POSTĘPOWANIE W JASKRZE U KOBIET W CIĄŻY dr n. med. Mira Gacek SAMODZIELNY PUBLICZNY KLINICZNY SZPITAL OKULISTYCZNY KATEDRA I KLINIKA OKULISTYKI II WYDZIAŁU LEKARSKIEGO WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO prof. Jerzy Szaflik
Postępowanie w jaskrze u kobiet w ciąży wzbudza wiele kontrowersji ze względu na możliwość wystąpienia powikłań u rozwijającego się płodu / noworodka po zastosowaniu leków przeciwjaskrowych stanowi duży problem w praktyce lekarza okulisty z powodu braku wytycznych ułatwiających podejmowanie właściwej terapii
Zmniejszenie ciśnienia wewnątrzgałkowego w ciąży obniżenie ciśnienia w żyłach nadtwardówkowych (zatrzymanie wody w ustroju i wzrost ilości krwi w łożysku naczyniowym) wzrost odpływu cieczy wodnistej drogą niekonwencjonalną (produkcja cieczy wodnistej nie zmienia się) większa grubość rogówki (obrzęk istoty właściwej) kwasica metaboliczna, oddechowa zaburzenia hormonalne (wzrost estrogenów, progesteronu i relaksyny)
Obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego w ciąży średnie obniżenie CWG wynosi ok. 3 mmhg spadek CWG ma charakter liniowy - rozpoczyna się ok. 12 tygodnia ciąży - trwa do pierwszych tygodni po porodzie najniższe wartości CWG - występują pod koniec ciąży
Pacjentki w wieku rozrodczym z jaskrą świadomość wpływu leczenia przeciwjaskrowego na rozwijający się płód i noworodka sformułowanie planu postępowania terapeutycznego jeszcze przed poczęciem, w celu: wyeliminowania lub zminimalizowania leków wykonania zabiegu laserowego przeprowadzenia zabiegu przeciwjaskrowego
Odstawienie leczenia w I trymestrze ciąży - zaleca się unikania leków w okresie organogenezy (3 a 8 tyg. po zapłodnieniu) leki wywierają największe działanie teratogenne okres wypłukiwania leków: miotyki inh.anhyd. węglanowej brimonidyna beta-blokery analogi prostaglandyn i prostamid 2dni 7dni 2tyg 4tyg 4tyg
Leczenie zachowawcze w przypadku konieczności stosowania leków: zmniejszyć stężenie i częstotliwość stosowanych leków ograniczyć wchłanianie leków poprzez: - uciśnięcie przewodu nosowo-łzowego - zamknięcie powiek - zamknięcie punktów łzowych zatyczkami wybrać lek po uwzględnieniu: etapu ciąży, okresu laktacji oraz wytycznych FDA
United States Food and Drug Administration (FDA) w 1979 r. przedstawiła system klasyfikacji leków wskazujący na ich potencjalny wpływ teratogenny na płód: Kategoria A (udowodnione bezpieczeństwo leku w ciąży) Kategoria B (brak dowodów istnienia ryzyka dla płodu) Kategoria C (nie można wykluczyć ryzyka dla płodu) Kategoria D (udokumentowane ryzyko dla płodu) Kategoria X (lek przeciwwskazany w ciąży) wytyczne ustalane są na podstawie: badań na zwierzętach, mechanizmie działania leku, doustnego stosowania leku, od etapu ciąży i laktacji
Kategoria B Badania na zwierzętach nie wskazują na istnienie ryzyka dla płodu, ale nie przeprowadzono badań z grupą kontrolną u ludzi, lub badania na zwierzętach wykazały działanie niepożądane na płód, ale badania w grupie kobiet ciężarnych nie potwierdziły istnienia ryzyka dla płodu Kategoria C Badania na zwierzętach wykazały działanie teratogenne lub zabójcze dla płodu, ale nie przeprowadzono badań u kobiet, lub nie przeprowadzono odpowiednich badań na zwierzętach, u ludzi Wg FDA leki przeciwjaskrowe nie wykazują niezbędnego bezpieczeństwa w okresie ciąży i laktacji. Mogą być zalecane jedynie w wyjątkowych przypadkach.
Leki przeciwjaskrowe przechodzą do krwioobiegu, mleka i przez łożysko ulegają zwiększonemu wchłanianiu przez błonę śluzową ciężarnej wykazują odmienne stężenie w zależności od etapu ciąży (wzrost ilości i wrażliwości receptorów) zjawisko recyrkulacji w ciąży lek przenika przez łożysko do płodu, płód wydala go do płynu owodniowego i wielokrotnie połyka, aż do całkowitego usunięcia leku
POSTĘPOWANIE U CIĘŻARNEJ
I TRYMESTR CIĄŻY zabieg laserowy SLT - rekomendowany leczenie zachowawcze brimonidyna - bezpieczne rozwiązanie beta-blokery - unikać prostaglandyny - unikać inhibitory AW - unikać (dz.teratogenne, przedwczesne poronienie) zabieg przeciwjaskrowy - unikać (zwiększone ryzyko poronienia / dz.teratogenne leków znieczulających, uspokajających, pooperacyjnych, antymetabolitów)
z powodu niedociśnienia (ucisk aorty i żyły głównej dolnej przez macicę), pogłębionego pozycją leżącą ciężarnej w trakcie wykonywania zabiegu II TRYMESTR CIĄŻY zabieg laserowy SLT - rekomendowany leczenie zachowawcze brimonidyna - bezpieczne rozwiązanie beta-blokery - pod kontrolą tętna serca i wzrostu płodu miejscowe inhibitory AW- pod kontrolą wzrostu płodu analogi prostaglandyn - mogą dawać przedwczesne skurcze macicy zabieg przeciwjaskrowy - ostrożnie
III TRYMESTR CIĄŻY zabieg laserowy SLT - rekomendowany leczenie zachowawcze brimonidyna - przerwać 1 miesiąc przed porodem (depresja OUN) beta-blokery - odstawić w 8 m.ciąży lub 2-3 dni przed porodem miejscowe inhibitory AW - optymalny wybór prostaglandyny - unikać (przedwczesny poród) zabieg przeciwjaskrowy - ostrożnie (niedociśnienie)
Poród siłami natury czy przez cięcie cesarskie? w I okresie porodu u zdrowych ciężarnych CWG: podwyższa się pod wpływem skurczu macicy o 4mmHg, skurczu partego o 12mmHg obniża się po zakończeniu skurczu u pacjentek z zaawansowanymi zmianami jaskrowymi: możliwa utrata komórek zwojowych siatkówki (skurcze parte) operacyjne zakończenie porodu
Konsensus okulistyczno-położniczy w sprawie wskazań do rozwiązania porodu drogą cięcia cesarskiego z powodu zmian w narządzie wzroku Wskazania: 5. Zaawansowana jaskra z dużymi zmianami w polu widzenia Wskazaniami do wykonania cięcia cesarskiego nie są następujące choroby narządu wzroku: 2. Jaskra bez zmian lub z małymi zmianami w polu widzenia
LAKTACJA inhibitory AW i beta-blokery zalecane przez American Academy of Pediatrics (małe dawki) inhibitory AW - kwasica, zaburzenia elektrolitowe noworodków beta-blokery - depresja OUN i bradykardia noworodków brimonidyna przeciwwskazana u matek karmiących niedociśnienie tętnicze, hipertermia, bradykardia, senność, bezdech, depresja OUN noworodków prostaglandyny szybko ulegają metabolizacji dobre rozwiązanie?
Dziękuję za uwagę Mira Gacek