Przedział wiekowy: Szkoła podstawowa Czas trwania zajęć: 45 minut Scenariusz lekcji języka polskiego TEMAT: TEN WIERSZ GRA, DŹWIĘCZY I SZELEŚCI - CZY TO MOŻLIWE? CEL GŁÓWNY: Kształtowanie wrażliwej postawy wobec czytanego tekstu. Uzyskanie odpowiedzi na zadane pytanie w temacie lekcji. CELE OPERACYJNE: Uczeń: rozumie znaczenie słów-gra, dźwięczy, szeleści, przypomina sobie podstawowe wiadomości na temat budowy wiersza, potrafi wyciągnąć wniosek ze wspólnych poszukiwań odpowiedzi na pytanie w temacie lekcji, rozumie znaczenie terminów-autor, adresat, podmiot mówiący, dodatkowo zapoznaje się ze zwrotem-podmiot liryczny, powtarza znane już środki stylistyczne-epitet, uosobienie, przenośnia, poznaje zamienne określenie przenośni-metaforę oraz kolejny środek stylistycznyporównanie, odnajduje w wierszu wszystkie wymienione środki stylistyczne. FORMY PRACY: indywidualna, zbiorowa. METODY: problemowa (szukamy odpowiedzi na pytanie zawarte w temacie lekcji), tekstu przewodniego (Julian Tuwim Strofy o późnym lecie), podająca. ŚRODKI DYDAKTYCZNE: tekst przewodni (Julian Tuwim Strofy o późnym lecie), karteczki ze słowami - gra, dźwięczy, szeleści (do powieszenia na tablicy), magnesy, uzupełnianka - jako część notatki z lekcji. PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Sprawy organizacyjne: - przywitanie się z uczniami, - sprawdzenie obecności.
2. Sprawdzenie zadania domowego- krótka prezentacja kilku prac (ilustracje do wiersza wykonane w zeszytach). 3. Rozmowa z dziećmi na temat zawieszonych na tablicy słów- gra, dźwięczy, szeleści. Jakie to części mowy? Wspólnie odmieniamy podane czasowniki przez osoby. Co może grać, dźwięczeć i szeleścić? (instrumenty muzyczne, dzwonki, suszone liście, papier, worek). 4. Podanie tematu lekcji - TEN WIERSZ GRA, DŹWIĘCZY I SZELEŚCI - CZY TO MOŻLIWE? 5. Przypomnienie podstawowych wiadomości na temat wiersza - wspólne tworzenie notatki. WIERSZ jest to utwór literacki, a dokładniej - liryczny, ma wyszczególnione wersy, jest przeciwieństwem prozy. BUDOWA WIERSZA strofy / zwrotki /, wersy, rymy. WNIOSEK Już sama budowa wiersza oddziałuje na zmysły - strofy i wersy na wzrok, a rymy na słuch. 6. Głośne odczytanie wiersza przez nauczyciela. (załącznik nr 1) 7. Każdy uczeń otrzymuje uzupełniankę na temat gry, dźwięku i szelestu w wierszu, którą następnie wszyscy wypełniają. (załącznik nr 2) 8. Powtórzenie terminów. AUTOR ktoś, kto napisał tekst, Julian Słowacki ADRESAT - osoba, do której zwraca się autor - Zobacz - ty liryczne - 2 os. lp. PODMIOT MÓWIĄCY - PODMIOT LIRYCZNY ktoś, kto mówi w tekście, pluskam, we mnie, drzemię - ja liryczne - 1 os. lp. 9. Powtórzenie znanych już dzieciom środków stylistycznych - epitet, uosobienie przenośnia / metafora /. Wprowadzenie terminu - porównanie. Jeżeli zaistnieje taka potrzeba, należy podać dzieciom notatkę.
EPITET - określenie rzeczownika, najczęściej przymiotnik, np. wysokie drzewa. UOSOBIENIE - nadanie cech ludzkich zwierzętom, rzeczom, np. pies powiedział, kamień zapłakał. PRZENOŚNIA - METAFORA - to wyrażenie, w którym nowatorskie połączenie słów tworzy nowe znaczenie, np. kwiat uczuć, życie więdnie. PORÓWNANIE - ukazuje podobieństwo czegoś do czegoś. To konstrukcja dwuczłonowa, połączona wyrażeniami - jak, jakby, niby, podobnie, na kształt, np. dziewczyna jak marzenie. 10. Zadanie domowe - do wyboru - * Ułożę własną zwrotkę do wiersza Tuwima. * Na kartce z bloku zilustruję wybraną strofę dowolną techniką, np. można wykorzystać suszone liście, ziarenka, farby, pastele, papier kolorowy itp. 11. Pożegnanie uczniów.
ZAŁĄCZNIK NR 1 JULIAN TUWIM STROFY O PÓŹNYM LECIE Zobacz, ile jesieni! Pełno jak w cebrze wina, A to dopiero początek, Dopiero się zaczyna. Siano suche i miodne Wiatrem nad łąką stoi. Westchnie, wonią powieje I znów się uspokoi. Obłoki leżą w stawie, Jak płatki w szklance wody. Laską pluskam ostrożnie, Aby nie zmącić pogody. Nazłociło się liści, Że koszami wynosić, A trawa, jaka bujna, Aż się prosi, by kosić. Słońce głęboko weszło W wodę, we mnie i w ziemię, Wiatrem oczy przymyka. Ciepłem przejęty drzemię. Lato w butelki rozlane, Na półkach słodem się burzy. Zaraz korki wysadzi, Już nie wytrzyma dłużej. A tu uwiądem narasta Winna jabłeczna pora. Czerwienna, trawiasta, liściasta, W szkle pękatego gąsiora. Na gorącym kamieniu Jaszczurka jeszcze siedzi. Ziele, ziele wężowe Wije się z gibkiej miedzi.
ZAŁĄCZNIK NR 2 Uzupełnij tekst. Wykorzystaj wyrazy umieszczone w ramce. Wiersz, który jest podzielony na strofy, to wiersz. Strofy, wersy i rymy tworzą Dzięki temu czujemy, że wiersz.. Specyficznie, w sposób przemyślany ułożone głoski mogą sprawić, że wiersz. W ten sam sposób możemy uzyskać wierszu efekt., który dodatkowo może powstać, przez zastosowanie.. (np. Bum, bum! Stuk, puk!). Kiedy czytamy wiersz, wtedy zaczyna działać nasza. Wówczas słyszymy. kolorowych jesiennych, liści. Czujemy.. czerwonych, soczystych jabłek. smak, szelest, gra, szeleści, stroficzny, rytm wiersza, dźwięku, wyrazów dźwiękonaśladowczych, wyobraźnia --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Uzupełnij tekst. Wykorzystaj wyrazy umieszczone w ramce. Wiersz, który jest podzielony na strofy, to wiersz. Strofy, wersy i rymy tworzą Dzięki temu czujemy, że wiersz.. Specyficznie, w sposób przemyślany ułożone głoski mogą sprawić, że wiersz. W ten sam sposób możemy uzyskać wierszu efekt., który dodatkowo może powstać, przez zastosowanie.. (np. Bum, bum! Stuk, puk!). Kiedy czytamy wiersz, wtedy zaczyna działać nasza. Wówczas słyszymy. kolorowych jesiennych, liści. Czujemy.. czerwonych, soczystych jabłek. smak, szelest, gra, szeleści, stroficzny, rytm wiersza, dźwięku, wyrazów dźwiękonaśladowczych, wyobraźnia