PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 92 Transport 2013 Mariusz Rychlicki, Zbigniew Kasprzyk Politechnika Warszawska, Wydzia Transportu INTEGRACJA US UG POCZTY ELEKTRONICZNEJ ORAZ SMS W MA YCH I REDNICH PRZEDSI BIORSTWACH TRANSPORTOWYCH R kopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: W artykule zwrócono uwag na problem integracji podstawowych us ug telekomunikacyjnych, do jakich zaliczane s us ugi poczty elektronicznej i SMS. Dokonano podstawowej charakterystyki tego typu us ug. Podkre lono ich znaczenie dla wspó czesnych przedsi biorstw w procesach obiegu i wymiany informacji. Zaprezentowano ich szczególne znaczenie dla ma ych i rednich przedsi biorstw transportowych. Sformu owano kryteria wyboru okre lonego typu us ugi dla sprawnej realizacji procesu transportowego oraz przedstawiono praktyczne metody realizacji tego typu us ug. Wyznaczono kierunki i mo liwo ci integracji us ug oraz zaproponowano konkretne, praktyczne systemowe rozwi zanie tego zagadnienia. S owa kluczowe: us ugi SMS, us ugi poczty elektronicznej, serwer SMS 1. WST P Wspó czesny wiat oparty jest na informacji, na jej obiegu i przetwarzaniu. Informacja ma swoj warto, podlega wymianie, a nawet i sprzeda y. Jest warto ci o istotnym, a cz sto fundamentalnym, znaczeniu dla sprawnego funkcjonowania wspó czesnego przedsi biorstwa w wielu dziedzinach techniki i ga zi przemys u. Jednym z mocnych przyk adów jest tutaj nowoczesny transport, dla którego informacja np. o po o eniu rodków transportu ma kluczowe znaczenie dla prawid owej realizacji procesu transportowego. Wychodz c naprzeciw tego typu potrzebom w procesie sprawnej i efektywnej wymiany informacji znalaz y swoje miejsce dwie kluczowe us ugi telekomunikacyjne: poczty elektronicznej (ang. electronic mail, email), b d cej us ug internetow, s u c do przesy ania wiadomo ci tekstowych i graficznych oraz SMS (ang. Short Message Service), czyli us ugi przesy ania krótkich wiadomo ci tekstowych w cyfrowych sieciach telefonii komórkowej. Pomimo du ego ideowego podobie stwa, du ej konwergencji, us ugi te zdaj si nadal funkcjonowa oddzielnie. Jedynym cznikiem s dedykowane ich wzajemnej konwersji us ugi sms2mail i mail2sms, ale w praktycznej realizacji maj one swoje ograniczenia
176 Mariusz Rychlicki, Zbigniew Kasprzyk i wady. Wydaje si zatem celowe podj cie prac, maj cych na celu ich prost integracj, zarówno na poziomie aplikacji, jak i sprz tu, co powinno pozwoli na wzrost ich znaczenia w funkcjonowaniu ma ych i rednich przedsi biorstw transportowych, a tym samym przyczyni si do wzrostu efektywno ci ich funkcjonowania. 2. CHARAKTERYSTYKA US UG EMAIL i SMS Pocz tkowo do wysy ki i odbioru poczty elektronicznej s u y protokó komunikacyjny CPYNET. Nast pnie wykorzystywano protoko y FTP, UUCP i wiele innych, a w 1982 roku Jon Postel opracowa protokó SMTP (ang. Simple Mail Transfer Protocol), który u ywany jest do dzisiaj. Jego uzupe nieniem jest protokó POP3 oraz jego ulepszona wersja IMAP [1]. Do praktycznej realizacji us ugi poczty elektronicznej wymagane jest specjalizowane oprogramowanie. Po stronie dostawcy us ugi (serwera pocztowego) jest to zwykle jeden z powszechnie znanych programów, z których np. Sendmail jest rozwijany a od 1979 r. W przeciwie stwie do us ugi SMS specjalizowane oprogramowanie wymagane jest równie po stronie u ytkownika i okre lane jest ono mianem klienta poczty elektronicznej. Pomimo niezmienno ci podstawowych protoko ów pocztowych programy tego typu s stale rozwijane, rozbudowywane i wzbogacane o nowe funkcje, co sprzyja umocnieniu pozycji us ugi poczty elektronicznej. Us ugi SMS s krócej na rynku us ug telekomunikacyjnych ni us ugi poczty elektronicznej. Pierwsze wizje wymiany krótkich wiadomo ci tekstowych, stworzy na pocz tku lat 90-tych XX wieku Ian Pearson. Ju 3 grudnia 1992 r. idea ta zosta urzeczywistniona w Wielkiej Brytanii, gdzie pracownik firmy Vodafone Neil Papworth z o y w ten sposób wi teczne yczenia swoim wspó pracownikom. Pozytywna reakcja na pojawienie si nowej formy komunikacji spowodowa a wprowadzeniem przez firmy telekomunikacyjne nowej us ugi [2]. Pierwotnie mia a s u y ona przesy aniu informacji do klientów np. o stanie sieci, jej problemach technicznych itp. Nikt nie przewidywa, e ta nieskomplikowana idea przyczyni si do swoistej rewolucji telekomunikacyjnej. Przyczyna niewyobra alnego sukcesu us ugi SMS jest jednak do oczywista. Tkwi w a nie w jej prostocie, a do tego szybko ci i niezawodno ci. Dok adnie te same cechy pozwoli y przetrwa w praktycznym u yciu ponad 150 lat takiemu rozwi zaniu jak alfabet i telegraf Morse a, co powinno by wyra nym wska nikiem dla poszukuj cych nowych rozwi za telekomunikacyjnych. Na rysunku nr 1 przedstawiono schematycznie sposób realizacji us ugi SMS i transmisji wiadomo ci w sieci GSM. Schemat pokazuje, które i jakie protoko y s u ywane w tym procesie i które podmioty sieci GSM uczestnicz w procesie komunikacji. Jak wida, telefon komórkowy MS (ang. Mobile Station) wysy a wiadomo SMS do stacji bazowej GSM BTS (ang. Base Station) za po rednictwem cza bezprzewodowego. Po odbiorze wiadomo ci przechodzi ona przez sie szkieletow dostawcy us ugi SMS: MSC (ang. Mobile Switching Center), HLR (ang. Home Location Register) i ewentualnie VLR (ang. Visitor Location Register). SMSC (ang. Short Message Service Center) odpowiada za przechowywanie i ostateczne przekazanie wiadomo ci do odbiorcy, gdy ten stanie si dost pny [3].
Integracja us ug poczty elektronicznej oraz SMS w ma ych i rednich przedsi biorstwach 177 Rys. 1. Sposób realizacji us ugi SMS i transmisji w sieci GSM ród o: strona internetowa www.ozeki.hu z dn. 26-04-2013 r. 3. INTEGRACJA US UG EMAIL ORAZ SMS Dzi ki post puj cemu rozwojowi technologicznemu od lat mo emy obserwowa stopniowe zanikanie ró nic pomi dzy, jeszcze niedawno zasadniczo odr bnymi, grupami us ugodawców rynku telekomunikacyjnego, czyli dostawcami us ug tradycyjnej telekomunikacji, sieciowych technik komputerowych oraz mediów. Coraz szerszy i atwiejszy dost p do us ug sieci Internet oraz sieci telefonii komórkowej odgrywa tutaj znacz c rol w procesie konwergencji us ug telekomunikacyjnych. Proces ten nazywamy integracj us ug, a jego post p warunkuje cz sto przetrwanie klasycznych us ug telekomunikacyjnych w ca kiem nowej ods onie, z nowymi mo liwo ciami i znacznie szerszym zakresem wykorzystania [4]. Proces ten nie omin oczywi cie us ug poczty elektronicznej i wiadomo ci SMS. Mo liwo prostej implementacji tego typu us ug w aplikacjach zaowocowa a ich pojawieniem si i sta obecno ci w oprogramowaniu o bardzo ró norodnym zakresie wykorzystania. Standardem sta o si powiadamianie klienta zarówno wiadomo ci email jak i SMS o zrealizowanym zamówieniu, przygotowaniu towaru do wysy ki, ledzeniu i lokalizacji towaru itp. Warto jednak zwróci uwag, e us ugi email oraz SMS nawet je eli oferowane s z poziomu jednej aplikacji, to zwykle funkcjonuj w a ciwie oddzielnie [6]. Daleko tu do typowej integracji, po której oczekiwaliby my pewnej transparentno ci i zamienno ci us ug. Jedynym wyj tkiem s tutaj us ugi typu sms2mail oraz mail2sms, które s w istocie us ugami konwersji wiadomo ci SMS na poczt elektroniczn i odwrotnie. Us ugi te
178 Mariusz Rychlicki, Zbigniew Kasprzyk realizowane s w oparciu o protokó SMPP [5], co wymusza uczestnictwo w ca ym procesie odr bnego dostawcy tego typu us ug, czyli zewn trznej firmy. Dostawcy tego typu us ug umo liwiaj wysy anie wiadomo ci SMS przy pomocy panelu klienta oraz dost pnych tam funkcji, jak równie przy pomocy tzw. zdalnej obs ugi oraz us ugi mail2sms. Dzi ki tej ostatniej mo liwe jest wysy anie wiadomo ci SMS przy wykorzystaniu wiadomo ci email, do utworzenia której mo e pos u y zarówno dowolny program pocztowy jak np. Outlook Express, The Bat!, Thunderbird jak równie skrypty np. PHP czy ASP. Oczywi cie poprawna wiadomo email mo e powsta równie bezpo rednio w przegl darce internetowej i panelu www do obs ugi skrzynki pocztowej. Poprzez prosty formularz na stronie www mo e w ten sposób powsta równie prosta bramka SMS. Komunikacja z dostawc us ugi mail2sms odbywa si poprzez przes anie na okre lony adres email odpowiednio przygotowanej wiadomo ci elektronicznej email która zawiera m.in. adres email nadawcy, klucz, numer telefonu oraz wiadomo. Dost pne s równie dodatkowe parametry pozwalaj ce np. na wys anie wiadomo ci SMS typu Flash, otrzymanie informacji odno nie statusu wiadomo ci, okre lenie pola nadawcy oraz parametr pozwalaj cy okre li d ugo wiadomo ci. Us uga mail2sms wymaga zazwyczaj, aby przesy ane wiadomo ci SMS by y tworzone w formacie tekstowym (text/plain). Je li wiadomo zostanie stworzona z u yciem znaczników HTML (text/html), mo e równie by prawid owo zinterpretowana i przetworzona, jednak zazwyczaj nie jest to rozwi zanie zalecane. Podstawowym zabezpieczeniem przed wykorzystaniem dost pu do us ugi przez osoby nieuprawnione jest sam adres pocztowy nadawcy, jednak nale y pami ta, e mo e on by do atwo sfa szowany. W celu pe nego zabezpieczenia stosowany jest klucz zabezpieczaj cy, który s u y do uwierzytelnienia nadawcy. Brak zgodno ci klucza w przychodz cej wiadomo ci email uniemo liwia wys anie wiadomo ci SMS. Us uga sms2mail dzia a oczywi cie odwrotnie, czyli s u y do zamiany wiadomo ci SMS na wiadomo poczty elektronicznej [7]. Rozwi zanie tego typu ma oczywi cie wiele zalet, które wynikaj z do du ej elastyczno ci i potencjalnie szerokich zastosowa. Nie jest jednak pozbawione wad, do których nale y przede wszystkim zaliczy konieczno udzia u w ca ym procesie odr bnej firmy, wiadcz cej us ugi telekomunikacyjne w zakresie us ug sms2mail i mail2sms, co wi e si z dodatkowymi kosztami. 4. REALIZACJA US UG EMAIL ORAZ SMS Jak wspomniano wcze niej, po stronie u ytkownika praktyczna realizacja us ugi poczty elektronicznej wymaga specjalizowanego oprogramowania, tzw. klienta poczty elektronicznej. W przypadku us ugi SMS nie ma takiej potrzeby, poniewa jest to elementarna funkcja ka dego aparatu telefonii GSM. Sytuacja ta uleg a jednak zmianie z chwil wprowadzenia na rynek aparatów telefonicznych wykorzystuj cych zaawansowane oprogramowanie systemowe, tzw. smartfonów (ang. smartphone), cz cych w sobie funkcje telefonu komórkowego i mobilnego, ma ego komputera. Dzi ki niemu mo liwe jest stosowanie aplikacji, które wprawdzie nadal realizuj jedn z podstawowych funkcji telefonii GSM, ale w znacz cy sposób j usprawniaj i u atwiaj, chocia by w zakresie
Integracja us ug poczty elektronicznej oraz SMS w ma ych i rednich przedsi biorstwach 179 zarz dzania baz kontaktów, masow wysy k wiadomo ci SMS [4], czy chronologicznym sortowaniu wiadomo ci z grupowaniem wg ich odbiorcy/nadawcy. Samo oprogramowanie wymaga jeszcze sprz tu na którym zostanie zainstalowane i uruchomione. W przypadku klienta poczty elektronicznej jest to zwykle klasyczny komputer klasy PC, ale tak e notebook, tablet, a ostatnio równie i smartfon. Korzystanie z us ugi SMS nie jest bynajmniej ograniczone do telefonu komórkowego. Baz sprz tow dla oprogramowania s u cego wysy ce i odbiorowi wiadomo ci SMS mo e by tak e komputer, notebook, tablet itp. Wspó praca telefonu z komputerem mo liwa jest na wiele sposobów, poprzez jeden z popularnych interfejsów: RS232C, USB czy Bluetooth. Zdecydowanie jednak najwygodniejszym, a tak e najbardziej uzasadnionym technicznie i ekonomicznie rozwi zaniem jest wykorzystanie zamiast telefonu komórkowego modemu GSM [3]. Jest to urz dzenie, które wykorzystuje sie komórkow GSM do bezprzewodowej transmisji danych. Stanowi zwykle alternatyw dla po cze kablowych (szerokopasmowego dost pu do Internetu) i umo liwia korzystanie z us ug dostawców Internetu drog radiow. Jedynym warunkiem jest wymóg aby u ytkownik znajdowa si w zasi gu telefonii komórkowej GSM. G ówn korzy ci p yn c z tego rozwi zania jest przypisanie us ug (mo liwo ci wykorzystania) do abonenta, a nie miejsca instalacji (lokalizacji abonenta). Z tego powodu urz dzeniem do którego najcz ciej pod czany jest modem GSM jest notebook (lub jemu podobne urz dzenia), dzi ki czemu u ytkownik komputera ma w a ciwie pe n swobod w dost pie do Internetu. Pod czenie modemu GSM do komputera stacjonarnego jest oczywi cie tak e wykorzystywane, g ównie w sytuacji braku sta ego cza w miejscu zamieszkania. Podstawow zalet stosowania modemów GSM jest oczywi cie mobilno. Nie jest to jednak rozwi zanie pozbawione wad, do których nale y zaliczy przede wszystkim w sze pasmo transmisji (ni sz pr dko ) oraz op aty uzale nione od ilo ci przes anych (pobranych i wys anych) danych, które mog si okaza wy sze (nawet znacznie) od kosztów utrzymania cza sta ego. Wykorzystanie modemu GSM pozwala jednak na praktyczn realizacj us ug poczty elektronicznej i SMS w oparciu o wspóln baz sprz tow. 5. OPIS STANOWISKA BADAWCZEGO Realizacja us ug sms2mail oraz mail2sms bez udzia u po rednicz cego, dodatkowego us ugodawcy jest chocia by ze wzgl dów ekonomicznych korzystna. Pozostaje jednak pytanie, czy mo liwe jest osi gni cie tego w sposób nie ust puj cy jako ci, przy ni szych nak adach finansowych. Dostawcy tego typu us ug reklamuj je k ad c nacisk przede wszystkim na trzy aspekty: - niezawodno, - ni sz cen, - szybko. Kwestie niezawodno ci nie stanowi wi kszego problemu i tym samym bariery w implementacji tego typu us ug w aplikacjach niewykorzystuj cych dodatkowego operatora. W us udze wysy ki wiadomo ci SMS zawarto bowiem mechanizm potwierdzenia
180 Mariusz Rychlicki, Zbigniew Kasprzyk dor czenia wiadomo ci, co mo na w prosty sposób wykorzysta do potwierdzenia realizacji us ugi. Tym samym jej niezawodno nie b dzie odbiega od tej, realizowanej za po rednictwem dodatkowego operatora. Kwestia ni szej ceny, co ju wspomniano wcze niej, tak e nie jest do ko ca prawdziwa. Mo liwa jest obecnie wysy ka wiadomo ci SMS nawet przy ca kowicie zerowych kosztach. Rys. 2. Struktura stanowiska badawczego ród o: opracowanie w asne Pozostaje zatem kwestia szybko ci, czyli okre lenie liczby wysy anych wiadomo ci i realizowanych us ug sms2mail oraz mail2sms w systemie bez udzia u dodatkowego us ugodawcy. W celu okre lenia tej warto ci i tym samym znalezienia odpowiedzi na pytanie, czy system ten b dzie dostatecznie wydajny stworzono stanowisko badawcze, którego schemat ideowy zosta przedstawiony na rys. 2. Sk ada si ono z typowego komputera klasy PC, pracuj cego z systemem Windows 7 w wersji 64-bitowej, modemu GSM oraz oprogramowania. W celu zminimalizowania wp ywu sprz tu oraz oprogramowania na wyniki pomiarów wykorzystano dwa modemy GSM, ró nych typów i producentów (Huawei E173 i Ovation MC935D), oraz dwie aplikacje: Centrala SMS i ActiveXperts SMS Messaging Server. W celu dalszej rozbudowy stanowiska od razu zagwarantowano realizacj dodatkowych funkcji, takich jak odbiór danych lokalizacyjnych GPS czy wspó praca z bazami danych.
Integracja us ug poczty elektronicznej oraz SMS w ma ych i rednich przedsi biorstwach 181 Opracowana we w asnym zakresie na potrzeby pomiarów aplikacja Centrala SMS to oprogramowanie pracuj ce w systemie Windows. Nie jest to jednak zwyk y klient SMS, ale oprogramowanie oferuj ce znacznie wi cej mo liwo ci. Okre lenie "centrala" wzi o si z podstawowych za o e, przyj tych podczas tworzenia aplikacji. Umo liwia ona bowiem wymian wiadomo ci mi dzy u ytkownikami systemu, dwukierunkowe przekierowywanie wiadomo ci mail2sms oraz sms2mail oraz znacznie wi cej. Pozwala m.in. tworzy i zarz dza grupami kontaktów, do których na danie lub o zadanej porze skieruje okre lon wiadomo SMS, pozwalaj c w ten sposób na wykorzystanie w serwisach informacyjnych, centrach zarz dzania (w tym kryzysowego), marketingu oraz oczywi cie w transporcie i logistyce. W prosty sposób mo e by przystosowana do odbioru danych lokalizacyjnych GPS i ich wizualizacji poprzez API na mapach Google lub w polskich serwisach, np. mapgo. Aplikacja ActiveXperts SMS Messaging Server to oprogramowanie typu framework, co oznacza, e nie jest to aplikacja w typowym tego s owa rozumieniu. To bardziej rodowisko programistyczne, które jest szkieletem do budowy aplikacji. Definiuje on struktur aplikacji oraz ogólny mechanizm jej dzia ania, a tak e dostarcza zestaw komponentów i bibliotek ogólnego przeznaczenia do wykonywania okre lonych zada. Dopiero programista tworzy finaln aplikacj, rozbudowuj c i dostosowuj c poszczególne komponenty do wymaga realizowanego projektu, tworz c w ten sposób gotow aplikacj. Inaczej mówi c, w przeciwie stwie do aplikacji Centrala SMS, to oprogramowanie wymaga udzia u programisty w celu realizacji okre lonych zada. Sam u ytkownik ko cowy nie b dzie w stanie wykorzysta tego oprogramowania, zanim nie zostanie ono przystosowane do pracy przez programist. G ówne cechy oprogramowania to: - zintegrowane rodowisko programistyczne, s u ce tworzeniu aplikacji opartych na przetwarzaniu wiadomo ci sms, - automatyczna wysy ka, odbiór i przetwarzanie wiadomo ci sms oraz e-mail, - otwarta architektura systemu, dokumentacja dla API oraz aplikacji bazodanowych, - mo liwo uruchomienia w systemie Windows 2008/2003/7/Vista/XP, zarówno na platformie 32 jak i 64 bitowej, - komunikacja SMS przez klasyczne modemy GSM oraz za po rednictwem protoko ów HTTP i SMPP, - komunikacja e-mail poprzez protokó POP3 oraz (zabezpieczony) SMTP. Na potrzeby pomiaru w rodowisku ActiveXperts SMS Messaging Server opracowano w j zyku VBScript skrypty, realizuj ce funkcj masowej wysy ki SMS oraz us ugi sms2mail oraz mail2sms. 6. WYNIKI POMIARÓW W pierwszej kolejno ci postanowiono okre li czas niezb dny do wysy ki wiadomo ci SMS przy wykorzystaniu klasycznego modemu GSM, a zatem przy wykorzystaniu wy cznie operatora sieci komórkowej, bez udzia u dodatkowego us ugodawcy. W tym celu o ró nych porach dnia, w ró nych sieciach komórkowych (Orange, Plus, Play, Heyah) i przy wykorzystaniu dwóch ró nych modemów GSM wysy ano porcje 10, 20, 50 i 100
182 Mariusz Rychlicki, Zbigniew Kasprzyk wiadomo ci SMS. Za ka dym razem odbiorca wiadomo ci SMS znajdowa si w zasi gu tej samej stacji bazowej, co modem nadawczy, a moc sygna u GSM przekracza a 50% i by a porównywalna w ka dym przypadku. Wyniki pomiarów czasów wysy ki wiadomo ci SMS zosta y zebrane w tablicy nr 1. Wyniki pomiarów czasów wysy ki wiadomo ci SMS Operator GSM Orange Plus Si a sygna u 51% 55% Tablica 1 Liczna wiadomo ci SMS w porcji Czas wysy ki wiadomo ci SMS Czas wysy ki wiadomo ci SMS Min. Maks. redni r. 1 Min. Maks. redni r. 1 sek. sek. sek. sek. sek. sek. sek. sek. 10 21 23 22,0 2,2 22 24 23,0 2,3 20 42 45 43,5 2,2 43 45 44,0 2,2 50 132 141 136,5 2,7 111 118 114,5 2,3 100 270 284 277,0 2,8 212 218 215,0 2,2 Operator GSM Play Heyah Si a sygna u 52% 53% Liczna wiadomo ci SMS w porcji Czas wysy ki wiadomo ci SMS Czas wysy ki wiadomo ci SMS Min. Maks. redni r. 1 Min. Maks. redni r. 1 sek. sek. sek. sek. sek. sek. sek. sek. 10 20 20 20,0 2,0 22 25 23,5 2,4 20 41 44 42,5 2,1 41 43 42,0 2,1 50 100 103 101,5 2,0 108 112 110,0 2,2 100 204 209 206,5 2,1 214 223 218,5 2,2 Wyniki pomiarów czasów wysi ki wiadomo ci SMS nie wykaza y znacz cych ró nic ani w zale no ci od ilo ci wiadomo ci SMS w jednorazowym pakiecie (wysy anej porcji SMS), ani w zale no ci od wykorzystywanej sieci GSM. Jedynie w przypadku sieci Orange odnotowano zauwa alny wzrost czasu wysy ki wiadomo ci SMS w zale no ci od liczby wiadomo ci SMS w pakiecie. W sieci tej wyst powa a tak e utrata kolejno ci w dostarczanych wiadomo ciach SMS (ka da wiadomo SMS posiada a unikalny identyfikator), czego nie zaobserwowano podczas wysy ki w pozosta ych sieciach. Ze wzgl du na ograniczon ilo miejsca zaprezentowano jedynie dane u rednione, ale nie zaobserwowano istotnych ró nic tak e w odniesieniu do wykorzystywanego modemu GSM, ani wykorzystywanego oprogramowania. Ostatecznie przyj to, e redni czas wysy ki jednej wiadomo ci SMS wynosi poni ej 2,5 sekundy i waha si w granicach 2,1 do 2,4 sekundy. W granicach tych nie mieszcz si wyniki uzyskane w sieci Orange, co wymaga jeszcze dalszego badania, np. przy wykorzystaniu innej stacji bazowej.
Integracja us ug poczty elektronicznej oraz SMS w ma ych i rednich przedsi biorstwach 183 Wyniki pomiarów czasów realizacji us ugi mail2sms dla sieci Play Tablica 2 Serwer pocztowy Konto darmowe A Konto darmowe B Si a sygna u GSM 52% 52% Liczna wiadomo ci email w porcji Czas realizacji us ugi mail2sms Czas realizacji us ugi mail2sms Min. Maks. redni r. 1 Min. Maks. redni r. 1 sek. sek. sek. sek. sek. sek. sek. sek. 10 25 29 27,0 2,7 22 24 23,0 2,3 20 43 49 46,0 2,3 41 43 42,0 2,1 50 128 136 132,0 2,6 142 152 147,0 2,9 100 221 235 228,0 2,3 206 222 214,0 2,1 Serwer pocztowy Konto p atne C Konto p atne D Si a sygna u GSM 52% 52% Liczna wiadomo ci email w porcji Czas realizacji us ugi mail2sms Czas realizacji us ugi mail2sms Min. Maks. redni r. 1 Min. Maks. redni r. 1 sek. sek. sek. sek. sek. sek. sek. sek. 10 20 24 22,0 2,2 21 24 22,5 2,3 20 39 44 41,5 2,1 41 45 43,0 2,2 50 107 111 109,0 2,2 105 112 108,5 2,2 100 208 212 210 2,1 211 214 212,5 2,1 Us ugi typu sms2mail oraz mail2sms sk adaj si niejako z dwóch cz ci. Jedna z nich to odbiór/wysy ka wiadomo ci poczty elektronicznej a druga odbiór/wysy ka wiadomo ci SMS. Zamieszczone w tablicy 1 wyniki pomiarów dotycz tylko jednej cz ci, czyli wysy ki wiadomo ci SMS. Pozostaje jeszcze do oszacowania czas, jaki zajmuje odbiór wiadomo ci poczty elektronicznej i jej konwersji do formatu akceptowalnego w wiadomo ci SMS. Na czas tego procesu wp ywa b dzie przede wszystkim czas odbioru wiadomo ci poczty elektronicznej, a czas konwersji jest pomijalnie ma y. Podstawow trudno ci w oszacowaniu tej wielko ci jest fakt, e wp ywa na ni do du a liczba niezale nych czynników. Nale y do nich przede wszystkim czas logowania/uwierzytelnienia aplikacji klienckiej w serwerze pocztowym. Wielko ta zale e b dzie od szybko ci cza, szybko ci serwera, aktualnego obci enia serwera, a nawet sieciowej odleg o ci serwera od komputera na którym pracuje aplikacja kliencka. Jak wida jest to znacz ca liczna czynników, a nie nale y zapomina, e konto pocztowe mo e by utrzymywane zarówno na bezp atnym serwerze, serwerze firmowym, jak i p atnym serwerze wirtualnym czy dedykowanym obs ugiwanymi przez firm hostingow. Te ostatnie tak e mog mie ró ne parametry, wynikaj ce chocia by z wykupionego pakietu lub samej jako ci wiadczonych us ug, co równie mo e przek ada si na czas realizacji us ug mail2sms oraz sms2mail. W celu ostatecznego okre lenia tej wielko ci ponownie przeprowadzono na stanowisku badawczym testy polegaj ce na odczycie porcji wiadomo ci poczty elektronicznej, ich konwersji do formatu wiadomo ci SMS i wysy ki porcji wiadomo ci SMS. W rzeczywisto ci by a to praktyczna realizacja us ugi mail2sms. Fakt wys ania wiadomo ci SMS nie by potwierdzany mailem zwrotnym, chocia obydwie
184 Mariusz Rychlicki, Zbigniew Kasprzyk wykorzystywane aplikacje dopuszczaj tak mo liwo. Pomiary przeprowadzono dla czterech sieci komórkowych (Orange, Plus, Play, Heyah), przy wykorzystaniu dwóch ró nych modemów GSM, dwóch aplikacji oraz czterech serwerów pocztowych: dwóch darmowych i dwóch p atnych. Wyniki pomiarów zebrano w tablicy nr 2. Podobnie jak w poprzednim przypadku ze wzgl du na ograniczon ilo miejsca zaprezentowano jedynie dane u rednione, ale ponownie nie zaobserwowano istotnych ró nic w odniesieniu do wykorzystywanego modemu GSM, ani wykorzystywanego oprogramowania. Wyniki charakteryzuj si jednak wi ksz nierównomierno ci w odniesieniu do liczby wiadomo ci w wysy anej jednorazowo porcji. Nierównomierno ta jest zauwa alnie wi ksza dla kont pocztowych utrzymywanych na darmowych serwerach pocztowych ni na serwerach p atnych. Podobna zale no wyst puje w wielko ciach czasów realizacji us ugi mail2sms. Jest to zgodne z oczekiwaniem, poniewa z oczywistych wzgl dów konta p atne powinny mie lepsze parametry od kont darmowych. Ostatecznie przyj to, e redni czas realizacji us ugi mail2sms wynosi poni ej 3 sekund i waha si w granicach 2,1 do 2,9 sekundy dla darmowych kont pocztowych i w granicach 2,1 do 2,3 sekundy dla p atnych kont pocztowych. Czasy realizacji us ugi sms2mail, wyznaczone równie do wiadczalnie, s mniejsze. Wynika to z faktu, e odbiór wiadomo ci SMS z sieci GSM odbywa si niejako bez udzia u aplikacji klienckiej, poniewa jest realizowany niezale nie przez modem GSM. Tym samym g ówne zadanie aplikacji to odczyt wiadomo ci SMS z modemu GSM, jej ewentualny zapis w bazie danych, konwersja do postaci wiadomo ci email i wysy ka samej wiadomo ci. Poniewa w ocenie systemu kluczowa b dzie jego wydajno, to przyj to warto ci wi ksze, czyli czasy realizacji us ugi mail2sms. 7. OCENA WYDAJNO CI SYSTEMU Kluczow kwesti w ocenie praktycznej u yteczno ci tego typu rozwi zania i mo liwo ci rezygnacji z us ug dodatkowej firmy wiadcz cej us ugi typu sms2mail i mail2sms b dzie ocena wydajno ci zaproponowanego rozwi zania, czyli systemu opartego na modemie GSM i rozbudowanej aplikacji klienckiej. Inaczej mówi c nale y okre li, czy i w jakich granicach system ten b dzie w stanie dostatecznie szybko realizowa zadania konwersji wiadomo SMS na email i odwrotnie. Identyczn kwesti w a ciwie nale a oby rozwa a w chwili zamówienia tego typu us ug w zewn trznej firmie. Pró no szuka jednak w ofertach i specyfikacjach us ug tych firm tego typu informacji. Milcz co przyjmuje si, e jako wiadczonej us ugi i wydajno serwerów jest na tyle du a, e problem ten nie wyst puje. Skutecznym zabezpieczeniem przed nadmiern ilo ci wysy anych wiadomo ci jest naliczana op ata za ka d z nich. W analizowanym przypadku kwestia ta ma istotne znaczenie. Proponowane rozwi zanie jest w istocie przyk adem klasycznego systemu masowej obs ugi [8]. Buforem wej ciowym b dzie tutaj zarówno pami modemu GSM, zdolna pomie ci okre lon ilo wiadomo ci SMS, jak i pojemno konta pocztowego. W obydwu przypadkach system musi zd y z obs ug (odczytem, konwersj i wysy k wiadomo ci) w czasie, który zagwarantuje brak przepe nienia bufora. Poniewa jest to
Integracja us ug poczty elektronicznej oraz SMS w ma ych i rednich przedsi biorstwach 185 system telekomunikacyjny, to nie mo na wykluczy, e za jego po rednictwem nie b dzie realizowana wy cznie funkcja wysy ki wiadomo ci o charakterze powiadomie, lecz tak e prowadzona konwersacja wiadomo ci typu pytanie odpowied. Z tego wzgl du maksymalny czas oczekiwania na realizacj zadania powinien by zbli ony do redniego czasu obs ugi. Tym samym konieczne jest oszacowanie liczby zg osze (zada /wiadomo ci do przetworzenia), któr system jest w stanie przetworzy przy przyj tych za o eniach. Dla 8 godzinnego dnia pracy rednia liczba wiadomo ci do przetworzenia zosta a oszacowana na poziomie 4800 wiadomo ci email i SMS [8, 9]. Odpowied na pytanie, czy liczba ta odpowiada potrzebom danego przedsi biorstwa zale e b dzie oczywi cie od jego wielko ci i zapotrzebowania na tego rodzaju us ug, a tak e charakteru i zakresu wykorzystywanych us ug sms2mail i mail2sms. Wydaje si, e jest ona na tyle du a, e w przypadku ma ych przedsi biorstw powinna zaspokoi ich potrzeby. Gdyby z jakiegokolwiek powodu, okaza aby si zbyt ma a to mo e ona zosta w do prosty sposób zwi kszona. Porównanie wyników pomiarów zawartych w tablicach 1 i 2 pokazuje, e g ówny wp yw na wielko czasu przetworzenia wiadomo ci ma jej wysy ka przez modem GSM. Zwró my jednak uwag, e proces ten realizowany jest przez modem GSM przy minimalnym udziale i obci eniu procesora komputera systemowego. Moc ta mo e by wykorzystana do obs ugi drugiego modemu GSM (i kolejnych), które w sposób niezale ny b d realizowa us ugi. Pozwala na to zarówno oprogramowanie ActiveXperts SMS Messaging Server, obs uguj ce w wersji podstawowej do czterech kana ów/modemów GSM, jak i aplikacja Centrala SMS, która wprawdzie obs uguje tylko jeden modem GSM, ale mo e by uruchamiana wielokrotnie przy ró nych ustawieniach konfiguracyjnych, a wi c i z obs ug ró nych modemów GSM pod czonych do ró nych portów komputera systemowego. Pod czenie tylko jednego dodatkowego modemu pozwoli nam na zwi kszenie liczby wiadomo ci do przetworzenia w systemie. Warto redniej liczby wiadomo ci email i SMS do przetworzenia w czasie 8 godzinnego dnia pracy zosta a oszacowana na poziomie 13600 wiadomo ci [8, 9]. 8. WNIOSKI Jak wspomniano na wst pie us ugi poczty elektronicznej oraz SMS nale dzi do podstawowych form komunikacji. Mo na za o y, e ich rola wcale nie b dzie male, a przeciwnie wraz z post pem technologicznym nadal b dzie rosn. Warunkiem i podstaw takiego rozwoju sytuacji na rynku us ug telekomunikacyjnych jest proces integracji us ug. To dzi ki niemu nawet proste i pozornie ograniczone funkcjonalnie us ugi zyskuj nowe oblicze, nowe mo liwo ci i nowe obszary zastosowa. Takim przyk adem s niezwykle proste ideowo us ugi SMS, które poprzez w czenie do komputerowych systemów magazynowych, logistycznych, lokalizacyjnych itp. nie tylko nie straci y na znaczeniu, ale umocni y swoj pozycj na rynku. Warto zatem poszukiwa kolejnych, nowych rozwi za, które b d umo liwia wdro enie tego typu us ug w praktycznych realizacjach. Wydaje si, e na szczególn uwag zas uguj tutaj us ugi sms2mail oraz mail2sms, które w sposób naturalny cz dwie, dotychczas do oddzielne formy komunikacji. Warto jednak poszerzy zakres tej integracji poza obszar prostej konwersji wiadomo ci
186 Mariusz Rychlicki, Zbigniew Kasprzyk jednego rodzaju na drugi i odwrotnie. Us ug tego typu oferuj za stosown op at firmy telekomunikacyjne, w oparciu g ównie o protokó SMPP. W pracy przedstawiono jednak systemowe rozwi zanie, dzi ki któremu us ugi te mog by zrealizowane bez udzia u zewn trznych firm telekomunikacyjnych, a co za tym idzie bez konieczno ci zawierania przez przedsi biorstwa kolejnych umów na us ugi telekomunikacyjne. Jak wykazano system tego typu mo e oferowa dostateczn wydajno konwersji wiadomo ci w oparciu jedynie o klasyczny modem GSM. Nie bez znaczenia jest tak e fakt, e tego typu rozwi zanie systemowe ma du o wi ksze potencjalne mo liwo ci ni sam mechanizm konwersji wiadomo ci. W prosty sposób pozwoli na integracj nie tylko samych us ug, ale i funkcji komunikacji email oraz SMS w istniej cym w ramach przedsi biorstwa oprogramowaniu i systemach zarz dzania. W najprostszym ju tylko rozwi zaniu umo liwia korzystania z komunikacji SMS przy wykorzystaniu istniej cego i wykorzystywanego dotychczas oprogramowania (klienta) pocztowego. Mo e by prosto zintegrowane z systemem lokalizacji rodków transportu lub systemami nadzoru ruchu. Wszystko to bez dodatkowych op at abonamentowych, a nawet bez (lub przynajmniej mniejszych) kosztach transmisji samych wiadomo ci, co w obecnych warunkach ekonomicznych mo e mie kluczowe znaczenie dla ma ych i rednich przedsi biorstw transportowych. Bibliografia 1. Scrimger R., LaSalle P., Leitzke C., Parihar M., Gupta M.: TCP/IP. Biblia, Helion, Gliwice 2002. 2. Hillebrand F.: Short Message Service (SMS): The Creation of Personal Global Text Messaging, John Wiley & Sons, West Sussex 2010. 3. Ozeki Informatics, Ozeki Message Server 6 Product Guide, Ozeki, Hungary 2010. 4. Tagg C.: Discourse of Text Messaging: Analysis of SMS Communication, Deanta Global Publishing, Chennai 2012. 5. Short Message Peer to Peer Protocol Specification v3.4, SMPP Developers Forum 1999. 6. Denti E., Ricci A., Rubino R.: Integrating and Orchestrating Services upon an Agent Coordination Infrastructure, Engineering Societies in the Agents World IV, Springer 2004. 7. Porter Ch.: Email Security with Cisco IronPort, Cisco 2012. 8. Czachórski T.: Modele kolejkowe systemów komputerowych, Politechnika l ska, Gliwice 1999. 9. Filipowicz B.: Modele stochastyczne w badaniach operacyjnych - analiza i synteza systemów obs ugi i sieci kolejkowych, WNT, Warszawa 1996. INTEGRATION OF ELECTRONIC MAIL AND SMS SERVICES FOR SMALL AND MIDDLE-SIZED TRANSPORT COMPANIES Summary: The need for communication services which span multiple communication technologies is growing, especially for small and middle-sized transport companies. The problem of integration of electronic mail and SMS services for small and middle-sized transport companies was highlighted in this article. The basic telecommunication services were described in this case. This paper shows that is plausible to create uni ed email and SMS services in the computer system dedicated for the transport companies. Keywords: SMS services, electronic mail services, SMS server