Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy Czy Pakiet Klimatyczny i nowe priorytety PROW mogą być szansą dla innowacji na wsi? Prof. Antoni Faber (faber@iung.pulawy.pl) KONWENT MARSZAŁKÓW Lublin, 27 luty 2009
Dyrektywa promująca OŹE (uchwalona 17.12.2008 r.) zobowiązuje do osiągnięcia w 2020 r.: 15 % udziału OŹE w energii zużywanej, 10 % substytucji paliw transportowych przez biopaliwa. Kalendarium na najbliższy okres: 30.06.2009 r. wytyczne komisji do Narodowego Programu Działania dla OŹE, 31.12.2009 r. krajowa prognoza do Programu(zużycie energii, cele sektorowe w rozbiciu na technologie, spodziewane efektywności i oszczędności energii w każdym sektorze, sposoby usuwania barier, program wspierania OŹE w każdym sektorze gospodarki, przepływy informacji i projekty zintegrowane). zintegrowane 30.06.2010 r. Narodowy Program Działań dla OŹE (cele sektorowe, szacunek niezbędnych środków do osiągnięcia celów, sposoby współpracy międzynarodowej, regionalnej i lokalnej, lokalnej planowane przepływy informacji i zintegrowane projekty). projekty 2
17.02.200 9 r. opublikowana została propozycja poprawki do rozporządzenia KE No 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolniczy Rozwoju Obszarów Wiejskich (6494/09 ADD 1) Wytycza ona następujące nowe priorytety PROW z terminem wprowadzenia do 31.12.2009 r.: zmiany klimatu, odnawialne źródła energii, zarządzanie zasobami wody, bioróżnorodność, innowacje w zakresie wyżej wymienionych, restrukturyzacja sektora mlecznego, Internet szerokopasmowy dla wsi, 3
Zmiany klimatu Emisja i potencjał redukcji emisji przez rolnictwo na tle innych gałęzi gospodarki (McKinsey & Company 2009) 4
Koszty i potencjał redukcji emisji GHG w rolnictwie na tle innych działów gospodarki (McKinsey & Company 2009) 5
Odnawialne Źródła Energii W 2020 r. z rolnictwa od 8,3 (60 %) do 11,8 (100%) mln t biomasy (sm) Struktura produkcji energii elektrycznej z OŹE w 2010 r. (URE) 6
W rolnictwie najpierw żywność!!! i ostrożnie z myśleniem życzeniowym. Zasoby ziemi (2008): Pow. GO = 11,8 mln ha Pow. zasiewów = 11,6 mln ha Urbanizacja = -1,0 mln ha Uprawy energetyczne= -1,5 mln ha Uprawy niezbożowe = -3,0 mln ha W 2020 r. pod zboża = 7,1 mln ha Pow. pod biom. stałą = 1,0 mln ha Potrzebujemy 30 mln ton zbóż Mamy zaledwie 54 % gleb b i db Wzrost plonu zb. 3,2 do 4,2 t/ha (31 %) Niezbędny wzrostu plonu na granicy realnych możliwości Wzrost cen płodów rolnych 2-5 % rocznie ( kompensacja 0 %) 7
Potencjalne obszary uprawy roślin energetycznych na tle obszarów wykluczonych z lokalizacji wieloletnich plantacji 8
Grunty potencjalnie dostępne pod produkcję biopaliw stałych Województwo Dolnośląskie Kompleks 5 6 8 30 40 16 Kujawsko-pomorskie Razem 9 3z tys. ha % UR 2 88 6,8 8 0,6 26 69 3,1 2 7 53 6,5 1 11 80 4,9 15 2,3 8 Lubelskie 16 27 Lubuskie 10 32 Łódzkie 25 43 Małopolskie 10 1 4 Mazowieckie 38 30 9 1 35 105 3,3 Opolskie 14 13 14 7 2 50 7,2 Podkarpackie 12 59 4 16 92 10,3 Podlaskie 24 14 1 1 17 56 3,6 Pomorskie 10 15 3 1 20 49 3,8 Śląskie 22 30 4 1 14 71 9,0 Świętokrzyskie 6 14 2 22 2,3 Warmińsko-mazurskie 6 11 18 43 2,3 Wielkopolskie 12 20 2 9 43 1,8 Zachodnio-pomorskie 28 27 2 2 50 109 265 385 57 18 229 954 6,5 9 Polska 2 7 4,6
Potencjalna produkcja biomasy w gminach (opad >550 mm, gleby mniej przydatne do produkcji żywności, bez obszarów chronionych i górskich, wody gruntowe dla wierzby i miskanta do 2m, dla sidy 2-5 m) (IUNG-PIB 2007 r.) 10
Gospodarowanie wodą Wieloletni klimatyczny bilans wody IV-IX (Doroszewski i Kozyra, IUNG-PIB, 2007) 11
Roczne zużycie wody przez wybrane uprawy (wierzba 550-650 mm, miskant 510-600 mm w okresie wegetacji) (Hess i Knox, 2001) 12
Bioróżnorodność (IUNG-PIB 2009 wg modelu Eururalis, AU Wageningen 2006) Rejon Białostocko-suwalski Bielsko-podlaski Bielsko-bialski Bydgoski Chełmsko-zamojski Ciechanowsko-płocki Częstochowski Elbląski Ełcki Gdański Gorzowski Jeleniogórsko-wałbrzyski Kaliski Koniński Koszaliński Krakowsko-tarnowski Krośnieńsko-przemyski Legnicki Łódzki Polska Indeks bioróż. (-) 34 33 38 31 31 28 31 31 36 34 38 33 Rejon Łomżyński Lubelski Nowosądecki Olsztyński Opolski Ostrołęcko-siedlecki Pilski Piotrkowsko-skiern. Poznański Radomski Rybnicko-jastrzębski Rzeszowsko-tarnob. 28 28 36 29 36 30 28 Słupski Świętokrzyski Szczeciński Toruńsko-włocławski Warszawski Wrocławski Zielonogórski Indeks bioróż. (-) 29 29 39 34 29 30 33 29 29 30 29 32 36 31 35 29 28 30 36 32 13
Innowacje: Zmiany klimatu: - optymalizacja nawożenia N (-50 /t CO2), -renaturalizacja siedlisk siedlisk mokradłowych i gleb organicznych (5 /t CO2), -biopaliwa 2-giej generacji (5 /t CO2), -zagospodarowanie użytków zdegradowanych (10 /t CO2), -systemy uprawy biomasy na nieoranych UZ (10 /t CO2). Gospodarowanie wodą: -mała retencja wodna (? /t CO2). Bioróżnorodność: -ochrona i konserwacja siedlisk o bogatej bioróżnorodności (? /t CO2), -Prawidłowe zmianowanie roślin uprawnych (? /t CO2). 14
Innowacje OŹE: 1) maksymalna efektywność ekonomiczna Źródło energii Technologia Koszt Koszty Koszt paliwa Koszt Emisja całkowita inwestycji eksploatacji energii 2005 /MWh 2005/kW 2005/toe 2005 /MWh kg CO2 eq./mwh Węgiel Atom Biomasa Palenisko pyłowe+ccs Pierwiastki rozszczep. Spalanie, k. parowy, mała skala Spalanie, k. parowy, duża skala Biogaz Micro CHP Skojarzona gazyfikacja (CHP; 4 MWe + 5 MWth) x 25*** Wiatr Poza wybrzeżem Woda Małe elektrownie Baterie słon. Skoncentrowana elektrownia Węgiel Pelety Duży kocioł Duży kocioł Średni kocioł Mały kocioł 2250 2680 3800 2450 3140 3360 1333 90 90 260 135 245 2000 3700 5000 80 108 115 2005 /kw 340 355 505 940 2005/kW 13 15 19 34 *Gaz ziemny do przetworzenia energii cieplnej; ** za Babcock & Wilcox 2008 E. elektryczna 90 33 160 90 270 E. cieplna 2005/toe 375 580 580 580 92 62 142 142 125 270 15 42 42 245 91 108 135 14 6 250** kg CO2 eq./toe 6,1 0,7 0,7 0,8-15
2) Maksymalna efektywność energetyczna: Efektywność energetyczna upraw w zależności od technologii konwersji (za EEA, 2007) 16
Nasza propozycja dla wsi: energetyka rozproszona, CHP, inteligentne sieci energetyczne (3-cia rewolucja energetyczna) 17
Duże skoordynowane projekty to efekt skali, który zmniejsza koszt inwestycyjne do 2 razy!!! 18
Co zamierzamy: 2)Powołaliśmy konsorcjum naukowe do zajmowania się innowacyjnymi rozwiązaniami w omawianych zagadnieniach, 3)Tworzymy klaster międzyregionalny ds. OŹE (zależy nam na obecności w nim woj. lubelskiego, świętokrzyskiego i podlaskiego), 4)W trakcie dotychczasowych kontaktów z UM sugerowano celowość rozważenia dwóch inicjatyw: powołania przy Konwencie stałej grupy roboczej ds. OŹE ( Inicjatywa Kielecka, 27.01. 2009 r.) oraz utworzenia megaklastra województw wschodnich ds. OŹE ( Inicjatywa Lubelska, 9.02.2009 r.); zamierzamy te inicjatywy profesjonalnie wspierać, jeśli zostaną podjęte, 5)Jesteśmy gotowi do współpracy w zakresie omawianej problematyki z wszystkimi zainteresowanymi UM. 19
Ochrona klimatu wymaga nie tylko dobrych strategii, ale nade wszystko skoordynowanych planów działań regionalnych i lokalnych. Dziękuję za uwagę 20