EFEKTYWNOŚĆ DOTACJI UDZIELONYCH Z POWIATOWEGO URZĘDU PRACY W GRUDZIĄDZU

Strona 1 EFEKTYWNOŚĆ DOTACJI UDZIELONYCH Z POWIATOWEGO URZĘDU PRACY W GRUDZIĄDZU Grudziądz, wrzesień 2010

Strona 2 Serdeczne podziękowanie za pomoc merytoryczną i cenne wskazówki naukowe wykorzystane podczas przeprowadzenia badania Składa Grudziądzkie Centrum Caritas im. bł. Juty Panu prof. dr hab. Lechowi Nieżurawskiemu

Spis treści Wstęp... 4 Rozdział I Dotacje sposobem na otworzenie własnej działalności... 7 Co to są dotacje i kto może je otrzymać?... 8 Warunki ubiegania się o dotację... 11 Forma zabezpieczenia i zobowiązanie... 13 Dotacje a poziom bezrobocia... 16 Dotacje, a struktura mieszkańców powiatu grudziądzkiego grodzkiego... 20 Rozdział II Otoczenie przedsiębiorstw... 21 Makrootoczenie... 22 Mikrootoczenie... 28 Analiza wnętrza... 33 Rozdział III Projekt badawczy i jego wyniki... 39 Cel badania... 40 Przedmiot badania i procedura badawcza... 41 Analiza przeprowadzonych badań... 41 Zakończenie... 55 Patronat naukowy... 57 Spis tabel... 61 Spis wykresów... 61 Spis rysunków... 62 Bibliografia... 63 Wykaz aktów prawnych... 64 Strona 3

Wstęp Poziom społeczno-gospodarczy kraju tworzą podmioty kreujące wartość, wśród których dominującą rolę odgrywają przedsiębiorstwa, przede wszystkim efektywnie kreujące produkty/towary/usługi akceptowane przez rynek i znajdujące nabywców po cenach przynoszących zyski. Zdobycie pozycji na rynku i stanie się konkurencyjnym to w dobie dzisiejszych czasów coraz trudniejsze wyzwanie, stawiane zarówno nowym jak i dotychczas funkcjonującym przedsiębiorstwom. Zmieniające się trendy rynkowe wymuszają dostosowanie prowadzenia działalności gospodarczej do nowych realiów. Zamazywanie granic branż, rozwój rynków międzynarodowych, konkurencja cenowa i jakościowa, zmiany upodobań klientów, koncentracja na innowacjach oraz oczekiwania kadry pracowników to elementy kształtującego się nowego krajobrazu konkurencyjnego. Dostosowanie się do coraz to nowych wyzwań stawianych uczestnikom rynku powoduje ciągły rozwój przedsiębiorstw i ich wychodzenie naprzeciw nadchodzącym zmianom. Przedsiębiorstwa reagujące szybko i skutecznie na zachodzące zmiany mogą stwarzać dla siebie szansę na rozwój i umocnienie swojej pozycji na rynku. O ile prostszym wydaje się realizacja tego zadania przez już istniejące przedsiębiorstwa, o tyle trudniejsze wydaje się to do osiągnięcia przez nowo powstałe. Strona 4 Decyzja o rozpoczęciu prowadzenia działalności gospodarczej winna być podejmowana po uprzednim zbadaniu oczekiwań rynku oraz sprawdzeniu poziomu siły konkurencyjnej istniejącej w danej branży. Jest to nie lada wyzwanie stawiane przed przyszłymi przedsiębiorcami, którzy muszą zmagać się również z dokonaniem szeregu formalności związanych z utworzeniem działalności gospodarczej. Uwieńczeniem tej żmudnej i trudnej ścieżki zaistnienia na rynku jest silna pozycja w branży i rozwój przedsiębiorstwa. Nasuwa się więc pytanie: Kto podejmuje te nie lada trudne wyzwanie i rozpoczyna pracę na własny rachunek? Są to przede wszystkim osoby przedsiębiorcze, które lubią wyzwania i potrafią oceniać sytuację oraz zmiany zachodzące w otoczeniu. Do tej grupy zaliczamy nie tylko pracowników, którzy postanowili otworzyć własną działalność ale również, a może i nawet przede wszystkim osoby, które nie chcą lub nie mogą znaleźć odpowiedniego zatrudnienia,

a więc osoby bezrobotne. W niniejszej pracy uwagę skupiono przede wszystkim na tej drugiej grupie osób. Rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby bezrobotne jest bardzo trudnym wyzwaniem, na które nie każdy może i jest w stanie się zdecydować. Jednak trafnie podjęta decyzja i zaistnienie na rynku przynosi wymierne korzyści nie tylko dla byłych bezrobotnych ale również dla lokalnej gospodarki. Strona 5 Intencją projektu badawczego, który zawarto w niniejszej publikacji, było zbadanie efektywności udzielonych dotacji, czyli jednorazowych środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej, osobom bezrobotnym zarejestrowanym w Powiatowym Urzędzie Pracy w Grudziądzu w latach 2007-2008. Projekt badawczy zorientowany na przeprowadzenie przedstawionej powyżej analizy efektywności wymagał realizacji następujących zadań i osiągnięcia adekwatnych dla nich celów szczegółowych: identyfikacja spełniania niezbędnych przesłanek umożliwiających ubieganie się o dotację, czyli jednorazowe środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej; przeprowadzenie analizy możliwości finansowych w zakresie rozpoczęcia prowadzenia działalności oraz wysokości wsparcia finansowego udzielonego przez Powiatowy Urząd Pracy w Grudziądzu; ustalenie formy zabezpieczenia otrzymanych środków (dotacji); określenie rodzaju zobowiązania bezrobotnych otrzymujących dotację; określenie wpływu udzielonych dotacji na poziom bezrobocia w powiecie grudziądzkim grodzkim; identyfikacja czynników wpływających na prowadzenie działalności gospodarczej; identyfikację czynników powodujących likwidację lub zawieszenie prowadzenia działalności gospodarczej; ocena współpracy podmiotów objętych badaniem z Powiatowym Urzędem Pracy w Grudziądzu. Niniejsza publikacja składa się z trzech rozdziałów.

Rozdział I poświęcony został zagadnieniom czysto teoretycznym związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej. Określono w nim kto może ubiegać się o dotacje oraz jakie musi spełniać przesłanki, niezbędne do otrzymania wnioskowanej kwoty. W tej części przedstawiono wysokość maksymalnego wsparcia finansowego, o jakie można wnioskować, rodzaj zabezpieczenia otrzymanych środków oraz rodzaj zobowiązania z jakiego muszą wywiązać się bezrobotni. Strona 6 Rozdział II opracowano na podstawie dostępnej literatury, dzięki której określono czynniki i ich wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Omówione zostało makro- oraz mikrootoczenie, a także analiza wnętrza i jej poszczególne elementy. Rozdział III dotyczy przeprowadzonych badań. W tej części przedstawiono charakterystykę dobranej losowo próby badawczej złożonej z bezrobotnych, którzy otrzymali środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej oraz zinterpretowano wyniki przeprowadzonych badań. Podjęto wyzwanie ustalenia warunków w otoczeniu zewnętrznym i wewnętrznym, wpływających na funkcjonowanie przedsiębiorstw założonych przez wyżej wymienioną grupę bezrobotnych. Zidentyfikowano również czynniki hamujące rozwój przedsiębiorstw i prowadzące w konsekwencji do ich likwidacji. Ocenie poddano także współpracę obecnie funkcjonujących przedsiębiorstw z Powiatowym Urzędem Pracy w Grudziądzu. Przy publikowaniu prosimy o podanie źródła

Strona 7 Rozdział I Dotacje sposobem na otworzenie własnej działalności

Co to są dotacje i kto może je otrzymać? Chcąc rozpocząć własną działalność gospodarczą bardzo często podstawowymi pytaniami, jakie należy sobie zadać są, po pierwsze, jaka będzie specyfika prowadzonej działalności, czyli jaki będzie asortyment produktów/towarów/usług oraz do kogo będzie kierowana oferta, a po drugie, z jakiego źródła będzie finansowania działalności. Przed rozpoczęciem oraz w pierwszym okresie prowadzenia działalności niezbędne są znaczne nakłady środków pieniężnych. Zanim firma zacznie przynosić zyski minie trochę czasu, o czym bardzo często zapomina się. Poważnym dylematem, z jakim borykają się przyszli biznesmeni, to problem pozyskania wystarczającej puli pieniędzy. Naprzeciw oczekiwaniom tej grupy wychodzi państwo, które wspiera przyszłych przedsiębiorców poprzez przyznanie tzw. dotacji, czyli jednorazowych środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Oferowana pomoc finansowa jest udzielana za pośrednictwem urzędów pracy zarówno z Funduszu Pracy jak i środków pochodzących ze źródeł zagranicznych tj. Unii Europejskiej. Dotacje, czyli jednorazowe środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej przyznawane są przez Starostę za pośrednictwem urzędu pracy. W ramach dotacji osoby bezrobotne mogą ubiegać się także o pokrycie kosztów pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa związanego z podjęciem planowanej działalności gospodarczej. Maksymalna wysokość wsparcia wynosi 6-krotność przeciętnego wynagrodzenia przyjmowanego na dzień zawarcia umowy. W II kwartale 2010 r. przeciętne wynagrodzenie kształtowało się na poziomie 3 197,85 zł. O dotację mogą ubiegać się również bezrobotni, którzy chcieliby rozpocząć działalność funkcjonującą na zasadach określonych dla spółdzielni socjalnych. Wówczas maksymalny poziom wsparcia wynosi 4-krotność przeciętnego wynagrodzenia na jednego członka założyciela spółdzielni oraz 3-krotność przeciętnego wynagrodzenia, jeśli taka osoba zamierza przystąpić do spółdzielni socjalnej już po jej założeniu. Strona 8 Grupa odbiorców Z dotacji finansowanej z urzędu pracy może skorzystać każdy bezrobotny, zainteresowany prowadzeniem działalności gospodarczej, posiadający status osoby bezrobotnej zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2004 nr 99 poz. 1001 ze zmianami).

Zgodnie z obowiązującymi przepisami osobą bezrobotną jest osoba, która nigdzie nie pracuje i nie wykonuje pracy zarobkowej a jest zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej. Ustawodawca wprowadził w definicji bezrobotnego wyszczególnienie osób bezrobotnych niepełnosprawnych, którzy są zdolni i gotowi do podjęcia zatrudnienia, w co najmniej połowie wymiaru czasu pracy. Ponadto osobą bezrobotną jest osoba nieucząca się w szkole z wyjątkiem szkoły dla dorosłych lub przystępującej do egzaminu eksternistycznego z zakresu tej szkoły lub w szkole wyższej gdzie studiuje w formie studiów niestacjonarnych. Osoby spełniające powyższe przesłanki muszą ponadto być zarejestrowane w urzędzie pracy właściwym ze względu na miejsce zameldowania oraz: Być w wieku od 18 go do 60 go (kobiety) lub 65 go roku życia (mężczyźni), Nie posiadać prawa do emerytury oraz renty: - z tytułu niezdolności do pracy, - szkoleniowej, - socjalnej, - rodzinnej w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę, które w 2010 r. wynosi 1.317, 00 zł brutto. Po ustaniu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności nie pobierać: - nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, - zasiłku przedemerytalnego, - świadczenia przedemerytalnego, - świadczenia rehabilitacyjnego, - zasiłku chorobowego, - zasiłku macierzyńskiego, - zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego; Nie posiadać i nie być właścicielem nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczających 2 ha przeliczeniowe lub nie podlegać ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu z tytułu stałej pracy, jako współmałżonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczających 2 ha przeliczeniowe; Nie uzyskiwać przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym z działów specjalnych produkcji rolnej. Wyjątek stanowi dochód uzyskany z działów Strona 9

specjalnych produkcji rolnej obliczony dla ustalenia podatku dochodowego od osób fizycznych, nie przekraczający wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 2 ha przeliczeniowych ustalonych przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, lub nie podlegający ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu z tytułu stałej pracy, jako współmałżonek lub domownik w takim gospodarstwie; Nie posiadać wpisu do ewidencji działalności gospodarczej albo nie podlegać obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników; Nie być osobą tymczasowo aresztowaną lub nie odbywać kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem kary pozbawienia wolności odbywanej poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego; Nie uzyskiwać miesięcznego przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę, z wyłączeniem przychodów uzyskanych z tytułu odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych; Nie pobierać na podstawie przepisów o pomocy społecznej zasiłku stałego; Nie pobierać na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych świadczenia pielęgnacyjnego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania; Nie pobierać po ustaniu zatrudnienia świadczenia szkoleniowego. Strona 10 Oprócz spełniania powyższych warunków ważne jest, aby osoby planujące ubiegać się o przyznanie dotacji nie prowadziły w ciągu 12 miesięcy przed datą złożenia wniosku, o którym będzie mowa poniżej, działalności gospodarczej, a także w okresie 2 lat przed datą złożenia wniosku nie były karane za przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu (ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny).

Warunki ubiegania się o dotację W celu ubiegania się o dotację należy wystąpić z wnioskiem do Starosty, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu albo ze względu na miejsce prowadzenia działalności. Wniosek taki winien zawierać: Kwotę wnioskowanych środków, Rodzaj planowanej działalności gospodarczej, Symbol podklasy rodzaju działalności wg Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), Kalkulację kosztów związanych z podjęciem działalności gospodarczej, Źródło finansowania określonych powyżej kosztów, Specyfikę i harmonogram wydatków w ramach wnioskowanych środków, Proponowaną formę zabezpieczenia zwrotu środków. Strona 11 Warto przy tym zaznaczyć, iż wnioskowana kwota środków może zostać przeznaczona na zakup w szczególności: - środków trwałych, - maszyn i urządzeń, - materiałów, towarów i usług, - materiałów reklamowych, - pozyskanie lokalu, - opłatę wpisowego lub wkładu do spółdzielni socjalnej. Uzasadnionym staje się postawienie pytania: Na co nie można przeznaczyć środków otrzymanych w ramach dotacji? Otrzymane środki nie mogą zostać przeznaczone na przejęcie istniejącej działalności gospodarczej przez odkupienie środków trwałych lub obrotowych w celu prowadzenia działalności o tym samym profilu i w tym samym miejscu. Ponadto nie można przeznaczyć ich na opłaty administracyjne, skarbowe, składki ZUS oraz wynagrodzenia, a także: - wniesienie wkładów do spółek, - zakup akcji i obligacji, leasing maszyn, urządzeń, pojazdów itp.; - opłaty eksploatacyjne (prąd, woda, telefon);

- finansowanie wszelkich opłat związanych z przygotowaniem do założenia działalności gospodarczej, rejestracją oraz bieżącym jej funkcjonowaniem (np. opłata za abonamenty); - pokrycie kosztów transportu / przesyłki zakupionych rzeczy; - spłatę zadłużeń; - wniesienie kaucji; - wykup koncesji, zezwoleń i licencji za wyjątkiem oprogramowania komputerowego; - zakup ziemi (z wyjątkiem podjęcia działalności przez osoby, o których mowa w art. 62 ust.1 pkt 2 b i ust. 2 ustawy); - dokonywanie zakupów od współmałżonka, od innych osób pozostających z bezrobotnym we wspólnym gospodarstwie domowym oraz od krewnych i powinowatych w linii prostej (tj. rodziców, dziadków, dzieci, teściów i dziadków małżonka), jak również krewnych w drugim stopniu linii bocznej (tj. rodzeństwa); - zakup mebli, materiałów przeznaczonych na remont i adaptację lokalu usytuowanego w miejscu zamieszkania bezrobotnego (jeżeli dany lokal nie jest przeznaczony wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej); - zakup telefonu komórkowego; - zakup odzieży roboczej; - zakup samochodu w kwocie: a) przewyższającej 50% wnioskowanych środków z zastrzeżeniem lit. b, b) przewyższającej 85% wnioskowanych środków, jeżeli zakup ten w sposób oczywisty pozostaje w związku z podejmowanym rodzajem działalności gospodarczej (tj. usługi kurierskie, auto szkoła, usługi asenizacyjne itp.); - w 100 % na: a) zakup materiałów, surowców lub towarów, b) koszty reklamy. - zakup sprzętu/rzeczy używanych z wyłączeniem zakupu pojazdu w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku- Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. z 2005r., Nr 108. Poz. 908 z późn. zm.); - działalność w zakresie działalności taksówek osobowych czy działalność sezonową. Strona 12

Forma zabezpieczenia i zobowiązanie Formą zabezpieczenia środków jakie bezrobotny otrzyma w ramach przyznanej dotacji jest: 1. Poręczenie. 2. Weksel z poręczeniem wekslowym. 3. Gwarancja bankowa. 4. Zastaw na prawach i rzeczach. 5. Blokada rachunku bankowego. Strona 13 Do wniosku dołącza się także następujące oświadczenia dotyczące: - korzystania lub nie korzystania z bezzwrotnych środków Funduszu Pracy lub innych środków publicznych na podjęcie działalności gospodarczej lub rolniczej; - nieprowadzenia działalności gospodarczej w okresie 12 miesięcy przed dniem złożenia wniosku; - wykorzystania przyznanych środków zgodnie z przeznaczeniem; - niepodejmowania zatrudnienia w okresie 12 miesięcy po dniu rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej; - niekaralności w okresie 2 lat przed dniem złożenia wniosku za przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu, w rozumieniu ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny; - rezygnacji z możliwości zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej w okresie 12 miesięcy po dniu rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej; - niezłożenia wniosku o przyznanie środków na podjęcie działalności gospodarczej lub wniosku o przystąpieniu do spółdzielni socjalnej, do innego Starosty. Rozpoczęcie prowadzenia własnej działalności gospodarczej wiąże się z wieloma wyrzeczeniami i w pierwszym etapie jej prowadzenia również znacznymi inwestycjami. W zależności od rodzaju i skali prowadzonej działalności zysk wypracowywany jest od kilku do kilkunastu miesięcy. Początkowo nakłady finansowe są stosunkowo wysokie. Pomimo to rozpoczęcie działalności na własny rachunek pozostaje jedną z najatrakcyjniejszych form zarabiania pieniędzy. W Powiatowym Urzędzie Pracy w Grudziądzu liczba zainteresowanych rozpoczęciem prowadzenia własnej działalności gospodarczej z roku na rok wzrasta, co pokazują dane statystyczne przedstawione w Tabeli 1.

Tabela 1 Liczba osób bezrobotnych wraz z wysokością wypłaconych dotacji na otworzenie własnej działalności gospodarczej Liczba Wysokość wsparcia Średnia wysokość Lata bezrobotnych, udzielonego w wsparcia którym przyznano danym roku przypadająca na 1 dotacje bezrobotnego 2005 181 1 804 492,09 9 969,57 2006 227 2 324 090,07 10 238,28 2007 282 3 474 700,00 12 321,63 2008 372 5 278 772,00 14 190,25 2009 536 9 863 526,53 18 402,10 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z PUP w latach 2005-2009 Strona 14 W 2009 roku dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej otrzymało 536 osób bezrobotnych z powiatu grudziądzkiego grodzkiego. Łączna pula wydatkowanych na ten cel środków to ponad 9 mln złotych, co w przeliczeniu średnio na 1 bezrobotnego, który otrzymał dotację wyniosła 18.402,10 zł. W porównaniu z 2005 rokiem liczba osób, które otrzymały środki wzrosła prawie trzykrotnie. Również wysokość przyznanych dotacji w przeliczeniu na 1 bezrobotnego zwiększyła się i to dwukrotnie. Osoby rejestrujące się w Powiatowym Urzędzie Pracy w Grudziądzu coraz bardziej wierzą w swoje możliwości i odważniej realizują plany związane z prowadzeniem własnej działalności gospodarczej. W dłuższej perspektywie czasu takie działanie niesie ze sobą wiele wymiernych korzyści. Nie bez kozery dotacje uważane są za najefektywniejszą formę aktywizacji zawodowej bezrobotnych. Po pierwsze, dlatego że zmniejsza się liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych, a po drugie jeśli firma dobrze prosperuje na rynku, to z czasem zacznie się rozwijać, a co za tym idzie powstaną nowe miejsca pracy, z czym może wiązać się spadek bezrobocia. Dzięki takim formom aktywizacji zawodowej zyska nie tylko sam bezrobotny ale również lokalny rynek pracy oraz gospodarka. Na Rysunku 1 przedstawiono graficznie liczbę bezrobotnych, którzy otrzymali środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej wraz z wysokością przyznanych na ten cel dotacji w latach 2005-2009.

Rysunek 1 Liczba bezrobotnych, którzy otrzymali środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej w latach 2005 2009 Strona 15 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z PUP w latach 2005-2009 Dobry biznesplan oraz spełnienie powyższych warunków nie jest jeszcze jednoznaczne z przyznaniem środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Jak przedstawiono powyżej zainteresowanie prowadzeniem własnej działalności z roku na rok jest coraz większe. Wysokość środków przydzielonych na wypłaty dotacji jest ograniczona, dlatego w urzędach pracy powoływane są komisje ds. rozpatrywania wniosków o takowe dofinansowania. Przy rozpatrywaniu wniosków o przyznanie dotacji bierze się pod uwagę w szczególności: - przygotowanie merytoryczne bezrobotnego do prowadzenia planowanej działalności (m. in. wykształcenie, odbyte szkolenia, doświadczenie zawodowe); - stan przygotowania do prowadzenia działalności; - uzasadnienie zakupów w ramach wnioskowanych środków; - wielkość angażowanego kapitału własnego (lokale, maszyny i urządzenia, materiały, surowce itp.). Niektóre urzędy pracy mogą wprowadzić dodatkowe warunki jakie winni spełniać bezrobotni ubiegający się o środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej. I tak np. w Powiatowym Urzędzie Pracy w Grudziądzu należy posiadać status osoby bezrobotnej przez okres co najmniej 3 miesięcy.

Zobowiązanie Pomimo faktu, iż dotacje to jednorazowe bezzwrotne środki przeznaczone na otworzenie działalności gospodarczej, to bezrobotni muszą wywiązać się z pewnych zobowiązań. Otrzymanie dotacji wiąże się przede wszystkim z prowadzeniem działalności gospodarczej przez okres co najmniej 12 miesięcy. Ponadto muszą wydatkować otrzymane środki w określonym w umowie terminie. Okres wydatkowania środków liczony jest od dnia zawarcia umowy do 30 go dnia od dnia podjęcia działalności gospodarczej. Rozliczenie wydatkowanych środków następuje na podstawie przedłożonych faktur, rachunków, dowodów wpłat oraz zawartych umów cywilno-prawnych wraz z dowodami uregulowania podatku od czynności cywilno-prawnych w terminie określonym w umowie nie przekraczającym jednocześnie dwóch miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej. W przypadku dokonania zakupu rzeczy za granicą należy przedstawić oryginały dokumentów określone w umowie wraz z ich tłumaczeniem na język polski przez tłumacza przysięgłego. Strona 16 W celu prawidłowego rozliczenia się z przyznanej dotacji należy również dostarczyć do urzędu pracy stosowne dokumenty potwierdzające: - wpis do ewidencji działalności gospodarczej, - zgłoszenie działalności do Urzędu Skarbowego, - nadanie numeru identyfikacyjnego REGON. Poza tym jeśli nastąpił zakup przedmiotów za granicą na mocy umowy cywilno-prawnej również dostarczenia opinii uprawnionego rzeczoznawcy na temat wyceny zakupionych przedmiotów. Warto zaznaczyć, iż rozliczeniu podlega kwota faktycznie zapłacona nieprzekraczająca jednak wyceny rzeczoznawcy. Dotacje a poziom bezrobocia Jak już wcześniej wspomniano liczba bezrobotnych, którzy otrzymali środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej zwiększa się z każdym rokiem. Ma to ogromny wpływ zarówno na kształtowanie się poziomu bezrobocia jak również rozwój lokalnej gospodarki.

Dotacje stanowią pomoc de minimis i jednocześnie są jedną z aktywnych form aktywizacji zawodowej bezrobotnych. Ze względu na swoją funkcję jest to jedna z form tzw. zatrudnienia subsydiowanego, a więc wspieranego ze środków publicznych. W celu określenia jaki wpływ na poziom bezrobocia posiadają osoby, które otrzymały środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej w pierwszej kolejności zostanie przedstawiona sytuacja na lokalnym rynku pracy. Strona 17 Podstawowym miernikiem obrazującym poziom bezrobocia jest powszechnie stosowany wskaźnik stopy bezrobocia przedstawiający relacje zachodzące pomiędzy liczbą osób bezrobotnych, a aktywnych zawodowo. W grudniu 2009 r. stopa bezrobocia w powiecie grudziądzkim kształtowała się na poziomie 21,5 %. W porównaniu do województwa kujawsko-pomorskiego stopa ta była wyższa o 5,7 pkt procentowego, natomiast w porównaniu do całego kraju odnotowano wzrost o 9,6 pkt procentowego. Pomimo utrzymującej się przez cały czas bardzo wysokiej stopy bezrobocia, w ciągu ostatnich paru lat można zaobserwować utrzymującą się tendencję spadkową, co zobrazowano na Wykresie 1. Wykres 1 Stopa bezrobocia w latach 2005 2009 (stan na 31.12) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z WUP w Toruniu w latach 2005-2009

Spadek stopy bezrobocia wynika przede wszystkim ze zmniejszenia się liczby zarejestrowanych w tutejszym Urzędzie Pracy bezrobotnych. Według stanu na koniec grudnia 2009 roku w ewidencji osób bezrobotnych figurowało 8.166 bezrobotnych z powiatu grudziądzkiego grodzkiego, z czego 53,8 % stanowiły kobiety. W Tabeli 2 zestawiono poziom liczby bezrobotnych w Polsce, województwie kujawsko-pomorskim oraz powiecie Strona 18 grudziądzkim grodzkim w latach 2005-2009 (stan na 31.12). Tabela 2 Poziom bezrobocia w latach 2005 2009 (stan na 31.12) Obszar bezrobocia Lata 2005 2006 2007 2008 2009 Polska 2 773 000 2 309 410 1 746 573 1 473 752 1 892 680 Województwo kujawskopomorskie 188 021 160 061 123 243 110 256 134 442 Powiat grudziądzki grodzki 11 050 9 234 7 205 6 862 8 166 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z WUP w Toruniu w latach 2005-2009 Na Rysunku 2 przedstawiono poziom bezrobotnych w poszczególnych obszarach województwa kujawsko-pomorskiego wg stanu na 31.12.2009 r. Rysunek 2 Poziom bezrobocia na poszczególnych obszarach województwa kujawsko pomorskiego (stan na 31.12.2009 r.) Źródło: WUP Toruń

Dotacje, a wyłączenia z ewidencji osób bezrobotnych Na spadek poziomu bezrobocia wpływa liczba wyłączeń z ewidencji osób bezrobotnych, których w 2009 r. odnotowano 11.954 z powiatu grudziądzkiego grodzkiego. Z czego 536 osób wyłączno z powodu rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej. Strona 19 W Tabeli 3 oraz na Rysunku 3 przedstawiono liczbę osób bezrobotnych wyłączonych oraz zaktywizowanych w ramach dotacji w latach 2005-2009. Tabela 3 Udział bezrobotnych, którzy otrzymali dotację, w wyłączeniach ogółem w latach 2005 2009 Lata Liczba bezrobotnych wyłączonych z ewidencji osób bezrobotnych Liczba bezrobotnych, które otrzymały dotację Wskaźnik struktury 2005 13 718 181 1,32% 2006 15 052 227 1,51% 2007 13 572 282 2,08% 2008 12 056 372 3,09% 2009 11 954 536 4,48% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z PUP w latach 2005-2009 Rysunek 3 Udział bezrobotnych, którzy otrzymali dotację, w wyłączeniach ogółem w latach 2005 2009 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z PUP w latach 2005-2009 Jak widać z przeprowadzonej powyżej analizy wynika, iż coraz mniej osób zostaje wyłączonych z ewidencji osób bezrobotnych. Jednakże udział bezrobotnych, którzy otrzymali dotację na rozpoczęcie działalności gospodarczej z roku na rok wzrasta i tak w 2009 roku wyniósł 4,48 % ogółu wyłączeń z tego obszaru, co w porównaniu z rokiem 2005 oznacza wzrost o 3,16 pkt. procentowego.

Dotacje, a struktura mieszkańców powiatu grudziądzkiego grodzkiego Z uzyskanych danych statystycznych z Głównego Urzędu Statystycznego w Bydgoszczy wynika, że liczba mieszkańców powiatu grudziądzkiego grodzkiego z roku na rok zmniejsza się (w 2009 r. odnotowano 99 090 osób). Spadek mieszkańców dotyczy głównie grupy osób w wieku przedprodukcyjnym oraz produkcyjnym. Niewielki wzrost odnotowano natomiast w grupie mieszkańców w wieku poprodukcyjnym, z których większość to osoby pobierające świadczenie emerytalne. Analizę liczby bezrobotnych, którzy rozpoczęli działalność gospodarczą w ogólnej liczbie mieszkańców powiatu grudziądzkiego grodzkiego zawarto w Tabeli 4. Strona 20 Tabela 4 Udział bezrobotnych, którzy otworzyli własną działalność gospodarczą w liczbie mieszkańców powiatu grudziądzkiego grodzkiego w wieku produkcyjnych w latach 2005 2008 Lata Ogółem Liczba mieszkańców w powiecie grudziądzkim grodzkim w tym: Liczba bezrobotnych, którzy otrzymali dotację Wskaźnik struktury [liczby bezrobotnych /liczby mieszkańców w wieku produkcyjnym] przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym 2005 99 827 20 168 64 138 15 521 181 0,28% 2006 99 578 19 527 64 460 15 591 227 0,35% 2007 99 244 18 965 64 410 15 869 282 0,44% 2008 99 090 18 504 64 352 16 234 372 0,58% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS w Bydgoszczy oraz PUP w Grudziądzu w latach 2005-2008 Wśród mieszkańców powiatu grudziądzkiego grodzkiego zwiększa się liczba bezrobotnych, którzy rozpoczynają własną działalność gospodarczą. W 2008 r. stanowili oni 0,58 % liczby mieszkańców w wieku produkcyjnym, co w porównaniu z 2005 rokiem oznacza wzrost o 0,3 pkt. procentowego.

Strona 21 Rozdział II Otoczenie przedsiębiorstw

Kompleksowa i wieloczynnikowa analiza otoczenia ma umożliwić dostrzeżenie w porę nie tylko zagrożeń, ale także szans w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu. Sukcesem wielu przedsiębiorstw jest patrzenie na swój biznes z pozycji obserwatora. Otoczenie przedsiębiorstwa nieustannie zmienia się, tworząc wciąż nowe szanse i zagrożenia. Dlatego tak istotnym staje się proces monitoringu i dostosowywania się do zachodzących zmian w otoczeniu. Przedsiębiorstwa, które nie dostrzegają ryzyk i nie reagują na nie, powodują że ich pozycja na rynku zaczyna powoli słabnąć. W konsekwencji ich strategia, system zarządzania i kultura organizacyjna stają się coraz bardziej przestarzałe i nieskuteczne. W celu odpowiedniej reakcji na zachodzące zmiany należy najpierw umieć właściwie identyfikować czynniki zewnętrzne i wewnętrzne, a następnie oceniać ich wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Strona 22 Wyróżnia się dwa podstawowe otoczenia przedsiębiorstw: - makroekonomiczne (zewnętrzne), - mikroekonomiczne (wewnętrzne). Makrootoczenie W makrootoczeniu przedsiębiorstwo nie może wpłynąć na jego czynniki, ale może i nawet musi je obserwować i reagować na nie, z uwagi na to, że wpływają na jego funkcjonowanie. 1 Główny problem stanowi prawidłowe rozpoznanie elementów otoczenia oddziaływujących na przedsiębiorstwo. Błędne określenie powyższych czynników może spowodować poważne przeszkody w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa, a nawet doprowadzić do jego zamknięcia. Do podstawowych czynników kształtujących makrootoczenie zaliczamy: - uwarunkowania gospodarczo-ekonomiczne, - uwarunkowania polityczno-prawne, - uwarunkowania socjalno-kulturowe i demograficzne, - uwarunkowania międzynarodowe, - uwarunkowania technologiczne, - uwarunkowania geograficzne. 1 Kotler P., Marketing, Dom Wydawniczy REBIS Sp. z o.o., 2005, ss. 158 161