Wymagania edukacyjne z historii w klasach I-III Ustalone w oparciu o podstawę programową i Programu nauczania historii w gimnazjum. Adam Kowal Program opracowano na podstawie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie Podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Po opanowaniu wiadomości z zakresu kolejnych epok historycznych uczeń gimnazjum powinien znać i rozumieć wymienione niżej treści nauczania i posiąść umiejętności. Klasa I I. Najdawniejsze dzieje ludzkość. Uczeń: posługuje się osią czasu, na której potrafi zaznaczyć najstarsze ślady życia człowieka na Ziemi, opisuje i tłumaczy zależności między warunkami życia człowieka pierwotnego a środowiskiem geograficznym, porównuje koczowniczy tryb życia z osiadłym i zna skutki przyjęcia trybu osiadłego przez człowieka oraz wpływ rozwoju cywilizacyjnego na organizację społeczności ludzkich. II. Starożytność. Uczeń: lokalizuje w czasie i przestrzeni cywilizacje Bliskiego Wschodu: Egipt i Mezopotamię, potrafi omówić zasady władzy despotycznej i jej wpływ na strukturę społeczeństwa egipskiego, potrafi scharakteryzować system wierzeń w Egipcie, umie rozpoznawać typy pisma wykształcone na terenie Egiptu i Mezopotamii i wyjaśnić znaczenie pisma i prawa w procesie powstawania państw, opisuje główne zasady i symbole judaizmu, wskazuje na różnice między politeizmem a monoteizmem, potrafi wskazać na mapie Grecję i opisać wpływ środowiska geograficznego na jej gospodarkę i rozwój polityczny, płynnie porusza się w obrębie pojęcia grecka polis, rozróżnia formy ustrojowe i warstwy społeczne w starożytnej Grecji z uwzględnieniem Aten peryklejskich i Sparty, zna mity, bóstwa greckie i ich atrybuty, potrafi wyjaśnić znaczenie i rolę sportu w życiu starożytnych Greków, wskazuje elementy integrujące starożytnych Greków (język, system wierzeń, teatr, igrzyska olimpijskie), potrafi wskazać osiągnięcia myśli greckiej oraz jej elementy we współczesności, potrafi wykazać i rozumie, że cechą starożytnych cywilizacji była ich wielokulturowość, umie scharakteryzować środowisko geograficzne Italii, umiejscawia w czasie i charakteryzuje organizację społeczeństwa w Rzymie republikańskim i cesarstwie, zna mechanizmy sprawowania władzy w republice rzymskiej i cesarstwie, potrafi wyjaśnić przyczyny i skutki ekspansji Rzymu, stosunek do ludów podbitych i niewolników,
potrafi rozróżnić elementy kultury przejęte przez Rzymian oraz potrafi wskazać ich własne osiągnięcia, wskazuje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które wpływają na cywilizację współczesną, dostrzega rolę różnych grup społecznych w tworzeniu dorobku państwa, potrafi wskazać przyczyny rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa oraz opisać etapy jego rozwoju, przy pomocy mapy analizuje przyczyny podziału i upadku cesarstwa rzymskiego (potrafi rozróżnić przyczyny zewnętrzne i wewnętrzne). III. Średniowiecze. Uczeń: umiejscawia w czasie i przestrzeni zasięg i kierunki podbojów arabskich, opisuje podstawowe zasady i symbole islamu, umiejscawia w czasie i przestrzeni cesarstwo bizantyńskie i charakteryzuje jego rolę jako kontynuatora cesarstwa rzymskiego, potrafi wskazać osiągnięcia kultury bizantyńskiej i arabskiej, umiejscawia w czasie i przestrzeni monarchię Karola Wielkiego i wyjaśnia, na czym polegał renesans karoliński, charakteryzuje idee uniwersalne cesarstwa Ottona III, opisuje relacje między władzą cesarską a papieską w X XI wieku, potrafi określić, kiedy i w jakich okolicznościach powstało Państwo Kościelne, charakteryzuje znaczenie chrystianizacji Słowian, przy pomocy różnych źródeł potrafi przedstawić informacje na temat polityki pierwszych Piastów w dziedzinie organizacji państwa polskiego, potrafi wyjaśnić znaczenie piastowskich koronacji królewskich, na przykładzie państwa pierwszych Piastów wskazuje cechy monarchii patrymonialnej wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła, opisuje przyczyny i skutki rozłamu w Kościele (schizmy w 1054 roku), opisuje typowe instytucje systemu lennego, potrafi wskazać elementy kultury rycerskiej, wyjaśnia pojęcie stanów i zasady podziałów społecznych w średniowieczu, potrafi scharakteryzować i ocenić okres, w którym nastąpił rozpad władzy centralnej i podział Polski na dzielnice, wyjaśnia zasady nowego prawa osadniczego oraz potrafi wskazać ich znaczenie dla rozwoju gospodarczego, potrafi odtworzyć układ miasta średniowiecznego oraz opisać organizację i życie jego mieszkańców, a także funkcje gospodarcze i kulturowe miast, potrafi na przykładzie własnego regionu rozróżnić style architektury średniowiecznej, operując przykładami umie wskazać związki między historią powszechną, narodową i regionalną, porządkuje i umiejscawia w czasie wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi, umie wskazać osiągnięcia Kazimierza Wielkiego w polityce wewnętrznej i zagranicznej, podaje przyczyny i następstwa unii Polski i Litwy, charakteryzuje rozwój uprawnień stanu szlacheckiego, potrafi wskazać osiągnięcia kulturalne średniowiecza i ich elementy we współczesnej kulturze. Klasa II IV. Czasy nowożytne: umie wskazać przyczyny wielkich odkryć geograficznych, sytuuje je w czasie i przestrzeni,
potrafi ocenić skutki konfrontacji dwóch cywilizacji, potrafi wyjaśnić źródła, scharakteryzować cechy i ocenić wartości kultury renesansu, a także wskazać obiekty sztuki renesansowej na terenie ziem polskich z uwzględnieniem własnego regionu, wskazuje przyczyny i skutki rozłamu w Kościele zachodnim, wyjaśnia cele zwołania soboru trydenckiego, potrafi opisać funkcjonowanie państwa polskiego w okresie demokracji szlacheckiej (instytucje ustrojowe i ich kompetencje, stanowienie prawa, organizację samorządu szlacheckiego), zna i potrafi ocenić skutki unii realnej dla dalszych losów Polski i Litwy. Wskazuje na mapie terytorium Rzeczpospolitej Obojga Narodów, charakteryzuje stosunki wyznaniowe w państwie polsko-litewskim i rozumie ich specyfikę na tle europejskim, potrafi wskazać i ocenić czynniki mające wpływ na wzrost znaczenia szlachty oraz jej wpływ na losy Rzeczypospolitej, przedstawia zasady wolnej elekcji, charakteryzuje cechy kultury baroku, podając przykłady architektury i sztuki we własnym regionie, potrafi scharakteryzować stosunki Rzeczpospolitej Obojga Narodów z jej sąsiadami, wskazuje przyczyny kryzysu politycznego i społeczno-gospodarczego w Rzeczpospolitej w drugiej połowie XVII wieku, na przykładzie Francji i Anglii charakteryzuje i porównuje główne cechy monarchii parlamentarnej i monarchii absolutnej, rozumie i potrafi interpretować hasła Oświecenia, potrafi wskazać próby ich realizacji w nowożytnej Europie, porównuje reformy oświeceniowe wprowadzone w Prusach, Austrii i Rosji, potrafi wyjaśnić przyczyny powstania oraz zasady ustrojowe Stanów Zjednoczonych, umie wskazać zmiany ustrojowe wprowadzone w toku rewolucji francuskiej, rozumiejąc jej przyczyny i hasła (suwerenność narodu, równość wobec prawa, oddzielenie Kościoła od państwa), potrafi wskazać próby reform Rzeczypospolitej w XVIII wieku oraz rozumie potrzebę ich przeprowadzania, sytuuje w czasie i przestrzeni I, II, III rozbiór Rzeczypospolitej (potrafi wskazać na mapie zmiany terytorialne), potrafi wyjaśnić wewnętrzne i zewnętrzne uwarunkowania rozbiorów, potrafi, na podstawie źródła, wskazać znaczenie Konstytucji 3 maja, zna przyczyny, znaczenie i bohaterów Powstania Kościuszkowskiego, wykorzystując swoją wiedzę, może wziąć udział w historycznym sporze o przyczyny upadku Rzeczypospolitej szlacheckiej. Klasa III V. Wiek XIX: potrafi ukazać charakter zmian w Europie w okresie przewagi Francji pod rządami Napoleona, potrafi omówić udział Polaków w wojnach napoleońskich, potrafi wskazać skutki okresu napoleońskiego dla Francji, Polski, Europy,
potrafi przedstawić zasady i ocenić postanowienia kongresu wiedeńskiego, a także ich wpływ na kształtowanie się nowego porządku w Europie, uwzględniając jego decyzje w sprawie polskiej,8 Wydawnictwo Szkolne PWN wyjaśnia główne założenia idei liberalizmu, socjalizmu oraz idei narodowych w Europie w pierwszej połowie XIX wieku, charakteryzuje najważniejsze wynalazki i odkrycia XIX wieku i następstwa społeczne i ekonomiczne ich zastosowania, potrafi scharakteryzować główne cechy i ocenić skutki rewolucji przemysłowej, na podstawie źródeł pisanych, ikonograficznych i statystycznych opisuje zmiany życia różnych grup społecznych, porównuje warunki polityczne, społeczne i gospodarcze na ziemiach polskich wcielonych do państw zaborczych, zna i potrafi scharakteryzować przyczyny i skutki polskich powstań narodowych, potrafi omówić rolę Kościoła w walce o zachowanie tożsamości narodowej, potrafi zaprezentować i ocenić programy partii i ugrupowań politycznych wykorzystując do tego różne źródła, charakteryzuje proces demokratyzacji życia politycznego, potrafi wskazać nowe zjawiska kulturowe, w tym narodziny kultury masowej i przemiany obyczajowe, dostrzega podobieństwa i różnice w procesie zjednoczenia Włoch i Niemiec, potrafi wyjaśnić przyczyny i wskazać zasięg i skutki ekspansji kolonialnej państw europejskich w XIX wieku, potrafi wskazać nowe zjawiska w sztuce oraz ich twórców, zna i rozumie przyczyny oraz charakter I wojny światowej, charakteryzuje specyfikę działań wojennych z uwzględnieniem nowych środków technicznych, potrafi wyjaśnić sytuację polityczną dotyczącą sprawy polskiej w I wojnie światowej, wyjaśnia przyczyny i okoliczności wybuchu rewolucji lutowej i październikowej, a także opisuje ich bezpośrednie następstwa dla Rosji oraz Europy. Opisuje reakcję Europy na wydarzenia w Rosji. Ponadto uczeń bezbłędnie (wymagania konieczne) operuje pojęciami, terminami i datami: kultura, cywilizacja, rewolucja neolityczna, irygacja, państwo, monarchia, imperium, politeizm, monoteizm, faraon, piramida, judaizm, Biblia, polis, obywatel, oligarchia, hoplita, falanga, geruzja, efor, ostracyzm, konsul, cenzor, pretor, edyl, kwestor, legion, gladiator, pryncypat, cesarstwo, romanizacja, chrześcijaństwo, Dekalog, Mesjasz, menora, barbarzyńca, demokracja, mit, olimpiada, państwo-miasto, republika, biskup, islam, Koran, dżihad, hidżra, meczet, feudalizm, chrystianizacja, dynastia, koronacja, lenn, senior, inwestytura, schizma, ekskomunika, cezaropapizm, uniwersalizm, pańszczyzna, renta feudalna, Słowianie, ród, opole, gród, rajca, burmistrz, ratusz, patrycjat, pospólstwo, plebs, statut, starosta, unia personalna, unia realna, sztuka gotycka, sztuka romańska, barok, uniwersytet, elekcja, folwark, humanizm, insurekcja, konstytucja, liberum veto, manufaktura, pańszczyzna, folwark, reformacja, kontrreformacja, renesans, rewolucja, sejm, senat, konstytucja, sobór, tolerancja, uniwersał, abdykacja, autonomia, branka, emigracja, emisariusz, germanizacja, rusyfikacja, kapitalizm, kolonializm, legitymizm, nacjonalizm, opozycja, praca organiczna, proletariat, rabacja, restauracja, rewolucja przemysłowa, socjalizm, Święte Przymierze, uwłaszczenie, Ententa, Trójprzymierze, Trójporozumienie, bolszewik, 776 r.p.n.e., 753 r.p.n.e., 476 r., 966 r., 1000 r., 1025 r., 1109 r., 1138 r., 1226 r., 1241 r., 1320r., 1364 r., 1385 r., 1410 r., 1444 r., 1453 r., 1466 r., 1492 r., 1515 r., 1525 r., 1526 r.,
1569 r., 1683 r., 1772 r., 14.07.1789 r., 3.05.1791 r., 1793 r., 1794 r., 1795 r., 1797 r., 1807 r., 1809 r., 1815 r., 1830 r., 1846 r., 1848 r., 1863 r., 1905 r., 1914 1918 r., 1917, 11.11.1918. Biorąc pod uwagę umiejętności i wiedzę ucznia ocenę: celującą otrzymuje uczeń wykazujący szczególne zainteresowanie przedmiotem, podejmuje, podejmuje się dodatkowych zadań z własnej inicjatywy, jest bardzo aktywny na lekcjach, uczestniczy w konkursach bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który opanował program nauczania, brał aktywny udział w pracy pozalekcyjnej, był uczestnikiem konkursów historycznych przynajmniej na szczeblu szkolnym, dobrą otrzymuje uczeń, który opanował program, realizuje zadania wynikające z obowiązku szkolnego i programu nauczania, dostateczną otrzymuje uczeń, który opanował podstawowe umiejętności i wiadomości wynikające z programu, dopuszczającą otrzymuje uczeń, który ma trudności w opanowaniu materiału objętego programem nauczania, lecz jest w stanie wykorzystać swoją elementarną wiedzę w prostych sytuacjach, niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie opanował materiału objętego programem nauczania w stopniu dopuszczającym i ma lekceważący stosunek do przedmiotu.