ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2011, 3 (76), 153 161 TOMASZ DASZKIEWICZ, ANDRZEJ GUGOŁEK, PAWEŁ JANISZEWSKI, IWONA CHWASTOWSKA-SIWIECKA, DOROTA KUBIAK JAKOŚĆ MIĘSA KRÓLIKÓW RASY BIAŁEJ NOWOZELANDZKIEJ POCHODZĄCEGO Z RÓŻNYCH ELEMENTÓW TUSZKI S t r e z c z e n i e Celem przeprowadzonych badań było porównanie jakości mięa pochodzącego z dwóch podtawowych elementów uzykiwanych z podziału tuzki króliczej, tj. combra i części tylnej (udźca). Materiał doświadczalny tanowiły króliki ray białej nowozelandzkiej (10 zt), pochodzące z fermy wielkotowarowej, poddane ubojowi w wieku 91 dni. Króliki do 90. dnia życia żywiono do woli pełnoporcjową miezanką granulowaną z dodatkiem kokcydiotatyku (robenidyna). Przeprowadzone badania potwierdziły znaczne walory odżywcze i dietetyczne mięa królików (duża zawartość białka ogólnego i kładników mineralnych oraz mała tłuzczu). Ponadto twierdzono zróżnicowanie jakości mięa uzykanego z combra (m. longiimu lumborum) i części tylnej (mięo z udźca) tuzki królików ray białej nowozelandzkiej. M. longiimu lumborum w porównaniu z mięem z udźca zawierał więcej białka ogólnego oraz mniej tłuzczu, a jego barwa była jaśniejza i charakteryzowała ię więkzym udziałem barwy czerwonej oraz więkzym nayceniem. Słowa kluczowe: króliki, raa biała nowozelandzka, jakość mięa Wprowadzenie Analiza aktualnych preferencji konumentów w odnieieniu do mięa i produktów mięnych wkazuje, że pozukują oni produktów najwyżzej jakości, charakteryzujących ię świeżością, odpowiednią wartością odżywczą oraz atrakcyjnych pod względem cech enorycznych (makowitość, oczytość, kruchość) [11, 12, 23]. Ponadto tale ronąca wiedza i świadomość konumentów prawiają, że coraz więcej uwagi zwracają oni na prozdrowotne cechy produktów żywnościowych, obejmujące m.in. ich małą kaloryczność, małą zawartość choleterolu oraz obniżoną wartość tounku wielonienayconych kwaów tłuzczowych n-6 do n-3 [11, 19]. Coraz liczniej reprezento- Dr hab. T. Dazkiewicz, prof. UWM, dr inż. I. Chwatowka-Siwiecka, mgr inż. D. Kubiak, Katedra Towaroznawtwa i Przetwórtwa Surowców Zwierzęcych, dr hab. A. Gugołek, prof. UWM, dr hab. P. Janizewki, Katedra Hodowli Zwierząt Futerkowych i Łowiectwa, Wydz. Bioinżynierii Zwierząt, Uniwerytet Warmińko-Mazurki w Olztynie, ul. Oczapowkiego 5, 10-719 Olztyn
154 Tomaz Dazkiewicz, Andrzej Gugołek, Paweł Janizewki, Iwona Chwatowka-Siwiecka, Dorota Kubiak wane jet również grono konumentów pozukujących na rynku mięa i produktów mięnych alternatywnych w tounku do tradycyjnie oferowanych, a więc uzykanych ze aków rzeźnych i drobiu [16]. Surowcem mięnym, który pełnia wiele z wymienionych wymagań i oczekiwań konumentów jet mięo królików. Jak podają Salvini i wp. [27], mięo królików w przeliczeniu na 100 g świeżej tkanki ma średnią wartość kaloryczną 618 kj i zawiera mniej tłuzczu (średnio 6,8 g) oraz choleterolu (średnio 53 mg), a więcej białka (średnio 21 g) w porównaniu z mięem czerwonym. Bardzo korzytnie kztałtuje ię również profil kwaów tłuzczowych mięa królików. Dalle Zotte [7] podaje, że mięo tych zwierząt zawiera tounkowo dużo wielonienayconych kwaów tłuzczowych oraz charakteryzuje ię bardzo nikim tounkiem kwaów tłuzczowych n-6 do n-3. Wyoko oceniana jet również kruchość i makowitość mięa króliczego, pomimo że niekiedy jego cechy makowo-zapachowe charakteryzuje ię jako typowe dla dziczyzny, co nie jet akceptowane przez niektórych konumentów [10]. Celem przeprowadzonych badań było porównanie jakości mięa pochodzącego z dwóch podtawowych elementów uzykiwanych z podziału tuzki króliczej, tj. combra i części tylnej (udźca). Materiał i metody badań Materiał doświadczalny tanowiły króliki ray białej nowozelandzkiej (10 zt, amce). Zwierzęta pochodziły z wykotów wioennych o zbliżonym terminie (w przeciągu dwóch dni) na tej amej farmie. Do badań wybrano zwierzęta z miotów liczących 6-8 królicząt. Króliki utrzymywano w zamkniętym pomiezczeniu (naturalne oświetlenie, temp. 15-20 ºC), w klatkach z ocynkowanej iatki z podłogą ruztową o wymiarach 0,4 m 0,6 m 0,32 m, po 4 ztuki w każdej (16,7 ztuk/m 2 ). Zwierzęta doświadczalne żywiono tak, jak pozotałe zwierzęta na farmie, tj. do woli miezanką granulowaną zawierającą: 16,50 % białka ogólnego, 15,40 % włókna urowego i 3,10 % tłuzczu urowego. Wartość energetyczna podawanej miezanki wynoiła 14,63 MJ/kg. Ponadto do podawanej miezanki dodawano kokcydiotatyk robenidynę. Po zakończeniu tuczu, tj. w 91. dniu życia króliki poddano ubojowi. Przed ubojem króliki były głodzone przez 24 h, a natępnie ważone. Po 24-godzinnym chłodzeniu (temp. 0-3 ºC) tuzki dzielono na części zaadnicze uzykując: głowę odcinano w tawie potylicznym, część przednią odcinano między otatnim kręgiem pieriowym a pierwzym kręgiem lędźwiowym, comber odcinano za otatnim kręgiem lędźwiowym, część tylną część tuzki pozotała po odcięciu od przodu combra, obejmująca okolicę krzyżową wraz z odnóżami tylnymi.
JAKOŚĆ MIĘSA KRÓLIKÓW RASY BIAŁEJ NOWOZELANDZKIEJ POCHODZĄCEGO 155 Uzykane z podziału tuzki comber i część tylną tuzki poddawano wykrawaniu. Mięo otrzymane z każdego combra (m. longiimu lumborum) oraz z części tylnej tuzki przewożono do laboratorium. W laboratorium ok. 28-30 h od momentu uboju zwierząt dokonywano analiz laboratoryjnych. Przed przytąpieniem do analizy jakości mięa, dotarczone do laboratorium próbki rozdrabniano trzykrotnie w wilku laboratoryjnym z użyciem iatki o średnicy oczek 3 mm. Zmieloną maę dokładnie miezano i pobierano z niej próbki do analiz. Przedmiotem analiz laboratoryjnych był kład chemiczny oraz właściwości fizykochemiczne mięa. Ocena podtawowego kładu chemicznego mięa obejmowała określenie w nim zawartości: uchej may, białka ogólnego metodą Kjeldahla, tłuzczu metodą Sohleta (eter dietylowy jako rozpuzczalnik) oraz związków mineralnych w potaci popiołu [1]. Ponadto określano w mięie metodą Kjeldahla zawartość frakcji związków azotu w wyciągu wodnym z mięa (azot całkowity, azot niebiałkowy). Zawartość azotu związków białkowych w wyciągu wodnym z mięa obliczano z różnicy między ilością azotu całkowitego i azotu niebiałkowego. Wyciąg wodny z mięa przygotowywano metodą Herringa i wp. [15]. Pomiarów ph dokonywano w homogenacie wodnym mięa (tounek wody redetylowanej i mięa 1:1) przy użyciu elektrody kombinowanej Polilyte Lab firmy Hamilton i ph-metru ph 340i z czujnikiem temperatury TFK 325 firmy WTW. Charakterytykę barwy mięa dokonywano na podtawie wartości parametrów L*a*b*C* w układzie CIE LAB [4]. Parametry L*, a* i b* określano metodą odbiciową za pomocą aparatu MiniScan XE Plu firmy HunterLab przez bezpośredni 3-krotny pomiar powierzchni zmielonego mięa w różnych miejcach. Pomiary prowadzano po 0,5 h przetrzymaniu próbek w temp. 4 ºC, przykrytych folią przepuzczalną dla O 2 i nieprzepuzczalną dla H 2 O. Wartość liczby TBARS określano metodą opianą przez Pikula i wp. [24]. Aborbancję próbek mierzono pektrofotometrem Specord 40 firmy Analityk Jena AG, a wartość liczby TBARS wyrażano w mg dialdehydu malonowego w 1 kg mięa. Wodochłonność mięa określano metodą Graua i Hamma [31]. Wyniki badań opracowano tatytycznie w programie komputerowym Statitica, werja 9.0 [28]. Statytyczną itotność różnic między wartościami średnimi grup ozacowano za pomocą tetu t-studenta. Wyniki i dykuja Analiza podtawowego kładu chemicznego mięa wykazała, że m. longiimu lumborum w porównaniu z mięem z udźca charakteryzował ię więkzą (P > 0,05) zawartością uchej may oraz wyraźnie więkzą (P 0,01) zawartością białka ogólnego (tab. 1). Różnice między wartościami średnimi wynoiły 0,48 % w przypadku za-
156 Tomaz Dazkiewicz, Andrzej Gugołek, Paweł Janizewki, Iwona Chwatowka-Siwiecka, Dorota Kubiak wartości uchej may i 0,73 % w przypadku zawartości białka ogólnego. Więkza zawartość wody przy jednocześnie mniejzej zawartości białka w mięie z udźca kutkowała więkzą wartością tounku woda/białko w tym mięie w porównaniu z wartością analizowanego wkaźnika dotyczącego m. longiimu lumborum (tab. 1). Różnica między wartościami średnimi grup była tatytycznie itotna (P 0,01). Podtawowy kład chemiczny mięa królików ray białej nowozelandzkiej. Baic chemical compoition of rabbit meat of New Zealand White breed. Wyzczególnienie Specification Sucha maa / Dry matter[%] Białko ogólne / Total protein[%] Stounek woda/białko (W/B) Water/protein ratio (W/P) Tłuzcz / Fat [%] Popiół / Ah [%] Stounek N całkowitego związków rozpuzczalnych w wodzie do N całkowitego w mięie [%] Ratio between water-oluble N and total N [%] Stounek N związków niebiałkowych rozpuzczalnych w wodzie do N całkowitego w mięie [%] Ratio between water-oluble non-protein N and total N in meat [%] Stounek N związków białkowych rozpuzczalnych w wodzie do N całkowitego w mięie [%] Ratio between water-oluble protein N and total N in meat [%] Miara tatyt. Stat. mea. m. longiimu lumborum 24,27 0,40 22,78 A 0,53 3,33 A 0,09 0,33 a 0,15 1,36 0,07 26,40 2,75 12,52 a 0,99 13,87 1,97 Rodzaj mięa Meat type T a b e l a 1 mięo z udźca meat from leg 23,79 0,70 22,05 B 0,53 3,46 B 0,11 0,69 b 0,43 1,33 0,06 25,24 2,25 11,39 b 1,09 13,85 2,14 Objaśnienia: / Eplanatory note: Wartości oznaczone różnymi literami w wierzach różnią ię tatytycznie itotnie, AB-P 0,01; ab - P 0,05 Value denoted by different letter in the line differ tatitically ignificantly, AB-P 0.01; ab - P 0.05. Badane mięo odznaczało ię małą zawartością tłuzczu (tab. 1). Średni udział tego kładnika w mięie z udźca wynoił 0,69 % i był więkzy o 0,36 % w porównaniu
JAKOŚĆ MIĘSA KRÓLIKÓW RASY BIAŁEJ NOWOZELANDZKIEJ POCHODZĄCEGO 157 z jego zawartością w m. longiimu lumborum. Stwierdzona różnica między wartościami średnimi grup była tatytycznie itotna (P 0,05). Na bardzo wyokim poziomie kztałtowała ię zawartość związków mineralnych oznaczona w potaci popiołu w badanym mięie (tab. 1). W obu rodzajach badanych próbek mięa średni udział tego kładnika był zbliżony (P > 0,05) i wynoił ponad 1,3 %. Uzykane wyniki wkazujące na dużą zawartość białka ogólnego i związków mineralnych w potaci popiołu oraz małą tłuzczu w mięie królików ą zgodne z wynikami innych badaczy [22, 29]. Cytowani autorzy podają, że udział białka, tłuzczu i popiołu w badanym przez nich mięśniu LD królików ray białej nowozelandzkiej wynoił odpowiednio: 23,6-23,9 %; 0,65-1,12 % i 1,29 %, natomiat w mięie z udźca odpowiednio: 21,3-22,8 %, 2,01-2,48 %, 1,29 %. Wyniki tych badań, podobnie jak wyniki badań włanych, wkazują, że mięień LD królików w porównaniu z mięem z udźca charakteryzuje ię więkzą zawartością białka ogólnego i mniejzą tłuzczu oraz porównywalną zawartością popiołu. Wyciąg wodny z mięa królików charakteryzował ię dużą zawartością azotu związków rozpuzczalnych w wodzie (tab. 1). Zawartość azotu związków białkowych, niebiałkowych i azotu całkowitego związków rozpuzczalnych w wodzie w tounku do całkowitej zawartości azotu w m. longiimu lumborum wynoiła odpowiednio 13,87 %, 12,52 % i 26,40 %, natomiat w mięie z udźca odpowiednio 13,85 %, 11,39 % i 25,24 %. W przypadku zawartości azotu związków niebiałkowych rozpuzczalnych w wodzie różnica między wartościami średnimi grup była tatytycznie itotna (P 0,05). Dla porównania w badaniach wołowiny (m. longiimu), przeprowadzonych przez Dazkiewicza i Wajdę [9], azot związków rozpuzczalnych w wodzie oraz azot związków białkowych i niebiałkowych tanowił odpowiednio 25,79 %, 13,40 % i 12,39 % azotu całkowitego. Średnie wartości ph m. longiimu lumborum oraz mięa z udźca wynoiły odpowiednio 5,91 oraz 6,07 i nie różniły ię tatytycznie itotnie (P>0,05) (tab. 2). Łabecka [18] podaje, że mięo królicze wykazuje tounkowo nikie zakwazenie po 24 h pot mortem, a tym amym mniejzą trwałość. Zając [32] podaje, że wartość ph 24 mięa królików dobrej jakości wynoi 5,7-5,9, średniej jakości 6,0-6,2, natomiat za niepożądane należy uznać mięo o wartości ph powyżej 6,2. Stwierdzone w badaniach włanych średnie wartości ph 24 m. longiimu lumborum królików były zbliżone do podanych przez Maj i wp. [20] (ph 24 5,82-5,89) oraz Barròna i wp. [2] (ph 24 5,8-6,3), a wyżze od podanych przez Pla i wp. [26] (ph 24 5,61-5,63). W badaniach Ludewiga i wp. [17] średnie wartości ph 24 m. bicep femori wynoiły od 5,61 do 5,93, w badaniach Barròna i wp. [2] od 5,9 do 6,2, natomiat w badaniach Pinheiro i wp. [25] 5,96-6,01. Jak podają Dal Boco i wp. [5, 6], wartość ph mięa królików może być kztałtowana przez wiele czynników związanych z obrotem przedubojowym
158 Tomaz Dazkiewicz, Andrzej Gugołek, Paweł Janizewki, Iwona Chwatowka-Siwiecka, Dorota Kubiak (tranport, załadunek i rozładunek zwierząt, obada zwierząt, tempo wychładzania tuzek), a także ytemem ich utrzymania w czaie tuczu. Wyniki badań Pla i wp. [26] oraz Szkucik i Pyz-Łukaik [30] wykazały również wyraźne różnice między wartościami ph mięśni pochodzących z różnych partii tuzki królików. W badaniach Pla i wp. [26] wartość ph 24 m. longiimu dori była niżza o około 0,1-0,15 jednotki w porównaniu z wartością ph m. bicep femori, natomiat w badaniach Szkucika i Pyz-Łukaik [30] o 0,15 jednotki w porównaniu z m. gluteu mediu i o 0,25 jednotki w porównaniu z m. bicep brachii. Właściwości fizykochemiczne mięa królików ray białej nowozelandzkiej oraz wartość TBARS. Phyical-chemical propertie of rabbit meat of New Zealand White breed and TBARS value. T a b e l a 2 Wyzczególnienie Specification Miara tatyt. Stat. mea. ph u L* a* b* C* Wodochłonność metoda Graua i Hamma Water-holding capacity - Grau and Hamm method [cm 2 ] Wartość TBARS [mg dialdehydu malonowego/kg mięa] TBARS value [mg malondialdehyde/kg meat] Objaśnienia jak pod tab. 1. Eplanatory note a in Tab. 1. m. longiimu lumborum 5,91 0,14 59,80 a 2,39 1,90 A 0,93 13,14 0,68 13,30 A 0,75 7,45 1,29 0,67 0,45 Rodzaj mięa Meat type mięo z udźca meat from leg 6,07 0,20 57,22 b 2,73 6,07 B 1,04 13,44 0,66 14,77 B 0,74 6,97 1,38 0,61 0,15 Analiza parametrów barwy mięa w układzie CIE LAB wykazała, że próbki mięśnia LD w porównaniu z mięem z udźca charakteryzowały ię więkzą wartością L* (janość) (P 0,05) oraz mniejzą wartością a* (udział barwy czerwonej) (P 0,01) (tab. 2). Na zbliżonym poziomie kztałtowały ię średnie wartości b* (udział barwy żółtej) (P > 0,05) (tab. 2). Zauważalna była jednak tendencja do więkzej wartości b* w mięie z udźca. Konekwencją niżzej wartości a* w m. longiimu lumborum
JAKOŚĆ MIĘSA KRÓLIKÓW RASY BIAŁEJ NOWOZELANDZKIEJ POCHODZĄCEGO 159 w porównaniu z mięem z udźca oraz niżzej wartości b*, była mniejza (P 0,01) wartość C* (naycenie barwy) tego mięa (tab. 2). W badaniach Dalle Zotte i wp. [8] m. longiimu dori królików w porównaniu z m. bicep femori również charakteryzował ię jaśniejzą barwą oraz mniejzym udziałem barwy czerwonej (a*) i żółtej (b*). Mniejze wartości L* i a* w m. longiimu dori w porównaniu z m. bicep femori wykazali Pla i wp. [26]. Zbliżone do uzykanych w badaniach włanych wartości parametru L* w ocenie barwy mięa królików (m. longiimu) odnotowali Dalle Zotte i wp. [8] oraz Maria i wp. [21] (odpowiednio 61,4-62,0 i 57,95-59,36), natomiat niżze wartości L* twierdzili Failla i wp. [13]: 54,68-56,79, Dal Boco i wp. [6]: 48,36-50,84 oraz Hernández i wp. [14]: 56,1. Cytowani autorzy podają bardzo zróżnicowane wartości parametrów a* (od 2,34 do 4,64) i b* (od -1,05 do 4,18) barwy mięa królików, co wkazuje, że mogą one być determinowane przez wiele czynników. Na barwę mięa królików, tak jak w przypadku zwierząt rzeźnych, pośrednio mogą wpływać czynniki środowikowe związane z ytemem utrzymania [6], treem przedubojowym [21] czy też przyżyciową aktywnością pozczególnych mięśni [8]. Różnice między średnimi wartościami parametrów L*, a* i b* barwy mięa podawanymi w literaturze mogą również wynikać z faktu wykorzytywania przez badaczy urządzeń pomiarowych (HunterLab lub Minolta), w których zatoowano różne metody gromadzenia danych z pomiaru odbicia światła i obliczania wymienionych parametrów barwy [3]. Przeprowadzone badania nie wykazały itotnych (P>0,05) różnic wodochłonności mięa pochodzącego z m. longiimu lumborum i udźca oraz wartości TBARS (tab. 2). Wyżze od uzykanych w badaniach włanych wartości TBARS w mięie (m. longiimu lumborum) królików ubitych w wieku 85 dni twierdzili Dal Boco i wp. [6] (od 1,08 do 3,56 mg MDA kg - 1). Wnioki 1. Analiza podtawowego kładu chemicznego potwierdziła duże walory odżywcze i dietetyczne mięa królików (duża zawartość białka ogólnego i kładników mineralnych oraz mała tłuzczu). 2. Stwierdzono zróżnicowanie jakości mięa uzykiwanego z combra (mięień najdłużzy) i części tylnej (mięo z udźca) tuzki królików ray białej nowozelandzkiej. Mięień najdłużzy grzbietu w porównaniu z mięem z udźca zawierał więcej białka ogólnego oraz mniej tłuzczu, a jego barwa była jaśniejza i charakteryzowała ię więkzym udziałem barwy czerwonej oraz więkzym nayceniem. 3. Stwierdzone w przeprowadzonych badaniach różnice jakości mięa uzykiwanego z dwóch najcenniejzych elementów tuzki królików, tj. combra i części tylnej (udźca), mogą tanowić podtawę do różnicowania ich ceny w obrocie handlowym.
160 Tomaz Dazkiewicz, Andrzej Gugołek, Paweł Janizewki, Iwona Chwatowka-Siwiecka, Dorota Kubiak Literatura [1] AOAC. Official Method of Analyi, 15th Ed. Aoc. of Official Analytical Chemit, Wahington 1990. [2] Barròn G., Roa G., Sandoval Ch., Bonilla O., Reye G., Rico P., Cardona L., Zamora F.: Effect of genotype and e on ph of Bicep femori and Longiimu dori mucle in rabbit carcae. 8 th World Rabbit Congre, Puebla, Meico, 2004, September 7-10, pp. 1349-1353. [3] Brewer M.S., Novakofki J., Freie K.: Intrumental evaluation of ph effect on ability of pork chop to bloom. Meat Sci., 2006, 72 (4), 596-602. [4] CIE (1978). Recommendation on uniform color pace-color difference equation. Pychometric Color Term. Supplement No. 2 to CIE Publication No. 15 (E-1.3.1.) 1978, 1971/(TC-1-3), Commiion Internationale de l'e  clairage, Pari. [5] Dal Boco A., Catellini C., Bernardini M.: Productive performance and carca and meat characteritic of cage- or pen-raied rabbit. World Rabbit Sci., 2000, 8, Supp., 1, 579-583. [6] Dal Boco A., Catellini C., Mugnai C.: Rearing rabbit on a wire net floor or traw litter: behaviour, growth and meat qualitative trait. Livet. Prod. Sci., 2002, 75 (2), 149-156. [7] Dalle Zotte A.: Perception of rabbit meat quality and major factor influencing the rabbit carca and meat quality. Livet. Prod. Sci., 2002, 75 (1), 11-32. [8] Dalle Zotte A., Princz Z., Metzger Sz., Szabό A., Radnai I., Biró-Németh E., Orova Z., Szendrő Z. : Repone of fattening rabbit reared under different houing condition. 2. Carca and meat quality. Livet. Sci., 2009, 122 (1), 39-47. [9] Dazkiewicz T., Wajda S.: Change in the fraction of nitrogen compound and in the culinary quality of beef meat during it 14-day conditioning proce. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2003, 4 (37) Suppl., 54-62. [10] De Carlo, N.: Indagine ulla valorizzazione della qualita` nel ettore cunicolo Veneto. Workhop Il coniglio nell alimentazione: apettative dei conumatori e opportunita`per gli operatori. Padova, Italy, 1998, pp. 1-13. [11] Dranfield E.: Conumer iue and acceptance of meat. 47 th Int. Congr. Meat Sci. Technol., Kraków, Polka, 26-31 augut 2001, pp. 72-78. [12] Dranfield E.: Conumer acceptance - meat quality apect. 11 th Int. Meat Symp., Pretoria, South Africa, 29-30 january 2003, pp. 146-159. [13] Failla S., Contò M., Ballico S., Concetti S., Negretti P.: Performance and meat quality of Leprino Viterbee breed rabbit, bred with three different houing ytem. 50 th Int. Congr. Meat Sci. Technol., Helinki, Finland, 8-13 augut 2004, pp. 1260-1263. [14] Hernández P., Ariño B., Grimal A., Blaco A.: Comparion of carca and meat characteritic of three rabbit line elected for litter ize or growth rate. Meat Sci., 2006, 73 (4), 645-650. [15] Herring H.K., Haggard J.H., Hanen L.J.: Studie on chemical and phyical propertie of pork in relation to quality. J. Anim. Sci., 1971, 33 (3), 578-589. [16] Hoffman L.C., Wiklund E.: Game and venion - meat for the modern conumer. Meat Sci., 2006, 74 (1), 197-208. [17] Ludewig M., Treel N., Fehlhaber K.: Schlachtaubeute und Fleichqualität von Matkaninchen in Abhängigkeit vom Alter. Fleichwirtchaft, 2003, 6, 101-103. [18] Łabecka S.: Niektóre właściwości fizykochemiczne mięa królików. Rocz. Nauk. Zoot., 1999, 17 (1-2), 53-62. [19] MacRae J., O Reilly L., Morgan P.: Deirable characteritic of animal product from a human health perpective. Livet. Prod. Sci., 2005, 94 (1-2), 95-103. [20] Maj D., Bieniek J., Łapa P.: Meat quality of New Zealand White and Californian rabbit and their croe. Med. Wet., 2008, 64 (3), 351-353.
JAKOŚĆ MIĘSA KRÓLIKÓW RASY BIAŁEJ NOWOZELANDZKIEJ POCHODZĄCEGO 161 [21] Maria G.A., Lite G., Villarroel M., Buil T., Sañudo C., Olleta J.L., Lόpez M.: Effect of tranport time and eaon on apect od rabbit meat quality. 50 th Int. Congr. Meat Sci. Technol., Helinki, Finland, 8-13 augut, 2004, pp. 221-224. [22] Metzger Sz., Kuto K., Szendrõ Z., Szabό A., Eiben C., Nagy I.: The effect of houing ytem on carca trait and meat quality of rabbit. World Rabbit Sci., 2003, 11 (1), 1-11. [23] Ngapo T. M., Dranfield E. Britih conumer preferred fatne level in beef: urvey from 1955, 1982 and 2002. Food Qual. Prefer., 2006, 17 (6), 412-417. [24] Pikul J., Lezczyńki D.E., Kummerow F.A.: Evaluation of Three Modified TBA Method for Meauring Lipid Oidation in Chicken Meat. J. Agric. Food Chem., 1989, 37 (5), 1309-1313. [25] Pinheiro V., Silva S.R., Silva J.A., Outor-Monteiro D., Mourão J.L.: Growth and carca characteritic of rabbit houed in open-air or tandard ytem. 9 th World Rabbit Congre, Verona, Italy, 10-13 june 2008, pp. 1421-1424. [26] Pla M., Guerrero L., Guardia D., Oliver M.A., Blaco A.: Carca characteritic and meat quality of rabbit line elected for different objective: I. Between line comparion. Livet. Prod. Sci., 1998, 54 (2), 115-123. [27] Salvini S., Parpinel M., Gnagnarella P., Maionneuve P., Turrini A.: In: Banca dati di compoizione degli alimenti per tudi epidemiologici in Italia. Itituto Europeo di Oncologia, Milano, Italy, 1998, p. 958. [28] StatSoft, Inc. (2009). STATISTICA (data analyi oftware ytem), verion 9.0 www.tatoft.com. [29] Szkucik K., Libelt K.: Nutritional value of rabbit meat. Med. Wet., 2006, 62 (1), 108-110. [30] Szkucik K., Pyz-Łukaik R.: ph value of rabbit meat. Annale Univeritati Mariae Curie- Skłodowka Lublin - Polonia, Sectio DD, 2006, LXI (13), 115-118. [31] Van Oeckel M.J., Warnant N., Boucqueé Ch.V.: Comparion of different method for meauring water holding capacity and juicine of pork veru on-line creening method. Meat Sci., 1999, 51 (4), 313-320. [32] Zając J.: Wpływ genotypu i płci na niektóre cechy jakościowe mięa króliczego. Rocz. Nauk. Zoot., 1999, 26 (1), 29-39. MEAT QUALITY OF VARIOUS CARCASS CUTS OBTAINED FROM NEW ZEALAND WHITE RABBITS S u m m a r y The objective of thi tudy wa to compare the quality of meat obtained from two primal cut of rabbit carca, i.e. the loin and the hind part (leg). The eperimental material compried rabbit (10) of the New Zealand White breed, from a large commercial farm, laughtered on the 91 t day of their age. Until the 90 th day, the animal were fed a complete pelleted diet upplemented with the coccidiotatic drug robenidine. The analyi performed confirmed the high nutritional value and dietetic propertie of the rabbit meat (high content of total protein and mineral, low fat content). Moreover, it wa found that the meat obtained from loin (m. longiimu lumborum) and from the hind part (leg) of rabbit carca differed with repect to it quality attribute. In the m. longiimu lumborum, the content of total protein wa higher and the fat content wa lower compared to the leg meat, and the colour of m. longiimu lumborum wa lighter with more red hade, it aturation wa higher. Key word: rabbit, New Zealand White breed, meat quality