Projekt Soils2Sea rola wód podziemnych w redukcji odpływu biogenów pochodzenia rolniczego do Bałtyku

Podobne dokumenty
WYKORZYSTANIE CIEKÓW POWIERZCHNIOWYCH W MONITOROWANIU JAKOŚCI EKSPLOATOWANYCH ZBIORNIKÓW WÓD PODZIEMNYCH

Projekt BONUS Soils2Sea od mechaniki płynów do socjologii

Zintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni

Rekomendacje dla polityki środowiskowej Wiosna 2018

Gospodarka w zlewni a jakość wód w zbiorniku

11 grudnia 2014 Hotel Dolcan Częstochowa - Witamy. ul. Św. Rocha Częstochowa czwartek, 11 grudnia Program

Ocena presji rolnictwa na zanieczyszczenia wód gruntowych azotanami w Polsce

Pracownia Chemicznych Zanieczyszczeń Morza Instytut Oceanologii PAN

ZLEWNIE RZEK BUGU I NARWI

Ocena jakości wody górnej Zgłowiączki ze względu na zawartość związków azotu

Międzynarodowy kontekst zanieczyszczeń Morza Bałtyckiego substancjami biogennymi pochodzenia rolniczego

Możliwość wykorzystania modelu zlewni rzecznej w celu określenia przyczyn zmiany jakości wód na przykładzie rzeki Kłodnicy

Ścieki, zanieczyszczenia, jakość wody Klara Ramm Szatkiewicz Dyrektor Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych - Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej

TOMASZ WALCZYKIEWICZ, URSZULA OPIAL GAŁUSZKA, DANUTA KUBACKA

Na podstawie art. 120 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 145 z późn. zm.), zarządza się co następuje:

Propozycja działań naprawczych zwiększających potencjał ekologiczny Zbiornika Sulejowskiego

Wpływ nowej Wspólnej Polityki Rolnej na stan Morza Bałtyckiego po 2013 roku. Anna Marzec WWF

Mariusz CZOP. Katedra Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej AGH

Polskie rolnictwo a ochrona Bałtyku

dr inż. Andrzej Jagusiewicz, Lucyna Dygas-Ciołkowska, Dyrektor Departamentu Monitoringu i Informacji o Środowisku Główny Inspektor Ochrony Środowiska

Maria Staniszewska Polski Klub Ekologiczny. Źródła rozproszone

LUBELSKA IZBA ROLNICZA

Sanitacja jako istotny problem gospodarki wodnej w dorzeczu Górnej G

Zintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni

Działania ograniczające odpływ azotu ze źródeł rolniczych w Polsce

Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej

SPIS TREŚCI. ROZDZIAŁ 2: Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska gminy.

Obieg materii w skali zlewni rzecznej

NIEZGODNE Z ZASADAMI OCHRONY PRZYRODY I OCHRONY ŚRODOWISKA UDZIELANIE DOFINANSOWANIA ZE ŚRODKÓW UE DLA ROLNICTWA W POLSCE

Szkolenie z zakresu stosowania nawozów BLOK 5

Ogólna charakterystyka zlewni górmej Zgłowiączki (Kanału Głuszyńskiego)

Ocena możliwości i warunków osiągnięcia celów redukcyjnych HELCOM dla azotu i fosforu. II Bałtycki Okrągły Stół 13 maja 2014 r

Założenia merytoryczne projektu LIFE+ EKOROB: EKOtony dla Redukcji zanieczyszczeń Obszarowych Prof. Maciej Zalewski

ZARZĄDZANIE ZASOBAMI WÓD I TORFOWISK

Rok akademicki: 2017/2018 Kod: BEZ s Punkty ECTS: 2. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne

Program ochrony środowiska Gmina Ujazd str. 1 SPIS TREŚCI. ROZDZIAŁ 1: Wstęp. Informacje ogólne. Strategia i wizja rozwoju Gminy a ochrona środowiska.

Waldemar Mioduszewski

JAKOŚĆ ŚRODOWISKA WODNEGO LESSOWYCH OBSZARÓW ROLNICZYCH W MAŁOPOLSCE NA PRZYKŁADZIE ZLEWNI SZRENIAWY

Ograniczanie odpływu biogenów z wielkoprzemysłowej produkcji zwierzęcej w Regionie Morza Bałtyckiego Konferencja Ministerstwo Rolnictwa 6 grudnia

Dyrektywa Azotanowa w województwie kujawsko-pomorskim

Gdzie i jak zwiększać zasoby dyspozycyjne wód powierzchniowych?

Warta. Problemy gospodarki wodnej

4. Ładunek zanieczyszczeń odprowadzony z terenu Gminy Gdańsk do Zatoki Gdańskiej

Ocena jakości wód powierzchniowych rzeki transgranicznej Wisznia

INTER-NAW. Wojciech Lipiński. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.

ROZDZIAŁ 2: Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska Powiatu

Projekt aktualizacji Programu wodnośrodowiskowego. - programy działań dotyczące Regionu Wodnego Środkowej Odry. 11 czerwca 2015 r.

Prawo chroniące środowisko w obszarze rolnictwa

Problemy związane z wielkoprzemysłową produkcją zwierzęcą

Zrównoważone gospodarowanie wodami opadowymi z zastosowaniem innowacyjnych rozwiązań technicznych i organizacyjnych

dr inż. Bogdan Bąk, prof. dr hab. inż. Leszek Łabędzki

Suma godz. Liczba godzin Ćwiczenia aud. wyk. proj. lab. P/O

INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BIAŁYMSTOKU

11346/16 mi/nj/en 1 DG E 1A

XIII. ROZPOZNANIE STRUKTUR WODONOŚNYCH. Prowadzący:

L I S T A PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH DO DOFINANSOWANIA PRZEZ WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W KIELCACH w 2016 ROKU

ADMINISTRACJA OCHRONY PRZYRODY WOBEC ZMIAN KLIMATU - kierunki działań

Program wodno-środowiskowy kraju

DYREKTYWA AZOTANOWA. Małgorzata Badowska RZGW w Warszawie 12 maja 2011 rok

Za wody zagrożone zanieczyszczeniem uznaje się: 1) śródlądowe wody powierzchniowe, a w szczególności wody, które pobiera się lub zamierza się pobierać

Wpływ rolnictwa konwencjonalnego na środowisko, w tym na Morze Bałtyckie

Dyrektywa azotanowa: czy dotyczą mnie jej zasady?

Hydrologiczne podstawy gospodarowania wodą w środowisku przyrodniczym Dariusz Woronko

DEMONSTRACJA NOWYCH TECHNOLOGII

Identyfikacji presji i oddziaływań w zlewni PILICY z wykorzystaniem modelu MONERIS i narzędzi GIS

LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH NA 2019 ROK Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie

Projekt Geothermal4PL jako wsparcie rozwoju płytkiej energii geotermalnej na obszarach Programu Mieszkanie Plus Główne założenia i rezultaty projektu

Wrocław, dnia 17 września 2012 r. Poz ROZPORZĄDZENIE NR 5/2012 DYREKTORA REGIONALNEGO ZARZĄDU GOSPODARKI WODNEJ WE WROCŁAWIU

METODY HYDROMORFOLOGICZNEJ WALORYZACJI RZEK STOSOWANE DOTYCHCZAS W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ

Biotechnologie ekohydrologiczne dla ograniczania zanieczyszczeń obszarowych

Odpływ biogenów z wielkoprzemysłowej produkcji zwierzęcej jako jedna z głównych przyczyn eutrofizacji Bałtyku.

Woda pitna Sanitacja Higiena

Woda na zapleczu wielkiego 01iasta

WODA TO ŻYCIE. Wstęp do zagadnienia Rolnictwo i obszary wiejskie a ochrona klimatu. SEJMOWA KOMISJA ROLNICTWA i ROZWOJU WSI 14 stycznia 2016

WYZNACZENIE OBSZARU I GRANIC AGLOMERACJI DOBRZEŃ WIELKI zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska, z dnia 1 lipca 2010r.

Weryfikacja OSN oraz wymogi Programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć

Aneks nr 4 do PROGRAMU PAŃSTWOWEGO MONITORINGU ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO na lata

Jeżeli w procesie odsiarczania spalin powstanie nawóz sztuczny to jest to metoda:

Klasyfikacja wskaźników wód powierzchniowych województwa podlaskiego w punktach pomiarowo-kontrolnych

Program działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych

Stan czystości wód w województwie lubuskim na podstawie badań WIOŚ

na środowisko, w tym na Morze Bałtyckie

Lokalne instrumenty. w gospodarce nadrzecznej

ZWYKŁA DOBRA PRAKTYKA ROLNICZA IRENA DUER

Mała retencja w praktyce, w aktach prawnych i dokumentach strategicznych.

RAMOWA DYREKTYWA WODNA - REALIZACJA INWESTYCJI W GOSPODARCE WODNEJ

SYSTEMY MELIORACYJNE A WDRAŻANIE DYREKTYW UNIJNYCH

Ładunek zanieczyszczeń odprowadzonych do Zatoki Gdańskiej, za pośrednictwem cieków i kolektorów ścieków, z terenu Gminy Gdańsk w roku 2011

II międzynarodowa konferencja projektu NEYMO Görlitz. Zmiany w gospodarce wodnej jako rezultat prognozowanej dostępności zasobów wodnych

Nazwa: Zbiornik Włocławek

Problemy wodnej rekultywacji wyrobisk kruszyw naturalnych

Warsztaty 3: Konsekwencje zmian klimatycznych i użytkowania ziemi dla systemu wód powierzchniowych i wielkości odpływu.

XXI KONFERENCJA NAUKOWO - TECHNICZNA

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA. z dnia 23 grudnia 2002 r.

Dr Anna Kocoń. IUNG-PIB Puławy

PROGRAM ROLNOŚRODOWISKOWY RODOWISKOWY. Czym jest program rolnośrodowiskowy? Cel działania. Beneficjent

WZPiNoS KUL Jana Pawła II Rok akademicki 2016/2017 Instytut Inżynierii Środowiska Kierunek: Inżynieria środowiska II stopnia

Spotkania zespołów ekspertów na rzecz wymogów ochrony środowiska i zmian klimatu

Program Mikroretencji

Transkrypt:

Projekt Soils2Sea rola wód podziemnych w redukcji odpływu biogenów pochodzenia rolniczego do Bałtyku Przemysław Wachniew Warsztaty - Przyszłość gospodarowania związkami azotu i fosforu w celu ograniczenia ich emisji z gospodarstw rolnych do gruntu i wód podziemnych Częstochowa, 11 grudnia 2014 www.agh.edu.pl

Eutrofizacja Bałtyku Stężenia N i P w Bałtyku nie zmniejszają się pomimo spadku ładunków od lat 80-tych (obecnie na poziomie wczesnych lat 60-tych).

Polska jako główne źródło biogenów w zlewisku Bałtyku 99.7% terytorium Polski należy do zlewiska Bałtyku Ponad połowa populacji mieszka w Polsce 40% gruntów rolnych znajduje się w Polsce

Polska przegrała przed Trybunałem UE ws. zanieczyszczeń wód azotanami

Zmniejszanie się ładunku ze ścieków bytowych Procent populacji obsługiwany przez oczyszczalnie ścieków: 1988 30% 1998 47% 2011 66%

Zużycie nawozów mineralnych 2010/2011 70.7 Kg N/ha

Ładunek azotu odprowadzany do Bałtyku z obszaru Polski

Ładunek fosforu odprowadzany do Bałtyku z obszaru Polski

BONUS-185 Wspólny Międzynarodowy Program dla Bałtyku Misja Programu BONUS-185: Przyczynić się do stworzenia gospodarczo i ekologicznie prosperującego regionu Morza Bałtyckiego o zrównoważonym wykorzystaniu jego zasobów i dóbr, zarządzanego w oparciu o wiedzę będącą rezultatem interdyscyplinarnych wysiłków badawczych społeczności międzynarodowej.

Projekt Soils2Sea - tło Bałtycki Plan Działania (BSAP) i Ramowa Dyrektywa Wodna wymagają obniżenia ładunków biogenów odprowadzanych do Bałtyku oraz osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego do 2021 roku.

Projekt Soils2Sea - cel Intensywność procesów powodujących zatrzymywanie i usuwanie biogenów w glebach, wodach podziemnych i powierzchniowych jest silnie zróżnicowana przestrzennie zależąc od lokalnych warunków. Zasadniczym celem projektu jest wypracowanie metod pozwalających na określenie zróżnicowanych lokalnie maksymalnych poziomów nawożenia.

Projekt Soils2Sea - cel

Pakiety robocze projektu Soils2Sea WP2: wpływ zmian w użytkowaniu ziemi, praktykach rolniczych i klimacie WP3: procesy zatrzymywania/usuwania biogenów opuszczających strefę korzeniową, opóźnienia czasowe WP6: nowe koncepcje gospodarowania uwzględniające lokalnie zróżnicowane regulacje tworzone z udziałem interesariuszy WP4: zatrzymywanie/usuwanie biogenów w ciekach wodnych WP5: modele komputerowe pozwalające badać wpływ lokalnie zróżnicowanych regulacji naładunki biogenów do Bałtyku

Partnerzy projektu GEUS, Geological Survey of Denmark and Greenland, Copenhagen, Denmark (koordynator prof. Jens Christian Refsgaard) Aarhus University, Denmark AGH University of Science and Technology Royal Institute of Technology, Stockholm, Sweden (KTH) Swedish Meteorological and Hydrological Institute, Norrköping, Sweden ECOLOGIC Institute, Berlin, Germany Sorbisense A/S, Denmark Atlantic Branch of P.P.Shirshov Institute of Oceanology Russian Academy of Sciences, Kaliningrad, Russia (ABIORAS)

Zespół AGH Katedra Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej (GGiOŚ) Prof. Stanisław Witczak Prof. Grzegorz Malina Dr Anna Żurek Dr Jarosław Kania Mgr Dominika Bar Mgr Tomasz Michalczyk Zespół Fizyki Środowiska (FiIS) Prof. Kazimierz Różański Dr Przemysław Wachniew Mgr Damian Zieba 3 prace doktorskie, 5 magisterskich, 2 inżynierskie

Zlewnie badane w projekcie

ZLEWNIA KOCINKI

JCWP - Kocinka

Km 28

Km 25

Km 20

Km 9

Km 9

Główny Zbiornik Wód Podziemnych 326

Krajobrazy zlewni lasy stawy rybne ugory szklarnie grunty rolne

Gleby

Gleby Próby reprezentatywne dla różnych typów gleb i upraw

Własności gleb *Source: Alyses of soil parameters are performed by the Regional Chemical-Agricultural Station in Gliwice (Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza, OSChR) www.agh.edu.pl

Sieć drenarska, melioracje www.agh.edu.pl

Obserwacje hydrologiczne i meteorologiczne Gauging station Rain gauge

Stężenia - NO3 w wodach podziemnych i ciekach wodnych w marcu 2014 (bardzo mały przepływ) www.agh.edu.pl

Stężenia - NO3 w wodach podziemnych i ciekach wodnych w lipcu/sierpniu 2014 (średni przepływ) www.agh.edu.pl

Azotany w wodach podziemnych

Charakteryzacja hydromorfologiczna www.agh.edu.pl

Charakteryzacja hydromorfologiczna Wyprostowany kanał Wcięte dno Odcięte meandry Brak regulacji Dobry kontakt rzeki z terasą zalewową www.agh.edu.pl

Przemiany własności fizykochemicznych wody wzdłuż biegu Kocinki 17.11.2014 8,2 8,1 8 7,9 7,8 7,7 7,6 7,5 7,4 530 520 510 500 490 480 470 460 EC ph 7,3 450 35 30 25 20 15 10 5 0 km od ujścia

Przemiany własności fizykochemicznych wody wzdłuż biegu Kocinki 540 520 17.11.2014 500 480 460 440 420 1.08.2014 400 35 30 25 20 15 10 5 0 Przewodność elektryczna w ms/cm km od ujścia

Podsumowanie: główne problemy badawcze i stosowane metody Zidentyfikowanie obszarów, na których prowadzone jest nawożenie i określenie stosowanych dawek nawozów; scenariusze zmian - bazy danych, wywiady z rolnikami, weryfikacja w terenie Rozpoznanie zasobów i zdolności retencji biogenów w glebach - bazy danych, własne analizy własności gleb Określenie strumieni biogenów opuszczających strefę korzeniową - modelowanie Transport i transformacje biogenów w wodach podziemnych - obserwacje chemiczne i izotopowe (w tym d 15 N i d 18 O w azotanach) - rozwój modelu numerycznego (kalibracja za pomocą danych izotopowych)

Podsumowanie: główne problemy badawcze i stosowane metody Ładunki biogenów doprowadzane do Kocinki przez sieć drenarską Rozpoznanie interakcji wód podziemnych i powierzchniowych - modelowanie numeryczne - bezpośrednie obserwacje (wysokość hydrauliczna w osadach, pomiary k) - znaczniki (ciepło/temperatura, radon, tryt, izotopy wody, PE, inne) Ładunki i transformacje biogenów w Kocince - obserwacje stanu i przepływu (wodowskaz w dolnym biegu, okazjonalnie w innych przekrojach) - obserwacje składu chemicznego wzdłuż biegu rzeki (wszystkie formy N) - procesy w strefie hiporealnej (minipiezometry, emisje N 2 O, CO 2, CH 4 )

Podsumowanie: główne problemy badawcze i stosowane metody Współpraca z interesariuszami (stakeholders) - rolnicy, samorządowcy, przedsiębiorcy, wodociągi częstochowskie, wędkarze, NGO