TOWARZYSTWO FARMACEUTYCZNO - EKONOMICZNE 00-845 Warszawa, ul Łucka 2/4/6 Warszawa, styczeń 2012 r. Prawda o lekach refundowanych Czy Wałęsa z tysiącami ludzi pragnącymi reformować PRL o taką III RP walczyli? Można mieć poważne wątpliwości. Reakcje towarzyszące usiłowaniom lepszego udostępniania leków ludziom chorym i przeważnie niezamożnym wręcz porażają. O co chodziło rządowi przy inspirowaniu ustawy o refundacji, która w wielkich bólach urodziła się 12 maja 2011 r.? (Dz.U. Nr 122 poz.696). O większą transparentność norm prawnych rządzących gospodarką lekami, o dostosowanie ich do norm obowiązujących w Unii Europejskiej i - przede wszystkim - o poprawienie dostępności leków nie kosztem budżetu państwa, który na razie jest deficytowy, a poprzez pohamowanie marnotrawstwa. Marnotrawstwo jest monstrualne wskutek zyskofilnych apetytów producentów leków i ignorancji ekonomiczno-farmaceutycznej pacjentów. Ba, nawet lekarzy, mających leczyć, a nie liczyć. Od liczenia ma być Narodowy Fundusz Zdrowia. Rząd ma wiedzieć o nieprawidłowościach ekonomicznych w farmacji i zapobiegać im stosownymi przepisami prawa. Rząd dużo wie, my mu trochę pomagamy (patrz: memoriał Miliardowe szkody. Jak długo jeszcze? z października 2010 r., Memoriał w trosce o dobro państwa i obywateli z sierpnia 2011r. i ostatnie opracowanie Gospodarka lekami w Polsce z października i grudnia 2011r.). Prawda jest przykra. Rząd chciał hołubić wolny rynek kapitalistyczny i zezwalać na wolne pobieranie cen, jak to jest w wiktuałach i tekstyliach. Licząc na to, że popyt skieruje się na produkty tańsze. I przy lekach zawiódł się. Np. do obniżania poziomu cholesterolu u nas lekiem Nr 1 jest simvastatina. Mamy jej 23 oferty z różnymi cenami. Powodzeniem cieszy się najdroższy Zocor ordynowany za 73 mln złotych. Gdybyśmy nie ordynowali drogich zocorów i stosowali synonimy tańsze, korzyść pacjentów i NFZ wyniosłaby 300 mln złotych!!! Np. lek do obniżania nadciśnienia nr 1, ramipril, jest dostępny z 12 źródeł tańszych i droższych. Nasz rynek faworyzuje najdroższe Tritace, przepłacając różnicą ceny 110 mln złotych!!! (dane z 2010 roku, bo ich za 2011 rok jeszcze nie mamy). Prile są bardzo pomocne i dobrze się sprzedają. Przemysł oferuje różne. Świat wybiera najlepsze i w miarę najtańsze. Takimi obecnie są ramipril, enalapril, lisinopril. U nas producent przekonał lekarzy, że najlepszy jest perindopril (Prestarium). Mało pożądany za granicą, a więc na pewno nie lepszy. A kosztuje 5 razy drożej. Używamy go za 150 mln zł, tracąc 120 mln zł. rocznie! Przecież na studiach liczni lekarze w ogóle nie słyszeli o Tritace, Prestarium, Zocorze itp. Oni wiedzę o nich otrzymują z firm farmaceutycznych, nierzadko wspomaganą duserami. Teraz firmy rządzą terapią, a nie uniwersytety. Świetną ilustracją potęgi duserów był handel insuliną. Pacjent powinien płacić za nią 3,20. Drodzy producenci dawali chorym insuliny za darmo. Tańszy producent nie dawał im podarku 3,20. Pacjenci antyszambrowali u lekarzy, by wyłudzić recepty na insulinę drogą. Tania im nie pomagała. Pomysły szwindli w farmacji nie mieszczą się w głowie. Legalne łapówkarsto kwitnie. Aby mu postawić tamę, trzeba uczynić nielegalnym. Ustawą. Skopiować system krajów cywilizowanych, gdzie jakiekolwiek machinacje rabatowo-upustowo-podarkowe są nie do pomyślenia. Ceny leków wyznaczone przez producenta są cenami fix obowiązującymi jednako we wszystkich aptekach. Kto chce więcej sprzedać może obniżyć cenę, a nie może nią spekulować, zawyżać i rabatem stwarzać pozór taniości. Wszystkie nasze rządy to po trosze rozumiały, ale nareszcie Rząd ostatni wniósł do Sejmu projekt ustawy hamującej dzicz cenową w gospodarce lekami. Ustawa w wielkich bólach przeszła. Niech pacjenci na kolanach dziękują reformatorom. Niestety, autorzy przesadzili z pobożnością, za dużo dobrego chcieli zrobić. Wiedząc, że lekarze czasem popełniają błędy, już nie mówiąc o niechlujnym pisaniu recept, zredagowali w ustawie ogromny rozdział recept (aptek), by uzbroić NFZ w oręż dyscyplinowania lekarzy i farmaceutów.
Kazali aptekarzom zawierać kilkanaście tysięcy zbędnych umów (zatrudniać niepotrzebnie tysiące prawników), kazali lekarzom identyfikować chorych pod kątem ich uprawnień do leków refundowanych, co niby wydaje się logiczne, ale w Polsce nierealne. Później jeszcze autorzy wykazu leków refundowanych namnożyli kategorii odpłatności i chcieli wymóc, by lekarze pisali je na receptach. Teoretycznie jest to słuszne, ale w praktyce niemądre. Lekarze mogą więcej zrobić, jeśli nie będziemy im w leczeniu przeszkadzać rachunkowością i grozić karami. Przecież przy zamyśle ustawy chodziło o pozyskanie kilku miliardów z przemysłu, utrudnieniem mu sprzedaży nazbyt drogich leków, a nie o pozyskanie kilku milionów przez maltretowanie Bogu ducha winnych lekarzy i aptekarzy lub oskubywanie pacjentów przez pobieranie od nich przy chorobie mniej przewlekłej za lek 30% ceny, zamiast ryczałtu 3,20. Lekarze i aptekarze powinni być wolni od kar za receptę. Jeśli lekarz pisze złe recepty, może być proszony do NFZ na rozmowę. Jeśli uparcie trwa w złej pracy, można go pozbawić prawa ordynowania leków refundowanych. Nie ma i nie będzie takiej konstytucji, która by zniewalała kogokolwiek do zatrudniania kogoś niechcianego. Aptekarz nigdy nie powinien być karany za złe recepty wystawione przez lekarza. Lekarz jest dorosły i ponosi za nie odpowiedzialność. Natomiast w ustawie zamieszczono cały rozdział o aptekach, służący głównie do terroryzowania lekarzy i aptekarzy systemem kar. Kiedy oni sobie to teraz uświadomili, powstała kosmiczna awantura. Na szczęście Minister Zdrowia jest mądry i szybko reaguje na protesty lekarzy. Niestety, protesty aptekarzy pozostają na razie nieuwzględnione. Jesteśmy dobrej myśli. Ufamy, że Rząd i Sejm przyznają rację i lekarzom i aptekarzom. W ramach konfliktu lekarzy z Rządem Porozumienie Zielonogórskie zgłosiło postulat, życzliwie przyjęty przez Izbę Lekarską, by leki były ordynowane nie z nazwami handlowymi, a międzynarodowymi. Idea jest z chłopska przednia. Zamienia rynek leków na rynek kapusty. Każdy może łatwo widzieć ceny. My prosimy, by Rząd usunął wszystkie błędy w ustawie już, a pomysł Porozumienia Zielonogórskiego odłożył na jutro. Temat gospodarki lekami i ich nazw jest gigantycznym tematem, który spędzał sen z powiek tysięcy mądrych ludzi przez wiele lat. Przesądzono pozostawić system nazw firmowych, nawet zastrzeżonych w urzędzie patentowym. Tak jest w całej Europie i nie tylko. Skoro weszliśmy do Unii Europejskiej, nie występujmy z niej na z chłopska słuszny wniosek PZ. Ustawa, nawet poprawiona, będzie miała niebezpiecznych wrogów. Wręcz katastrofą jest rozhuśtanie w mediach nagonki antyustawowej, robionej przez ludzi często może nawet inspirowanych przez zwolenników totalnie wolnego, nieskrępowanego kapitalizmu. Zacne nauki Balcerowiczów wyprodukowały, niestety, aż kult wolności gospodarczej. Tymczasem narodowi trzeba dać maksimum wolności, ale nie bezmyślnej. Np. tam gdzie wolność koncernów jest nadużywana, państwo musi wkraczać. Otóż ma trudności. Kult kapitalizmu (zamiast rozumu) powoduje w mediach dezinformację na temat leków. Słyszy się zewsząd, że zmiany dokonane ustawą są zgubne dla pacjentów, że utracili dostęp do wielu leków, a za te dostępne muszą więcej płacić. Lud nie może tym bzdurom nie wierzyć, bo głosy antyrządowe są masowo podnoszone w mediach i do zła agitują. Np. wybitna adwokatka koncernów farmaceutycznych Paulina Kierzkowska-Knapik na dwóch stronach poczytnej Rzeczpospolitej, w artykule Farmaceuta nie ma prawa zmniejszyć ceny medykamentu (9 stycznia 2012r.) edukuje naród, ile traci przez system jawnych, czytelnych, jednolitych cen, przez zaniechanie rabatowych szwindli. Np. IMS Health podaje informacje o wielomilionowych stratach pacjentów. Rozsiewa panikę, że pacjenci będą dopłacać 302 mln złotych. Dziennikarz w telewizji pyta uczonego, byłego Ministra Zdrowia Mariusza Łapińskiego, czy to prawda. Ten, na szczęście już nie minister, odpowiada, że IMS to renomowana światowa firma, zasługująca na zaufanie, nie wzmiankując, że ona bardzo dostatnio żyje niemal wyłącznie z firm farmaceutycznych. Przy największej uczciwości nie jest jej łatwo pochwalać ustawę wymierzoną w koncerny farmaceutyczne. Np. Rzeczpospolita z 11 stycznia br. publikuje artykuł profesora prawa, adwokata, prezydenta Centrum im. Adama Smitha Gwiazdowskiego: Ceny leków od 1 stycznia są sztywne. Jakim cudem cena sztywna, której nie
można obniżyć, ma być dla pacjenta lepsza od ceny maksymalnej, którą można obniżyć? (...) Jak w coś jest zaangażowany rząd, to prawdopodobieństwo, że pójdzie źle, rośnie w postępie geometrycznym. Profesor od koncernów nie wie, że każda firma może każdej chwili każdą cenę obniżyć? Jeśli nie wie, to niech zrezygnuje z zabierania głosu. (Cena nie jest sztywna, a jednolita i przestaje być obowiązująca w każdej chwili, gdy firma zechce ją zmienić, ale jawnie, a nie podstępnie, spekulacyjnie). Podane przykłady ilustrują ślepy kult kapitalizmu w całej krasie. Media, ufając wyznawcom tego kultu, burzą ład zdrowotny setkami publikacji fałszywych. Nie można ich za to winić, bo media nie są od studiów naukowych, a od informowania o poglądach poważnych ludzi. Nie mogą wiedzieć, który poważny człowiek jest niepoważny. Rządowi, który zachowuje się bardzo dzielnie można zarzucić, że jego referat prasowy jest za mało aktywny. Każda bzdura w gazecie powinna być prostowana. Jednak tych bzdur jest tyle, że ręce opadają. Nasze Towarzystwo nie ma statutowego, ale moralny obowiązek zabrania głosu na nękający społeczeństwo temat. Dokonaliśmy drobiazgowej analizy wykazu leków refundowanych, opublikowanego 29 grudnia 2011r. (Dziennik Urzędowy MZ Nr 11 poz. 78). Obejmuje on 2684 pozycje leków + 31 diet + 207 wyrobów medycznych (plastrów, opatrunków, testów). Jako, że niektóre leki występują na liście wielokrotnie (w różnych postaciach, dawkach, opakowaniach) wystarczało objąć analizą niecałe 900 pozycji. Stwierdzamy z całą odpowiedzialnością, że 2/3 preparatów ma ceny nominalne prawie identyczne lub identyczne z tymi ważnymi uprzednio, niemal 1/3 ma cenę obniżoną, 1,5% ma cenę podwyższoną (13 pozycji). Nieliczne podwyżki cen są niebolesne dla pacjentów: Np. popularny Majamil (diclofenac) drożeje od 5,80 do 7,93 / 20 tabl.100 mg, pacjent płaci 3,97. Np. cena Grofibratu (fenofibratu) rośnie z 11,50 do 14,31 / 50 cps 100 mg, ale pacjent płaci mniej niż uprzednio - 4,29 zamiast 6,44. Np. Arechin (chloroquina) drożeje zawrotnie, z 5,89 do 20,23 / 30 tabl.250 mg lecz w Polsce jest prawie nikomu niepotrzebna (lek na malarię). A jeśli potrzebna, to płaci się tylko 6,07. Zmiany cen wchodzące w życie 1 stycznia 2012r. spowodują poważną redukcję wydatków na leki objęte wykazem obwieszczonym 23 grudnia 2011 r. Pokażmy to na przykładach niewielu, ale efektownych: lek wielkość obrotu zmiana ceny oszczędność Atoris (atorvastatina) 153 mln z 68,33 do 38,50 66 mln Controloc (pantoprazol) 103 z 28,64 do 13,67 54 Rispolept (risperidon) 60 z 103,39 do 22,48 47 Amaryl (glimepirid) 66 z 23,16 do 11,38 34 Arimidex (anastrozol) 48 z 376,24 do 153,96 28 Valsacor (valsartan) 65 z 37,28 do 22,65 25,5 Alvesco (ciclosamid) 85 z 102,37 do 71,32 25,5 Neupogen (filgrastim) 78 z 1135,89do 802,72 23 Atrox (atorvastatina) 69 z 16,49 do 12,17 18 Sumamed (azitromycina) 65 z 46,90 do 34,23 18 Producenci tylko tych 10 leków dali pacjentom bezpośrednio lub via NFZ 339 mln złotych. Mamy podobny rachunek dla kilkudziesięciu leków z oszczędnością rzędu 700 mln. Nie robimy podobnego rachunku dla 200 leków, które potaniały, bo nie warto. Przecież redukcja wydatków jest funkcją nie tylko obniżenia ceny lecz także liczby recept. A ile ich będzie w 2012 r. nie wiemy. Na pewno Czytelnik nie popełni dużego błędu, jeśli nam zaufa, że koszt wszystkich leków objętych wykazem leków refundowanych z 23 grudnia 2011r. zmniejszy się co najmniej o 1 miliard złotych. Powstaje pytanie, dlaczego media głoszą, że nowa ustawa i nowa lista leków utrudniła dostęp do lecznictwa. I lud daje temu wiarę. Prosimy serdecznie dziennikarzy o cierpliwe wysłuchanie odpowiedzi. Nie można jej udzielić w kilku słowach. A/ Lek refundowany oprócz ceny nominalnej płaconej dostawcy, ma cenę płaconą w aptece
przez pacjenta. Jego zupełnie nie interesuje cena nominalna, a wyłącznie ta będąca efektem refundacji. Przy tym prosta logika podpowiada, że jeśli ceny nominalne nie wzrosły, ceny refundowane płacone w aptece nie powinny być wyższe. Niestety, nasza analiza wykazuje, że niemal wszystkie leki refundowane nie drożeją lub nawet tanieją, to jednak są nieliczne przypadki opłat wyższych dla pacjenta. Ten paradoks jest efektem życzliwości Rządu (nie tylko dzisiejszego, a każdego) dla producentów. Jeśli na rynku jest 10 identycznych leków synonimów (z różnymi nazwami handlowymi) z różnymi cenami: 10,00 20,00 30,00, Rząd wpisuje do wykazu leków refundowanych wszystkie synonimy. Ale mając deficyt w kasie, refunduje tylko do 10,00 zł. Kto przychodzi do apteki z receptą na lek droższy, musi płacić różnicę ceny z własnej kieszeni. Tak było, jest i chyba będzie. Dokonano w systemie drobnych zmian, tu je pomińmy. Bodaj autorzy nowej listy, poprawni formalnie, popełnili błąd psychologiczny. Przecież wiedzą, że w gąszczu leków danej grupy terapeutycznej obniżanie cen nominalnych, aptecznych, nie jest jednoznaczne z obniżeniem cen refundowanych (dla pacjentów). Skomplikowany system limitów cen może sprawiać, że lek tanieje, a opłata pacjenta rośnie. Ma to miejsce wtedy, gdy w danej grupie leki tanie, stanowiące limit ceny, tanieją. Wówczas opłata pacjenta przy lekach droższych rośnie. Nawet przy lekach, które też potaniały. Tym razem ten sprytny system zabolał. Popatrzmy: Np. Activelle staniał, a pacjent ma płacić 21,69 zamiast 18,59. Alzdon (potaniał o 15,78 zł) jest droższy dla pacjenta o 6,28 zł. Alzepezil - o 24,39. Ampril - o 3,20. I tak dalej. Takie korekty płatności były robione wielekroć w przeszłości. Bez słowa krytyki. Zrobione teraz są argumentem dla buntu przeciw ustawie mającej dać ludziom 2-3 miliardy na leki. A argument trafia do serc, bo bywają z rzadka wzrosty znaczne. Może dobrze służyć walce z ustawą i nową listą rażący przykład zwiększenia opłaty pacjenta z demencją za Exelon TTS (rivastigminę) 30 plastrów 4,6 mg z 92,64 do 270,92. Pacjent nie wie i nikt mu nie mówi, że tę samę ilość tego samego leku, pod nazwą Nivastid tabl.4,5 mg zapłaci 74,19 tylko a nie 270,92. Ale pretekst do buntu i walki z ustawą jest. B/ Lek pochodzący od różnych producentów może mieć różne ceny. Tak jak konstytucja nie zabrania kobiecinie na bazarze pobierania za kapustę 10 zł zamiast 5 zł, tak i producent leku może żądać zań 100 zł zamiast 10 zł. Różnica polega na tym, że za kapustę nikt nie zapłaci 10 zł, a za lek płaci 100 zł nieświadom wyzysku. Dlatego konstytucja dbała o zdrowie narodu wręcz nakazuje aparatowi państwowemu strzec nas przed wyzyskiem. Konsekwentnie mamy ustawę o lekach refundowanych z 12 maja 2011r. i obwieszczenie z wykazem leków z 23 grudnia 2011r. Przed obwieszczeniem państwo rozmawiało z producentami o cenach, prosiło ich o rozsądek i uzyskało w/w miliard złotych. Ale niektórzy producenci nie chcieli iść w stronę pacjentów. Chcieli nadal pobierać za wysokie ceny w porównaniu z konkurentami. Wskutek tego te drogie leki na razie na listę refundowaną nie trafiły. Jest ich nie mało. Choć kilku przyjrzyjmy się po imieniu: Atorvastatina marki Sortis z ceną 153,78 zł/30 tabl.40 mg; mamy wiele kopii 2-3 razy tańszych. Clopidogrel marki Plavix, po 105,25 zł/28 tabl.75 mg; jest 14 synonimów o 50-65 % tańszych. Donepezil marki Aricept z ceną 311,14 zł/28 tabl.10 mg; pacjent płacił zań 246,22 zł i teraz za to samo pod inną nazwą płaci tylko 24,23 zł. Montelukast z marką Singulair, 28 tabletek; pacjent musiał płacić 115,29 zł za opakowanie. Teraz za to samo innych firm płaci tylko od 16,39 do 36,03 zł. Kraj zarobi na eliminacji Singulairu 100 mln złotych. Etoposid marki Lastet zniknął z listy nie z powodu ceny. Powinien być stosowany tylko w lecznictwie zamkniętym, jak w Anglii, Francji, Niemczech itd. Możemy tak długo pokazywać, że Rząd pisząc listę 23 grudnia nie działał wbrew chorym. Kto chce, może sam policzyć, ile zarabiamy na wstrzymaniu się od refundacji pochłaniającego 165 mln zł Singulairu, Sortisu kosztującego 95 mln, Plavixu - 60 mln, Ariceptu - 29 mln itd. Takich rujnujących budżet lekowy pozycji jest więcej: Accolate (zafirlukast), Accuzide (quinapril + hydrochlorothiazid), Aprovel (irbesartan), Aredia (pamidronian), Inhibace (cilazapril), Irpax (perindopril), Isoptin (verapamil), Seroquel (quetiapina), Ticlid (ticlopidina). Zastępując te drogie leki tańszymi synonimami, możemy zarobić drugi miliard złotych. Twierdzimy, że niesłusznie pacjenci opowiadają dziennikarzom ze łzami w oczach jakie ich nieszczęście spotkało, bo ich recepta na Sortis lub Plavix już nie jest refundowana. Muszą płacić 100 % ceny. Niech proszą
swoich mężów zaufania, aptekarzy i lekarzy, by im wytłumaczyli, że niczego nie stracili. Mogą mieć to samo z inną nazwą handlową znacznie taniej. Za widzianą przez nich pozorną stratą jest w istocie zysk rzędu drugiego miliarda złotych, który pozwoli na ratowanie innych chorych. Pacjentom można niezadowolenie z utraty Plavixu darować. Bardziej niepokoi niezadowolenie lekarzy. Ich niechęć do rządowych zmian świadczy o pragnieniu złotej wolności. Żądza złotej wolności odbiera rozum. Pokażmy to na przykładzie, który przy korekcie listy przelał najwięcej krwi, na paskach-testach do badania poziomu cukru we krwi. Polska jest krajem idealnie troszczącym się o diabetyków. Każdy chory ma lekarza za darmo, jest starannie kontrolowany, ma bezpłatnie robione testy, otrzymuje lekarstwa za znikomą opłatą. Odchylenie od najstaranniejszych krajów polega na tym, że testy nie laboratoryjne, a prywatne, do kontroli poziomu cukru we krwi, są też wydawane niemal za darmo (3,20 za 50 testów). Ta darmowość powoduje swawolę i biedę. Wydajemy na te paseczki 200 mln złotych!!! To jest ewidentny skandal, bo cukrzycy są standardowo badani i ich większość nie potrzebuje żadnych pasków. Są one nieodzowne niektórym cukrzykom typu I, może 50 tysiącom pośród 1,5 miliona ogółem. Co robi Rząd? Świadom psychologii wolnościowej, postanawia nie likwidować raju paskowego, tylko go trochę utemperować. Każe płacić za paski nie 100% tylko 30%, to jest zaledwie 30 groszy za pasek. I co? Lekarze otumanieni złotą wolnością sprzeciwili się kategorycznie. Argumentowali, że ludzi nie stać na 30 groszy i będą umierać. Minister Zdrowia ustąpił im i przywrócił ryczałt (3,20) na większość pasków dla wszystkich cukrzyków typu I. Ścierpimy to finansowo bez trudu. Ale niech dziennikarze wiedzą jak warcholska jest Polska. Znaczną pociechę daje niezła praca Rządu, np. kiedy stwierdzono ewidentne błędy w nowej liście (pominięto kilka potrzebnych leków - Valcyte, CellCept, Abilify, Mestinon, Mercaptopurinum, Neulasta i Sandostatin, zostały one natychmiast naprawione. Niniejszy tekst będzie kolportowany do mediów z wielką prośbą, by powstrzymały się od niepokojenia ludności. Można zgodzić się z tym, że politycy opozycyjni aspirujący do władzy źle mówią o politykach aktualnie rządzących. To jest norma. Jaskrawą jej ilustracją była przy okazji awantury refundacyjnej telewizyjna wypowiedź kandydata na premiera, Jarosława Kaczyńskiego, że postępowanie obecnego Premiera Tuska (jego Rządu) jest podłe. Na pewno nie jest podłe, ale wszyscy politycy mają prawo krytykować swych przeciwników. Natomiast dziennikarze mają obowiązek troski o prawdę obiektywną. Oby ten tekst im pomógł poprawnie oceniać aktualne farmaceutyczno-ekonomiczne wydarzenia. Prosimy wszystkie media bardzo gorąco o odpolitycznienie leków, a Rząd i Sejm o natychmiastowe dokonanie korekt ustawy postulowanych przez lekarzy i farmaceutów. Dr Tadeusz J. Szuba Prezes Zarządu