnie z PN-EN 62305-2:2008. Analizowane jest ryzyko utraty życia ludzkiego R1, a także, ze względu na wartośd historyczną budynku, ryzyko utraty dziedzictwa kulturowego R3. Analizy ryzyka dokonano na podstawie dokumentacji przebudowy kamienicy. 6. Charakterystyka obiektu i jego otoczenie Przyjmuje się, że gęstość wyładowań doziemnych NG dla obszaru, w którym znajduje się obiekt poddawany analizie, określona na podstawie średniej liczby dni burzowych Td, jest równa: NG = 0,1 Td = 2,5 [1/km2/rok]. Budynek położony jest w środowisku miejskim otoczony innymi obiektami lub drzewami o mniejszej wysokości. Analizowana kamienica stanowi część ciągu budynków, jednak ze względu na nieprzenikanie instalacji wewnętrznych między sąsiednimi budynkami, oraz różnice w wysokości sąsiednich budynków, liczba groźnych zdarzeń wyznaczona została jedynie na podstawie wymiarów samej kamienicy. Powierzchnia zbierania wyładowań trafiających w obiekt Ad/b wyznaczona została metodą graficzną na podstawie wymiarów podanych w dokumentacji projektu budowlanego przebudowy dachu. 4

Do kamienicy doprowadzone są urządzenia usługowe w postaci podziemnych linii zasilającej i telekomunikacyjnej. Ze względu na brak szczegółowych danych dotyczących urządzeo usługowych w analizie przyjęto typowe wartości sugerowane w normie. Założono brak trasowania i ekranowania przewodów wewnętrznych oraz typową wytrzymałośd przyłączonych rządzeo. W analizie wyróżniono następujące strefy obiektu: - Z0: zewnętrzna, obejmująca otoczenie budynku; - Z1: mieszkalna, obejmująca lokale handlowe znajdujące się na poddaszu; - Z2: kulturowa, obejmująca Młodzieżowy Dom Kultury oraz Płocki Ośrodek Kultury i Sztuki. Podział wynika z charakterystyki poszczególnych stref i ze zróżnicowania stopnia zagrożenia dla życia ludzkiego związanego z przeznaczeniem obiektu. 5

Szczegółowa charakterystyka obiektu i poszczególnych stref została przedstawiona w tablicach 2-4. 6

7. Analiza komponentów ryzyka i dobór środków ochrony W tablicach 5-8 przedstawiono obliczone wartości poszczególnych komponentów ryzyka oraz wartości całkowitego ryzyka utraty życia ludzkiego oraz dziedzictwa kulturowego dla dwóch przypadków: - brak instalacji odgromowej i środków ochrony przed przepięciami (tablice 5 i 7), - budynek wyposażony w instalację odgromową klasy IV oraz środki ochrony przed przepięciami w postaci układu skoordynowanych SPD klasy III lub IV (tablice 6 i 8). Ryzyko utraty życia ludzkiego Ryzyko utraty życia ludzkiego w przypadku braku środków ochrony wynosi R1 = 1,014 10-4 (tablica 5). Dopuszczalna wartośd ryzyka tolerowanego, zgodnie z zaleceniami podanymi w normie, wynosi RT = 10-5, w związku z tym konieczne jest zabezpieczenie obiektu. Decydujące komponenty ryzyka R1 stanowią: ryzyko RB utraty życia ludzkiego w skutek uszkodzenia fizycznego wywołanego bezpośrednim wyładowaniem w obiekt, oraz ryzyko RV, związane z władowaniem w urządzenia usługowe. W celu minimalizacji wartości komponentu RB należy zredukowad prawdopodobieostwo PB uszkodzenia fizycznego wskutek bezpośredniego wyładowania w obiekt. Wartośd PB zależy od klasy instalacji odgromowej, przy jej braku PB = 1. Zastosowanie instalacji odgromowej klasy IV powoduje redukcję prawdopodobieostwa PB do wartości 0,2 (skutecznośd instalacji odgromowej 80%). W celu redukcji komponentu RV, na wejściu do budynku linii zasilającej i telekomunikacyjnej konieczne jest zastosowanie środków ochrony przed przepięciami SPD klasy III lub IV pozwalających na redukcję prawdopodobieostwa strat (PU i PV) do poziomu 0,03. Zastosowanie wymienionych środków ochrony zapewnia redukcję ryzyka całkowitego R1 do wartości 6,687 10-6 (R1 < RT, tablica 6). Opisany wariant ochrony jest rozwiązaniem wystarczającym, redukującym wartośd ryzyka poniżej poziomu tolerowanego, jednak ze względu na przeznaczenie obiektu oraz jego wartośd historyczną zaleca się zastosowanie instalacji odgromowej klasy III, pozwalającej na dodatkową redukcję prawdopodobieostwa PB do wartości 0,1. Ryzyko utraty dziedzictwa kulturowego Przyjmując sugerowane w normie typowe wartości względnej utraty dziedzictwa kulturowego, ryzyko R3 nie przekracza wartości ryzyka tolerowanego (RT = 10-3) nawet w przypadku braku środków ochrony (tablica 7). 7

Zaleca się zastosowanie układów do ochrony przed przepięciami (np. firmy Leutron) na wejściu linii zasilającej i telekomunikacyjnej stosownie do przyjętej klasy instalacji odgromowej. Instalacja odgromowa powinna byd wykonana zgodnie z PN-EN 62305-1 przy następujących założeniach, dla IV poziomu ochrony: - maksymalne wymiary oka siatki zwodów poziomych powinny wynosid nie więcej niż 20 m 20 m; - maksymalny promieo toczącej się kuli nie powinien przekraczad 60 m; - przewody odprowadzające prąd piorunowy należy ułożyd z odstępem nie przekraczającym 20 m; lub dla III poziomu ochrony: - maksymalne wymiary oka siatki zwodów poziomych powinny wynosid nie więcej niż 15 m 15 m; - maksymalny promieo toczącej się kuli nie powinien przekraczad 45 m; - przewody odprowadzające prąd piorunowy należy ułożyd z odstępem nie przekraczającym 15 m. 8

8. Opis montażowy instalacji odgromowej 8.1 Zwody Jako zwód poziomy wykorzystać należy blaszane pokrycie dachowe. Grubość blachy nie może być mniejsza niż 0,5mm, bez względu na rodzaj materiału pokrycia dachowego (wg. PN-IEC 61024-1). Uwzględniając powyższe informacje, wynika że metalowe pokrycie dachowe można wykorzystać przy spełnieniu poniższych wytycznych: - musi być zapewniona ciągłość połączeń pomiędzy poszczególnymi częściami pokrycia dachowego - pod powierzchnią dachu nie może występować warstwa materiału łatwo palnego - metalowe elementy nie są pokryte materiałami izolacyjnymi (nie jest uznawane za izolację pokrycie blachy cienką warstwą farby ochronnej, warstwą asfaltu o grubości do 0,5mm lub warstwą folii o grubości do 1mm) Prąd piorunowy będzie więc odprowadzany do ziemi przy pomocy przewodów odprowadzających połączonych z blachą. 9

Przykład takiego połączenia zamieszczony został poniżej: Ochrona przewodów kominowych murowanych Kominy murowane osłonić przez zastosowanie zwodów pionowych oraz wokół czap kominowych po ich obwiedni wykonać zwody (drutem FeZn Ø8mm) na wspornikach szpilkowych. Długość zwodu wystającego ponad komin powinna wynosić min. 0,5m. Metalowe i żeliwne wywietrzniki dachowe przyłączyć do zwodów poziomych, na wywietrznikach zamontować obejmy. Podesty kominowe i bariery przeciwśniegowe należy uziemić do pokrycia dachowego. 8.2 Przewody odprowadzające i uziemiające Prowadzenie przewodów odprowadzających Przewody odprowadzające należy wykonać z drutu FeZn Ø8mm. Przewody należy prowadzić wzdłuż rynien mocując się do nich za pomocą obejm zakończonych uchwytami do mocowania drutu 10

Złącze kontrolne Złącze kontrolne należy zamontować w skrzynce podtynkowej na wysokości 0,3m. Przewód uziemiający należy umieścić w rurze osłonowej (bezhalogenowej, samogasnącej). 8.3 Uziom Z uwagi na to że nie ma uziomu budynku, jako uziemienie należy zastosować uziomy szpilkowe. Należy zwrócić uwagę na to żeby uziomy nie były montowane w pobliżu wejść do budynku. Połączenia do uziomu należy wykonać w rurze osłonowej niepalnej. Wymagana wartość uziemienia nie powinna przekroczyć wartości 10 om. Wszystkie połączenia w ziemi wykonać jako spawane z zabezpieczeniem antykorozyjnym. 9. BIOZ INFORMACJA DOTYCZĄCA BEZPIECZEŃSTWA I OCHRONY ZDROWIA ZE WZGLĘDU NA SPECYFIKĘ PROJEKTOWANEGO OBIEKTU BUDOWLANEGO Podstawa wykonania opracowania a) -Art. 21a ust. 4 ustawy z dnia 7 lipca 1994r - Prawo budowlane (Dz. U. z 2000r Nr 106, poz. 1126, z późn. zm. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2000r Nr 109, poz. 1157 i Nr 120, poz. 1268, z 2001r Nr 5, poz. 42, Nr 42, Nr 100, poz. 1085, Nr 110, poz. 1190, Nr 115, poz. 1229, Nr 129, poz. 1439 i Nr 154, poz. 1800, z 2002r Nr 74, poz. 676 oraz z 2003r Nr 80, poz. 718, z 2003r Nr 120, poz. 1126). b) -Przepisy bhp branżowe. c) -Warunki techniczne i odbioru robót budowlanych i instalacyjnych. Przedmiot opracowania Przedmiotem opracowania jest informacja dotycząca bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w związku ze specyfiką budowy obiektu budowlanego, która stanowi wytyczną do opracowania przez kierownika budowy, przed rozpoczęciem robót, planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia uwzględniającą specyfikę obiektu budowlanego i warunki prowadzenia robót budowlanych /póz. Ia-pktr8/. 11

Zakres robót i kolejność realizacji obiektów W zakres robot wchodzi: Instalacja odgromowa zewnętrzna Wykaz istniejących obiektów Budynek dwukondygnacyjny Wskazanie elementów zagospodarowania działki, które mogą stwarzać zagrożenie bezpieczeństwa i zdrowia ludzi: Prace na wysokości Wskazanie dotyczące przewidywanych zagrożeń występujących podczas realizacji robót budowlanych: załoga powinna posiadać przeszkolenie na stanowisku pracy pod względem bhp na budowie zatrudnieni pracownicy powinni posiadać przeszkolenie bhp. podczas prac ziemnych stosować oznaczenie wykopów taśmą biało-czerwoną a w miejscach skrzyżowań z przejściami zabezpieczyć wykopy przykryciem lub kładkami; wszyscy pracownicy muszą być wyposażeni w kaski ochronne; budowę zabezpieczyć w podręczny sprzęt gaśniczy i BHP; przy użytkowaniu sprzętu mechanicznego należy przeprowadzić próbę techniczną i sprawdzić czy spełnia on wymagania BHP; wszystkie użytkowane na budowie urządzenia i narzędzia (elektronarzędzia, spawarki, itp.) oraz środki ochrony pracy powinny posiadać certyfikat bezpieczeństwa; użytkując sprzęt mechaniczny, pomocniczy oraz urządzenie nie objęte dozorem technicznym wykonawca powinien we własnym zakresie zorganizować dozór, opracować instrukcje obsługi, przeprowadzić kontrole bieżące i okresowe; na placu budowy powinno być wyznaczone miejsce do składowania materiałów; składowisko materiałów instalacyjnych i urządzeń technicznych powinno być wykonane w sposób zabezpieczający przed możliwością wywrócenia, zsunięcia lub rozsunięcia się składowanych materiałów; prace związane z podłączeniem, badaniem, konserwacją i naprawą urządzeń elektrycznych powinno być wykonane przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia; urządzenia elektryczne powinny być wykonane, utrzymywane i eksploatowane zgodnie z normami i obowiązującymi przepisami. 12

Wskazanie środków technicznych i organizacyjnych zapobiegających niebezpieczeństwom wynikających z wykonywania robót budowlanych: prace prowadzić przy dziennym oświetleniu prace winny być nadzorowane przez osoby posiadające uprawnienia budowlane branżowe prace wykonywane winny być koordynowane z przedstawicielem inwestora Zakres przepisów bhp mających zastosowanie przy robotach budowlano-instalacyjnych na projektowanej budowie. a. Na projektowanej budowie należy stosować się do przepisów związanych z obsługą urządzeń budowlanych takich jak: elektronarzędzia, b. Wykaz przepisów bhp dotyczących prowadzenia prac budowlano-montażowo- instalacyjnych i przepisów związanych. Rozporządzenie Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 28 marca 1972r w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót budowlanomontażowych i rozbiórkowych. Rozporządzenie Ministrów Pracy i Opieki Społecznej oraz Zdrowia z dnia 20 marca 1954r w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi. Rozporządzenie Ministrów Komunikacji oraz Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 10 lutego 1977r w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót drogowych i mostowych. Należy zastosować się do przepisów: 1. Tekst podstawowego aktu bhp na budowie tj. Rozporządzenie Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 28.03.1972r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót budowlano-montażowych i rozbiórkowych. 2. Tekst. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 30.10.2002 w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy. Dz. U. 191/2002 póz. 1596. 3. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano montażowych tom V Instalacje Elektryczne. 13

10. Plan sytuacyjny 14

11. Oświadczenie i uprawnienia projektanta Konca Mirosław 09-100 Płońsk ul. Grunwaldzka 68 upr.cie 13/86 MAZ/IE/2566/02 Płońsk 2011-11-19 Oświadczenie Stosownie do zapisów art.20ust.4 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r Prawo Budowlane( tekst jedn.dz.u.z 2003 rnr 207 poz2016 z późn.zm.) oświadczam iż Projekt Instalacji odgromowej OBIEKT: Budynek dwukondygnacyjny, podpiwniczony z poddaszem ADRES: Płock, ul. Tumska 9a dz. Nr 547/1, INWESTOR: Gmina Miasto Płock, Płock, Stary Rynek 1 opracowany w listopadzie 2010 r. Został sporządzony zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami wiedzy technicznej 15

16

17