XIX Sesja N-T pod hasłem POLSKIE DROGI od pomysłu do pozwolenia na budowę SGP, GIG, SPKD, GDDKIA Oddział w Warszawie Jerzy Zieliński Referat Nr 10 MAPY I OPRACOWANIA NUMERYCZNE DO CELÓW KONCEPCYJNYCH I PLANISTYCZNYCH Nowy Sącz, 14 16 czerwca 2007 r.
2
Jerzy Zieliński - Dyrektor Departamentu Geodezji, Kartografii i Systemów Informacji Geograficznej w Głównym Urzędzie Geodezji i Kartografii MAPY I OPRACOWANIA NUMERYCZNE DO CELÓW KON- CEPCYJNYCH I PLANISTYCZNYCH Jerzy Zieliński Słowa kluczowe: Georeferencyjna baza danych obiektów topograficznych, system, Wstęp System prawny Techniki i technologie związane z opracowywaniem map drobnoskalowych do celów koncepcyjnych i planistycznych. Rodzaje map i opracowań numerycznych do celów koncepcyjnych i planistycznych realizowanych przez służbę geodezyjną i kartograficzną. Możliwości wykorzystania w/w map oraz opracowań numerycznych dla planowania przebiegu dróg. Wnioski 1. WSTĘP Od dziesiątków lat podstawowym źródłem informacji społeczeństw o obiektach topograficznych dla celów koncepcyjnych i planistycznych są mapy topograficzne nowej generacji, które jako drobnoskalowe (małoskalowe) mapy geograficzne wykonywano na podstawie systematycznie prowadzonych szczegółowych zdjęć topograficznych w oparciu o punkty triangulacyjne. Bardzo szybki rozwój na początku II połowy XX wieku nowej dziedziny wiedzy informatyki, spowodował między innymi zastępowanie map topograficznych (zwykle tajnych lub poufnych) bazami danych topograficznych. Budowanie bazy danych topograficznych obejmujące numeryczny model krajobrazu DLM /digital landacape model/ pozwala na opracowanie wielu numerycznych modeli kartograficznych w tym również map topograficznych. Łączenie baz danych dziedzinowych z bazami danych obiektów topograficznych daje możliwość generowania wielu tematycznych numerycznych modeli kartograficznych przydatnych w pracach koncepcyjnych i planistycznych związanych z budową i eksploatacją sieci transportowej, w tym w procesie budowy dróg. 2. SYSTEM PRAWNY Art. 7.1. ustawy prawo geodezyjne i kartograficzne wymienia 12 szczegółowych zadań służby geodezyjnej i kartograficznej, wśród nich takie, które ściśle związane są z realizacją map i opracowań numerycznych do celów koncepcyjnych i planistycznych. Należą do nich: a) organizowanie i finansowanie prac geodezyjnych i kartograficznych, w tym: - pomiarów geodezyjnych i opracowań kartograficznych, - fotogrametrycznych zdjęć powierzchni kraju i opracowań fotogrametrycznych, - prowadzenia krajowego systemu informacji o terenie, 3
b) administrowanie państwowym zasobem geodezyjnym i kartograficznym i jego aktualizacja, c) prowadzenie państwowego rejestru granic oraz powierzchni jednostek podziału terytorialnego kraju, d) sporządzanie map topograficznych i tematycznych kraju. Realizacja wymienionych zadań należy do Głównego Geodety Kraju, wojewódzkich inspektorów nadzoru geodezyjnego i kartograficznego (rejestr granic) oraz marszałków województw. Najistotniejszym z wymienionych zadań jest prowadzenie krajowego systemu informacji o terenie, które zawiera w sobie jako elementy składowe wszystkie pozostałe zadania. Zadanie to ma charakter syntetyczny, szczegółowo zapisany w rozporządzeniu MINISTRA ROZWOJU REGIONALNEGO I BUDOWNICTWA z dnia 12 lipca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu założenia i prowadzenia krajowego systemu informacji o terenie. Z rozporządzenia tego wynika obowiązek prowadzenia bazy danych obiektów topograficznych przez Głównego Geodetę Kraju i marszałków województw. Zgodnie z treścią tego rozporządzenia, prowadzenie bazy danych obiektów topograficznych na poziomie kraju i województw polegać powinno na: 1. Tworzeniu zasobu informacyjnego systemu 2. Kontroli danych 3. Analizie danych 4. Integracji danych 5. Aktualizacji danych 6. Administrowaniu zasobem informacyjnym 7. Udostępnianiu danych Baza danych obiektów topograficznych o różnych dokładnościach położenia obiektów w swoich założeniach, jako system informacyjny powinna dostarczać wybranych informacji o przestrzeni kraju - urzędowo określonych - wszystkim instytucjom publicznym i podmiotom gospodarczym, zainteresowanym tworzeniem systemów geoinformacyjnych dla wspomagania realizacji ich własnych zadań oraz podejmowania właściwych decyzji w tym do celów koncepcyjnych i planistycznych. W GUGiK rozpoczęto prace nad opracowaniem instrukcji technicznej obejmującej opracowanie jednolitego modelu danych georeferencyjnych dla całej wielorozdzielczej bazy danych obiektów topograficznych oraz opracowanie zasad wizualizacji danych z jednolitego modelu danych georeferencyjnych. Wspomniane wyżej rozporządzenie mówi o tym, iż - Główny Geodeta Kraju zakłada i prowadzi bazę danych obiektów topograficznych z numerycznym modelem rzeźby terenu dla obszaru kraju, - marszałek województwa zakłada i prowadzi bazę danych obiektów topograficznych z numerycznym modelem rzeźby terenu dla obszaru województwa, - starosta powiatu prowadzi dla powiatu bazę danych obiektów topograficznych objętych zakresem treści mapy zasadniczej. Z uwagi na ścisłe przenikanie się zadań Głównego Geodety Kraju i marszałków województw w latach 2003 2004 zostały podpisane porozumienia w zakresie realizacji tego przedsięwzięcia. Rozporządzenie MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI z dnia 17 maja 1999 r. w sprawie określenia rodzajów materiałów stanowiących państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny, sposobu i trybu ich gromadzenia i wyłączania z zasobu oraz udostępniania zasobu mówi, iż materiały zasobu bazowego i użytkowego podlegają bieżącej aktualizacji. Niestety przepis prawny, który obowiązuje już od 8 lat i który moim zdaniem ma głęboki sens w przypadku budowy BDOT, baz danych potrzebnych dla celów koncepcyjnych i planistycznych, nie był egzekwowany. Egzekucja ta, moim zdaniem nie była możliwa z uwagi na brak rozwią- 4
zań organizacyjno technologicznych. Nad rozwiązaniem tego problemu, trwają obecnie prace prowadzone przez Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu w ramach grantu celowego, a będą prowadzone w ramach projektu finansowanego z Norweskiego Mechanizmu Finansowego na terenie województwa mazowieckiego i projektu Geoportal.gov.pl. W rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 28 marca 2007 roku w sprawie Planu Informatyzacji Państwa na lata 2007-2010 ustanowiono 5 ponadsektorowych i 22 sektorowe projekty informatyczne w tym projekt budowy georeferencyjnej bazy danych obiektów topograficznych przewidziany do realizacji w ciągu 5 lat. BUDOWA GEOREFERNCYJNEJ BAZY DANYCH OBIEKTÓW TOPOGRAFICZ- NYCH Celem projektu jest budowa baz danych obiektów topograficznych. System identyfikacji i klasyfikacji obiektów topograficznych stanowi rozwinięcie budowanej obecnie bazy danych topograficznych. Podstawowym celem rejestru jest przypisanie unikalnych w skali kraju identyfikatorów obiektom topograficznym. Implementacja systemu nastąpi w oparciu o koncepcje wielorozdzielczych i wieloreprezentacyjnych baz danych. Rejestr ten stanowi system referencyjny dla tematycznych, specjalistycznych i branżowych systemów informacji geograficznej niezbędnych dla funkcjonowania wszystkich działów administracji publicznej. System powinien obejmować obszar całego kraju. 3. TECHNIKI I TECHNOLOGIE ZWIĄZANE Z OPRACOWYWANIEM MAP DROBNOSKALOWYCH DO CELÓW KONCEPCYJNYCH I PLANISTYCZNYCH. Zasadniczą wadą tradycyjnych map topograficznych jest ich szybka dezaktualizacja, czyli starzenie się, będące wynikiem zmian zachodzących w terenie pod wpływem działalności człowieka oraz wzrostu wymagań, jakie względem treści i dokładności map wysuwają szybko rozwijające się: nauka, technika, gospodarka, administracja, wojskowość, itd. Tradycyjne mapy topograficzne nie zaspakajają już oczekiwań współczesnych użytkowników informacji ogólnogeograficznej o terenie. Użytkownikom potrzebne są zestandaryzowane bazy danych przestrzennych. Georeferencyjna baza danych obiektów topograficznych, to pod względem technologicznym system zbierania, aktualizacji, generalizacji, wizualizacji i dystrybucji danych o obiektach topograficznych gromadzonych w Państwowym Zasobie Geodezyjnym i Kartograficznym. Rodzą się w tym miejscu pytania. O ilu i jakich obiektach i z jaką ilością atrybutów? Pytania te mają charakter techniczno organizacyjny, ale przede wszystkim mają aspekt ekonomiczny. Wartość wydatków na usługi związane z realizacją bazy danych obiektów topograficznych wyniosła dotąd dziesiątki milionów złotych. Źródła finansowania budowy BDOT w Polsce są zasadniczo cztery: - WFGZGiK - dotacje celowe - budżety województw - środki finansowe GUGiK (CFGZGiK i budżet państwa). 5
Pojawiło się w ostatnich latach piąte źródło finansowania, środki unijne i inne środki pomocy finansowej dla Polski krajów z poza UE. Wstępne analizy przeprowadzone w GUGiK wykazały, iż dalsza realizacja BDOT przy tym sposobie finansowania i tej organizacji pracy oraz tak dużej ilości gromadzonych danych nie może przynieść zadowolenia użytkownikom i zwykłym obywatelom chcącym korzystać z danych kompletnych, systemowo aktualizowanych i posiadających urzędową wiarygodność. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie Planu Informatyzacji Państwa w latach 2007-2010 zostanie zainwestowanych w informatyzację administracji publicznej ponad 2,5 MLD PLN z budżetu państwa, funduszy UE, Funduszu Schengen i Norweskiego Mechanizmu Finansowego. W latach 2007-2013 kwota ta została wyszacowana na ponad 3,5 MLD PLN w tym na budowę BDOT 190 milionów złotych. Jest szansa, aby realizacja tego trudnego zadania nabrała w Polsce tempa - zadania, które w wielu krajach UE już zakończyło się w sensie budowy. Zadanie, które nas czeka do realizacji, polega na budowie i prowadzeniu urzędowego systemu e-topografia o charakterze rejestru publicznego. Systemu w perspektywie trzech, czterech lat prowadzonego na bieżąco w oparciu o dane geodezyjne spływające codziennie do PODGiK, dane urzędowe oraz dane weryfikowane na podstawie obrazów lotniczych i satelitarnych. Podstawowym założeniem budowy BDOT jest uniknięcie wielokrotnego pozyskiwania i aktualizacji tych samych danych, przez wielu użytkowników i dlatego podstawowymi źródłami ciągłego pozyskiwania danych geometrycznych dla BDOT, muszą być dane z: mapy zasadniczej oraz ewidencji gruntów i budynków. Analiza zaawansowania budowy baz danych powiatowych i analiza udziału procentowego budynków, osi jezdni i warstwy adresowej w ogólnej ilości obiektów BDOT, pozwalają patrzeć optymistycznie na tempo budowy BDOT w Polsce, pod warunkiem szybkiego rozwiązania kilku problemów natury: prawnej, organizacyjnej i technologicznej. Tabela nr 1. Udział procentowy wybranych obiektów w całości BDOT wyliczony na podstawie analizy18 arkuszy wykonanych dla woj. śląskiego w 2006 roku Poziom 1 klasyfikacji obiektów Kody Poziom 2 klasyfikacji obiektów % ilości obiektów BB BB BD_A budynki 28 AR AD_P punkty adresowe 17 KU KU AA_A kompleksy użytkowania terenu 11 OI PR_L obiekty przyrodnicze OI PR_P 13 SK Sieci dróg i kolei SK JZ_L odc. jezdni 10 SK KL_L tory lub zespoły torów 1 SK RP_L ciągi ruchu pieszego 4 84 Dyrektywa PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO i RADY UNII EUROPEJSKIEJ ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE) w swoich trzech załącznikach wymienia 34 tematy danych przestrzennych. Wśród nich jest kilka tematów, które determinują realizację tematów pozostałych i są bardzo ściśle związane z budową bazy da- 6
nych obiektów topograficznych. Należą do nich: 1. Systemy odniesienia w postaci współrzędnych 2. Systemy siatek geograficznych 3. Nazwy geograficzne 4. Jednostki administracyjne 5. Adresy 6. Sieci transportowe 7. Hydrografia 8. Ukształtowanie terenu 9. Użytkowanie terenu 10. Sporządzanie ortoobrazów 11. Jednostki statystyczne 12. Budynki 13. Zagospodarowanie przestrzenne 14. Usługi użyteczności publicznej i służby państwowe 15. Obiekty produkcyjne i przemysłowe 16. Obiekty rolnicze oraz akwakultury 4. RODZAJE MAP I OPRACOWAŃ NUMERYCZNYCH DO CELÓW KONCEPCYJ- NYCH I PLANISTYCZNYCH REALIZOWANYCH PRZEZ SŁUŻBĘ GEODEZYJNĄ I KARTOGRAFICZNĄ Dla osiągnięcia celu, jakim jest budowa georeferencyjnej bazy danych obiektów topograficznych o charakterze rejestru publicznego, niezbędna i konieczna jest współpraca oraz wymiana danych pomiędzy poszczególnymi poziomami Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego. Konieczność wymiany danych pomiędzy zasobami w określonym celu, powinna być uregulowana w najbliższych planowanych zmianach przepisów prawnych związanych z funkcjonowaniem służby geodezyjnej i kartograficznej. Kolejność organizacyjno - technologiczna dojścia do baz danych obiektów topograficznych w pierwszej kolejności o dokładności mapy topograficznej w skali 1:10 000 przyjęta przez GUGiK przedstawia się następująco: I Faza - aktualizacja Państwowego Rejestru Nazw Geograficznych i Państwowego Rejestru Granic - kontrola i weryfikacja wszystkich baz danych obiektów topograficznych wykonanych do tej pory w ramach zamówień publicznych (ponad 1000 godeł) - uspójnienie tych baz między arkuszami i między warstwami - rozpoczęcie budowy bazy danych obiektów topograficznych w wersji warstwowej poczynając od sieci drogowej i kolejowej (trwają procedury przetargowe na realizację tego zadania dla kilku województw) II Faza - uruchomienie portali i serwerów katalogowych z elementami bazy danych obiektów topograficznych w pierwszej kolejności na stronach internetowych: geoportal.gov.pl i wodgik.katowice.pl - umieszczanie kolejnych uspójnionych warstw baz danych obiektów topograficznych na stronach internetowych geoportal.gov.pl i stronach internetowych wojewódzkich ośrodków dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej: sieci hydrograficznej, budynków, warstwy adresowej, itd. - rozpoczęcie systemowej bieżącej aktualizacji BDOT w kolejności ustalonych priorytetów na podstawie: danych przekazywanych z powiatów i danych ze zdjęć lotniczych i obrazów satelitarnych. 7
Z uwagi na różne znaczenie gospodarcze poszczególnych obiektów topograficznych, przyjęto następującą kolejność tworzenia bazy danych obiektów topograficznych, według niżej wymienionych warstw i grup obiektów topograficznych wraz z nazewnictwem: 1. Drogi i obiekty z nimi związane (wybrane najważniejsze elementy) 2. Koleje i obiekty z nimi związane (wybrane najważniejsze elementy) 3. Wody i obiekty z nimi związane. 4. Osadnictwo - budynki i budowle wraz z obiektami gospodarczymi. 5. Pozostała infrastruktura techniczna. 6. Użytkowanie terenu. Podział organizacji pracy w zakresie budowy bazy danych obiektów topograficznych, należy podzielić na prace realizowane: - w wojewódzkich ośrodkach dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej - prace realizowane w ramach zamówień publicznych - prace realizowane w ramach projektu Geoportal.gov.pl. Podjęte zostaną prace organizacyjne mające na celu prowadzenie na bieżąco aktualizacji już raz utworzonej warstwy (tematu) bazy danych przez pracowników w wojewódzkich ośrodkach dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej oraz prace mające na celu jednokrotne wprowadzanie do bazy danych informacji geometrycznej i atrybutowej o obiektach topograficznych zbieranej na poziomie powiatowym i wojewódzkim. Prowadzone są rozmowy i czynione są starania maksymalnego wykorzystania istniejących informacji w bazach danych branżowych np.: zarządów dróg, kolei, lasów państwowych, zarządów gospodarki wodnej, itd., W GUGiK inicjowane i koordynowane będą prace badawcze, wdrożeniowe i testowe w zakresie opracowania i wykorzystania oprogramowania, przede wszystkim do: generalizacji ilościowej i jakościowej obiektów topograficznych, automatycznego przekazywania wybranych danych (wymaganych dla budowy BDOT) z operatów geodezyjnych przyjmowanych do powiatowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, kontroli i zarządzania bazą danych obiektów topograficznych na poziomie wojewódzkim i centralnym,. Tabela nr 2 Stan i plany realizacji baz danych obiektów topograficznych o dokładności i szczegółowości mapy topograficznej w skali 1:10 000 (według województw) Województwo Ilość arkuszy zrealizowanych Ilość arkuszy planowanych i warstw tematycznych Dolnośląskie 1 35 sieć drogowa i kolejowa Kujawsko-pomorskie 1 29 % powierzchni (baza obiektowo-wektorowa) 74 ark. sieć drogowa, kolejowa i hydrograficzna, warstwa budynków Lubelskie 2 24 sieć drogowa Lubuskie 1 18 sieć drogowa Łódzkie 28 - Małopolskie 1 15 sieć drogowa i kolejowa pozostałe 2/3 województwa Mazowieckie 322 238 Opolskie 1 19 15 ark. sieć drogowa 8
Podkarpackie 1 188 45 ark. sieć drogowa Podlaskie 2 92 40 ark. sieć drogowa Pomorskie 2 133 sieć drogowa Śląskie 3 18 sieć drogowa w trakcie realizacji umowa z MGGP, sieć kolejowa i hydrograficzna Świętokrzyskie 1 61 sieć drogowa Warmińsko-mazurskie 1 139 20 ark. sieć drogowa Wielkopolskie 32 - Zachodniopomorskie 1 40 sieć drogowa 1 Współfinansowanie realizacji sieci drogowej wspólnie przez GUGiK i marszałków województw. 2 Finansowanie realizacji sieci drogowej przez GUGiK. 3 Współfinansowanie realizacji sieci kolejowej i hydrograficznej wspólnie przez GUGiK i marszałków województw. Bazy danych obiektów topograficznych o dokładności i szczegółowości mapy topograficznej w skali 1:10 000 wykorzystane zostaną do budowy baz danych obiektów topograficznych o szczegółowości map topograficznych: 1:50 000 i 1:250 000 w ścisłej współpracy z Zarządem Analiz Wywiadowczych i Rozpoznawczych Sztabu Generalnego Wojska Polskiego opracowywany jest projekt nowego porozumienia o współpracy Głównego Geodety Kraju z Szefem Służby Topograficznej Sił Zbrojnych RP Zamieszczone poniżej mapy przedstawiają stan realizacji: - mapy topograficznej Polski w skali 1:10 000 w układzie 42 i 92 - Bazy Danych Topograficznych (TBD) - mapy hydrograficznej Polski w skali 1:50 000 - mapy hydrograficznej Polski w skali 1:50 000 - mapy wektorowej VMap L2+ Ponadto służba geodezyjna i kartograficzna dysponuje następującymi danymi numerycznymi dla całej Polski, które mogą po aktualizacji służyć dla celów koncepcyjnych i planistycznych: - numerycznymi modelami terenu o różnej dokładności - mapą wektorową VMap L2 (zrealizowaną we współpracy z Zarządem Geografii Wojskowej) - Bazą Danych Obiektów Topograficznych o dokładności map w skali: 1:250 000, 1:500 000, 1:1 000 000 i 1:4 000 000. Szczegółowe informacje o stanie pokrycia, aktualności i kosztach udostępniania map oraz danych z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, można uzyskać na stronach internetowych CODGiK - codgik.gov.pl i poszczególnych wojewódzkich ośrodków dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej. 9
10
Mapa sozologiczna Polski w skali 1:50 000 Mapa hydrograficzna Polski w skali 1:50 000 11
5. MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA W/W MAP ORAZ OPRACOWAŃ NUMERYCZNYCH DLA PLANOWANIA PRZEBIEGU DRÓG. Mapy, ortofotomapy, numeryczne modele terenu i dane z baz danych obiektów topograficznych o różnych dokładnościach są i mogą być wykorzystywane szczególnie w: - planowaniu działań projektowych zgodnie z obowiązującymi przepisami, - przygotowywaniu opracowań fizjograficznych w obrębie planowanych przebiegów nowych i modernizowanych tras drogowych, - podnoszeniu efektywności projektowania, - przygotowaniu wariantów koncepcyjnych przebiegu tras drogowych, - analizach ekonomicznych kosztów budowy i eksploatacji tras drogowych. Zarządy dróg wszystkich szczebli i pracownie projektowe dróg i autostrad od lat są stałymi klientami korzystającymi z map i danych gromadzonych w CODGiK i WODGiK. W moim przekonaniu pełne możliwości wykorzystania baz danych obiektów topograficznych w pracach koncepcyjnych i planistycznych będą możliwe po uporządkowaniu spraw w obrębie topografii. Niestety, brak właściwych jakościowo referencyjnych baz danych topograficznych dla całego kraju prowadzi do niespójności danych topograficznych z danymi tematycznymi będącymi w dyspozycji zarządów dróg i pracowni projektowych. Dzisiaj Baza Danych Ogólnogeograficznych, baza VMap L2 oraz Baza Danych Topograficznych, to trzy oddzielne bazy opracowane dla 3 poziomów skalowych i niepowiązane ze sobą, opracowane na podstawie innych źródeł da- 12
nych, do innych zastosowań i w innych uwarunkowaniach organizacyjno-technologicznych. GUGiK poprzez swoje działania organizacyjne, a także finansowanie prac badawczo-wdrożeniowych dąży do zmiany tej sytuacji, aby ułatwić użytkownikom korzystanie z baz danych obiektów topograficznych w tym i projektantom nowych dróg i autostrad. 6. WNIOSKI Baza danych obiektów topograficznych jest fundamentem całego kompleksu baz danych tematycznych: glebowych, geologicznych, hydrograficznych, sozologicznych, drogowych, społecznych, ludnościowych, gospodarczych itd. Bez georeferencyjnej bazy danych obiektów topograficznych nie będzie można rozwiązać w Polsce na przykład: funkcjonowania profesjonalnego systemu nawigacji samochodowej, systemu ratownictwa medycznego, nie wykorzysta się możliwości precyzyjnej nawigacji, jakie da system ASG/EUPOS, itd. Budowa bazy danych obiektów topograficznych jest jednym ze sposobów na osiągnięcie wzrostu efektywności w planowaniu, gospodarce, handlu, transporcie, służbie cywilnej i w innych dziedzinach życia, które równocześnie przez ułatwienie przetwarzania danych umożliwią poprawę i przyspieszenie pracy administracji. Jednakże szeroka akceptacja nowej technologii wymaga zmian mentalności w środowiskach technicznych i kierowniczych. Artykuł 17 pkt 1 dyrektywy PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO i RADY UNII EUROPEJ- SKIEJ ustanawiającej infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (IN- SPIRE) mówi, że Każde państwo członkowskie przyjmuje środki dotyczące wspólnego korzystania ze zbiorów danych i usług danych przestrzennych przez jego organy publiczne, o których mowa w art. 3 ust. 9 lit. a) i b). Środki te umożliwiają tym organom publicznym uzyskanie dostępu do zbiorów danych przestrzennych oraz wymianę i korzystanie z tych zbiorów i usług na potrzeby zadań publicznych, które mogą oddziaływać na środowisko. Budowa georeferencyjnej bazy danych obiektów topograficznych musi wyprzedzać budowę innych dziedzinowych baz danych przestrzennych urzędowych i komercyjnych. Nie będzie możliwa odpowiednia efektywność usług określonych w dyrektywie INSPIRE i projekcie Geoportal.gov.pl, tj.: - wyszukiwania, - przeglądania (nawigowania, wyświetlania, powiększania i pomniejszania, przesuwania lub nakładania na siebie zbiorów danych przestrzennych) - pobierania, - przekształcania, jeśli tempo określonych prac oraz jakość i ważność zbiorów danych przestrzennych nie będą właściwe. Budowa BDOT o dokładności map topograficznych w skali: 1:10 000, 1:50 000 i 1:250 000 łączy się z wieloma problemami technicznymi i organizacyjnymi dotyczącymi: - koordynacji prac, - autoryzacji danych, - bezpieczeństwa danych, - prawami dostępu, - kosztami aktualizacji i przetwarzania, - wtórnego obrotu danymi w celach komercyjnych, itd. Budowa georeferencyjnej bazy danych obiektów topograficznych, powinna nam zapewnić w przyszłości realizację takich celów pośrednich, jak: - prawne zapewnienie i uzgodnienie jednolitej metody wymiany danych, - utworzenie zharmonizowanej i uspójnionej baz danych, - zachowanie spójności danych w różnych bazach danych w tym w bazach drogowych, - ograniczenie wielokrotnego pozyskania tych samych danych, 13
- wprowadzenie unikalnych identyfikatorów dla obiektów topograficznych umożliwiających integrację danych z różnych baz danych, - możliwość wykonywania analiz przestrzennych bazujących na połączonych bazach, - maksymalne wykorzystanie już istniejących zasobów, - obniżenie kosztów gromadzenia i aktualizacji różnych baz danych, - ułatwienie dostępu do danych przez geoportal.gov.pl, Budowa BDOT wiąże się przede wszystkim z wysokimi nakładami finansowymi. Kosztuje sprzęt i oprogramowanie, ale kosztuje przede wszystkim pozyskiwanie, przechowywanie, aktualizacja i udostępnianie informacji. Należy mieć jednak przekonanie, że BDOT w miarę kompletna, aktualna i wiarygodna zdobędzie szerokie grono odbiorców wśród użytkowników systemów typu GIS. Liczyć należy na przychylność w finansowaniu całego przedsięwzięcia przez władze administracji rządowej i samorządowej z budżetów własnych i ze środków pozyskanych z Unii Europejskiej, gdyż będzie ona służyć przede wszystkim jednostkom administracji rządowej i samorządowej w kreowaniu polityki regionalnej. Według mnie, przyszłość urzędowych baz danych przestrzennych, należy do baz danych katastralnych i BDOT. Jakie systemy dziedzinowe powstaną na ich bazie? Jak wykorzystają je użytkownicy? Jakie mapy będą opracowywane oraz drukowane? To zależy tylko i wyłącznie od użytkowników oraz ich potrzeb. Mogą to być również cele koncepcyjne i planistyczne w zakresie projektowania, budowy i eksploatacji sieci drogowej. Sieci drogowej nowoczesnej, szybkiej, bezpiecznej, tak bardzo Polsce potrzebnej nie od dziś. WNIOSKI KOŃCOWE: 1. Konieczne jest przyspieszenie prac związanych z realizacją budowy bazy obiektów topograficznych. 2. Na stronie internetowej GUGiK-u winny być zamieszczane sukcesywnie dane dostępne dla geodetów do prac geodezyjno-kartograficznych na podstawie przydzielonych praw dostępu. 14
15