Powiatowy Urząd Pracy w Tychach Ul. Budowlanych 59 43-100 Tychy Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w mieście Tychy w 2015 roku Tychy, listopad 2016r 1
SPIS TREŚCI WSTĘP... 3 1. ANALIZA OGÓLNEJ SYTUACJI NA RYNKU PRACY... 7 2. RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH... 23 3. ANALIZA UMIEJĘTNOŚCI I UPRAWNIEŃ... 31 4. ANALIZA RYNKU EDUKACYJNEGO... 37 4.1. ANALIZA UCZNIÓW OSTATNICH KLAS SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH... 39 4.2. ANALIZA ABSOLWENTÓW SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH... 41 5. BADANIE KWESTIONARIUSZOWE PRZEDSIĘBIORSTW... 42 6. PROGNOZA LOKALNEGO RYNKU PRACY... 71 PODSUMOWANIE... 83 INFORMACJA SYGNALNA... 89 ZAŁĄCZNIK 1. RYNEK PRACY... 91 ZAŁĄCZNIK 2. RYNEK EDUKACYJNY... 122 ZAŁĄCZNIK 3. KATALOG UMIEJĘTNOŚCI... 145 ZAŁĄCZNIK 4. KATALOG UPRAWNIEŃ... 147 ZAŁĄCZNIK 5. KWESTIONARIUSZ DO BADAŃ PRZEDSIĘBIORSTW... 150 2
Wstęp Zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004, o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2015 r. poz. 149 z późn. zm.) prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest jednym z zadań samorządu powiatu w zakresie polityki rynku pracy. Monitoring Zawodów Deficytowych i Nadwyżkowych jest procesem systematycznego obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy dotyczących w głównej mierze kształtowania popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przekroju terytorialno zawodowym. Do głównych celów monitoringu zaliczamy: określenie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej na rynku pracy; stworzenie bazy informacyjnej dla przewidywania struktur zawodowokwalifikacyjnych; określenie kierunków szkolenia bezrobotnych zgodnych z potrzebami rynku pracy; korektę poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego na poziomie ponadgimnazjalnym i wyższym; usprawnienie poradnictwa zawodowego poprzez wskazanie zawodów oraz kwalifikacji poszukiwanych na lokalnym rynku pracy; ułatwienie realizacji programów specjalnych dla aktywizacji długotrwale bezrobotnych. Zawód zbiór zadań wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami i wymagających odpowiednich kwalifikacji zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Klasyfikacja zawodów i specjalności pięciopoziomowy, hierarchicznie usystematyzowany zbiór zawodów i specjalności występujących na rynku pracy. Struktura klasyfikacji jest wynikiem grupowania poszczególnych zawodów 3
i specjalności w grupy elementarne, a te z kolei w bardziej zagregowane grupy średnie, duże i wielkie, na podstawie podobieństwa kompetencji wymaganych do realizacji zadań zawodowych. Klasyfikacja obejmuje 10 grup wielkich, 43 grupy duże (jako wewnętrzny podział grup wielkich), 134 grupy średnie (jako podział grup dużych) i 445 grup elementarne składające się z poszczególnych 2443 zawodów i specjalności. Umiejętności zdolność wykonywania odpowiedniej klasy zadań w ramach zawodu np. obsługa komputera. Uprawnienia kwalifikacje zawodowe zdobywane w drodze procesu certyfikacji, dodatkowych szkoleń, egzaminów lub często także po udowodnieniu przebycia wymaganej praktyki np. prawo jazdy kat. B, CE, uprawnienia spawalnicze. Monitoring został stworzony w oparciu o zalecenia metodyczne 1 przygotowane w ramach projektu współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Opracowanie nowych zaleceń metodycznych prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy. Raport zawiera ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych prezentowanych na poziomie elementarnych grup zawodów (kod czterocyfrowy). Podział bezrobotnych według zawodu dokonywany jest na podstawie zgłoszonych kwalifikacji potwierdzonych świadectwem szkolnym lub innym dokumentem, bądź stażem pracy (minimum 1 rok w tym samym zawodzie). Osoby nie spełniające jednocześnie obu tych warunków klasyfikowane są jako bezrobotni bez zawodu, którzy nie podlegają analizie w niniejszym raporcie. Zawody deficytowe to zawody, na które występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Na potrzeby opracowania rankingu zawodów zdefiniowano je jako te, dla których liczba ofert pracy jest wyższa niż liczba bezrobotnych, odsetek długotrwale bezrobotnych jest nieznaczny, a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym. 1 http://instytut.inse.pl/monitoring/metodologia.pdf 4
Zawody zrównoważone to takie, na które na rynku pracy występuje zapotrzebowanie porównywalne do liczby bezrobotnych w danym zawodzie. Zdefiniowano je jako te, których liczba ofert pracy zbliżona jest do liczby zarejestrowanych osób, odsetek długotrwale bezrobotnych jest nieznaczny, a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okres sprawozdawczym. Zawody nadwyżkowe stanowią zawody, w których liczba poszukujących pracy przewyższa liczbę zgłoszonych ofert pracy. Na potrzeby monitoringu zdefiniowane jako zawody, dla których liczba ofert pracy jest niższa aniżeli liczba bezrobotnych, długotrwałe bezrobocie jest relatywnie wysokie, a napływ bezrobotnych przewyższa ich odpływ w danym okresie sprawozdawczym. Podstawowymi miernikami stosowanymi w monitoringu do określenia deficytu bądź nadwyżki są: wskaźnik dostępności oferty pracy (Informuje o dostępności oferty pracy w danej elementarnej grupie zawodów); wskaźnik długotrwałego bezrobocia (wskazuje, jaki odsetek bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów stanowią długotrwale bezrobotni); wskaźnik płynności bezrobotnych (określa kierunek i natężenie ruchu (płynności) bezrobotnych w danej elementarnej grupie zawodów). Opierając się na nowej metodologii, celem dokonania pełniejszej analizy, wprowadzono do monitoringu dodatkowe źródła danych. Opierają się one na badaniu ofert pracy podmiotów publicznych (zamieszczanych w Biuletynie Informacji Publicznej), ofert upowszechnionych za pośrednictwem portali rekrutacyjnych, badań kwestionariuszowych przedsiębiorstw oraz danych dot. rynku edukacyjnego (System Informacji Oświatowej MEN). Oczywiście należy zdać sprawę z pewnych zastrzeżeń i ograniczeń monitoringu, gdyż nie daje on całkowicie pełnej informacji o lokalnym rynku pracy między innymi z następujących powodów: 5
uwzględnienie ofert internetowych, które zostały rozdzielane proporcjonalnie na wszystkie urzędy z rozdzielnika wojewódzkiego; bazowanie w analizie bezrobotnych wyłącznie na jednym zawodzie, a nie na rzeczywistych kwalifikacjach; pomijanie w analizach osób zarejestrowanych, nie posiadających żadnego zawodu, w tym również młodzieży zarejestrowanej jako bez zawodu, która nie uzyskała kompletu kwalifikacji zawodowych; wprowadzenie do analizy grup zawodowych o charakterze jednostkowych, nie mającym większego znaczenia na rynku pracy; odnoszenie się do 1 decyla zamiast automatycznej eliminacji zawodów i ofert mało licznych; brak uwzględnienia w szczegółowej analizie rodzaju profilu osób bezrobotnych (szczególnie istotne w przypadku znacznego odsetka bezrobotnych w tzw. III profilu, czyli osób oddalonych od rynku pracy, niekorzystających z pośrednictwa pracy) 2. Pomimo iż, analizy zawarte w niniejszym monitoringu posiadają wyżej wymienione ograniczenia, to są wyposażone także w znaczącą moc poznawczą i wyjaśniają wiele zjawisk oraz procesów zachodzących na lokalnym rynku pracy, pozwalając na formułowanie pewnych zaleceń praktycznych. Raport składa się z sześciu podstawowych elementów: analizy ogólnej sytuacji na rynku pracy, rankingu zawodów deficytowych i nadwyżkowych, analizy umiejętności i uprawnień, analizy rynku edukacyjnego, oraz analizy lokalnego rynku pracy na podstawie wyników badania kwestionariuszowego przedsiębiorstw oraz prognoz rynku pracy. Ramy czasowe niniejszego monitoringu stanowi rok 2015, zaś zakres terytorialny stanowi miasto Tychy. 2 Osoby w profilu III, przeważnie są osobami niezainteresowanymi aktywnym poszukiwaniem zatrudnienia, w związku z czym nie uwzględnienie tego aspektu w analizie powoduje, iż nie posiadamy rzeczywistego obrazu strony podażowej rynku pracy (np. są zawody, gdzie co najmniej połowa zarejestrowanych jest znacząco oddalona od rynku pracy lub też nie szuka pracy w swoim zawodzie). 6
1. Analiza ogólnej sytuacji na rynku pracy Stopa bezrobocia rejestrowanego w mieście Tychy na koniec 2015r. wyniosła 3,9% (5,2% w grudniu 2014) i była niższa od stopy bezrobocia w województwie śląskim (o 4,3%) i w kraju (o 5,9%). Liczba zarejestrowanych bezrobotnych na koniec 2015r. wynosiła 2 379 i była o 680 osób niższa niż na koniec 2014r. Rysunek 1. Stopa bezrobocia w mieście Tychy w okresie grudzień 2006r. grudzień 2015. na tle woj. śląskiego i kraju. 16,0% 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% 14,9% 11,9% 12,4% 12,5% 13,4% 13,4% 12,8% 11,5% 11,2% 9,5% 10,0% 10,2% 11,1% 11,3% 9,8% 9,1% 9,2% 9,2% 9,6% 8,2% 6,9% 6,9% 7,0% 5,2% 5,2% 5,8% 5,8% 5,2% 3,8% 3,9% 31.12.2006 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2009 31.12.2010 31.12.2011 31.12.2012 31.12.2013 31.12.2014 31.12.2015 Polska woj. śląskie Tychy Rysunek 2. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w mieście Tychy w latach 2006 2015. 6 000 5 000 4 000 3 000 2 000 1 000 4 967 3 091 2 214 3 222 3741 3 558 4 307 4 193 3 059 2 379 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 7
Szczegółową strukturę bezrobocia w mieście Tychy wg stanu na 31.12.2015r. przedstawiono w oparciu o analizę takich zmiennych, jak: płeć, wiek, wykształcenie, staż pracy, wyznaczony profil pomocy i posiadany zawód. Tabela 1. Bezrobotni w mieście Tychy ze względu na płeć (stan na 31.12.2015r.). Płeć N % kobiety 1 337 56,2% mężczyźni 1 042 43,8% SUMA 2 379 100,0% W rejestrach PUP Tychy analizując dane dla miasta Tychy - biorąc pod uwagę kryterium płci dominują kobiety, które stanowią 56,2% ogółu bezrobotnych. Tabela 2. Bezrobotni w mieście Tychy ze względu na wiek (stan na 31.12.2015r.). Wiek N % 18-24 lata 183 7,7% 25-34 lata 607 25,5% 35-44 lata 539 22,7% 45-54 lata 444 18,6% 55-59 lat 407 17,1% pow. 60 lat 199 8,4% SUMA 2379 100,0% W grudniu 2015 roku najwięcej zarejestrowanych osób było wśród bezrobotnych w przedziale wiekowym 25-34 lata (607 osób, tj. 25,5%), oraz w przedziale wiekowym 35-44 lata (539 osób, 22,7%). Najmniej natomiast zarejestrowanych było wśród osób w przedziale wiekowym 18-24 lata (183 osoby, tj. 7,7% wszystkich zarejestrowanych). Tabela 3. Bezrobotni w mieście Tychy ze względu na wykształcenie (stan na 31.12.2015r.). Wykształcenie N % wyższe 489 20,6% policealne i średnie zawodowe 594 24,9% średnie ogólnokształcące 254 10,7% zasadnicze zawodowe 552 23,2% gimnazjalne i poniżej 490 20,6% SUMA 2 379 100,0% 8
Nieco ponad 45% bezrobotnych stanowią osoby legitymujące się wykształceniem gimnazjalnym i niższym oraz zasadniczym zawodowym. 33,9% to osoby posiadające średnie wykształcenie. Natomiast odsetek osób z wyższym wykształceniem wyniósł 20,6%. Tabela 4. Bezrobotni w mieście Tychy wg stażu pracy (stan na 31.12.2015r.). Staż pracy N % bez stażu 169 7,2% do 1-go roku 384 16,1% od 1 do 5 lat 444 18,7% od 5 do 10 lat 365 15,3% od 10 do 20 lat 442 18,6% od 20 do 30 lat 341 14,3% powyżej 30 lat 234 9,8% SUMA 2379 100,0% 7,2% pozostających bez pracy mieszkańców Tychów (169 osób) w ogóle nie posiada stażu pracy. Natomiast odsetek osób, których staż pracy wynosił powyżej 30 lat to 9,8% (234 osoby). Tabela 5. Profil pomocy osób bezrobotnych w mieście Tychy stan na koniec 2015r. Profil Wartość % I 166 7,0% II 1271 53,4% III 812 34,1% Profil nie wyznaczony 130 5,5% Suma 2379 100,0% Na koniec 2015r. w Tychach najliczniejszą grupę bezrobotnych stanowiły osoby mające wyznaczony II profil pomocy (1271 osób, czyli 53% wszystkich zarejestrowanych). Najmniej natomiast wśród bezrobotnych posiadających profil pomocy; było osób w profilu I 166, czyli 7%. Co trzeci bezrobotny (812 osób, czyli 34%) w mieście Tychy ma wyznaczony III profil pomocy, co oznacza, iż jest znacząco oddalony od rynku pracy, nie jest zainteresowany aktywnym poszukiwaniem zatrudnienia i w związku z tym nie korzysta z pośrednictwa pracy urzędu. 9
Tabela 6. Ranking najliczniejszych pod względem liczby bezrobotnych zawodów i specjalności w mieście Tychy stan na koniec 2015r. Kod Zawody stan na koniec okresu 522301 Sprzedawca* 245 818990 Pozostali operatorzy innych maszyn i urządzeń przetwórczych gdzie indziej niesklasyfikowani 89 411090 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 69 515303 Robotnik gospodarczy 69 931301 Pomocniczy robotnik budowlany 65 911207 Sprzątaczka biurowa 57 722204 Ślusarz* 43 331403 Technik ekonomista* 40 411004 Technik prac biurowych* 38 432103 Magazynier 37 711202 Murarz 34 512001 Kucharz* 33 834401 Kierowca operator wózków jezdniowych (widłowych) 27 821990 Pozostali monterzy gdzie indziej niesklasyfikowani 25 753105 Krawiec* 24 811101 Górnik eksploatacji podziemnej* 23 243106 Specjalista do spraw marketingu i handlu 22 513101 Kelner* 22 332203 Przedstawiciel handlowy 21 523002 Kasjer handlowy 21 Na koniec 2015r. w Tychach najliczniejszą grupę bezrobotnych stanowiły osoby w zawodach: sprzedawcy* (11% wszystkich bezrobotnych), operatora innych maszyn i urządzeń przetwórczych (4%), pozostałych pracowników obsługi biurowej (3%) i robotnika gospodarczego (3%). Tabela 7. Ranking najliczniejszych pod względem napływu liczby bezrobotnych zawodów i specjalności w mieście Tychy w 2015r. Kod Zawody napływ w okresie 522301 Sprzedawca* 441 818990 Pozostali operatorzy innych maszyn i urządzeń przetwórczych gdzie indziej niesklasyfikowani 261 411090 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 132 515303 Robotnik gospodarczy 118 931301 Pomocniczy robotnik budowlany 117 432103 Magazynier 87 512001 Kucharz* 75 722204 Ślusarz* 74 911207 Sprzątaczka biurowa 72 10
821990 Pozostali monterzy gdzie indziej niesklasyfikowani 63 311937 Kontroler jakości wyrobów przemysłowych 62 514101 Fryzjer* 58 331403 Technik ekonomista* 54 834401 Kierowca operator wózków jezdniowych (widłowych) 54 411004 Technik prac biurowych* 52 711202 Murarz 51 332203 Przedstawiciel handlowy 45 932101 Pakowacz ręczny 45 513101 Kelner* 44 811101 Górnik eksploatacji podziemnej* 38 Najliczniej reprezentowaną grupę pod względem napływu; stanowią osoby posiadające zawód sprzedawcy* (10%) oraz pozostałych operatorów innych maszyn (6%). Tabela 8. Ranking najliczniejszych pod względem liczby bezrobotnych zawodów i specjalności wśród osób zarejestrowanych powyżej 12 m-cy w mieście Tychy stan na koniec 2015r. Kod Zawody Bezrobotni długotrwale 522301 Sprzedawca* 117 818990 Pozostali operatorzy innych maszyn i urządzeń przetwórczych gdzie indziej niesklasyfikowani 40 911207 Sprzątaczka biurowa 38 515303 Robotnik gospodarczy 35 931301 Pomocniczy robotnik budowlany 34 411004 Technik prac biurowych* 23 331403 Technik ekonomista* 18 411090 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 18 722204 Ślusarz* 18 512001 Kucharz* 16 Wśród osób długotrwale bezrobotnych (zarejestrowanych powyżej 12 m-cy), najliczniej reprezentowaną grupę stanowią sprzedawcy (11%) oraz pozostali operatorzy innych maszyn (4%) i sprzątaczki biurowe (3%). Sytuację na lokalnym rynku pracy warto również przedstawić poprzez analizę według wielkich grup zawodów oraz grup elementarnych (na które składają się przedstawione powyżej zawody i specjalności). Ma to tym bardziej znaczenie, iż na przykładzie grup elementarnych tworzony jest ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych. 11
Na koniec 2015 roku w Tychach wśród wielkich grupy zawodów najwięcej zarejestrowanych bezrobotnych było w grupach: pracowników usług i sprzedawców 514 osób, co stanowi 22,5% ogółu zarejestrowanych; robotników przemysłowych i rzemieślników 387 osób, co stanowi 17,2% ogółu bezrobotnych; oraz specjalistów 320 osób, co stanowi 14,2% ogółu bezrobotnych. Biorąc pod uwagę napływ bezrobotnych najliczniejsze grupy stanowili pracownicy usług i sprzedawcy (983 osoby, tj. 22,8% wszystkich rejestrujących się w 2015r.), robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (677 osób, czyli 15,7% rejestrujących się w 2015r.) oraz specjaliści (620 osób, czyli 14,4% osób bezrobotnych rejestrujących się w 2015r.), co jednoznacznie koreluje z rankingiem wielkich grup zawodów na koniec 2015r. 12
Tabela 9. Bezrobotni, oferty pracy oraz mierniki stosowane w monitoringu w 2015 roku według wielkich grup zawodów. Kod grupy zawodów 1 Wielkie grupy zawodów PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY Bezrobotni ogółem napływ w okresie odpływ w okresie stan na koniec okresu stan na koniec okresu Bezrobotni absolwenci udział w % do ogółem bezrobotnych Bezrobotni długotrwale stan na koniec okresu Napływ ofert pracy w okresie CBOP (PUP+OHP+EURES) Internet Odsetek ofert subsydiowanych w CBOP (PUP+OHP+EURES) (%) Odsetek miejsc aktywizacji zawodowej (%) Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba ofert pracy 73 76 43 0 0,00 17 49 144 4,08 0,00 43,50 19,08 2 SPECJALIŚCI 715 785 323 27 8,36 129 271 576 52,77 38,38 372,92 79,58 3 4 5 6 7 8 9 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL PRACOWNICY BIUROWI PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 668 720 289 14 4,84 114 494 165 35,43 27,33 334,58 93,92 463 495 206 5 2,43 75 516 46 34,30 27,33 236,08 95,83 1151 1290 513 10 1,95 236 743 120 27,46 15,34 616,25 128,92 23 27 14 0 0,00 8 3 0 0,00 0,00 17,75 0,25 748 879 385 1 0,26 186 1199 78 6,51 2,00 452,00 151,42 710 818 256 2 0,78 120 1110 109 4,32 1,44 314,83 176,58 470 541 228 3 1,32 134 699 30 8,87 4,29 266,00 234,75 Razem 5021 5631 2257 62 2,75 1019 5084 1268 17,49 11,09 X X 13
Tabela 10. Ranking najliczniejszych pod względem liczby bezrobotnych elementarnych grup zawodów w mieście Tychy stan na koniec 2015r. Kod Elementarne grupy zawodów Liczba bezrobotnych (stan na koniec okresu) 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 260 4110 Pracownicy obsługi biurowej 107 8189 Operatorzy innych maszyn i urządzeń przetwórczych gdzie indziej niesklasyfikowani 88 9112 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 77 5153 Gospodarze budynków 69 9313 Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie ogólnym 64 7222 Ślusarze i pokrewni 47 4321 Magazynierzy i pokrewni 42 7112 Murarze i pokrewni 40 3314 Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych 39 5120 Kucharze 33 7231 Mechanicy pojazdów samochodowych 33 7412 Elektromechanicy i elektromonterzy 29 2421 Specjaliści do spraw zarządzania i organizacji 28 5230 Kasjerzy i sprzedawcy biletów 28 8344 Kierowcy operatorzy wózków jezdniowych 28 3119 Technicy nauk fizycznych i technicznych gdzie indziej niesklasyfikowani 26 7531 Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni 25 8219 Monterzy gdzie indziej niesklasyfikowani 25 2431 Specjaliści do spraw reklamy i marketingu 24 8111 Górnicy podziemnej i odkrywkowej eksploatacji złóż i pokrewni 24 Na koniec 2015 roku wśród elementarnych grup zawodów najwięcej bezrobotnych było w następujących grupach: sprzedawca sklepowy (ekspedient), 11,5% ogółu zarejestrowanych; pracownik obsługi biurowej, 4,7% ogółu bezrobotnych; operator innych maszyn i urządzeń przetwórczych, 3,9% ogółu bezrobotnych. Biorąc pod uwagę napływ bezrobotnych; najliczniej reprezentowaną grupę w tym wypadku również stanowią osoby posiadające zawód mieszczący się w grupach: sprzedawca sklepowy (549 osób, czyli 10,9% wszystkich rejestrujących się bezrobotnych), operator innych maszyn i urządzeń przetwórczych (318 14
osób, czyli 6,3% wszystkich rejestrujących się bezrobotnych), oraz pracownik obsługi biurowej (211 osób, co stanowi 4,2% wszystkich rejestracji w 2015r.). Tabela 11. Ranking najliczniejszych pod względem napływu liczby bezrobotnych pośród elementarnych grup zawodów w mieście Tychy stan na koniec 2015r. Kod Elementarne grupy zawodów Liczba bezrobotnych (napływ w okresie) 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 549 8189 Operatorzy innych maszyn i urządzeń przetwórczych gdzie indziej niesklasyfikowani 318 4110 Pracownicy obsługi biurowej 211 9313 Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie ogólnym 145 5153 Gospodarze budynków 139 4321 Magazynierzy i pokrewni 123 9112 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 113 7222 Ślusarze i pokrewni 92 3119 Technicy nauk fizycznych i technicznych gdzie indziej niesklasyfikowani 88 5120 Kucharze 82 5141 Fryzjerzy 75 8219 Monterzy gdzie indziej niesklasyfikowani 74 7112 Murarze i pokrewni 67 8344 Kierowcy operatorzy wózków jezdniowych 67 7231 Mechanicy pojazdów samochodowych 60 3314 Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych 59 3322 Przedstawiciele handlowi 57 2431 Specjaliści do spraw reklamy i marketingu 55 7412 Elektromechanicy i elektromonterzy 54 2330 Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem nauczycieli kształcenia zawodowego) 52 8322 Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 52 Wśród wszystkich osób zarejestrowanych, najliczniej reprezentowaną grupę długotrwale bezrobotnych (pozostających bez pracy powyżej 12 miesięcy od dnia zarejestrowania się); stanowią kucharze (16 osób, tj. 23,9% długotrwale bezrobotnych), spawacze i pokrewni (11 osób tj. 16,4% długotrwale bezrobotnych) oraz kierowcy samochodów ciężarowych (9 osób, czyli 13,4% długotrwale bezrobotnych). 15
Tabela 12. Ranking grup zawodów, dla których wskaźnik długotrwałego bezrobocia jest najwyższy w mieście Tychy w 2015r. Kod Elementarne grupy zawodów 1323 Kierownicy do spraw budownictwa 1324 Kierownicy do spraw logistyki i dziedzin pokrewnych 2146 Inżynierowie górnictwa i metalurgii 2151 Inżynierowie elektrycy 2153 Inżynierowie telekomunikacji 2166 Projektanci grafiki i multimediów 2291 Specjaliści do spraw higieny, bezpieczeństwa pracy i ochrony środowiska 2512 Specjaliści do spraw rozwoju systemów informatycznych 2611 Adwokaci, radcy prawni i prokuratorzy 2622 Bibliotekoznawcy i specjaliści zarządzania informacją 2641 Literaci i inni autorzy tekstów 2652 Kompozytorzy, artyści muzycy i śpiewacy 2656 Prezenterzy radiowi, telewizyjni i pokrewni 3122 Mistrzowie produkcji w przemyśle przetwórczym 3131 Operatorzy urządzeń energetycznych 3332 Organizatorzy konferencji i imprez 3334 Agenci i administratorzy nieruchomości 3339 Pośrednicy usług biznesowych gdzie indziej niesklasyfikowani 3341 Kierownicy biura 3344 Sekretarze medyczni i pokrewni 3352 Urzędnicy do spraw podatków 3521 Operatorzy urządzeń do rejestracji i transmisji obrazu i dźwięku 4222 Pracownicy centrów obsługi telefonicznej (pracownicy call center) 4415 Pracownicy działów kadr 5112 Konduktorzy i pokrewni 5151 Pracownicy obsługi technicznej biur, hoteli i innych obiektów 5243 Agenci sprzedaży bezpośredniej 5311 Opiekunowie dziecięcy 5312 Asystenci nauczycieli 5322 Pracownicy domowej opieki osobistej 6111 Rolnicy upraw polowych 6112 Sadownicy 6210 Robotnicy leśni i pokrewni 7124 Monterzy izolacji 7129 Robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 7214 Robotnicy przygotowujący i wznoszący konstrukcje metalowe 7311 Mechanicy precyzyjni 7314 Ceramicy i pokrewni 8171 Operatorzy urządzeń do wyrobu masy papierniczej i produkcji papieru 16
8182 Maszyniści kotłów parowych i pokrewni 8341 Operatorzy wolnobieżnych maszyn rolniczych i leśnych 9121 Praczki ręczne i prasowacze 9312 Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie drogowym, wodnym i pokrewni 9621 Gońcy, bagażowi i pokrewni Biorąc pod uwagę wskaźnik płynności bezrobotnych (stosunek odpływu do napływu) największy spadek liczby bezrobotnych w 2015 roku dotyczył przede wszystkim: inżynierów górnictwa i metalurgii, oraz kierowników w instytucjach usług. Tabela 13. Grupy zawodów, dla których wskaźnik płynności bezrobotnych jest najwyższy w 2015 roku. Kod Elementarne grupy zawodów Wskaźnik płynności bezrobotnych 2146 Inżynierowie górnictwa i metalurgii 5,00 1349 Kierownicy w instytucjach usług wyspecjalizowanych gdzie indziej 3,00 niesklasyfikowani 2622 Bibliotekoznawcy i specjaliści zarządzania informacją 3,00 5419 Pracownicy usług ochrony gdzie indziej niesklasyfikowani 3,00 6210 Robotnicy leśni i pokrewni 3,00 8141 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych 3,00 3432 Plastycy, dekoratorzy wnętrz i pokrewni 2,25 2291 Specjaliści do spraw higieny, bezpieczeństwa pracy i ochrony 2,00 środowiska 2652 Kompozytorzy, artyści muzycy i śpiewacy 2,00 3253 Optycy okularowi 2,00 3324 Pośrednicy handlowi 2,00 3339 Pośrednicy usług biznesowych gdzie indziej niesklasyfikowani 2,00 3355 Policjanci 2,00 4225 Pracownicy biur informacji 2,00 4313 Pracownicy obsługi płacowej 2,00 4414 Technicy archiwiści i pokrewni 2,00 5321 Pomocniczy personel medyczny 2,00 7113 Robotnicy obróbki kamienia 2,00 7114 Betoniarze, betoniarze zbrojarze i pokrewni 2,00 7129 Robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewni gdzie indziej 2,00 niesklasyfikowani 7318 Rękodzielnicy wyrobów z tkanin, skóry i pokrewnych materiałów 2,00 7321 Pracownicy przy pracach przygotowawczych do druku 2,00 9121 Praczki ręczne i prasowacze 2,00 9510 Pracownicy świadczący usługi na ulicach 2,00 17
Tabela 14. Grupy zawodów, dla których wskaźnik płynności bezrobotnych jest najmniejszy w 2015 roku. Kod Elementarne grupy zawodów Wskaźnik płynności bezrobotnych 1345 Kierownicy w instytucjach edukacyjnych 0,00 1346 Kierownicy w instytucjach finansowych i ubezpieczeniowych 0,00 2271 Diagności laboratoryjni bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 0,00 2310 Nauczyciele akademiccy 0,00 2521 Projektanci i administratorzy baz danych 0,00 3311 Dealerzy i maklerzy aktywów finansowych 0,00 3342 Sekretarze prawni 0,00 4132 Operatorzy wprowadzania danych 0,00 4411 Pomocnicy biblioteczni 0,00 5411 Strażacy 0,00 7123 Tynkarze i pokrewni 0,00 7211 Formierze odlewniczy i pokrewni 0,00 8153 Operatorzy maszyn do szycia 0,00 8156 Operatorzy maszyn do produkcji obuwia i pokrewni 0,00 9612 Sortowacze odpadów 0,00 9623 Odczytujący liczniki i wybierający monety z automatów 0,00 W 2015r. pracodawcy zgłosili dla miasta Tychy 5774 ofert pracy, z czego 4 513 stanowiły oferty zgłoszone w urzędzie pracy, a 1 261 ofert to ogłoszenia z zasobów internetowych. Tabela 15. Ranking zawodów i specjalności, dla których zgłoszono najwięcej ofert pracy (oferty zgłoszone do urzędu pracy) w 2015r. w mieście Tychy. Kod Zawody Oferty pracy zgłoszone do PUP w 2015r. 833203 Kierowca samochodu ciężarowego 274 834401 Kierowca operator wózków jezdniowych (widłowych) 174 432103 Magazynier 163 931301 Pomocniczy robotnik budowlany 163 522301 Sprzedawca* 158 711204 Murarz-tynkarz* 134 711404 Zbrojarz 124 812190 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali 110 821990 Pozostali monterzy gdzie indziej niesklasyfikowani 108 911290 Pozostałe pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i podobne 85 541307 Pracownik ochrony fizycznej 83 721204 Spawacz 83 711502 Cieśla szalunkowy 81 18
941201 Pomoc kuchenna 79 515303 Robotnik gospodarczy 70 911207 Sprzątaczka biurowa 69 722204 Ślusarz* 68 524902 Doradca klienta 66 721404 Monter konstrukcji stalowych 61 816028 Operator urządzeń do przetwórstwa mięsa 60 Wśród wszystkich zawodów i specjalności; najwięcej ofert pracy zgłoszonych w urzędzie pracy stanowiły oferty dotyczące kierowców samochodów ciężarowych (6% wszystkich ofert zgłoszonych do PUP Tychy), kierowców operatorów wózków jezdniowych (4%) i magazynierów (4%). Tabela 16. Ranking zawodów i specjalności, dla których zgłoszono najwięcej ofert pracy (oferty z zasobów internetowych) w 2015r. w mieście Tychy. Kod Zawody Oferty pracy z Internetu w 2015r. 243305 Specjalista do spraw sprzedaży 63 524902 Doradca klienta 57 214109 Specjalista kontroli jakości 56 332203 Przedstawiciel handlowy 40 242309 Specjalista do spraw rekrutacji pracowników 31 251401 Programista aplikacji 31 834401 Kierowca operator wózków jezdniowych (widłowych) 30 933304 Robotnik magazynowy 30 242108 Specjalista do spraw logistyki 30 242307 Specjalista do spraw kadr 30 132402 Kierownik działu transportu 28 132190 Pozostali kierownicy do spraw produkcji przemysłowej 28 214403 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia energetyczne 28 241103 Specjalista do spraw rachunkowości 28 814209 Operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych* 21 522301 Sprzedawca* 19 523002 Kasjer handlowy 16 311937 Kontroler jakości wyrobów przemysłowych 16 741103 Elektryk* 16 132103 Kierownik produkcji w przemyśle 16 Najwięcej ofert pracy pojawiających się w zasobach internetowych stanowiły natomiast oferty dotyczące specjalistów ds. sprzedaży (5% wszystkich ofert internetowych dla miasta Tychy), doradców klienta (4%), specjalistów kontroli jakości (4%) i przedstawicieli handlowych (3%). 19
Poniższa tabela przedstawia oferty zgłoszone zarówno do urzędu pracy, oraz łącznie oferty z zasobów Centralnej Bazy Ofert Pracy, w sumie zawierające oferty z PUP, Ochotniczych Hufców Pracy i pośrednictwa EURES). Tabela 17. Ranking elementarnych grup zawodów, dla których zgłoszono najwięcej ofert pracy w 2015r. w mieście Tychy. Kod Elementarne grupy zawodów CBOP (PUP+OHP+EURES) 8332 Kierowcy samochodów ciężarowych 302 4321 Magazynierzy i pokrewni 246 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 224 7112 Murarze i pokrewni 211 8344 Kierowcy operatorzy wózków jezdniowych 174 9313 Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie ogólnym 163 9112 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 160 4110 Pracownicy obsługi biurowej 138 8121 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali 130 7114 Betoniarze, betoniarze zbrojarze i pokrewni 124 8219 Monterzy gdzie indziej niesklasyfikowani 109 7115 Cieśle i stolarze budowlani 101 7212 Spawacze i pokrewni 95 9629 Pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani 92 9412 Pomoce kuchenne 90 5413 Pracownicy ochrony osób i mienia 88 7223 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 80 5249 Pracownicy sprzedaży i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 77 7214 Robotnicy przygotowujący i wznoszący konstrukcje metalowe 75 5153 Gospodarze budynków 71 Kod Elementarne grupy zawodów Oferty pracy zgłoszone do PUP w 2015r. 8332 Kierowcy samochodów ciężarowych 302 4321 Magazynierzy i pokrewni 234 7112 Murarze i pokrewni 211 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 195 8344 Kierowcy operatorzy wózków jezdniowych 174 9313 Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie ogólnym 163 9112 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 159 8121 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali 130 7114 Betoniarze, betoniarze zbrojarze i pokrewni 124 8219 Monterzy gdzie indziej niesklasyfikowani 108 7115 Cieśle i stolarze budowlani 101 5413 Pracownicy ochrony osób i mienia 87 20
7212 Spawacze i pokrewni 85 9412 Pomoce kuchenne 84 7223 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 80 7222 Ślusarze i pokrewni 70 5153 Gospodarze budynków 70 9629 Pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani 70 5249 Pracownicy sprzedaży i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 69 8160 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spożywczych i pokrewni 67 Najwięcej ofert pracy zgłoszonych do Powiatowego Urzędu Pracy stanowiły oferty dotyczące następujących elementarnych grup zawodów: kierowcy samochodów ciężarowych (6,7%); magazynierzy i pokrewni (5,2%); murarze i pokrewni (4,7%); sprzedawcy sklepowi (4,3%). Tabela 18. Ranking elementarnych grup zawodów, dla których zgłoszono najwięcej ofert pracy (oferty z zasobów internetowych) w 2015r. w mieście Tychy. Kod Elementarne grupy zawodów Oferty pracy z Internetu w 2015r. 2141 Inżynierowie do spraw przemysłu i produkcji 112 2433 Specjaliści do spraw sprzedaży (z wyłączeniem technologii informacyjnokomunikacyjnych) 80 2423 Specjaliści do spraw zarządzania zasobami ludzkimi 77 2144 Inżynierowie mechanicy 71 5249 Pracownicy sprzedaży i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 56 3322 Przedstawiciele handlowi 48 2421 Specjaliści do spraw zarządzania i organizacji 44 1321 Kierownicy do spraw produkcji przemysłowej 43 2411 Specjaliści do spraw księgowości i rachunkowości 42 1324 Kierownicy do spraw logistyki i dziedzin pokrewnych 41 2514 Programiści aplikacji 32 8344 Kierowcy operatorzy wózków jezdniowych 30 9333 Robotnicy pracujący przy przeładunku towarów 30 1221 Kierownicy do spraw marketingu i sprzedaży 29 3331 Spedytorzy i pokrewni 27 8142 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych 21 21
5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 20 2149 Inżynierowie gdzie indziej niesklasyfikowani 17 8219 Monterzy gdzie indziej niesklasyfikowani 16 7223 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 16 Najwięcej ofert pracy z zasobów Internetowych stanowiły oferty dotyczące następujących elementarnych grup zawodów: inżynierowie ds. produkcji i przemysłu (8,9%); specjaliści ds. sprzedaży (6,3%); specjaliści ds. zarządzania zasobami ludzkimi (6,1%). Tabela 19. Wskaźnik niedopasowania struktury ofert pracy w 2015r. Nazwa wielkiej grupy zawodów PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY CBOP (PUP+OHP+EURES) Internet Wskaźnik zróżnicowania (PUP vs. Internet) 0,96% 11,36% 0,08 SPECJALIŚCI 5,33% 45,43% 0,12 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL 9,72% 13,01% 0,75 PRACOWNICY BIUROWI 10,15% 3,63% 2,80 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 14,61% 9,46% 1,54 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 0,06% ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 23,58% 6,15% 3,83 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 21,83% 8,60% 2,54 PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 13,75% 2,37% 5,81 Wśród wielkich grup zawodów największą liczbę ofert pracy w CBOP zgłoszono dla: robotników przemysłowych i rzemieślników (1199 ofert, czyli 23,58% wszystkich ofert w 2015r.), operatorów i monterów (1110 ofert, czyli 21,83%). Najwięcej ofert pracy pojawiających się w zasobach internetowych stanowiły natomiast oferty dotyczące specjalistów (576 ofert, 45,43%), techników i innego średniego personelu (165 ofert, 13,01%), oraz kierowników (141 ofert, 11,36%). Grupy zawodów, w których oferty pracy są niedoreprezentowane w PUP (pracodawcy znacznie częściej oferują pracę za pośrednictwem portali internetowych) to przede wszystkim grupy kierowników, specjalistów i techników. 22
2. Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych Podstawowymi miernikami stosowanymi w monitoringu do określenia deficytu bądź nadwyżki są: Wskaźnik dostępności oferty pracy Informuje o dostępności oferty pracy w danej elementarnej grupie zawodów. Im wyższa wartość miernika tym dostępność oferty dla danego zawodu niższa (mniejsza szansa na znalezienie zatrudnienia w danej grupie zawodów). Wartość wskaźnika interpretujemy jako przeciętną liczbę bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy. gdzie: - średniomiesięczna liczba bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t - średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy w grupie zawodów k w okresie t wartość 0 brak bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów. Dostępność oferty jest bardzo wysoka, a grupa zawodów jest maksymalnie deficytowa; poniżej 1 przeciętnie każdy bezrobotny z danej grupy elementarnej ma szansę znaleźć pracę. Liczba dostępnych ofert pracy przewyższa liczbę bezrobotnych w grupie zawodów; powyżej 1 dostępność oferty pracy jest relatywnie niska, gdyż liczba bezrobotnych przewyższa liczbę ofert pracy w grupie zawodów; brak wartości oferty pracy w elementarnej grupie zawodów nie są dostępne, w rezultacie szansa znalezienia pracy jest zerowa, zawód maksymalnie nadwyżkowy. 23
Wskaźnik długotrwałego bezrobocia Wskazuje, jaki odsetek bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów stanowią długotrwale bezrobotni. Im większa wartość miernika tym więcej długotrwale bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów. gdzie: - średniomiesięczna liczba bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t - średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy w grupie zawodów k w okresie t Przyjmuje wartości od 0% (sytuacja, w której bezrobotni długotrwale nie występują) do 100% (w przypadku, gdy każdy bezrobotny w elementarnej grupie zawodów jest długotrwale bezrobotny). Wskaźnik płynności bezrobotnych Określa kierunek i natężenie ruchu (płynności) bezrobotnych w danej elementarnej grupie zawodów. gdzie: - średniomiesięczna liczba bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t - średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy w grupie zawodów k w okresie t 24
poniżej 1 napływ przewyższa odpływ, co oznacza wzrost liczby bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów; równa się 1 odpływ jest równy napływowi (oba niezerowe), przez co liczba bezrobotnych w grupie zawodów nie ulega zmianie; powyżej 1 odpływ przewyższa napływ, co oznacza spadek bezrobotnych; brak wartości napływ jest równy zeru. Identyfikacja zawodów deficytowych i nadwyżkowych następuje poprzez nałożenie dodatkowych ww. kryteriów na wyliczone wcześniej mierniki, co przedstawia poniższe zestawienie. Zawody Wskaźnik dostępności oferty pracy Wskaźnik długotrwałego bezrobocia Wskaźnik płynności bezrobotnych Deficytowe lub brak wartości lub brak wartości Zrównoważone wartości lub brak wartości lub brak Nadwyżkowe wartości lub brak Poniżej przedstawiono elementarne grupy zawodów ze względu na deficyt (również maksymalny deficyt), równowagę oraz nadwyżkę (w tym także maksymalną nadwyżkę). 25
Tabela 20. Ranking elementarnych grup zawodów deficytowych w 2015 roku. MAKSYMALNY DEFICYT* Kod Elementarna grupa zawodów Liczba dostępnych ofert pracy Odsetek ofert subsydiowanych w CBOP (PUP+OHP+EURE S) (%) Odsetek miejsc aktywizacji zawodowej (%) 8122 Operatorzy urządzeń do obróbki powierzchniowej metali i nakładania powłok 2 0,00 0,00 9129 Pozostali pracownicy zajmujący się sprzątaniem 1 6,25 0,00 2282 Farmaceuci specjaliści 1 0,00 9622 Pracownicy wykonujący dorywcze prace proste 1 0,00 0,00 7413 Monterzy linii elektrycznych 1 0,00 0,00 3333 Pośrednicy pracy i zatrudnienia 1 50,00 50,00 8172 Operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki drewna 0 20,00 20,00 DEFICYT Kod Elementarna grupa zawodów Średniomiesię czna liczba bezrobotnych Średniomiesięc zna liczba dostępnych ofert pracy Wskaźnik dostępnoś ci ofert pracy Wskaźnik długotrwałego bezrobocia Wskaźnik płynności bezrobotnych Odsetek ofert subsydiowanych w CBOP (PUP+OHP+EURE S) (%) Odsetek miejsc aktywizacji zawodowej (%) 7321 Pracownicy przy pracach przygotowawczych do druku 0,25 10,17 0,02 0,00 2,00 100,00 0,00 8142 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych 1,17 9,00 0,13 1,20 11,76 1,96 9214 Robotnicy wykonujący prace proste w ogrodnictwie i sadownictwie 0,17 1,08 0,15 0,00 0,00 2411 Specjaliści do spraw księgowości i rachunkowości 0,75 4,83 0,16 0,00 1,00 50,00 50,00 4227 Ankieterzy 0,17 0,83 0,20 0,00 0,00 26
1321 Kierownicy do spraw produkcji przemysłowej 0,83 4,08 0,20 0,00 1,00 16,67 0,00 3514 Technicy sieci internetowych 0,33 1,58 0,21 57,14 28,57 2514 Programiści aplikacji 0,75 2,92 0,26 0,00 1,00 66,67 66,67 7119 Robotnicy robót stanu surowego i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 0,33 1,00 0,33 1,00 8,33 0,00 8157 4323 Operatorzy maszyn do prania Pracownicy do spraw transportu 0,33 0,83 0,40 1,00 90,00 0,00 2,58 5,42 0,48 1,67 40,00 40,00 7223 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 17,00 30,00 0,57 36,36 1,28 0,00 0,00 8332 Kierowcy samochodów ciężarowych 21,50 35,42 0,61 45,00 1,13 0,33 0,00 2320 Nauczyciele kształcenia zawodowego 0,75 1,17 0,64 1,00 0,00 0,00 7122 Posadzkarze, parkieciarze i glazurnicy 2,00 2,83 0,71 0,00 1,00 4,55 0,00 8121 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali 8,75 12,00 0,73 44,44 1,21 0,00 0,00 2163 Projektanci wzornictwa przemysłowego i odzieży 0,75 1,00 0,75 1,50 0,00 2141 Inżynierowie do spraw przemysłu i produkcji 9,08 11,25 0,81 30,00 1,47 72,73 45,45 9510 Pracownicy świadczący usługi na ulicach 0,42 0,50 0,83 2,00 0,00 0,00 27
W 2015r. wyróżniającymi się grupami zawodów deficytowych byli: specjaliści ds. księgowości i rachunkowości (w związku ze znaczną liczbą ofert pracy pojawiających się w zasobach internetowych); ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali w związku ze znaczną liczbą ofert pracy pojawiających się w zarówno w PUP Tychy, jak i na portalach internetowych łącznie ponad 90 ofert); kierowcy samochodów ciężarowych (pomimo znacznej ilości zarejestrowanych, grupa jest deficytowa ze względu na bardzo duże zapotrzebowanie na pracowników z tej grupy elementarnej łącznie ponad 300 złożonych ofert pracy). Inną kwestią jest również charakter pracy i jej specyfika szczególnie w przypadku transportu międzynarodowego, która powoduje, iż nie wszystkie osoby posiadające uprawnienia kierowania sam. ciężarowych mogą sobie pozwolić na przyjęcie zatrudnienia. Dodatkowo warto również podkreślić, iż w pojawiającej się liczbie osób zarejestrowanych są uwzględnione wszyscy bezrobotni (również ci, którzy na przykład mają tymczasowy zakaz kierowania pojazdami mechanicznymi). Tabela 21. Ranking elementarnych grup zawodów zrównoważonych w 2015 roku. Kod Elementarna grupa zawodów Średniomiesię czna liczba bezrobotnych Średniomiesięczn a liczba dostępnych ofert pracy Wskaźnik dostepności ofert pracy Odsetek ofert subsydiowanyc h w CBOP (PUP+OHP+EUR ES) (%) Odsetek miejsc aktywizacji zawodowej (%) 2621 Archiwiści i muzealnicy 0,25 0,25 1,00 66,67 66,67 3312 7316 Pracownicy do spraw kredytów, pożyczek i pokrewni Szyldziarze, grawerzy i zdobnicy ceramiki, szkła i pokrewni 1,08 1,08 1,00 10,00 10,00 0,33 0,33 1,00 0,00 0,00 2144 Inżynierowie mechanicy 6,58 6,17 1,07 33,33 0,00 5249 Pracownicy sprzedaży i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 12,92 12,08 1,07 11,69 7,79 28
W 2015r. wyróżniającymi się grupami zawodów zrównoważonych byli: pracownicy ds. kredytów, pożyczek i pokrewni; inżynierowie mechanicy (przede wszystkim ze względu na znaczną liczbę ofert pracy pojawiających się w zasobach internetowych ponad 70 ofert pracy na portalach internetowych dla miasta Tychy w 2015r.). Tabela 22. Ranking elementarnych grup zawodów nadwyżkowych w 2015 roku. MAKSYMALNA NADWYŻKA* Kod Elementarna grupa zawodów Liczba bezrobotnych 4214 Windykatorzy i pokrewni 2 8156 Operatorzy maszyn do produkcji obuwia i pokrewni 1 8112 Operatorzy maszyn i urządzeń do przeróbki mechanicznej kopalin 0 NADWYŻKA Kod Elementarna grupa zawodów Średniomiesięcz na liczba bezrobotnych Średniomiesię czna liczba dostępnych ofert pracy Wskaźnik dostępnoś ci ofert pracy Wskaźnik długotrwałeg o bezrobocia Wskaźnik płynności bezrobotnyc h Odsetek ofert subsydiowanych w CBOP (PUP+OHP+EURE S) (%) Odsetek miejsc aktywizacji zawodowej (%) 1120 Dyrektorzy generalni i zarządzający 11,67 0,25 46,67 53,85 0,94 0,00 0,00 3422 Trenerzy, instruktorzy i działacze sportowi 1,50 0,08 18,00 50,00 0,75 0,00 0,00 7211 Formierze odlewniczy i pokrewni 1,50 0,08 18,00 50,00 0,00 0,00 0,00 2133 Specjaliści do spraw ochrony środowiska 2,50 0,17 15,00 50,00 0,50 100,00 100,00 3433 Pracownicy bibliotek, galerii, muzeów, informacji naukowej i pokrewni 2,50 0,25 10,00 66,67 0,67 100,00 100,00 7121 Dekarze 3,83 0,50 7,67 60,00 0,88 50,00 0,00 9411 Pracownicy przygotowujący posiłki typu fast food 3,25 0,58 5,57 50,00 0,93 57,14 57,14 4132 Operatorzy wprowadzania danych 1,25 0,25 5,00 50,00 0,00 0,00 0,00 5120 Kucharze 35,75 10,08 3,55 48,48 0,96 10,81 0,00 29
3321 Agenci ubezpieczeniowi 4,00 1,50 2,67 60,00 0,80 33,33 16,67 9122 Czyściciele pojazdów 2,50 1,25 2,00 66,67 0,75 13,33 0,00 3434 Szefowie kuchni i organizatorzy usług gastronomicznych 1,67 1,25 1,33 50,00 0,75 0,00 0,00 W 2015r. wyróżniającymi się grupami zawodów nadwyżkowych byli: kucharze (z jednej strony - w związku ze znaczną liczbą zarejestrowanych osób w tym zawodzie, grupa ta ma nadwyżkowy charakter, z drugiej jednak znaczna liczba osób w tym zawodzie nie chce pracować, co znów powoduje, trudności w realizacji ofert pojawiających się w PUP Tychy). dyrektorzy. Warto podkreślić, iż w związku z nową metodologią wyznaczania zawodów deficytowych i nadwyżkowych (koniecznością spełnienia jednocześnie warunków trzech wskaźników); w rankingu zawodów nie pojawiają się elementarne grupy związane z między innymi takimi zawodami jak: sprzedawca*, ślusarz, technik prac biurowych, technik ekonomista, sprzątaczka biurowa, które ze względu na swoją znaczną reprezentację wśród zawodów bezrobotnych i równie znaczną liczbę składanych ofert pracy mają wpływ na kształt lokalnego rynku pracy.. 30
3. Analiza umiejętności i uprawnień Znaczącym elementem analizy wielkich grup zawodowych w ramach nowej metodologii monitoringu jest opis umiejętności i uprawnień, wraz z informacją dotyczącą struktury wykształcenia osób bezrobotnych, w tym również osób nie posiadających żadnego zawodu. Poniższe zestawienia posiadają ograniczenia poznawcze z powodu braku opracowania jednolitego systemowego katalogu uprawnień oraz problemów z analizą danych Syriusz SI. Tabela 23. Uprawnienia posiadane przez osoby zarejestrowane oraz uprawnienia oczekiwane przez pracodawców według wielkich grup zawodów w 2015r. Wielka grupa STRONA PODAŻOWA RYNKU PRACY STRONA POPYTOWA RYNKU PRACY zawodów Uprawnienia posiadane przez bezrobotnych Odsetek bezrobotnych (%)* Uprawnienia wymagane w ofertach pracy Odsetek ofert pracy (%)** Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy Specjaliści Technicy i inny średni personel Inne 18,60 Uprawnienia budowlane 4,17 Kursy w zakresie transportu 6,98 Uprawnienia elektryczne, 4,65 energetyczne Uprawnienia elektryczne, 4,17 Uprawnienia finansowoksięgowe energetyczne 4,65 Kursy operatora maszyn i Inne 17,81 urządzeń 1,79 Kursy w zakresie transportu 3,44 Kursy w zakresie transportu 1,19 Kursy informatyczne 9,06 Uprawnienia finansowoksięgowe 2,81 Sprawowanie opieki 1,19 Kursy w zakresie ochrony 2,50 zdrowia Inne 21,68 Inne 0,28 Uprawnienia elektryczneenergetyczne Kursy informatyczne 11,19 4,48 31
Pracownicy biurowi Pracownicy usług i sprzedawcy Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy Kursy operatora maszyn i urządzeń 8,04 Uprawnienia budowlane 0,28 Kursy w zakresie transportu 5,24 Kursy w zakresie ochrony Kursy w zakresie transportu 0,28 3,85 zdrowia Inne 14,08 Inne 0,54 Kursy operatora maszyn i Kursy operatora maszyn i 13,11 urządzeń urządzeń 11,96 Kursy informatyczne 9,22 Kursy w zakresie transportu 4,37 Kursy w zakresie transportu 1,63 Uprawnienia finansowoksięgowe 4,37 Inne 16,54 Inne 0,91 Kursy operatora maszyn i 5,25 urządzeń Kursy informatyczne 4,28 Kursy operatora maszyn i 0,45 Kursy w zakresie ochrony urządzeń 3,50 zdrowia Kursy w zakresie transportu 2,72 Inne 20,00 - Kursy w zakresie transportu 13,33 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń Kursy operatora maszyn i Kursy operatora maszyn i 16,80 urządzeń urządzeń 0,86 Kursy w zakresie transportu 9,04 Kursy w zakresie transportu 1,03 Uprawnienia spawalnicze 8,01 Uprawnienia spawalnicze 0,95 Inne 6,72 Inne 0,26 Kursy budowlane 4,65 Uprawnienia elektryczneenergetyczne 2,24 Kursy operatora maszyn i Kursy operatora maszyn i 33,73 urządzeń urządzeń 4,77 Kursy w zakresie transportu 25,10 Kursy w zakresie transportu 9,35 Inne 13,33 Inne 0,18 Uprawnienia spawalnicze 3,53 Uprawnienia elektryczne, Kursy budowlane 1,96 energetyczne 0,18 32
Inne 8,30 Inne 0,92 Pracownicy wykonujący prace proste Kursy operatora maszyn i 6,99 urządzeń Kursy informatyczne 4,37 Kursy budowlane 3,49 Kursy w zakresie transportu 2,18 Kursy operatora maszyn i 1,22 urządzeń Uprawnienia elektryczne, 0,46 energetyczne kursy w zakresie transportu 0,15 * Odsetek bezrobotnych wyliczany jest jako iloraz stanu bezrobotnych z danym uprawnieniem w ramach wielkiej grupy zawodów do całkowitego stanu bezrobotnych w ramach wielkiej grupy zawodów. ** Odsetek ofert pracy liczony jest jako iloraz napływu ofert pracy, w których dana umiejętność lub uprawnienie jest wymagań do całkowitego napływu ofert pracy w ramach danej wielkiej grupy zawodów ( w związku z ograniczoną ilością danych z zasobów internetowych uwzględniono jedynie oferty z PUP Tychy). Tabela 24. Umiejętności posiadane przez osoby zarejestrowane oraz umiejętności oczekiwane przez pracodawców według wielkich grup zawodów w 2015r. Wielka grupa zawodów STRONA PODAŻOWA RYNKU PRACY STRONA POPYTOWA RYNKU PRACY Umiejętności posiadane przez bezrobotnych Odsetek bezrobotnych (%)* Umiejętności wymagane w ofertach pracy Odsetek ofert pracy (%)** Komunikacja ustna/ komunikatywność 39,58 Współpraca w zespole 25,00 Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy Obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 65,12 Zarządzanie ludźmi/ przywództwo Obsługa komputera i wykorzystanie internetu 25,00 22,92 Znajomość języków obcych 15,97 Obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 84,69 Planowanie i organizacja pracy własnej 15,97 Kontakty z innymi ludźmi 4,69 Komunikacja ustna/ komunikatywność 14,76 Specjaliści Organizowanie i prowadzenie prac biurowych Wykonywanie obliczeń rachunkowych 4,06 1,56 Znajomość języków obcych 13,02 Obsługa komputera i wykorzystanie internetu 10,07 Obsługa montowanie i naprawa urządzeń technicznych 1,56 Przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,12 33
Obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 58,74 Komunikacja ustna/ komunikatywność 21,21 Organizowanie i prowadzenie prac biurowych 4,20 Planowanie i organizacja pracy własnej 16,36 Technicy i inny średni personel Kontakty z innymi ludźmi 1,75 Zdolności kierownicze i organizacja pracy innych 0,70 Znajomość języków obcych 13,94 Obsługa komputera i wykorzystanie internetu 12,73 Wykonywanie obliczeń rachunkowych 0,70 Przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 12,12 Obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 60,19 Komunikacja ustna/ komunikatywność 50,00 Organizowanie i prowadzenie prac biurowych 5,34 Obsługa komputera i wykorzystanie internetu 13,04 Pracownicy biurowi Wykonywanie obliczeń rachunkowych 2,91 Obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 13,04 Kontakty z innymi ludźmi 2,43 Zdolności artystyczne i twórcze 2,43 Znajomość języków obcych 10,87 Współpraca w zespole 10,87 Obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 35,41 Komunikacja ustna/ komunikatywność 37,50 Organizowanie i prowadzenie prac biurowych 1,95 Planowanie i organizacja pracy własnej 25,83 Pracownicy usług i sprzedawcy Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy Wykonywanie obliczeń rachunkowych 1,95 Kontakty z innymi ludźmi 1,56 Samoorganizacja pracy i przejawianie inicjatyw Obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 0,39 10,34 Sprawność fizyczna 0,26 Wywieranie wpływu 15,83 Współpraca w zespole 12,50 Czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 11,67 Współpraca w zespole 21,79 Przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność Planowanie i organizacja pracy własnej 20,51 20,51 Komunikacja ustna/ komunikatywność 20,51 34
Obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 15,38 Obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 14,51 Obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 40,37 Kontakty z innymi ludźmi 1,18 Planowanie i organizacja pracy własnej 31,19 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń Wykonywanie obliczeń rachunkowych 1,18 Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 25,69 Sprawność fizyczna 0,78 Współpraca w zespole 19,27 Samoorganizacja pracy i przejawianie inicjatyw 0,78 Obsługa komputera i wykorzystanie internetu 13,76 Pracownicy wykonujący prace proste Obsługa komputera i wykorzystanie Internetu Wykonywanie obliczeń rachunkowych 10,92 0,87 Sprawność fizyczna 0,44 Kontakty z innymi ludźmi 0,44 Współpraca w zespole 46,67 Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna Planowanie i organizacja pracy własnej 6,85 0,46 * Odsetek bezrobotnych wyliczany jest jako iloraz stanu bezrobotnych z danym uprawnieniem w ramach wielkiej grupy zawodów do całkowitego stanu bezrobotnych w ramach wielkiej grupy zawodów. ** Odsetek ofert pracy liczony jest jako iloraz napływu ofert pracy, w których dana umiejętność lub uprawnienie jest wymagań do całkowitego napływu ofert pracy w ramach danej wielkiej grupy zawodów ( w związku z ograniczoną ilością danych z zasobów internetowych uwzględniono jedynie oferty z PUP Tychy). Tabela 25. Bezrobotni bez zawodu w 2015 roku. Wyszczególnienie Bezrobotni ogółem w tym bezrobotni bez zawodu Odsetek bezrobotnych bez zawodu (%)* Ogółem 2 379 120 5,04% wg poziomu wykształcenia: gimnazjalne i poniżej 488 67 13,73% zasadnicze zawodowe 593 5 0,84% średnie ogólnokształcące 256 31 12,11% policealne i średnie zawodowe 550 14 2,55% wyższe 492 3 0,61% wg typu ukończonej szkoły: zasadnicza szkoła zawodowa 244 3 1,23% szkoła przysposabiająca do pracy technikum 48 7 14,58% liceum ogólnokształcące 106 23 21,70% liceum profilowane technikum uzupełniające 12 1 8,33% liceum uzupełniające 60 4 6,67% 35
szkoła policealna 39 1 2,56% wyższa 289 3 1,04% brak danych źródłowych 1 581 78 4,93% *Odsetek bezrobotnych wyliczany jest jako stosunek bezrobotnych bez zawodu wg stanu w końcu okresu sprawozdawczego do ogółu bezrobotnych w ramach Bezrobotni bez zawodu stanowią łącznie 5% wszystkich zarejestrowanych osób w mieście Tychy. Bezrobotnych nie posiadających zawodu (osób bez kwalifikacji potwierdzonych świadectwem bądź innym dokumentem, lub bez minimum rocznego doświadczenia w danym zawodzie) największy odsetek jest wśród osób posiadających wykształcenie gimnazjalne i poniżej (13,73%), oraz średnie ogólnokształcące (12,11%). Natomiast według typu ukończonej szkoły; najwięcej osób bez zawodu jest wśród bezrobotnych kończących liceum ogólnokształcące (21,70%) i technikum (14,58%). 36
4. Analiza rynku edukacyjnego Analiza uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych powinna pozwolić na określenie potencjalnego zasobu siły roboczej wchodzącej na rynek pracy oraz odpowiedzieć na pytanie; czy przyszli absolwenci zwiększą nadwyżkę w danej elementarnej grupie zawodów, oraz czy deficyt występujący w zawodzie zostanie uzupełniony przez przyszłych absolwentów. Analiza sytuacji absolwentów szkół ponadgimnazjalnych powinna pozwolić na określenie w jakim stopniu kompetencje i wiedza uzyskane w trakcie nauki zabezpieczają absolwentów przed długotrwałym bezrobociem. Analiza absolwentów opiera się na: zestawieniu liczby bezrobotnych absolwentów zarejestrowanych w urzędzie pracy z łączną liczbą absolwentów; zestawieniu liczby bezrobotnych absolwentów zarejestrowanych w urzędzie pracy z łączną liczbą bezrobotnych. Miernikiem służącym do identyfikacji elementarnych grup zawodów oraz kierunków nauki i szkół, w których absolwenci mają trudności ze znalezieniem pracy jest wskaźnik frakcji bezrobotnych wśród absolwentów. gdzie: WBA = (BA / A) * 100 WBA wskaźnik frakcji bezrobotnych wśród absolwentów BA liczba bezrobotnych absolwentów w grupie zawodów / kierunku kształcenia / typu szkoły A liczba absolwentów w grupie zawodów / kierunku kształcenia / typu szkoły Informuje on, jaki odsetek absolwentów w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły stanowią bezrobotni absolwenci w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły. Miernik przyjmuje wartości od 0% (oznacza brak bezrobotnych wśród absolwentów) do 100% (sytuacja, w której każdy absolwent 37
jest zarejestrowany jako bezrobotny). Im niższe wartości przyjmuje wskaźnik, tym daną grupę zawodów / kierunek nauki / szkołę można uznać za bardziej dostosowaną do potrzeb lokalnego rynku pracy. Kolejną zmienną jest w analizie rynku edukacyjnego jest wskaźnik frakcji absolwentów wśród bezrobotnych. gdzie: WAB = (BA / B) * 100 WAB wskaźnik frakcji absolwentów wśród bezrobotnych BA liczba bezrobotnych absolwentów w grupie zawodów / kierunku kształcenia / typu szkoły B liczba bezrobotnych ogółem w grupie zawodów / kierunku kształcenia / typu szkoły Informuje jaki odsetek bezrobotnych w grupie zawodów stanowią bezrobotni absolwenci. Miernik przyjmuje wartości od 0% (brak absolwentów wśród bezrobotnych) do 100% (sytuacja, w której każdy bezrobotny to bezrobotny absolwent). Im niższa wartość wskaźnika, tym dana grupa zawodów/kierunek nauki/szkoła pozwala łatwiej i szybciej znaleźć zatrudnienie na lokalnym rynku pracy. 38
4.1 Analiza uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych Tabela 26. Uczniowie ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych według elementarnych grup zawodów deficytowych, zrównoważonych oraz nadwyżkowych w 2015r. Zawody deficytowe Kod Elementarna grupa zawodów Nazwa 1321 Kierownicy do spraw produkcji przemysłowej 2141 Inżynierowie do spraw przemysłu i produkcji 2163 Projektanci wzornictwa przemysłowego i odzieży 2282 Farmaceuci specjaliści 2320 Nauczyciele kształcenia zawodowego 2411 Specjaliści do spraw księgowości i rachunkowości 2514 Programiści aplikacji 3333 Pośrednicy pracy i zatrudnienia 3514 Technicy sieci internetowych 4227 Ankieterzy 4323 Pracownicy do spraw transportu 7119 Robotnicy robót stanu surowego i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 7122 Posadzkarze, parkieciarze i glazurnicy 7223 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 7321 Pracownicy przy pracach przygotowawczych do druku 7413 Monterzy linii elektrycznych 8121 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali 8122 Operatorzy urządzeń do obróbki powierzchniowej metali i nakładania powłok 8142 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych 8157 Operatorzy maszyn do prania 8172 Operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki drewna 8332 Kierowcy samochodów ciężarowych 9129 Pozostali pracownicy zajmujący się sprzątaniem 9214 Robotnicy wykonujący prace proste w ogrodnictwie i sadownictwie 9510 Pracownicy świadczący usługi na ulicach 9622 Pracownicy wykonujący dorywcze prace proste Zawody nadwyżkowe Kod 1120 Dyrektorzy generalni i zarządzający Elementarna grupa zawodów 2133 Specjaliści do spraw ochrony środowiska 3321 Agenci ubezpieczeniowi Nazwa 3422 Trenerzy, instruktorzy i działacze sportowi 39 Liczba uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych 0 Liczba uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych 0
3433 Pracownicy bibliotek, galerii, muzeów, informacji naukowej i pokrewni 3434 Szefowie kuchni i organizatorzy usług gastronomicznych 44 4132 Operatorzy wprowadzania danych 0 4214 Windykatorzy i pokrewni 0 5120 Kucharze 16 7121 Dekarze 7211 Formierze odlewniczy i pokrewni 8112 Operatorzy maszyn i urządzeń do przeróbki mechanicznej kopalin 8156 Operatorzy maszyn do produkcji obuwia i pokrewni 9122 Czyściciele pojazdów 9411 Pracownicy przygotowujący posiłki typu fast food Zawody zrównoważone Kod 2144 Inżynierowie mechanicy 2621 Archiwiści i muzealnicy Elementarna grupa zawodów Nazwa 3312 Pracownicy do spraw kredytów, pożyczek i pokrewni 5249 Pracownicy sprzedaży i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 7316 Szyldziarze, grawerzy i zdobnicy ceramiki, szkła i pokrewni 0 Liczba uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych 0 Wśród uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych żadna z analizowanych grup zawodów nie uzupełni deficytu, natomiast nadwyżka może zostać powiększona o absolwentów związanych z takimi elementarnymi grupami zawodów jak: szefowie kuchni i organizatorzy usług gastronomicznych (44 uczniów, czyli 43,6% wszystkich analizowanych uczniów ostatnich klas szkół ponadgminazjalnych); kucharze (16 uczniów, czyli 15,8% wszystkich analizowanych uczniów ostatnich klas szkół ponadgminazjalnych). 40
4.2 Analiza absolwentów szkół ponadgimnazjalnych Typ szkoły zasadnicza szkoła zawodowa szkoła przysposabiająca do pracy Tabela 27. Liczba absolwentów oraz bezrobotnych według typu szkoły w roku 2015r. Liczba absolwentów w roku szkolnym poprzedzającym rok sprawozdawczy ogółem posiadający tytuł zawodowy* Liczba bezrobotnych absolwentów stan na koniec grudnia roku poprzedniego stan na koniec maja roku sprawozdawczego Wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów (%) stan na koniec grudnia roku poprzedniego stan na koniec maja roku sprawozdawczego 105 26 13 9 12,38% 8,57% 11 0 0 0 technikum 413 256 20 1 4,84% 0,24% liceum ogólnokształcące 725 0 15 7 2,07% 0,97% liceum profilowane 0 0 0 0 liceum uzupełniające 0 0 3 4 szkoła policealna 253 162 12 10 4,74% 3,95% *liczba absolwentów, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe Tabela 28 Liczba absolwentów oraz bezrobotnych według typu szkoły w roku 2015r. (cd.). Typ szkoły Liczba absolwentów w roku szkolnym kończącym się w roku sprawozdawczym Liczba bezrobotnych absolwentów Wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów (%) ogółem posiadający tytuł zawodowy* stan na koniec grudnia roku sprawozdawczego stan na koniec grudnia roku sprawozdawczego zasadnicza szkoła zawodowa 77 77 5 6,49% szkoła przysposabiająca do pracy 6-0 - technikum 191 191 6 3,14% liceum ogólnokształcące 616-7 1,14% liceum profilowane - - 0 - liceum uzupełniające - - 2 - szkoła policealna 172 171 8 4,65% * założenie, iż wszyscy zdają egzamin powoduje brak możliwości weryfikacji i co za tym idzie sporządzenia rzetelnego opisu. Wysoki wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów dotyczył przede wszystkim zasadniczej szkoły zawodowej (6,49% wszystkich absolwentów było zarejestrowanych na koniec 2015r), oraz szkół policealnych (4,65% bezrobotnych absolwentów wśród wszystkich absolwentów). 41
5. Badanie kwestionariuszowe przedsiębiorstw Badanie kwestionariuszowe przedsiębiorstw stanowi ważny element nowej metodologii przeprowadzania monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Analiza zatrudnienia w oparciu o ww. badanie pozwala nakreślić pełniejszy obraz kierunków oraz natężenia zmian zachodzących w strukturze kwalifikacyjno-zawodowej na lokalnym rynku pracy. Do szczegółowych celów badania zaliczamy uzyskanie informacji o: dotychczasowych (ujęcie diagnostyczne) oraz planowanych (ujęcie prognostyczne) kierunkach zmian zatrudnienia oraz ich skali; bieżącej strukturze zatrudnienia przedsiębiorstw, w podziale na wielkie grupy zawodów; planowanej strukturze zatrudnienia, z uwzględnieniem wielkich grup zawodów oraz umiejętności najbardziej pożądanych przez pracodawcę w danym zawodzie / specjalności; problemach zgłaszanych przez przedsiębiorstwa w procesie rekrutacji pracowników w ujęciu zawodów oraz umiejętności najczęściej brakującym kandydatom do pracy; roli powiatowych urzędów pracy w kwestii poszukiwania nowych pracowników przez lokalne firmy. Badanie zostało wykonane w okresie wrzesień październik 2015r. Polegało na przeprowadzeniu badania kwestionariuszowego multi-mode (korzystanie z różnych form kontaktu) z naciskiem na metodę CATI (Computer Assisted Interview, czyli wspomagany komputerowo wywiad elektroniczny) lub CAWI (Computer-Assisted Web Interview wspomagany komputerowo wywiad przy pomocy strony www). Zakres danych badania stanowiła obecna struktura zatrudnienia i planowane zmiany w okresie najbliższego roku. Badaniem zostały objęte podmioty gospodarki funkcjonujące na terenie miasta Tychy, zatrudniające minimum 1 pracownika. Operat losowania próby badawczej 42
stanowiła baza REGON lub Baza Jednostek Statystycznych (jednostki zweryfikowane, które brały już udział w innych badaniach). Wielkość próby została ustalona na podstawie wzoru, pozwalającego na jej określenie przy populacji skończonej. gdzie: n e Z 2 2 P(1 P) P(1 P) N P oszacowana proporcja populacji e dopuszczalny błąd n wielkość próby N wielkość populacji Z wartość wynikająca z przyjętego poziomu ufności (zakłada się przyjęcie 95% poziomu ufności, dla którego wartość Z = 1,96) Szczególnie istotny z punktu widzenia określenia wielkości próby jest parametr P, który umożliwia określenie wielkości badanego zjawiska w populacji. Dla badania kwestionariuszowego przedsiębiorstw przyjmuje się te parametr na poziomie 0,5, gdyż umożliwia to określenie tzw. maksymalnego błędu badania. W przypadku przeprowadzonych badań przyjęto błąd w wysokości 0,1, czyli 10% (przykładowo, gdy odpowiedź na dane pytanie zaznaczy 20% respondentów, to prawdziwy odsetek odpowiedzi na nie może się różnić o +/- 10 pkt. procentowych). Zakłada się, iż wybrana próba cechować się będzie reprezentatywnością na poziomie klas wielkości przedsiębiorstw wyrażoną w liczbach zatrudnionych do 9 osób, od 10 do 49 osób, od 50 do 249 osób, orz 250 osób i więcej. Określenie minimalnej liczby wywiadów dla poszczególnych klas wielkości przedsiębiorstw powinno zostać oparte o wskaźniki struktury wyliczane jako procentowy udział danej klasy wielkości firmy w populacji. Procedura losowania polega na tym, iż najpierw dzielimy populację na podgrupy zależne od klasy wielkości przedsiębiorstwa, a następnie losujemy z każdej warstwy jednostki zbiorowości do badania. 43
Istotną kwestią z tym związaną jest tzw. alokacja próby, czyli rozmieszczenie elementów próby w poszczególnych warstwach. W przeprowadzonym badaniu zastosowano proporcjonalną alokację próby, która wyróżnia się tym, iż każda warstwa ma reprezentacje proporcjonalną do swego udziału w populacji. Przeprowadzone badania kwestionariuszowe zostały wykonane na 55 przedsiębiorstwach, z czego zdecydowana większość mieściła się w klasie zatrudniających do 9 osób. Najmniej natomiast stanowiły przedsiębiorstwa zatrudniające 250 osób i więcej. Oczywiście wartości te różnią się od wstępnie zaplanowanej liczby badanych; między innymi ze względu na pojawiające się odmowy przeprowadzenia wywiadu, czy też nieaktualne dane teleadresowe, uniemożliwiające skuteczny kontakt z potencjalnym respondentem. Tabela 29. Liczba przebadanych przedsiębiorstw. Klasa wielkości przedsiębiorstwa Liczba przebadanych przedsiębiorstw do 9 osób 28 10-49 17 50-249 8 250 i więcej 2 Podsumowanie 55 Uzyskane od poszczególnych respondentów odpowiedzi na pytania zawarte w przygotowanym kwestionariuszu stanowiły podstawę do obliczenia mierników diagnostycznych i prognostycznych dotyczących kondycji lokalnego rynku pracy. Wyniki badania stanowią również podstawę do wnioskowania o cechach kandydatów do pracy jakich oczekują potencjalni pracodawcy oraz barierach jakich napotykają w procesie rekrutacji nowych pracowników. Najważniejsze dane uzyskane w wyniku przeprowadzonego badania prezentowane są na poziomie trzech podstawowych mierników: wskaźnika zatrudnienia netto, wskaźnika prognozy zatrudnienia netto i wskaźnika struktury odpowiedzi respondentów. 44
Wskaźnik zatrudnienia netto gdzie: WZ = (P/S N/S) *100 WZ wskaźnik zatrudnienia netto P liczba odpowiedzi pozytywnych N liczba odpowiedzi negatywnych S liczba obserwacji Wynik dodatni poprawa sytuacji firmy na lokalnym rynku pracy, odsetek firm deklarujących zwiększenie zatrudnienia przekroczył frakcję przedsiębiorstw sygnalizujących redukcję poziomu zatrudnienia. Wynik ujemny pogorszenie sytuacji firmy na lokalnym rynku pracy, odsetek firm deklarujących zmniejszenie zatrudnienia przekroczył frakcję przedsiębiorstw sygnalizujących zwiększenie zasobów kadrowych. Wskaźnik prognozy netto jest syntetycznym wskaźnikiem wyliczanym na podstawie danych uzyskanych z badania kwestionariuszowego pytania odnośnie przewidywanych zmian struktury kadrowej firm jest wyznaczany jako różnica udziału przedsiębiorstw deklarujących wzrost zatrudnienia w danej grupie zawodów na najbliższy rok, a odsetkiem przedsiębiorstw przewidujących spadek zatrudnienia w tym czasie. Obliczanie i interpretacja jest analogiczna, jak w przypadku wskaźnika zatrudnienia netto. Wskaźnik struktury odpowiedzi respondentów pozwala na uzyskanie informacji o cechach kandydatów, które w opinii pracodawców odgrywają kluczową rolę w procesie rekrutacji. Istnieje również ewentualna możliwości wskazania, w których zawodach przedsiębiorcy z danego powiatu napotykają problemy z pozyskaniem kandydatów do pracy i jakich umiejętności brakuje u potencjalnych pracowników w danym zawodzie. 45
Rysunek 3. Struktura badanych przedsiębiorstw pod względem liczby zatrudnionych pracowników. Większość przebadanych przedsiębiorstw stanowiły firmy zatrudniające do 9 osób (41,10%) i od 10 osób do 49 osób (21,83%). Najmniejszy odsetek respondentów był wśród przedsiębiorstw zatrudniających powyżej 250 osób (3,38% wszystkich pracodawców biorących udział w badaniu). Rysunek 4. Struktura badanych przedsiębiorstw według rodzaju działalności. Ponad połowa przebadanych przedsiębiorstw stanowiła firmy z sektora przemysłu i budownictwa (30,86%) oraz pozostałych usług między innymi działalność profesjonalna, usługi administrowania, administracja publiczna, edukacja i opieka 46
zdrowotna (36,01%). Najmniejsza ilość respondentów stanowiły firmy związane z sektorem działalności finansowej i ubezpieczeniowej, oraz obsługi rynku nieruchomości (4,63%). Rysunek 5. Odsetek przedsiębiorstw deklarujących zmiany w zatrudnieniu w 2015r. Rysunek 6. Odsetek przedsiębiorstw deklarujących zmiany w zatrudnieniu w 2015 roku, dane szczegółowe Na pytanie, czy w ciągu bieżącego roku zatrudnienie w Państwa firmie zwiększyło się, nie zmieniło się, czy też zmniejszyło się ; zdecydowana większość tj. 57,38% odpowiedziała, iż sytuacja zw. z liczbą zatrudnionych nie uległa zmianie. Natomiast co trzeci respondent (30,18%) wskazał na wzrost zatrudnienia w bieżącym roku. 47