Wstęp... Wykaz skrótów... XV XVII Rozdział I. Zagadnienia związane z reprezentacją spółki kapitałowej w umowach z członkami zarządu... 1 1. Reprezentacja spółki z o.o. przy zawieraniu umowy zczłonkiem zarządu... 1 1.1. Wyjątek od zasady działania zarządu... 1 1.2. Reprezentacja przez radę nadzorczą... 3 1.2.1. Rada nadzorcza organem fakultatywnym. Brak kompetencji komisji rewizyjnej... 3 1.2.2. Sposób zawarcia umowy przez radę nadzorczą... 4 1.2.3. Podpisanie umowy przez niektórych członków rady nadzorczej... 6 1.2.4. Zakres upoważnienia członka rady nadzorczej... 9 1.2.5. Regulamin rady nadzorczej jako źródło szczególnej zasady reprezentacji spółki... 11 1.2.6. Głosowanie w radzie przez posłańca. Upoważnienie osoby trzeciej do podpisania umowy z członkiem zarządu... 14 1.3. Reprezentacja przez pełnomocnika... 16 1.3.1. Organ kompetentny do powołania pełnomocnika do zawarcia umowy z członkiem zarządu... 16 1.3.2. Zakres upoważnienia... 18 1.3.3. Forma pełnomocnictwa... 20 1.3.4. Rodzaje umów zawieranych przez pełnomocnika... 21 1.3.5. Członek zarządu jako pełnomocnik zgromadzenia wspólników... 22 1.4. Niezależna kompetencja rady nadzorczej i pełnomocnika.. 24 1.5. Zastosowanie art. 210 1 KSH do czynności jednostronnych... 25 1.5.1. Wypowiedzenie umowy odwołanemu członkowi zarządu... 28
VI Spis treści 1.6. Konsekwencje naruszenia zasady reprezentacji w umowach z członkiem zarządu... 29 1.7. Reprezentacja spółki w umowach z jedynym członkiem zarządu-jedynym wspólnikiem... 30 2. Reprezentacja spółki akcyjnej w umowach z członkami zarządu... 32 2.1. Wyjątek od zasady reprezentacji przez zarząd... 32 2.2. Reprezentacja przez radę nadzorczą... 34 2.2.1. Rada nadzorcza organem obowiązkowym. Brak komisji rewizyjnej... 34 2.2.2. Sposób zawarcia umowy przez radę nadzorczą... 34 2.2.3. Uchwała rady nadzorczej jako wyraz kolegialnego działania... 35 2.2.4. Zakres upoważnienia członka rady nadzorczej... 38 2.2.5. Uregulowanie zasady reprezentacji w statucie lub regulaminie... 39 2.2.6. Upoważnienie osoby trzeciej do podpisania umowy zczłonkiem zarządu. Głosowanie w radzie przez posłańca... 41 2.3. Reprezentacja przez pełnomocnika... 42 2.3.1. Organ kompetentny do powołania pełnomocnika do zawarcia umowy z członkiem zarządu... 42 2.3.2. Zakres upoważnienia... 43 2.3.3. Forma pełnomocnictwa... 44 2.3.4. Rodzaje umów zawieranych przez pełnomocnika... 45 2.3.5. Członek zarządu jako pełnomocnik... 46 2.3.6. Wyłączenie kompetencji rady nadzorczej w przypadku ustanowienia pełnomocnika... 47 2.4. Zastosowanie art. 379 1 KSH do czynności jednostronnych. Wypowiedzenie... 48 2.5. Konsekwencje naruszenia zasady reprezentacji w umowach z członkiem zarządu... 52 2.5.1. Skutek nieważności... 52 2.5.2. Brak możliwości potwierdzenia przez radę umowy zawartej z naruszeniem zasady kolegialności... 52 2.5.3. Wpływ stwierdzenia nieważności umowy na świadczenia już wykonane... 54 2.6. Reprezentacja spółki w umowach z jedynym członkiem zarządu-jedynym akcjonariuszem... 55
VII 2.7. Powództwo o ustalenie istnienia umowy z członkiem zarządu w związku z wadliwością uchwały rady nadzorczej dotyczącej tej umowy... 56 3. Umowa między członkiem zarządu a spółką kapitałową w organizacji... 57 4. Wpływ uchylenia/stwierdzenia nieważności uchwały zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia) dotyczącej umowy z członkiem zarządu na obowiązywanie tej umowy.. 60 4.1. Brak zastosowania zasad reprezentacji do umów przed i pozarządczych... 63 5. Podsumowanie zagadnień związanych z reprezentacją spółki kapitałowej w umowach z członkami zarządu... 64 Rozdział II. Szczególne umowy z członkami zarządu... 67 1. Uwagi ogólne na tle art. 15 1KSH... 67 1.1. Umowa kredytu (pożyczki, poręczenia, gwarancji) zczłonkiem zarządu banku... 69 1.2. Umowa pożyczki z członkiem zarządu... 72 1.3. Umowa poręczenia z członkiem zarządu... 73 1.4. Inna podobna umowa... 74 2. Zasady reprezentacji przy zawieraniu umów szczególnych... 76 2.1. Kompetencja pełnomocnika a uprawnienie rady nadzorczej... 76 2.2. Umowy na rzecz członka zarządu... 77 2.3. Reprezentacja spółki zależnej w umowie z członkiem zarządu spółki dominującej... 78 3. Konsekwencje braku zgody zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia) na zawarcie umowy szczególnej... 78 4. Inne przypadki zgody zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia) na umowę zczłonkiem zarządu... 81 4.1. Umowy dotyczące nieruchomości oraz przedsiębiorstwa spółki... 81 4.2. Umowy dotyczące nabycia środków trwałych dla nowopowstałych spółek... 83 4.2.1. Spółka z o.o... 83 4.2.2. Spółka akcyjna... 85 4.3. Wpływ nieuzyskania uchwały aprobującej na ważność umowy... 86 4.4. Obowiązek uzyskania zgody na zawarcie umowy według postanowień umowy spółki (statutu)... 87
VIII Spis treści Rozdział III. Umowy z osobami bliskimi członkowi zarządu... 89 1. Sprzeczność interesów... 89 2. Rozstrzyganie sprawy a reprezentacja w umowie... 91 3. Wyłączenie zastosowania... 93 4. Wykładania pojęcia powiązany osobiście... 93 5. Konsekwencje naruszenia art. 209 KSH (art. 377 KSH)... 94 Rozdział IV. Umowy dotyczące zatrudnienia członka zarządu w spółce kapitałowej... 97 1. Wyodrębnienie umów o zatrudnienie spośród ogółu relacji obligacyjnych... 97 2. Warianty zatrudnienia członka zarządu w spółce kapitałowej... 98 3. Uregulowanie kwestii zatrudniania członków zarządu w KH i KSH... 99 4. Okres kadencji a stosunek zatrudnienia... 99 5. Zarząd strategiczny (wewnątrzorganizacyjny) a zarząd operacyjny (zewnątrzorganizacyjny)... 100 5.1. Uwagi wstępne... 100 5.2. Zarząd strategiczny... 101 5.3. Zarząd operacyjny... 103 6. Ułożenie stosunków między spółką kapitałową aczłonkiem zarządu wyłącznie w oparciu o akt powołania... 106 6.1. Stosunek wewnątrzorganizacyjny powstały z powołania... 106 6.2. Dopuszczalność objęcia stosunkiem powołania zarówno zarządzania strategicznego, jak i operacyjnego... 108 6.3. Elementy korzystne i niekorzystne związane z zatrudnieniem członka zarządu w oparciu o stosunek powołania... 109 6.4. Obowiązek lojalności wobec spółki wynikający ze stosunku członkostwa w zarządzie... 111 6.4.1. Uregulowanie zasady lojalności w umowie z członkiem zarządu... 111 6.4.2. Obowiązywanie zasady lojalności w braku regulacji kontraktowych... 112 7. Stosunek pracy z członkiem zarządu regulowany Kodeksem pracy... 116 7.1. Statut i umowa spółki jako źródła prawa pracy... 116 7.2. Pozaumowne podstawy nawiązania stosunku pracy zczłonkiem zarządu.powołanie, mianowanie, wybór... 119
IX 7.2.1. Stosunek pracy z wyboru... 119 7.2.2. Treść stosunku pracowniczego nawiązanego z wyboru.. 121 7.2.3. Wpływ wygaśnięcia mandatu na stosunek pracy z wyboru... 122 7.2.4. Rozwiązanie stosunku pracy z wyboru przed wygaśnięciem mandatu... 123 8. Umowa o pracę zczłonkiem zarządu... 124 8.1. Dopuszczalność zawarcia umowy o pracę zczłonkiem zarządu... 124 8.2. Wpływ nieprawidłowej reprezentacji spółki przy zawieraniuumowyopracę na jej obowiązywanie... 125 8.3. Treść umowy o pracę zczłonkiem zarządu... 127 8.4. Umowa o pracę na czas określony i nieokreślony z członkiem zarządu... 129 8.5. Dopuszczalność wydłużenia okresu wypowiedzenia wumowieopracę zczłonkiem zarządu... 130 8.6. Rozwiązanie umowy o pracę zczłonkiem zarządu... 132 8.7. Rezygnacja z funkcji a wypowiedzenie umowy o pracę przez członka zarządu... 138 8.8. Kwestia rekompensat za przedwczesne zwolnienie... 140 8.9. Zakaz konkurencji według Kodeksu pracy... 140 8.9.1. Zakres zakazu konkurencji... 140 8.9.2. Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy... 141 8.9.3. Zwolnienie z obowiązku wypłaty odszkodowania konkurencyjnego oraz jego wygaśnięcie... 142 8.10. Obowiązek lojalności pracownika, zakaz konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy, dodatkowe zatrudnienie... 144 8.11. Zakaz konkurencji według KSH... 146 8.11.1. Interes konkurencyjny... 146 8.11.2. Zgoda na zajmowanie się interesami konkurencyjnymi. 148 8.11.3. Czynna i bierna sfera zakazu konkurencji... 149 8.11.4. Zakaz konkurencji w przypadku członków zarządu spółek państwowych... 152 8.11.5. Konsekwencje naruszenia zakazu konkurencji... 154 8.12. Umowa o pracę z jedynym wspólnikiem/akcjonariuszem-członkiem zarządu... 156 8.13. Umowa o pracę z prezesem zarządu w spółce wieloosobowej... 158
X Spis treści 8.14. Dopuszczalność objęcia umową opracę zarówno kwestii związanych z zarządem operacyjnym jak i zarządem strategicznym... 160 8.15. Dwa stosunki pracy w jednej spółce... 161 8.16. Leasing menedżera... 162 8.17. Odpowiedzialność członków zarządu za szkody wyrządzone spółce... 164 8.18. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone osobom trzecim... 166 8.19. Elementy korzystne i niekorzystne związanezestosunkiem pracy... 167 9. Ułożenie stosunków między spółką aczłonkiem zarządu na podstawie umowy cywilnoprawnej... 169 9.1. Umowa zlecenia... 169 9.1.1. Dopuszczalność zawarcia z członkiem zarządu umowy zlecenia... 169 9.1.2. Różnice między umową zlecenia a umową opracę... 171 9.1.3. Wypowiedzenie umowy zlecenia... 174 9.1.4. Stosowanie przepisów o zleceniu do usług świadczonych przez członka zarządu... 176 9.1.5. Ryzyko uznania umowy zlecenia za umowę opracę... 176 9.1.6. Dopuszczalność objęcia umową zlecenia zarządu strategicznego i operacyjnego... 178 9.1.7. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez członka zarządu. Ubezpieczenie D&O... 179 9.2. Umowa o dzieło... 181 9.2.1. Różnice w stosunku do umowy zlecenia i umowy opracę... 181 9.2.2. Kwestia rezultatu w umowie o dzieło... 182 9.2.3. Dopuszczalność objęcia umową o dzieło zarządzania strategicznego i operacyjnego... 182 9.2.4. Odpowiedzialność członka zarządu w ramach umowy odzieło... 183 9.3. Kontrakt menedżerski... 184 9.3.1. Pracownicze i niepracownicze kontrakty menedżerskie.. 184 9.3.2. Dopuszczalność objęcia kontraktem menedżerskim obydwu rodzajów zarządzania (strategicznego i operacyjnego)... 186 9.3.3. Odpowiedzialność członka zarządu w ramach kontraktu menedżerskiego... 186
XI 9.3.4. Korzyści i ryzyka związane z zawarciem z członkiem zarządu umowy zlecenia/kontraktu menedżerskiego... 187 9.3.5. Korzyści i ryzyka związane z umową odzieło... 188 9.4. Jednoczesne zastosowanie umowy cywilnoprawnej i umowy o pracę. Jednoczesne zastosowanie dwóch umów cywilnoprawnych... 188 10. Podsumowanie zaprezentowanych wariantów zatrudnienia członka zarządu... 189 10.1. Powołanie... 189 10.2. Stosunek pracy... 190 10.3. Umowa cywilnoprawna... 190 10.4. Warianty mieszane... 191 Rozdział V. Zatrudnianie członków zarządu będących cudzoziemcami... 193 1. Zasada zatrudniania cudzoziemców w Polsce... 193 2. Tryb wydawania zezwolenia... 194 3. Wyjątki od konieczności uzyskania zezwolenia na pracę... 196 3.1. Obywatelstwo Państwa Członkowskiego UE... 196 3.2. Pełnienie funkcji w zarządzie i pobyt przez 30 dni... 197 Rozdział VI. Wynagrodzenie członka zarządu poprzez opcję menedżerską... 199 1. Instytucja opcji menedżerskiej... 199 2. Opcja menedżerska w spółce z o.o... 201 2.1. Uprawnienie do nabycia udziałów po preferencyjnej cenie 201 2.2. Prawo do nabycia akcji/udziałów w innej spółce...203 2.3. Obligacje dla menedżerówwspółce z o.o... 205 3. Opcja menedżerska w niepublicznej spółce akcyjnej... 206 3.1. Zarządzanie poprzez cele... 206 3.2. Metody pozyskania akcji na realizację programu opcji menedżerskich... 207 3.2.1. Nabycie akcji własnych... 207 3.2.2. Podwyższenie kapitałuzakładowego... 210 3.2.3. Obligacje i warranty subskrypcyjne... 211 4. Opcja menedżerska w publicznej spółce akcyjnej... 213 4.1. Uwagi ogólne... 213 4.2. Wymogi związane z programem motywacyjnym... 215 4.3. Rodzaje programów motywacyjnych opartych na akcjach. 215 4.4. Program motywacyjny w ujęciu ProspektR... 217
XII Spis treści 4.5. Rola KPWiG w kształtowaniu treści programów motywacyjnych... 220 4.6. Metody pozyskania akcji na realizację programu motywacyjnego... 221 4.6.1. Subemisja usługowa... 221 4.6.2. Obligacje zamienne na akcje/obligacje z prawem pierwszeństwa... 221 4.6.3. Akcje w zamian za wierzytelności do udziału w zysku... 222 4.6.4. Nabycie akcji własnych w celu zaoferowania uprawnionym... 223 4.6.5. Warranty subskrypcyjne... 224 4.7. International Financial Reporting Standards No. 2... 225 5. Inne formy motywowania/wynagradzania... 226 Rozdział VII. Opodatkowanie wynagrodzenia członka zarządu otrzymywanego z tytułu różnych wariantów zatrudnienia w spółce kapitałowej... 227 1. Podatek od wynagrodzeń z tytułupełnienia funkcji... 227 1.1. Pełnienie funkcji przez rezydenta... 227 1.2. Pełnienie funkcji przez nierezydenta... 231 1.3. Kwestia VAT-u przy wynagrodzeniach za funkcję w zarządzie... 231 2. Podatek od wynagrodzeń otrzymywanych z tytułu umowy opracę... 233 2.1. Umowa o pracę z rezydentem... 233 2.2. Umowa o pracę z nierezydentem... 236 3. Podatek od wynagrodzeń otrzymywanych na podstawie menedżerskich umów cywilnoprawnych... 237 3.1. Umowa o zarządzanie w ujęciu PDOFizU. Podatek dochodowy dla nieprzedsiębiorcy... 237 3.2. Członek zarządu jako menedżer przedsiębiorca... 239 3.3. Podatek VAT... 241 3.4. Kontrakt menedżerski z nierezydentem... 244 4. Umowa zlecenia z członkiem zarządu nieprzedsiębiorcą... 245 5. Umowa o dzieło zczłonkiem zarządu nieprzedsiębiorcą... 246 6. Podatki przy zbyciu akcji (udziałów) nabytych/objętych przez członków zarządu w związku z programem opcji menedżerskich... 248 6.1. Zasady ogólne... 248 6.2. Podatek przy objęciu akcji... 249
XIII 6.3. Akcje spółek publicznych w programach menedżerskich opodatkowanie przed i po 31.12.2003 r.... 251 6.4. Podatek przy zbyciu udziałów/akcji przez członka zarządu-nierezydenta... 254 6.5. Podatek przy zbyciu akcji/udziałów w spółkach zagranicznych... 254 7. Opodatkowanie dywidend... 255 Rozdział VIII. Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne związanezróżnymi wariantami zatrudnienia członka zarządu współce kapitałowej... 257 1. Podstawowe pojęcia z zakresu ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego... 257 1.1. Ubezpieczenia społeczne... 257 1.1.1. Definicje dla osób ubezpieczonych... 258 1.1.2. Podstawa wymiaru składek... 259 1.1.3. Stopy procentowe składek... 260 1.1.4. Płatnik... 261 1.1.5. Kilka rodzajów lub miejsc działalności wzmianka... 261 1.2. Ubezpieczenie zdrowotne... 262 1.2.1. Osoby ubezpieczone... 262 1.2.2. Podstawa wymiaru i stopy procentowe składek... 262 1.2.3. Płatnik...263 1.2.4. Kilka rodzajów lub miejsc działalności wzmianka... 263 2. Omówienie wariantów zatrudnienia... 264 2.1. Pełnienie funkcji członka zarządu... 264 2.2. Umowa o pracę... 264 2.3. Menedżerskie umowy cywilnoprawne... 265 2.3.1. Osoba prowadząca pozarolniczą działalność... 265 2.3.2. Osoba nieprowadząca działalności... 267 2.4. Zatrudnienie na podstawie umowy o pracę imenedżer- skiej umowy cywilnoprawnej... 268 2.4.1. Umowa o pracę... 269 2.4.2. Umowa cywilnoprawna... 269 2.5. Inne warianty zatrudnienia... 270 2.6. Cudzoziemiec generalne zasady ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego... 271 2.7. Podsumowanie ubezpieczenia społeczne i zdrowotne... 272 Wzór kontraktu menedżerskiego... 273 Indeks rzeczowy... 307