4. Budowa i wymiary 1. Korpus 2. Oring 3. Rotory 4. Pokrywa komory rotorów 5. Płytka zaciskowa (kontaktrony, czujniki Hall a lub 4-20mA) z listwą zaciskową 6. Wkręty mocujące płytkę sygnałową 7. Wkręty mocujące pokrywę komory rotorów 8. Uszczelka komory płytki zaciskowej 9. Pokrywa komory płytki zaciskowej 10. Wkręty mocujące pokrywę komory płytki zaciskowej 4.1 Przepływomierze bez przetwornika Komora rotorów jest izolowana od komory płytki zaciskowej wymiany płytki można dokonać bez przerywania przepływu cieczy Przetworniki pomiarowe G500 i E500 w montażu kompaktowym montuje się w miejsce pokrywy komory płytki zaciskowej (9) Przetworniki pomiarowe A110, G500 i E500 w montażu rozłącznym łączy się z przepływomierzem przewodem sygnałowym przechodzącym przez przepust w pokrywie komory płytki zaciskowej (9) Model A B C D E F G H J M4 100 - - - 96 105 70 20 18 M7 108 - - - 100 120 70 30 18 M10 133 170 115 165 112 138 86 35 18 M40 150 212 127 190 144 163 86 45 18 M50-240 152 213 178 188 86 55 18 00-10-16 23
4. Budowa i wymiary 4.2 Przepływomierze G500 23. Adaptor montażowy 24. Wkręty mocujące adaptor 25. Uszczelka przetwornika 26. Wyświetlacz LCD 27. Bateria 9V 28. Uszczelka gniazda baterii 29. Pokrywa gniazda baterii 30. Wkręty mocujące wyświetlacz LCD 31. Wkręty mocujące pokrywę gniazda baterii Komora rotorów jest izolowana od komory płytki zaciskowej demontażu przetwornika pomiarowego lub wymiany płytki można dokonać bez przerywania przepływu cieczy Model A B C D E F G H M4 100 - - - 96 123 102 20 M7 108 - - - 100 125 102 30 M10 133 170 115 162 112 135 102 35 M40 150 212 127 187 144 160 102 45 M50-240 152 210 178 185 102 55 4.3 Przepływomierze E500 14. Adaptor montażowy 15. Wkręty mocujące adaptor 16. Wyświetlacz LCD 17. Wkręty mocujące wyświetlacz LCD 18. Pokrywa gniazda baterii 19. Bateria (standardowa) CR2040 33. Uszczelka przetwornika Komora rotorów jest izolowana od komory płytki zaciskowej demontażu przetwornika pomiarowego lub wymiany płytki można dokonać bez przerywania przepływu cieczy 24 00-10-16
4. Budowa i wymiary 4.3 Przepływomierze E500 (kontynuacja) Model A B C D E F G H M4 100 - - - 96 123 137 20 M7 108 - - - 108 135 137 30 M10 133 170 115 181 112 154 137 35 M40 150 212 127 207 144 180 137 45 M50-240 152 235 178 210 137 55 4.4 Przepływomierze M500 1. Korpus 2. Oring 3. Rotory 4. Pokrywa komory rotorów 5. Wkręty mocujące pokrywę rotorów 6. Przekładnia 7. Trzpień przekładni z kołem zębatym 8/9. Tuleje osi przekładni 10. Oring 11. Pokrywa komory przekładni 12. Wkręty mocujące pokrywę komory przekładni 13. Kątowe koło zębate 14. Adaptor montażowy 15. Wkręty mocujące adaptor 16. Moduł wskazujący 17. Wkręty mocujące moduł wskazujący Komora przekładni jest izolowana od modułu wskazującego demontażu przetwornika pomiarowego można dokonać bez przerywania przepływu cieczy 00-10-16 25
4. Budowa i wymiary 4.4 Przepływomierze M500 (kontynuacja) Model A B C D E F G H MM4 100 - - - 96 125 115 20 MM10 133 170 115 184 112 157 115 35 MM40 150 212 127 211 144 184 115 45 MM50-240 152 230 178 205 115 55 4.5 Przetwornik E500 do montażu rozłącznego 8. Uszczelka 14. Adaptor montażowy 15. Wkręty mocujące adaptor 16. Wyświetlacz LCD 17. Wkręty mocujące wyświetlacz LCD 18. Pokrywa gniazda baterii 19. Bateria (standardowa) CR2040 33. Uszczelka przetwornika Przetwornik można przymocować do płaskiej powierzchni za pomocą wkrętów (15). 26 00-10-16
4. Budowa i wymiary 8. Uszczelka 23. Adaptor montażowy 24. Wkręty mocujące adaptor 25. Uszczelka przetwornika 26. Wyświetlacz LCD 27. Bateria 9V 28. Uszczelka gniazda baterii 29. Pokrywa gniazda baterii 30. Wkręty mocujące wyświetlacz LCD 31. Wkręty mocujące pokrywę gniazda baterii 4.6 Przetwornik G500 do montażu rozłącznego Przetwornik można przymocować do płaskiej powierzchni za pomocą wkrętów (24). Wersja do montażu na ścianie IP67 4.7 Przetwornik A110 widok z tyłu-montaż na ścianie widok z dołu-montaż na ścianie Przetwornik można przymocować do płaskiej powierzchni lub rurociągu za pomocą wkrętów lub śrub. 00-10-16 27
4. Budowa i wymiary 4.7 Przetwornik A110 (kontynuacja) Wersja do montażu w elewacji szafy IP65 widok z boku montaż w elewacji szafy 5. Wytyczne projektowe 5.1 Wskazówki ogólne temperatura cieczy ciśnienie cieczy lepkość cieczy odporność korpusu, osi, rotorów i o ringu na działanie cieczy zgodność zakresu zmian wartości przepływu z zakresem pomiarowym czujnika Dokonując doboru przepływomierza należy zwrócić uwagę na zgodność podstawowych parametrów przepływomierza z warunkami panującymi w instalacji, w której ma on być użytkowany. 5.2 Temperatura cieczy 28 Temp. cieczy < 80 0 C = rotory z PPS lub AISI316 Temp. cieczy > 80 0 C = rotory z PPS wysokotemperaturowego lub AISI316 Temp. cieczy zmienna < 80 0 C lub >80 0 C = rotory z AISI316 dla małych lepkości cieczy lub PPS wysokotemperaturowego dla dużych lepkości cieczy 00-10-16 Przepływomierze o korpusach ze stali lub aluminium wyposażone w rotory ze stali mogą pracować w temperaturach do 120 0 C. Przepływomierze o korpusach z aluminium lub stali z rotorami z PPS przeznaczone są do pracy w temperaturach do 80 0 C. Aby rozszerzyć zakres do 120 0 C należy zastosować rotory z PPS wysokotemperaturowego. Przepływomierze z rotorami z PPS wysokotemperaturowego używane do pomiaru cieczy o małej lepkości i temperaturze niższej niż 80 0 C, mogą mierzyć z dodatkowym błędem spowodowanym przeciekiem. Przeciek wynika z niedopasowania rozszerzalności materiału rotorów i korpusu w niższych temperaturach. Gdy temperatura cieczy o małej lepkości jedynie okresowo przekracza 80 0 C lub spada poniżej 80 0 C, należy zastosować rotory ze stali. Dla cieczy o dużej lepkości można również stosować rotory z PPS wysokotemperaturowego.
Ciecze lepkie przetłaczane są często w podwyższonej temperaturze. Wymaga to termicznej izolacji rurociągów lub wręcz ich ogrzewania. Stosując opcjonalne płaszcze grzewcze można utrzymywać w przepływomierzu podwyższoną temperaturę (max. 120 o C) nie pozwalając na zakrzepnięcie przetłaczanej cieczy w przypadku zatrzymania przepływu. 5.2 Temperatura cieczy (kontynuacja) Przepływomierz z płaszczem grzewczym 1- płaszcz grzewczy, 2-czujnik przepływomierza M500 z przyłączami kołnierzowymi Model M7 z przyłączami gwintowymi 5.3 Ciśnienie cieczy max. 34,5 bar max. 19 bar *) max. 10 bar max. 55 bar wersje ma wyższe ciśnienia dostępne na zamówienie *) Max. ciśnienie robocze zmniejsza się wraz ze wzrostem temperatury pracy ponad 38 0 C. 5.4 Lepkość cieczy Standard 100%: rotory standardowe, przepływ maksymalny dla danego modelu np. 350 l/min. dla M50, 250 l/min. dla M40 itd. Standard 50%: rotory standardowe, przepływ równy połowie maksymalnego dla danego modelu np. 175 l/min. dla M50, 125 l/min. dla M40 itd. Specjalne 25%: rotory specjalne na wysokie lepkości, przepływ równy 25% przepływu maksymalnego dla danego modelu np. 87,5 l/min. dla M50, 62,5 l/min. dla M40 itd. Lepkość cieczy i wielkość strumienia ob.jętości (przepływu) ma wpływ na wartość spadku ciśnienia powodowanego przez przepływomierz. Zmniejszenie spadku ciśnienia można uzyskać wyposażając przepływomierz w specjalne rotory na wysokie lepkości (powyżej 1000 cp) lub stosując większy przepływomierz. Przepływomierze wyposażone w specjalne rotory na wysokie lepkości można stosować z powodzeniem do pomiaru cieczy o lepkości poniżej 1000 cp. Ze względu na zasadę działania, pomiar cieczy o dużych lepkościach dokonywany jest z błędem mniejszym od nominalnego. 00-10-16 29
5.5 Odporność materiałów ++ = odporny + = ograniczona odporność 0 = nieodporny Dane podane w tabeli są orientacyjne i niepełne. W przypadku wątpliwości prosimy o kontakt z PIAP Stężenie [%] Temperatura [ 0 C] Aceton 10 60 ++ ++ + ++ 0 0 0 ++ Asfalt ++ 0 ++ ++ ++ ++ 0 ++ Barwniki ++ ++ ++ ++ ++ Detergenty ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ Gliceryna 100 60 ++ ++ ++ ++ + + ++ ++ Kwasy tłuszczowe 100 60 ++ ++ 0 ++ ++ 0 0 ++ Łój ++ ++ ++ ++ ++ ++ 0 ++ Melasa ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ Olej hydrauliczny ++ ++ ++ 0 ++ 0 0 ++ Olej napędowy 100 60 ++ ++ ++ ++ ++ ++ 0 ++ Olej opałowy 100 60 ++ ++ ++ ++ ++ ++ 0 ++ Woda 60 ++ ++ 0 ++ ++ ++ ++ ++ Żelatyna ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ AISI316 Hastalloy C Aluminium PPS Viton NBR (Nitryl) EPDM Teflon 5.6 Dobór przetworników pomiarowych Bez przetwornika M500 G500 E500 A110 Wskazanie strumienia Nie Nie Tak Tak Tak objętości Licznik kasowalny Nie Tak Tak Tak *) Tak Licznik niekasowalny Nie Tak Tak Nie Tak Odmierzanie dawek Nie Nie Nie Tak Nie Wyjście impulsowe nieskalowane **) Tak Nie Tak Tak ***) Nie Wyjście impulsowe skalowane Wyjście analogowe 4-20mA Nie Tak Nie Nie Tak Tak Nie Nie Nie Tak Zasilanie bateryjne Nie Nie Tak Tak Tak Zasilanie zewnętrzne Tak Nie Tak Nie Tak Montaż rozłączny - Nie Tak Tak Tak Montaż kompaktowy - Tak Tak Tak Nie *) dwa liczniki kasowalne (jeden z nich kasowany specjalną kombinacją klawiszy) **) waga impulsu równa wadze impulsu przepływomierza np. 112 imp./litr dla M4, 36 imp./litr dla M10 lub 100 imp./litr dla M500 analogowego ***) z listwy zaciskowej przepływomierza
2xkontaktron 2xNPN O.C. 1xkontaktron + 1xNPN O.C. 1xkontaktron + 1x4-20mA 5.7 Dobór wyjść na płytce zaciskowej przepływomierza Przepływomierz może pracować bez przetwornika pomiarowego dzięki wyjściom impulsowym lub analogowemu 4-20mA dostępnym na listwie zaciskowej znajdującej się na płytce zaciskowej (patrz. rozdział pt. Budowa i wymiary) Przepływomierze można zamówić z czterema różnymi układami wyjść sygnałowych. Rysunki przedstawiają listwy zaciskowe przepływomierzy M4, M7, M10 M40 i M50. Jeżeli zamawiana jest wersja pomiarowym, przynajmniej jedno wyjście sygnałowe musi być kontaktronem (przetworniki pomiarowe współpracują bezpośrednio tylko z impulsatorem kontaktronowym). Drugie wyjście sygnałowe może służyć jako dodatkowe wyjście impulsowe/analogowe lub jako wbudowana część zamienna przygotowana do podjęcia pracy na wypadek awarii impulsatora współpracującego. Przy współpracy z szybkimi licznikami elektronicznymi należy zamawiać wyjścia typu NPN O.C., gdyż przy użyciu kontaktronów istnieje niebezpieczeństwo występowania odbić. Jeżeli nieuniknione jest zastosowanie kontaktronów, należy przefiltrować sygnał pomiarowy przez filtr dolnoprzepustowy. Parametry: Kontaktrony dwuprzewodowe 15VA, max. 150Vd.c.; NPN O.C. trójprzewodowe 4,5-24Vd.c., 4,6-9mA Analogowe 4-20mA - dwuprzewodowe 12-24 V d.c. Do przepływomierzy wykonanych z aluminium w wersji mechanicznym M500 przeznaczonych do pomiaru rozpuszczalników należy zamówić dodatkowy zestaw zabezpieczający. Przepływomierze stalowe posiadają zestaw do pomiaru rozpuszczalników jako standardowe wyposażenie. Stosując przetwornik pomiarowy E500 w otoczeniu agresywnych atmosfer, należy zamówić dodatkową silikonową osłonę wyświetlacza. Przepływomierz można montować na poziomym lub pionowym odcinku rurociągu. W przypadku montażu na pionowym odcinku rurociągu kierunek przepływu powinien być od dołu do góry. Zestaw do pomiaru rozpuszczalników Osłona zabezpieczająca przetwornik E500 5.8 Akcesoria 5.9 Położenie w instalacji 00-10-16 31
5.9 Położenie w instalacji (kontynuacja) Przepływomierz może pracować w warunkach występowania przepływów zwrotnych, jednak nie rozróżnia kierunkowości przepływu. W przypadku możliwości wystąpienia przepływu zwrotnego przed przepływomierzem należy przewidzieć zainstalowanie dobrego zaworu zwrotnego. Przetworniki pomiarowe w montażu kompaktowym (elektroniczne i mechaniczny) można montować w czterech różnych położeniach na przepływomierzu (obracać skokowo co 90 0 ), co ułatwia dokonywanie odczytu przy różnych sposobach zainstalowania przepływomierza - poziomo lub pionowo. Dla umożliwienia serwisowania przepływomierza bez konieczności przerywania pracy instalacji zalecane jest wykonanie obejścia z odpowiednio zainstalowanymi zaworami odcinającymi. Aby uniknąć błędów pomiaru zawór odcinający na obejściu musi być szczelny. Czujnik przepływu powinien być stale wypełniony cieczą, dlatego należy unikać instalowania go w najwyższym punkcie rurociągu lub w pobliżu swobodnego wypływ. 32 00-10-16
Przepływomierz można instalować w pobliżu swobodnego wypływu z rurociągu pod warunkiem zasyfonowania 5.9 Położenie w instalacji (kontynuacja) Przepływomierz można zamontować w dowolnej pozycji pod warunkiem, że płaszczyzna w której leżą osie rotorów jest pozioma. Innymi słowy rotory powinny wisieć na osiach a nie mogą leżeć na korpusie lub pokrywie. Jeżeli rotory przepływomierza są wykonane ze stali, wymagania tego należy bezwzględnie przestrzegać. Dla przepływomierzy z rotorami z PPS wymaganie to można traktować jako zalecenie. Przepływomierze nie wymagają prostych odcinków rurociągu i mogą być instalowane bezpośrednio przed elementami zakłócającymi przepływ jak armatura lub gwałtowne przewężenie rurociągu. W czasie napełniania rurociągu powietrze wypychane strumieniem cieczy może doprowadzić do nadtopienia łożysk (rotory osiągają wysoką prędkość obrotową) a uderzenie czoła rozpędzonej cieczy może spowodować uszkodzenie rotorów. Dlatego napełnianie powinno odbywać się przy bardzo małej wartości strumienia objętości cieczy. W instalacji należy zatem przewidzieć elementy armatury (np. zawory odcinające) umożliwiające jej powolne napełnianie. 00-10-16 33
5.10 Rurociągi częściowo wypełnione W przypadku rurociągów częściowo wypełnionych przepływomierz należy zasyfonować 5.11 Zakłócenia elektromagnetyczne Przepływomierz należy instalować w odległości co najmniej 25 cm od urządzeń będących źródłem silnych zakłóceń elektromagnetycznych jak: silniki, napędy zaworów, styczniki itp. 5.12 Kawitacja W przypadku niebezpieczeństwa wystąpienia kawitacji należy zapewnić odpowiednie przeciwciśnienie w czujniku przepływu za pomocą słupa cieczy lub zaworu 5.13 Ciecze zagazowane W przypadku cieczy zagazowanych przepływomierz należy instalować na pionowym odcinku rurociągu przy napływie cieczy od dołu, co zapewnia usuwanie gazu z przepływomierza. Gaz powinien być równomiernie rozłożony w objętości cieczy i nie powinien tworzyć dużych pęcherzy. W celu poprawienia dokładności pomiaru zalecane jest stosowanie odgaźników. 5.14 Ciecze zanieczyszczone 34 00-10-16 W przypadku cieczy zanieczyszczonych mechanicznie, przed przepływomierzem należy zainstalować filtr. Filtr powinien być instalowany jak najbliżej przepływomierza. Poniżej podano maksymalne wielkości zanieczyszczeń dopuszczalnych dla danego modelu przepływomierza.
Model Dopuszczalna wielkość zanieczyszczeń Zalecany filtr M4 i MM4 0,25 mm 60 MESH M7 0,25 mm 60 MESH M10 i MM10 0,25 mm 60 MESH M40 i MM40 0,38 mm 60 MESH M50 i MM50 0,46 mm 60 MESH 5.14 Ciecze zanieczyszczone (kontynuacja) Przepływomierze M4, M10, M40 i M50 w wersji IP66 bez przetwornika posiadają certyfikat iskrobezpieczeństwa Ex d IIB T6 AUS Ex 2377X. W strefach zagrożonych wybuchem mogą one współpracować z przetwornikami E500 (EEx ia IIB T6 PTB Ex- 93.C.4033X) w montażu rozłącznym lub innymi urządzeniami posiadającymi odpowiednie certyfikaty. Ex 5.15 Strefy zagrożone wybuchem Model M7 wykonany jest całkowicie z tworzywa sztucznego PPS. W związku z tym jest wrażliwy na naprężenia montażowe powodowane przez niewspółosiowość rurociągu. Jeżeli nie można zapewnić współosiowości rurociągu dopływowego i odpływowego, zalecane jest zastosowanie łącznika elastycznego pomiędzy wylotem przepływomierzem a rurociągiem. 5.16 Instalacja modelu M7 Przetworniki pomiarowe nie powinny być poddawane nadmiernym drganiom. Jeżeli rurociąg, na którym zainstalowany jest przepływomierz podlega znacznym drganiom należy zastosować rozłączny montaż przetwornika. 5.17 Drgania Jeżeli przepływomierze montowane są na zewnątrz budynków należy zabezpieczyć przetwornik pomiarowy przed bezpośrednim działaniem słońca i deszczu. Zabezpieczenie musi być odpowiednie dla stopnia ochrony obudowy danego przetwornika. 5.18 Montaż na zewnątrz budynków 00-10-16 35
5.19 Połączenia elektryczne przepływomierze bez przetwornika Przepływomierze bez przetwornika mogą współpracować z urządzeniami zewnętrznymi poprzez wyjścia impulsowe (np. z licznikami) lub analogowe 4-20mA (np. z rejestratorami). Ponieważ przepływomierz wyposażony jest w jeden przepust, w przypadku wykorzystania obu wyjść przepływomierza, rozdział sygnału na dwa odbiorniki możliwy jest poprzez puszkę rozdzielającą. Ze względu na zakłócenia sygnału, kabel pomiędzy przepływomierzem a puszką powinien być możliwie krótki. Łącząc wyjścia impulsowe można uzyskać zdwojoną częstość impulsowania. Na przykład dla przepływomierza M10 uzyskuje się 72 imp./litr zamiast 36 imp./litr. 5.20 Połączenia elektryczne przepływomierza G500 Przepływomierz G500 jest zasilany bateryjnie i nie wymaga zewnętrznego zasilania. Istnieje jednak możliwość zasilenia zewnętrznego 12V d.c. 100mA. W przypadku montażu rozłącznego, maksymalna długość przewodu pomiędzy przepływomierzem a przetwornikiem G500 wynosi 50m. Jeżeli wykorzystuje się wyjście impulsowe O.C. przetwornika G500, należy zasilić przetwornik z zewnątrz napięciem U=12-24V d.c. 100mA. Waga impulsu (objętość przypadająca na jeden impuls) jest taka sama jak dla przepływomierza, z którym współpracuje przetwornik. 5.21 Przepływomierz A110 Przetwornik A110 posiada zasilanie bateryjne i nie wymaga zasilania z zewnątrz. Istnieje jednak możliwość zasilenia zewnętrznego 5-30 V a.c./d.c. lub 220V/50Hz Przetwornik A110 można zastosować wyłącznie w montażu rozłącznym. Maksymalna długość przewodu sygnałowego pomiędzy przepływomierzem a przetwornikiem A110 wynosi 12m. 36 00-10-16
W przypadku wykorzystania wyjścia analogowego 4-20mA, przetwornik A110 należy zasilić z zewnętrznego źródła U:5-30V a.c./d.c. 5.21 Połączenia elektryczne przepływomierza A110 (kontynuacja) Należy pamiętać, że wyjście impulsowe przetwornika A110 jest bierne typu O.C. i wymaga zasilenia maks. 50 V d.c.; 300mA przez odbiornik sygnału. Szerokość impulsu można wybrać programowo: 100ms lub 25ms. Wagę impulsu (objętość przypadającą na jeden impuls) można również zaprogramować. Przetwornik E500 posiada zasilanie bateryjne i nie wymaga zasilania z zewnątrz. Przetwornik E500 może być montowany kompaktowo lub rozłącznie. W przypadku montażu rozłącznego maksymalna długość kabla pomiędzy E500 a przepływomierzem wynosi 12m. Przetwornik E500 nie posiada wyjść sygnałowych, można jednak wykorzystać wyjście sygnałowe przepływomierza (wg. zamówienia: kontaktron, O.C. lub 4-20mA). 5.22 Połączenia elektryczne przepływomierza E500 Przetwornik E500 może sterować jednym lub dwoma zaworami przy odmierzaniu dawek. Wyzwolenie odmierzania może być dokonane lokalnie (przyciskiem na przetworniku E500) lub zdalnie poprzez zwarcie styku wyjść 9 i 7. 00-10-16 37