GMNAZJUM NR 2 W RYCZOWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z JĘZYKA POLSKIEGO w klasie III Gimnazjum str. 1
WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE III Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, a ponadto: - samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania, - jest aktywny we wszystkich możliwych formach pracy polonistycznej, - bierze udział i osiąga sukcesy w różnych konkursach: przedmiotowym, literackich, recytatorskich, poetyckich na terenie szkoły i poza nią, - udziela bezbłędnych, bogatych odpowiedzi ustnych i pisemnych (redaguje różnorodne formy wypowiedzi, świadomie stosuje stylizację i indywidualizację języka bohaterów w opowiadaniu), - prezentuje wysoki poziom kultury języka, - przejawia zainteresowanie sztuką, bierze czynny udział w imprezach artystycznych; interesuje się: filmem, teatrem, malarstwem, muzyką; potrafi krytycznie wyrażać się o dziełach sztuki, będąc świadomym ich odbiorcą, dzieli się swoją wiedzą, realizuje projekty, występuje w przedstawieniach teatralnych, rozwija swoje zainteresowania, - jest wprawionym czytelnikiem; jego zainteresowania znacznie wykraczają poza listę lektur obowiązkowych prezentuje na forum klasy czy społeczności szkolnej wybrane przez siebie lektury, - w interesujący sposób mówi i pisze o własnych zainteresowaniach, przeżyciach; prezentuje własne sądy i przekonania (np. w związku z dziełem sztuki), - interesuje się pracą dziennikarską, np. jest jednym z redaktorów szkolnej gazety, - czyta wiersze, sam próbuje własnych sił w tworzeniu poezji. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto: I Czytanie i słuchanie. Samokształcenie i docieranie do informacji: - sprawnie i samodzielnie dociera do informacji - w wypowiedzi ustnej, w książkach, prasie, mediach elektronicznych, dobiera trafne cytaty, - bez trudu odróżnia fakty od opinii, informację od perswazji i manipulacji, - wyraża własną opinię na dany temat, uzasadnia ją celowo dobranymi argumentami, - rozpoznaje różnice między fikcją a kłamstwem, - bierze czynny udział w dyskusji, nawiązuje do wypowiedzi innych dyskutantów, - charakteryzuje i wstępnie ocenia współczesne środki przekazywania informacji, - dostrzega w wypowiedzi przejawy agresji i manipulacji, - samodzielnie czerpie dodatkowe informacje z przypisu, - sprawnie korzysta ze słownika języka polskiego, poprawnej polszczyzny, frazeologicznego, wyrazów obcych, synonimów, antonimów oraz termonów literackich w różnych formach (papierowej lub elektronicznej), - sprawnie, selektywnie i odpowiedzialnie korzysta z różnych źródeł informacji w formie książkowej i elektronicznej, w tym z Internetu. II Świadomość językowa: - biegle stosuje wiedzę z zakresu fleksji, - biegle klasyfikuje części zdania, rozpoznaje różne rodzaje podmiotów, orzeczeń, dopełnień, okoliczników i przydawek, rozumiejąc ich funkcje, - bez trudu wskazuje w tekście imiesłowy wyjaśnia ich funkcje w tekście, - bardzo sprawnie rozróżnia rodzaje zdań złożonych podrzędnie i współrzędnie, dokonuje analizy zdań wielokrotnie złożonych, - poprawnie stosuje imiesłowowe równoważniki zdania, - rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu (słownictwo gwarowe, archaizmy i neologizmy, eufemizmy i wulgaryzmy dostrzega negatywne konsekwencje stosowania wulgaryzmów), - sprawnie przeredagowuje tekst, zamieniając mowę zależną na niezależną i odwrotnie, określa, w jakich tekstach używa się najczęściej mowy zależnej, a których niezależnej, - bez trudu stosuje związki frazeologiczne, rozumiejąc ich znaczenie. str. 2
III Analiza i interpretacja tekstów kultury: - potrafi samodzielnie zanalizować i zinterpretować utwory liryczne, epickie i dramatyczne przewidziane programem nauczania, przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją, - odczytuje znaczenia symboliczne utworów, - komentuje znaczenia wynikające z symboli, alegorii i przenośni obecnych w tekście, - wskazuje wydarzenia, którym można przypisać znaczenia przenośne, wyjaśnia te znaczenia, - ocenia postępowanie bohaterów, uzasadnia swą ocenę, - rozpoznaje rodzaje i gatunki literackie oraz ich cechy gatunkowe, m. in. powieść (zwłaszcza historyczna), nowela, opowiadanie, przypowieść rożne odmiany, baśń, legendę, mit, bajkę, fraszkę, hymn, tren, komedię, tragedię, - posiada bardzo dobrą znajomość utworów literackich przewidzianych w programie nauczania, zwłaszcza oznaczonych w podstawie programowej jako obowiązkowe, - znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej (np. w filmach, komiksach, piosenkach) nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych; wskazuje przykłady mieszania gatunków, - określa zasady kompozycji dzieł, - komentuje sposób prezentacji świata przedstawionego, - wyjaśnia motyw winy i kary, łączy go z postawami bohaterów, - wyraża swoją opinię o utworze, - omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu, np. tytuł, podtytuł, motto, apostrofa, puenta, punkt kulminacyjny, - wyjaśnia, czym jest akcja, a czym fabuła utworu, - omawia sposób komponowania wydarzeń w utworze, - komentuje rolę narratora w utworze, - określa relacje narratora ze światem przedstawionym, rozróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobową oraz określa ich funkcje w utworze, - wyjaśnia, czym jest sentencja, komentuje sentencje zawarte w utworze, - charakteryzuje adresata wypowiedzi lirycznej, - opisuje i komentuje obrazy poetyckie, - uzasadnia, dlaczego utwór należy do liryki, - dokonuje analizy budowy utworu lirycznego, posługując się terminami: wiersz stroficzny, ciągły, bezrymowy, rym, rytm, środki stylistyczne, - wskazuje funkcje użytych w utworze środków stylistycznych z zakresu słownictwa (neologizmów, archaizmów, zdrobnień, zgrubień, metafor), składni (powtórzeń, pytań retorycznych, różnego typu zdań i równoważników), fonetyki (rymu, rytmu, wyrazów dźwiękonaśladowczych), - wypowiada się na temat emocji i nastroju przedstawianych w utworach, - wyjaśnia i komentuje znaczenia budowane środkami poetyckimi, - wskazuje elementy dramatu, takie jak akt, scena, tekst główny, tekst poboczny, dialog, monolog, - posługuje się funkcjonalnie słownictwem związanym z teatrem, wyjaśnia, na czym polega komizm, tragizm jako kategoria estetyczna, - podaje i omawia przykłady rożnego rodzaju komizmu ze znanych mu tekstów, - omawia na podstawie lektur ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, - uwzględnia w interpretacji potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny, zna biografie pisarzy wskazanych w podstawie programowej (oznaczonych gwiazdką), - ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych oraz ich przeciwieństw, np. piękno brzydota, tolerancja-nietolerancja. IV Tworzenie wypowiedzi mówienie, pisanie: - tworzy spójne wypowiedzi ustne i pisemne w formach: urozmaicone kompozycyjnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów i dzieł sztuki, opowiadanie, charakterystykę postaci, notatkę, pamiętnik, dziennik, list oficjalny i prywatny, ogłoszenie, zaproszenie, sprawozdanie z lektury, filmu, przedstawienia teatralnego (omawia i ocenia elementy dzieła posługując się słownictwem charakterystycznym dla danej dziedziny kultury), oraz rozprawkę (podając trafne argumenty i przekonująco uzasadniając ich użycie), wywiad, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykację, - wypowiedzi ustne i pisemne zawierają nieliczne błędy lub są całkowicie poprawne pod względem stylistyczno językowym, logicznym, i rzeczowym, str. 3
- prace pisemne świadczą o znajomości problematyki, kompozycji, znajomości reguł gramatycznych i interpunkcyjnych; formułuje wypowiedzi zawierające własne sądy i przemyślenia dotyczące różnych tekstów, - w pracach pisemnych stosuje bogate słownictwo ożywiające relację, słownictwo oceniające, wykorzystuje różnorodne konstrukcje zdaniowe, urozmaica wypowiedzi dialogami, monologami, opisami przeżyć, sytuacji, tła, postaci, pytaniami retorycznymi, cytatami, - dba o estetykę zapisu, - tworząc wypowiedzi, dąży do precyzyjnego wysławiania się, świadomie dobiera synonimy i antonimy, stosuje wykrzyknik, - świadomie interpretuje głosowo tekst wygłaszany z pamięci, - zna i stosuje zasady zwracania się do rozmówcy w zależności od sytuacji i relacji łączącej go z osobą, do której mówi, zna formuły grzecznościowe, konwencje językowe zależne od środowiska wie jak zwrócić się np. do nauczyciela, lekarza, profesora wyższej uczelni. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto: I Czytanie i słuchanie. Samokształcenie i docieranie do informacji: - dociera do informacji - w wypowiedzi ustnej, w książkach, prasie, mediach elektronicznych, dobiera trafne cytaty, wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje, dobiera cytaty, - odróżnia fakty od opinii, informację od perswazji i manipulacji, - wyraża własną opinię na dany temat, uzasadnia ją dobranymi argumentami, - rozpoznaje różnice między fikcją a kłamstwem, - bierze udział w dyskusji, stara się nawiązywać do wypowiedzi innych dyskutantów, - charakteryzuje współczesne środki przekazywania informacji, - dostrzega w wypowiedzi przejawy agresji i manipulacji, - czerpie dodatkowe informacje z przypisu, - korzysta ze słownika języka polskiego, poprawnej polszczyzny, frazeologicznego, wyrazów obcych, synonimów, antonimów oraz termonów literackich w różnych formach (papierowej lub elektronicznej), - korzysta z różnych źródeł informacji w formie książkowej i elektronicznej, w tym z Internetu. II Świadomość językowa: - sprawnie stosuje wiedzę z zakresu fleksji, - poprawnie klasyfikuje części zdania, rozpoznaje różne rodzaje podmiotów, orzeczeń, dopełnień, okoliczników i przydawek, rozumiejąc ich funkcje, - wskazuje w tekście imiesłowy wyjaśnia ich funkcje w tekście, - sprawnie rozróżnia rodzaje zdań złożonych podrzędnie i współrzędnie, dokonuje analizy zdań wielokrotnie złożonych, - poprawnie stosuje imiesłowowe równoważniki zdania, - wskazuje funkcje formantów w nadawaniu znaczenia wyrazom pochodnym, - rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu (słownictwo gwarowe, archaizmy i neologizmy, eufemizmy i wulgaryzmy dostrzega negatywne konsekwencje stosowania wulgaryzmów), - rozpoznaje wyrazy wieloznaczne i rozumie ich znaczenia w tekście, - rozpoznaje cechy kultury i języka swojego regionu, - przeredagowuje tekst, zamieniając mowę zależną na niezależną i odwrotnie, określa, w jakich tekstach używa się najczęściej mowy zależnej, a w których niezależnej, - uczeń wyjaśnia różnice w wymowie i pisowni samogłosek ustnych i nosowych, spółgłosek ustnych i nosowych, twardych i miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych, odwołując się do wiedzy z zakresu fonetyki (zjawiska fonetyczne), - bez trudu stosuje związki frazeologiczne, rozumiejąc ich znaczenie. III Analiza i interpretacja tekstów kultury: - próbuje samodzielnie zanalizować i zinterpretować utwory liryczne, epickie i dramatyczne przewidziane programem nauczania, - odczytuje znaczenia symboliczne utworów, str. 4
- wyjaśnia na przykładach z tekstu, czym jest symbol, alegoria, przenośnia, - wskazuje wydarzenia, którym można przypisać znaczenia przenośne, wyjaśnia te znaczenia, - ocenia postępowanie bohaterów, - rozpoznaje rodzaje i gatunki literackie oraz ich cechy gatunkowe, m. in. powieść (zwłaszcza historyczna), opowiadanie, przypowieść rożne odmiany, baśń, legendę, mit, bajkę, fraszkę, hymn, tren, komedię, tragedię, - posiada dobrą znajomość utworów literackich przewidzianych w programie nauczania, zwłaszcza oznaczonych w podstawie programowej jako obowiązkowe, - określa zasady kompozycji dzieł, - wyjaśnia motyw winy i kary, łączy go z postawami bohaterów, - wskazuje epickie elementy utworu, komentuje sposób ich funkcjonowania w tekście, - wyraża swoją opinię o utworze, - wskazuje elementy konstrukcyjne utworu, np. tytuł, podtytuł, motto, apostrofa, puenta, punkt kulminacyjny, - wyjaśnia, czym jest akcja, a czym fabuła utworu, - omawia sposób komponowania wydarzeń w utworze, - dostrzega rolę narratora w utworze, - określa relacje narratora ze światem przedstawionym, rozróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobową, - wyjaśnia, czym jest sentencja, próbuje komentować sentencje zawarte w utworze, - charakteryzuje adresata wypowiedzi lirycznej, - opisuje obrazy poetyckie, - uzasadnia, dlaczego utwór należy do liryki, - omawia budowę utworu lirycznego, posługując się terminami: wiersz stroficzny, ciągły, bezrymowy, rym, rytm, środki stylistyczne, - wypowiada się na temat emocji i nastroju przedstawianych w utworach, - wyjaśnia znaczenia budowane środkami poetyckimi, - rozpoznaje elementy dramatu, takie jak akt, scena, tekst główny, tekst poboczny, dialog, monolog, - posługuje się słownictwem związanym z teatrem, wyjaśnia, na czym polega komizm, tragizm jako kategoria estetyczna, - podaje i omawia przykłady rożnego rodzaju komizmu ze znanych mu tekstów, - omawia na podstawie lektur ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, - uwzględnia w interpretacji potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny, zna biografie pisarzy wskazanych w podstawie programowej (oznaczonych gwiazdką), - posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych oraz ich przeciwieństw, np. piękno brzydota, tolerancja-nietolerancja. IV Tworzenie wypowiedzi mówienie, pisanie: - tworzy spójne wypowiedzi ustne i pisemne w formach: urozmaicone kompozycyjnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów i dzieł sztuki, opowiadanie, charakterystykę postaci, notatkę, pamiętnik, dziennik, list oficjalny i prywatny, sprawozdanie, ogłoszenie, zaproszenie, sprawozdanie z lektury, filmu, przedstawienia teatralnego (omawia i ocenia elementy dzieła posługując się słownictwem charakterystycznym dla danej dziedziny kultury) oraz rozprawkę (podając trafne argumenty i przekonująco uzasadniając ich użycie), wywiad, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykację, - wypowiedzi ustne i pisemne zawierają nieliczne błędy językowe, są poprawne pod względem logicznym i rzeczowym, - prace pisemne świadczą o znajomości problematyki, kompozycji, znajomości reguł gramatycznych i interpunkcyjnych; uczeń stara się formułować wypowiedzi zawierające własne sądy i przemyślenia dotyczące różnych tekstów, - w pracach pisemnych stosuje słownictwo ożywiające relację, słownictwo oceniające, urozmaica wypowiedzi dialogami, monologami, opisami przeżyć, sytuacji, tła, postaci, cytatami, - dba o estetykę zapisu, dokonuje starannej redakcji tekstu napisanego ręcznie i na komputerze (umiejętnie formatuje tekst, dobiera rodzaj czcionki według rozmiaru i kształtu, stosuje właściwe odstępy, wyznacza marginesy i justuje tekst, dokonuje jego korekty, jednocześnie kontrolując autokorektę), poprawia ewentualne błędy językowe, ortograficzne oraz interpunkcyjne, - wykorzystuje wiedzę o składni w stosowaniu reguł interpunkcyjnych; stosuje średnik, - tworząc wypowiedzi, dobiera synonimy i antonimy, stosuje wykrzyknik (jako część mowy), str. 5
- podejmuje próby oddania sensu wypowiedzi przez odpowiednią modulację głosu w czasie recytacji, - zna i stosuje zasady zwracania się do rozmówcy w zależności od sytuacji i relacji łączącej go z osobą, do której mówi, zna formuły grzecznościowe wie, jak zwrócić się np. do nauczyciela, lekarza, profesora wyższej uczelni. str. 6
Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który, który spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto: I Czytanie i słuchanie. Samokształcenie i docieranie do informacji: - wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje - w wypowiedzi ustnej, w książkach, prasie, mediach elektronicznych, stara się dobierać cytaty, - odróżnia fakty od opinii, informację od perswazji i manipulacji, - wyraża własną opinię na dany temat, próbuje ją uzasadniać dobranymi argumentami, - rozpoznaje różnice między fikcją a kłamstwem, - bierze udział w dyskusji, - zna współczesne środki przekazywania informacji, - rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację), - rozpoznaje wypowiedź argumentacyjną, wskazuje tezę, argumenty i wnioski, - dostrzega w wypowiedzi przejawy agresji i manipulacji, - czerpie dodatkowe informacje z przypisu, - korzysta ze słownika języka polskiego, poprawnej polszczyzny, frazeologicznego, wyrazów obcych, synonimów, antonimów oraz termonów literackich w różnych formach (papierowej lub elektronicznej), - rozróżnia gatunki publicystyczne prasowe, radiowe i telewizyjne (artykuł, wywiad, reportaż), - korzysta z różnych źródeł informacji w formie książkowej i elektronicznej, w tym z Internetu. II Świadomość językowa: - stosuje wiedzę z zakresu fleksji, - klasyfikuje części zdania, rozpoznaje różne rodzaje podmiotów, orzeczeń, dopełnień, okoliczników i przydawek, rozumiejąc ich funkcje, - wskazuje w tekście imiesłowy wyjaśnia ich funkcje w tekście, - rozróżnia rodzaje zdań złożonych podrzędnie i współrzędnie, dokonuje analizy zdań wielokrotnie złożonych, - poprawnie stosuje imiesłowowe równoważniki zdania, - rozpoznaje temat słowotwórczy i formant w wyrazach pochodnych, - rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu (słownictwo gwarowe, archaizmy i neologizmy, eufemizmy i wulgaryzmy dostrzega negatywne konsekwencje stosowania wulgaryzmów), - zamienia mowę zależną na niezależną i odwrotnie, określa, w jakich tekstach używa się najczęściej mowy zależnej, a w których niezależnej, - rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, artystyczny i naukowy, - uczeń wykorzystuje wiedzę o różnicach w wymowie i pisowni samogłosek ustnych i nosowych, spółgłosek ustnych i nosowych, twardych i miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych, - stosuje związki frazeologiczne, rozumiejąc ich znaczenie. III Analiza i interpretacja tekstów kultury: - próbuje zanalizować i zinterpretować utwory liryczne, epickie i dramatyczne przewidziane programem nauczania, - rozpoznaje znaczenia symboliczne utworów, - wyjaśnia na prostych przykładach z tekstu, czym jest symbol, alegoria, przenośnia, - wskazuje wydarzenia, którym można przypisać znaczenia przenośne, próbuje wyjaśniać te znaczenia, - ocenia postępowanie bohaterów, - rozpoznaje rodzaje i gatunki literackie oraz ich cechy gatunkowe na przykładzie omówionych lektur i tekstów, m. in. powieść (zwłaszcza historyczna), opowiadanie, przypowieść rożne odmiany, baśń, legendę, mit, bajkę, fraszkę, hymn, tren, komedię, tragedię, - rozpoznaje odmiany gatunkowe literatury popularnej: powieść lub opowiadanie obyczajowe, przygodowe, detektywistyczne, fantastycznonaukowe, fantasy, - posiada podstawową znajomość utworów literackich przewidzianych w programie nauczania, zwłaszcza oznaczonych w podstawie programowej jako obowiązkowe, str. 7
- omawia budowę dzieła literackiego, - opisuje motyw winy i kary, łączy go z postawami bohaterów, - wyraża swoją opinię o utworze, - opisuje konstrukcję świata przedstawionego, - opowiada akcję czytanego, omawianego utworu, - rozróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobową oraz określa ich funkcje w utworze, - znajduje sentencje, próbuje komentować sentencje zawarte w utworze, - wypowiada się na temat emocji i nastroju przedstawianych w utworach, - wyodrębnia elementy budowy wiersza (strofa, wers); wskazuje rymy, podstawowe środki stylistyczne, temat i podmiot liryczny, adresata wypowiedzi lirycznej, - wyróżnia obrazy poetyckie, - wyjaśnia, dlaczego utwór należy do liryki, - wyszukuje w tekście środki poetyckie, rozumie ich funkcje, - posługuje się podstawowym słownictwem związanym z teatrem, - podaje przykłady rożnego rodzaju komizmu ze znanych mu tekstów, - omawia na podstawie lektur ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, - zna biografie pisarzy wskazanych w podstawie programowej (oznaczonych gwiazdką), - posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych oraz ich przeciwieństw, np. piękno brzydota, tolerancja-nietolerancja. IV Tworzenie wypowiedzi mówienie, pisanie: - poprawnie pisze opowiadanie, różne rodzaje opisów przeżyć wewnętrznych, sytuacji, przedmiu, działa sztuki, charakterystykę postaci, streszczenie, notatkę, pamiętnik, dziennik, list oficjalny i prywatny, sprawozdanie, ogłoszenie, zaproszenie, włącza dialog w tok narracji opowiadania, - poprawnie pisze sprawozdanie z lektury, filmu, przedstawienia teatralnego oraz rozprawkę, stosując właściwe słownictwo, przeprowadza i zapisuje wywiad, redaguje podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykację, - wypowiedzi ustne i pisemne zawierają nieliczne błędy językowe, są poprawne pod względem logicznym i rzeczowym, - prace pisemne świadczą o podstawowej znajomości problematyki, kompozycji, znajomości reguł gramatycznych i interpunkcyjnych; uczeń stara się formułować wypowiedzi zawierające własne sądy i przemyślenia dotyczące różnych tekstów, - w pracach pisemnych stosuje słownictwo ożywiające relację, słownictwo oceniające, urozmaica wypowiedzi dialogami, opisami przeżyć, sytuacji, tła, postaci, cytatami, - tworzy plan twórczy własnej wypowiedzi, - tworząc wypowiedzi, stara się stosować synonimy i antonimy, wykrzyknik, - w wygłaszanym z pamięci tekście podkreśla głosowo najważniejsze treści utworu, - zna i stosuje zasady zwracania się do rozmówcy w zależności od sytuacji i relacji łączącej go z osobą, do której mówi, zna formuły grzecznościowe wie jak zwrócić się np. do nauczyciela, lekarza, profesora wyższej uczelni. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: I Czytanie i słuchanie. Samokształcenie i docieranie do informacji: - wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje, - odróżnia fakty od opinii, - próbuje wyrażać własną opinię na dany temat, - wie, czym jest fikcja i kłamstwo, - zna współczesne środki przekazywania informacji, - wie, czym jest agresja i manipulacja w komunikacji językowej, próbuje ją dostrzec, - czerpie dodatkowe informacje z przypisu przy pomocy nauczyciela, - próbuje odnaleźć artykuły hasłowe w słowniku języka polskiego, poprawnej polszczyzny, frazeologicznym, wyrazów obcych, synonimów, antonimów oraz termonów literackich w różnych formach (papierowej lub elektronicznej), - korzysta z podstawowych źródeł informacji w formie książkowej i elektronicznej, w tym z Internetu. str. 8
II Świadomość językowa: - posiada podstawową wiedzę z zakresu fleksji, - klasyfikuje części zdania, rozpoznaje różne rodzaje podmiotów, orzeczeń, dopełnień, okoliczników i przydawek, - wskazuje w tekście imiesłowy, - rozróżnia rodzaje zdań złożonych podrzędnie i współrzędnie, dokonuje analizy zdań wielokrotnie złożonych na łatwych przykładach, - wskazuje imiesłowowe równoważniki zdania, próbuje stosować je w wypowiedzi, - rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu (słownictwo gwarowe, archaizmy i neologizmy, eufemizmy i wulgaryzmy dostrzega negatywne konsekwencje stosowania wulgaryzmów), - rozróżnia mowę zależną od mowy niezależnej, próbuje zamieniać mowę zależną na niezależną i odwrotnie, - uczeń rozpoznaje samogłoski ustne i nosowe, spółgłoski ustne i nosowe, twarde i miękkie, dźwięczne i bezdźwięczne, - zna podstawowe związki frazeologiczne, rozumie ich znaczenie. III Analiza i interpretacja tekstów kultury: - wykazuje się podstawową wiedzą na temat utworów lirycznych, epickich i dramatycznych przewidzianych programem nauczania, - wyjaśnia na przykładach z tekstu, czym jest symbol, alegoria, przenośnia, - ocenia postępowanie bohaterów, - rozpoznaje rodzaje i gatunki literackie oraz ich cechy gatunkowe na przykładzie omówionych lektur i tekstów. - posiada podstawową znajomość utworów literackich przewidzianych w programie nauczania, zwłaszcza wskazanych w podstawie programowej jako obowiązkowe, - wskazuje winę i karę bohaterów literackich, - wyraża swoją opinię o utworze, - rozróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobową, - wyszukuje sentencje w utworze, - wypowiada się na temat emocji i nastroju przedstawianych w utworach, - wyodrębnia elementy budowy wiersza (strofa, wers); wskazuje rymy, podstawowe środki stylistyczne, temat i podmiot liryczny, - wyszukuje w tekście proste środki poetyckie, - posługuje się podstawowym słownictwem związanym z teatrem, - podaje przykłady rożnego rodzaju komizmu ze znanych mu tekstów, - wie, kim byli pisarze wskazani w podstawie programowej (oznaczeni gwiazdką), - omawia na podstawie lektur ponadczasowe podstawowe zagadnienia egzystencjalne. IV Tworzenie wypowiedzi mówienie, pisanie: - stara się poprawnie pisać opowiadanie, różne rodzaje opisów, charakterystykę postaci, streszczenie, notatkę, pamiętnik, dziennik, list oficjalny i prywatny, sprawozdanie, ogłoszenie, zaproszenie, włącza dialog w tok narracji opowiadania, - stara się poprawnie pisać sprawozdanie z lektury, filmu, przedstawienia teatralnego, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykację oraz rozprawkę, stosując właściwe słownictwo, przeprowadza i zapisuje wywiad, - w wypowiedziach ustnych i pisemnych dokonuje poprawy błędów, zwłaszcza wskazanych przez nauczyciela, - prace pisemne świadczą o podstawowej znajomości problematyki, kompozycji, znajomości reguł gramatycznych i interpunkcyjnych, - w pracach pisemnych stara się wykorzystywać synonimy i antonimy, wykrzyknik, - popełniane błędy nie przekreślają wartości pracy i wysiłku, jaki włożył w jej napisanie, - stara się dbać o estetykę zapisu, - wygłasza z pamięci fragment tekstu poetyckiego lub prozatorskiego, - zna i stosuje zasady zwracania się do rozmówcy w zależności od sytuacji i relacji łączącej go z osobą, do której mówi, zna formuły grzecznościowe wie, jak zwrócić się np. do nauczyciela, lekarza, - przestrzega zasad etyki mowy w różnych sytuacjach komunikacyjnych, m.in. zna konsekwencje stosowania form charakterystycznych dla elektronicznych środków przekazywania informacji, str. 9
takich jak: SMS, e-mail, czat, blog (ma świadomość niebezpieczeństwa oszustwa i manipulacji powodowanych anonimowością uczestników komunikacji w sieci, łatwego obrażania obcych, ośmieszania i zawstydzania innych wskutek rozpowszechniania obrazów przedstawiających ich w sytuacjach kłopotliwych, zna skutki kłamstwa, manipulacji, ironii). str. 10