U [kv] I [MA] di/dt Etap 8. Adaptacja układu PF-1000 do realizacji celu szczegółowego 1. Dr. Marian Paduch, IFPiLM. Przeprowadzenie eksperymentów dla potrzeb realizacji pozostałych Etapów Zadania Po przeprowadzeniu podstawowych prac adaptacyjnych i wstępnym uruchomieniu powstałego układu DPF-1000U powstała możliwość przeprowadzenia na tym etapie prac, szeregu eksperymentalnych sesji mających na celu dostarczenie danych potrzebnych do realizacji pozostałych Etapów Zadania Testowanie systemu diagnostyk do pomiaru parametrów plazmy powstającej przy powierzchni tarcz z różnych materiałów Podczas eksploatacji wysoko-energetycznych układów jakim jest plasma-focus, bardzo ważna jest znajomość przebiegów czasowych prądu płynącego w obwodzie, jego pochodnej jak również napięcia na kolektorze (rys. 8.1). Są to podstawowe (rutynowe) diagnostyki rejestrowane w głównym stanowisku pomiarowym. di1/dt 2,0 di1/dt 1,8 di1/dt 1,6 di1/dt 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0-0,2-0,4-0,6-0,8-1,0-1,2-1,4-1,6-10 -9-8 -7-6 -5-4 -3-2 -1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 time [ s] di/dt I(t) 2,2 2,0 1,8 1,6 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 i_rog i_rog i_rog i_rog -10-9 -8-7 -6-5 -4-3 -2-1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 time [ s] U(t) 35 30 u_col u_col u_col 25 20 15 10 5 0-5 -7-6 -5-4 -3-2 -1 0 1 2 3 4 5 time [ s] Rys.8.1. Pomiary podstawowe Jako diagnostyki uzupełniające zainstalowano system sond scyntylacyjnych pozwalających na pomiar czasowej emisji neutronów w trzech kierunkach (0, 90, oraz 180 stopni względem osi symetrii elektrod układu). Do określenia całkowitej emisji neutronów używane są liczniki srebrne. Przyjęto że diagnostykami umożliwiającymi badanie oddziaływania intensywnych strumieni plazmy z tarczami stałymi będą: 1. wielo-kadrowa interferometria pozwalającą wizualizować powstającą plazmę i określenie rozkładów przestrzennych koncentracji elektronów, 2. spektroskopia widzialna i rentgenowska umożliwiające określenie parametrów plazmy powstającej w pobliżu tarczy,
3. system detektorów miękkiego promieniowania X pozwalający na rejestrację zmian emisji promieniowania w wybranych zakresach widmowych z określonej części sznura plazmowego, 4. wielo-kadrowa szybka kamera wizyjna przeznaczona do rejestracji procesów erozji tarcz obciążanych impulsowymi strumieniami plazmy, 5. Rentgenowskie camery-obscury przeznaczone do zobrazowania emisji tego promieniowania z obszaru zgęstka plazmowego i tarczy. 6. wielokanałowa diagnostyka jonowa przeznaczona do analizy wysokoenergetycznych jonów (w tym produktów syntezy). Przyjęto, że diagnostyką bazową będzie interferometria i wszystkie pomiary czasowe będą zsynchronizowane z laserem diagnostycznym. Aby to zrealizować opracowano i uruchomiono system którego schemat przedstawiono na rys. 8.2. Układ opóźnienia 0 1.5 ms Do Układu Sterowania gas-puff START Układ opóźnienia 2.0 ms Do Generatora DPF-1000U Układ opóźnienia 0.5 ms Do Lasera Diagnostycznego Główne Stanowisko Pomiarowe Laser Diagnostyczny Płytka dzieląca Soczewka Sonda di/dt Komora eksperymentalna Spektrograf Diagnostyka Optyczna 32 kanałowy 32 kanałowy Dzielnik Dzielnik światłowodowy Ruchome stanowiska pomiarowe Światłowody Rys. 8. 2. Schemat synchronizacji diagnostyk zainstalowanych przy układzie DPF-1000U.
Anoda PF Zasada pracy tego układu jest następująca, sygnał startowy uruchamia układ gas-puff, następnie po zadanych opóźnieniach wyzwalane są wielo-kadrowa kamera wizyjna i laser diagnostyczny a po dalszych 1.5 ms generator PF i następuje wyładowanie. Sygnał z zainstalowanej w kolektorze sondy magnetycznej podany jest na układ synchronizacji głównego stanowiska pomiarowego. Z tego układu po odpowiednich opóźnieniach wyzwalane są: oscyloskop rejestrujący przebiegi napięciowo-prądowe, spektrograf oraz generator lasera diagnostycznego. Następuje wygenerowanie impulsu laserowego który oświetla 16-to kadrowy interferometr oraz poprzez 32 kanałowy dzielnik optyczny wszystkie pozostałe układy rejestracji. Jako główna diagnostyka parametrów plazmy oddziaływującej na tarcze jest interferometria. Pozwala ona określić rozkłady koncentracji elektronów w plazmie w kolejnych chwilach rozwoju sznura plazmowego. Równie ważne informacje można uzyskać na podstawie sygnałów z detektorów miękkiego promieniowania rentgenowskiego emitowanego z obszaru pomiędzy anodą a naświetlaną próbką. Zainstalowano i uruchomiono zestaw czterech PIN-diod które rejestrują promieniowanie w tym samym zakresie widmowym ale każda z innego obszaru o średnicy 30 mm, tak jak pokazano na rys. 8.3. Tarcza Pole obserwacji diody Rys. 8.3. Pola obserwacji PIN-diod w obszarze anoda-tarcza. Przykładowe wyniki rejestracji przedstawiono na rys. 8.4. Rys. 8.4. Przebiegi emisji miękkiego promieniowania rentgenowskiego z obszaru anoda-tarcza.
Przeprowadzone testy wykazały, że wyniki pomiarów uzyskane za pomocą systemu diod i interferometrii są niezwykle przydatne do oceny parametrów plazmy oddziaływującej na tarczę i dlatego pomiary miękkiego promieniowania rentgenowskiego zostały włączone jako diagnostyka rutynowa. Można stwierdzić, że wymienione powyżej diagnostyki 1-5 będą przydatne w badaniach związanych z programem innych badaniach związanych z oddziaływaniem plazma-tarcza. Po zainstalowaniu w odpowiednich portach układu DPF-1000U przewidzianych diagnostyk przeprowadzono szereg sesji eksperymentalnych mających na dostarczenie danych eksperymentalnych umożliwiających realizację pozostałych Etapów Zadania związanych z badaniami oddziaływania strumieni plazmy z tarczami W/CFC/SS. Szczegółowe wyniki tych badań przedstawione są w sprawozdaniach Etapów 1.1, 2.2, 2.5. Pomiary parametrów strumienia plazmy emitowanego z układu DPF-1000 w miejscu mocowania tarczy w zależności od ciśnienia gazu roboczego i energii generatora układu DPF-1000U Pomiary parametrów strumienia plazmy przeprowadzono dla potrzeb realizacji Zadania Etapu 1.1 punkt 3. Zmianę energii generatora uzyskano poprzez zmianę napięcia ładowania baterii kondensatorów układu DPF-1000U. Przyjęto dwa poziomy napięć 19 i 23 kv co odpowiada energii zgromadzonej 200 i 290 kj. Natomiast ciśnienie gazu roboczego możemy zmieniać poprzez zmianę ciśnienia początkowego jak również poprzez odpowiednie napuszczanie gazu poprzez gas-puff. W tym przypadku możemy zmieniać czas napuszczania, ciśnienie początkowe w komorze gas-puff lub też poprzez zmianę napięcia sterującego młotkiem. Pierwsza sesja eksperymentalna miała na celu określenie wpływu systemu gas-puff na parametry plazmy. Na rys. 8.5a i 8.5b przedstawiono fotografie czoła elektrod obu Rys. 8.5a. Elektrody układu PF bez systemu dynamicznego napuszczania gas-puff Rys. 8.5b. Elektrody układu PF z systemem dynamicznego napuszczania gas-puff przypadków. Badania wykazały, że zauważalny wpływ na parametry strumienia plazmy ma czas napuszczania (wybrano dwa czasy napuszczania 1.5 i 2 ms) natomiast ciśnienie początkowe gazu w komorze gas-puff (zmieniane w zakresie 1 do 4 atm.) daje wyniki niejednoznaczne a układ dynamicznego napuszczania gazu najlepiej pracuje przy ciśnieniu 2 atm. i przy takim ciśnieniu przeprowadzono wszystkie badania. Pomiary przeprowadzono również dla kilku wariantów warunków energetycznogazowych. Dla ustalonego napięcia ładowania baterii (19 lub 23 kv) zmieniano czas napuszczania (1.5 i 2 ms).
Jednym z ważniejszych parametrów strumienia plazmy padającej na tarczę jest jego energia. Można to wyznaczyć na podstawie obrazów wielo-kadrowej interferometrii z których określamy ilość cząstek padających na tarczę i ich prędkość. Badania wykazały, że dla napięcia ładowania baterii kondensatorów 23 kv na tarczę pada około 10^19 cząstek z prędkością 10^7 cm/s. Z wartości tych wynika, że pęd strumienia plazmy wynosi ok. 0.003 kgm/s. Wielkość tę postanowiono zweryfikować eksperymentalnie. Aby było to możliwe należy tarczę zawiesić swobodnie na nici stalowej która pod wpływem plazmy zostanie zerwana (przetopiona) i nie będzie zaburzała ruchu tarczy. Na nici umieszczono lekką tarczę węglową (rys. 8.6a). Na rys. 8.6b przedstawiono zdjęcie cieniowe tej samej tarczy wykonane podczas wyładowania (rys. 8.6c. przedstawia typowy interferogram wykonany w tym samym czasie). Widać wyraźnie zerwaną nić i nie zmienione położenie tarczy. Rys. 8.6a. Zdjęcie cieniowe tarczy węglowej przed udarem. Rys. 8.6b i 8.6c. Zdjęcie cieniowe tarczy wykonane 220ns po maksimum kompresji i typowy interferogram wykonany w takich samym warunkach. Po tych wstępnych badaniach umieszczono na osi układu tarczę wolframowa o wymiarach 10x10x10 mm (rys. 8.7a i 8.7b) i jej ruch w trakcie wyładowania (i po jego zakończeniu) rejestrowano szybką wielo-kadrową kamerą wizyjna (wykonaną przez firmę ACS). Wyładowania dokonano przy napięciu ładowania baterii 23 kv (bez włączania gaspuff). Wykres ruchu tarczy pod wpływem strumienia plazmy przedstawiono na rys. 8.8.
Rys. 8.7a. Widok tarczy wolframowej na tle elektrody wewnętrznej urządzenia PF. Rys. 8.7b. Obraz tarczy wolframowej (umieszczonej w odległości 70 mm od czoła elektrody wewnętrznej urządzenia PF) rejestrowany przez kamerę ACS. Rys. 8.8. Wykres ruchu tarczy wolframowej dla napięcia ładowania baterii 19 kv.
Pomierzona prędkość tarczy wynosi 0,48 m/s (odpowiada to pędowi 0,0096 kgm/s) dla napięcia ładowania baterii 19 kv i 0,82 m/s (odpowiada to pędowi 0,0164 kgm/s) dla napięcia 23 kv. Sa to wyniki kilkakrotnie większe niż szacowane (0,003 kgm/s) i wynika z tego faktu pominięcia w szacunkach strumienia wiązek jonowych których jest o rząd mniej ale poruszają się z prędkościami ok. 5x10^8cm/s. Aby dokładnie pomierzyć parametry wiązek należy rozwijać diagnostyki przeznaczone do analizy wysokoenergetycznych jonów. Wstępne badania testowe urządzeń diagnostycznych przeznaczonych do analizy wysokoenergetycznych jonów (realizacja Etapu 2.2 IPJ) Jednymi z ważniejszych diagnostyk pozwalających śledzić wiązki jonów są diagnostyki umożliwiające zarejestrowanie liczbę i kierunek z którego przybyły jony (kamery otworkowe) a także ich rozkłady energetyczne. Przygotowano wielokanałową diagnostykę do analizy wysokoenergetycznych jonów (w tym produktów syntezy). Wykonane zostały 34 kamery które zostały umieszczone w specjalnej konstrukcji przedstawionej na rys. 8.9. Rys. 8.9. Diagnostyka do analizy wysokoenergetycznych jonów. Po zainstalowaniu systemu kamer w komorze DPF-1000U przeprowadzono dwie sesje pomiarowe. Uzyskano prawidłowe naświetlenie detektorów kamer co po ich wytrawieniu
pozwoli na określenie parametrów wysokoenergetycznych jonów (w tym produktów syntezy protonów i neutronów). Zainstalowano i uruchomiono zminiaturyzowany spektrometr typu Thomsona. Uzyskano parabole przy różnych warunkach gazowych w komorze. Następnie w trzech miejscach paraboli (odpowiadających trzem różnym energią jonów) umieszczono detektory pozwalające rejestrować w czasowe zmiany intensywności jonów o określonych energiach. Wyniki pomiarów przedstawione będą w sprawozdania z Etap 1.1. Badanie czasowo-przestrzennych parametrów plazmy i jej widma promieniowania, przy powierzchni tarczy węglowej poddanej działaniu impulsowego strumienia plazmy dla ustalonych warunków pracy układu DPF-1000U Pomiary parametrów strumienia plazmy przeprowadzono dla potrzeb realizacji Zadania Etapu 1.1 punkt 5 oraz etapów 4.1 i 4.2. Przeprowadzono dwie sesje eksperymentalne w trakcie których pomiary prowadzono w stałych warunkach energetyczno-gazowych natomiast sesje między sobą różniły się odległością tarczy od czoła elektrody wewnętrznej. W pierwszej sesji odległość ta wynosiła 70 mm, natomiast w drugiej 90 mm. Sposób mocowania tarcz pokazano na rys. 8.10a i 8.10b. Przeprowadzono kilka sesji pomiarowych dla trzech wariatów próbek węglowych. Rys. 8.10a. Uchwyt tarczy Rys. 8.10b. Mocowanie tarczy w komorze eksperymentalnej Wyniki pomiarów posłużyły do realizacji przedstawionych wcześniej Etapów 1.1 oraz 4.1 i 4.2.
Pomiar luminancji tarczy obciążonej impulsowymi strumieniami plazmy na urządzeniu DPF-1000U. (Etap 2.5) W ramach Etapu 2.5 wykonany został prototyp szybkiej, wielo-kadrowej kamery wizyjnej z dodatkowym bramkowaniem elektrooptycznym przeznaczonej do rejestracji procesów erozji tarczy obciążanych impulsowymi strumieniami plazmy. Układy optyczne kamery pozwalają na obserwację tarczy zarówno prostopadle do kierunku padania strumieni plazmy jak i wzdłuż strumieni. Po zainstalowaniu kamery na stanowisku pomiarowym i zsynchronizowaniu z urządzeniem DPF-1000U przeprowadzono cykl badań które pozwoliły stwierdzić, że kamera jest odporna na zakłócenia towarzyszące silnoprądowemu wyładowaniu. Rys. 8.11. Widok szybkiej kamery wizyjnej na stanowisku pomiarowym (obserwacja prostopadle do kierunku padania strumieni). Jak już wcześniej wspomniano przy obserwacji z kierunku prostopadłego do kierunku padania strumieni plazmowych przeprowadzono z powodzeniem badania umożliwiające określenie pędu jaki jest przekazywany tarczy w zależności od energii baterii. W tym wypadku czas obserwacji wynosił kilka sekund a czas ekspozycji kilka mikrosekund. Tarcza była podświetlana halogenem o mocy 800 W i zawieszona była swobodnie. Zarejestrowano (przy stosunkowo niewielkim wzmocnieniu kamery) obrazy położenia tarczy w kolejnych chwilach czasu co umożliwiło określenie jej prędkości. Bardziej ekstremalne warunki występowały podczas prób zarejestrowania świecenia plazmy w obszarze anoda-tarcza. W tym wypadku mamy do czynienia z dużą luminancją strumieni plazmowych (potrzebne jest małe wzmocnienie kamery) i małą intensywnością świecenia tarczy (potrzebne duże wzmocnienie). Przeprowadzono pomiary zmieniając warunki eksperymentu to znaczy: wielkość rejestrowanego obrazu, czas ekspozycji, wzmocnienie kamery i odstęp między
kadrami (przy stabilnym umocowaniu tarczy rys. 8.14). W zdecydowanej większości przypadków zarejestrowano intensywne świecenie w czasie wyładowania plasma-focus które zanikało w czasie kilku kolejnych kadrów (po kilkuset mikrosekundach) a następnie wzrost intensywności obrazu. Może to być efekt aparaturowy związany z utratą wzmocnienia w kamerze pod wpływem bardzo intensywnego impulsowego oświetlenia podczas wyładowania. Rys. 8.12. Układ do pomiaru świecenia plazmy w obszarze anoda-próbka (lewy) okno diagnostyczne w kolektorze PF (prawy). W celu zweryfikowania tych faktów wykonano badania uzupełniające. Do pomiaru użyto fotodiody sprzężonej ze światłowodem i układem optycznym usytuowanym wzdłuż osi P-F od strony kolektora (rys. 8.12 lewy) za oknem optycznym (rys. 8.12 prawy). Stanowisko zostało tak zaprojektowane aby po próbach stanowiło podstawę do zamontowania kamery na tym kierunku obserwacji. Nie stwierdzono istotnego wzrostu świecenia w czasach kilkuset mikrosekund po rozpoczęciu wyładowania. Może to sugerować, że należy lepiej dobrać parametry szybkiej, wielo-kadrowej kamery wizyjnej podczas rejestracji. Sesje eksperymentalne przeprowadzone dla potrzeb realizacji pozostałych etapów (Etap 1.1, 2.2, 2.5, 4.1 i 4.2). W poniższej tabeli podano dane sesji pomiarowych przeprowadzonych w 2013 r. Data Ilość strzałów Uwagi 15.01-25.01.2013 17 Gas-puff poosiowy, interferometria 26.03-04.04.2013 33 Próbki węglowe, interferometria Etap 4.1 i 4.2 17.04-26.04.2013 40 Optymalizacja PF, testowanie aparatury Etap 1.1 08.05-09.05.2013 8 Próbki węglowe, gas-puff Etap 4.1 i 4.2 13-17.05.2013 32 Gas-puff poosiowy, interferometria 11-25.06.2013 51 Próbki węglowe testowanie aparatury Etap 1.1, 4.1 i 4.2
Data Ilość strzałów Uwagi 25.07.-10.09.2013 57 Pomiary jonowe Etap 1.1 i 2.2 10.09.-19.09.2013 68 Optymalizacja PF, testowanie aparatury Etap 1.1 28.10.-04.11.2013 14 Pomiary luminancji Etap 2.5 05.11.-06.12.2013 112 Badania materiałowe gas-puff, spektrometria, badania jonowe i X-owe Etap 1.1, 2.2, 4.1 i 4.2 13.12.-23.12.2013 23 Pomiary luminancji. Etap 2.5 Próbka wolframowa Jak wynika z tabeli na potrzeby realizacji innych Zadań oddano łącznie 181 strzałów w pierwszym półroczu i 264 w drugim. Uzyskane w eksperymentach dane potwierdzają przydatność zainstalowanej aparatury a także użyteczność DPF-1000U w realizacji celów programu. Projekt, wykonanie i uruchomienie: systemy mocowania tarcz (układ śluzy umożliwiający wprowadzanie tarczy bez zapowietrzania komory, układ umożliwiający pozycjonowanie tarczy) Wcześniejsze badania wykazały, że umieszczanie w pobliżu anody, metalowych elementów mocujących tarcze, prostopadle do osi urządzenia plasma-focus (patrz rys. 8.10) ze względu na płynący przez nie prąd nastręcza poważne problemy ze stabilnością tarczy. Co prawda w trakcie oddziaływania strumieni (plazmy i wiązek jonowych) jest ona nieruchoma ale odbiega to od warunków występujących w oddziaływaniu plazma ścianka. Przyjęto więc, że elementy mocujące tarcze wprowadzane będą poprzez śluzę wzdłuż osi urządzenia naprzeciw elektrody wewnętrznej. Śluza (rys. 8.13 i 8.14a) zbudowana została z następujących elementów próżniowych typu NW40: zaworu, trójnika, wysoko napięciowego Rys. 8.13. Śluza zamontowana we wrotach komory DPF-1000U. Widok z boku (lewy) i od tylu (prawy) elementu izolacyjnego i uchwytu mocującego pręt przesuwny. Cały zestaw próżniowy został zamocowany do okna komory (w tak zwanych wrotach) z możliwością wstępnego przesuwu góra-dół. Po zainstalowaniu badanej próbki w specjalnym uchwycie znajdującym się na
końcu elementu izolacyjnego następuje odpompowanie śluzy. Po uzyskaniu odpowiedniego poziomu ciśnienia gazu w śluzie zamykany jest zawór od strony układu pompowego i otwierany jest zawór od strony komory. Ponieważ objętość śluzy jest znacznie mniejsza od objętości komory urządzenia DPF-1000U (ponad tysiąc razy) wystarczy uzyskać ciśnienie rzędu 10^-3 mbar. W tym momencie możemy umieścić próbkę w obszar oddziaływania strumieni plazmowych. Pręt przesuwny z próbką w uchwycie izolacyjnym wsuwany jest przez pierścień izolacyjny (rys. 8.14b) podwieszony na dwóch cięgnach. Dzięki temu możliwa jest regulacja położenia próbki w płaszczyźnie prostopadłej do osi urządzenia poprzez wsuwanie i wysuwanie cięgien na których zawieszony jest pierścień izolacyjny. a b c d Rys. 8.14. Elementy mocowania i regulacji tarczy: a śluza, b regulacja położenia, c, d uchwyt tarczy. Tak zaprojektowany i wykonany system mocowania tarcz został poddany testom. Polegały one na sprawdzeniu czy nie następuje pogorszenie próżni podczas wsuwania pręta przesuwnego a także czy mamy wystarczalnie powtarzalne położenie próbki po jej wsunięciu (uwzględniając możliwość regulacji). Testy wykazały, że przyjęte rozwiązania śluzy są poprawne i pozwalają na jej użyteczną eksploatację. Zbudowany system śluzy pozwala na wprowadzanie tarcz bez zapowietrzania komory jedynie próbek wymiarach o wymiarach poprzecznych mniejszych niż 20x20 mm co jest zupełnie wystarczające do realizacji pozostałych Etapów Zadania gdyż próbki przeznaczone do badań miały wymiary 10x10x10 mm. Jest to jednak pewne ograniczenie. Innym ograniczeniem a właściwie utrudnieniem jest brak podglądu pozycjonowania próbki wzdłuż osi układu w
przypadku stosowania systemu impulsowego, poosiowego napuszczania gazu. Z tego powodu należy zbudowany system potraktować jako prototyp i wykonać nowy system wprowadzania próbki bez zapowietrzania komory oparty o elementy próżniowe typu NW60. Projekt takiego układu przedstawiono na rys. 8.15. Zasada pracy jest taka sama jak wcześniej opisanego prototypu. c f e b g d a Rys. 8.15. System śluzy oparty o elementy typu NW60. a flansza przesuwna na wrotach komory, b przejściówka izolacyjna na standard NW60, c zawór NW60, d zawór NW40 (do pompy próżniowej, e trójnik NW60x60x40, f uchwyt pręta przesuwnego, g pręt przesuwny. W układzie tym zachowano standard NW40 od strony pompy próżniowej natomiast na kierunku wsuwania próbek mamy możliwość umieszczenia elementów o średnicy do 60 mm. Dlatego też można zrezygnować z dotychczasowego sposobu regulacji położenia próbki w płaszczyźnie prostopadłej do osi urządzenia DPF-1000U poprzez cięgna podtrzymujące pręt przesuwny i przenieś tę czynność do uchwytu próbki. W celu zwiększenia stabilności pręta przesuwnego a co za tym idzie stabilności położenia próbki zwiększono średnicę pręta przesuwnego do 20 mm (zamiast dotychczasowej 10 mm) i zastosowano teleskopową podporę wysuwanego pręta w połowie odległości pomiędzy czołem elektrody centralnej DPF a ścianą komory eksperymentalnej. Dodatkowo zaprojektowana cięgno ułatwiające wyciąganie próbki po eksperymencie. Widok zainstalowanej śluzy i cięgna przedstawiono na rys. 8.16.
Rys. 8.16. System układu wprowadzania tarcz zamontowany przy komorze eksperymentalnej urządzenia DPF-1000U. Nowy, udoskonalony układ do wprowadzania tarcz bez konieczności zapowietrzania komory znacznie ułatwi wymianę próbek. Ponadto możliwe będzi badanie próbek o większch wymiarach nawet do 50 mm. Podsumowanie W 2013 r. prace prowadzone na urządzeniu DPF-1000U obejmowały dwa zagadnienia: 1. Projekt, wykonanie i uruchomienie: systemu mocowania tarcz (układ śluzy umożliwiający wprowadzanie tarczy bez zapowietrzania komory, układ umożliwiający pozycjonowanie tarczy). 2. Przeprowadzenie eksperymentów dla potrzeb realizacji pozostałych Etapów Zadania. Testowanie systemu diagnostyk do pomiaru parametrów plazmy powstającej przy powierzchni tarcz z różnych materiałów. (Etap 1.1 IFPiLM) Pomiary parametrów strumienia plazmy emitowanego z układu DPF-1000 w miejscu mocowania tarczy w zależności od ciśnienia gazu roboczego i energii generatora układu DPF-1000U. (Etap 1.1 IFPiLM) Wstępne badania testowe urządzeń diagnostycznych przeznaczonych do analizy wysokoenergetycznych jonów (realizacja Etapu 2.2 IPJ) Badanie czasowo-przestrzennych parametrów plazmy i jej widma promieniowania, przy powierzchni tarczy węglowej poddanej działaniu impulsowego strumienia plazmy dla ustalonych warunków pracy układu DPF-1000U. (Etap 1.1 IFPiLM i 4.1, 4.2 PW) Badanie czasowo-przestrzennych parametrów plazmy i jej widma promieniowania, przy powierzchni tarczy wolframowej poddanej działaniu impulsowego strumienia plazmy dla ustalonych warunków pracy układu DPF-1000U. (Etap 1.1 IFPiLM i 4.1, 4.2 PW) Pomiar luminancji tarczy obciążonej impulsowymi strumieniami plazmy na urządzeniu DPF-1000U. (Etap 2.5) Wszystkie wymienione prace zostały wykonane zgodnie z założeniami i w wyznaczonym terminie.