PROTOKÓŁ z posiedzenia plenarnego Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego w Województwie Łódzkim w dniu 18 marca 2010 r. godz. 10.00 Dnia 18 marca 2010 roku w siedzibie Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi odbyło się posiedzenie Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego. W posiedzeniu uczestniczyli przedstawiciele Komisji oraz pełnomocnicy osób zaproszonych, zgodnie z załączoną listą obecności. Posiedzenie otworzyła Pani Wojewoda Jolanta Chełmińska, która przywitała zgromadzonych uczestników WKDS i zaproszonych gości. Pani Wojewoda wręczyła Panu Piotrowi Kleinschmidtowi akt powołania w skład Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego w województwie łódzkim, a następnie przedstawiła porządek obrad posiedzenia. 1. Otwarcie posiedzenia. 2. Przyjęcie porządku obrad. 3. Przyjęcie protokołu z posiedzenia Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego z dnia 18 lutego 2010 r. 4. Sytuacja ekonomiczno-społeczna województwa łódzkiego: a. Informacja nt. sytuacji transportowców. 5. Przypadki łamania praw pracowniczych i związkowych przez pracodawców. 6. Sprawy różne informacja nt. stanu prac Zespołu ds. Ochrony Zdrowia. Ad 2.) Wobec braku głosów sprzeciwu porządek obrad został przyjęty w podanej formie. Pani Wojewoda zaproponowała, by w pierwszej kolejności przez Panią Wicewojewodę Krystynę Ozgę została przedstawiona informacja na temat sytuacji transportowców. Ad 3.) Protokół z posiedzenia Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego z dnia 18 lutego 2010 r. został przyjęty jednogłośnie. Ad 4.) Pani Wojewoda Jolanta Chełmińska poprosiła o zabranie głosu Panią Wicewojewodę Krystynę Ozgę. Pani Wicewojewoda Krystyna Ozga przedstawiła informację na temat sytuacji transportowców. 14 stycznia br. WKDS w województwie łódzkim podjęła uchwałę o wystąpieniu do Wicepremiera i Ministra Gospodarki oraz Ministra Finansów w sprawie rozważenia możliwości podjęcia działań zmierzających do zawieszenia postępowań egzekucyjnych i karno-skarbowych przedsiębiorstw transportowych, o których była mowa. W piśmie z 5 lutego br. Minister Finansów odpowiedział, że brak jest podstaw prawnych do podjęcia przez niego działań, o których mowa w stanowisku WKDS. Jednocześnie wskazana została regulacja prawna wynikająca z ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, która dyrektorowi Izby Skarbowej daje możliwość w szczególnie uzasadnionych przypadkach wstrzymać na czas określony postępowanie egzekucyjne. Minister Finansów wskazał również uprawnienia Wojewody dotyczące zawieszenia postępowań egzekucyjnych. W piśmie z 12 lutego br. Stowarzyszenie Transportowców Ziemi Łódzkiej zwróciło się do Wojewody Łódzkiego informując o prowadzonych przez naczelników urzędów skarbowych postępowaniach egzekucyjnych i karno-skarbowych wobec członków Stowarzyszenia, pomimo deklaracji ze strony Izby Skarbowej odstępowania od takich egzekucji w sytuacjach uzasadnionych. 23 lutego br. Wicewojewoda Łódzki Pani Krystyna Ozga spotkała się z Panem A. Mielczarkiem, Wiceprezesem Stowarzyszenia. Została wówczas omówiona sytuacja finansowa firm zrzeszonych w Stowarzyszeniu. Wskazana wówczas została 1
możliwość prawna wspomniana w piśmie Ministra Finansów. Wojewoda ma możliwość jednorazowego zawieszenia postępowania na czas nie dłuższy niż 30 dni, co może nastąpić na wniosek firmy, osoby fizycznej. Żadna z firm zrzeszonych w Stowarzyszeniu do tej pory nie skorzystała z takiej możliwości. Transportowcy rozważają różne sposoby wskazywania na utrudnienia, łącznie z protestami w formie blokad dróg. Pani Wicewojewoda uczestniczyła w spotkaniu przedstawicieli Stowarzyszenia z Wicepremierem W. Pawlakiem, podczas którego transportowcy przekazali informacje o swojej sytuacji prawnej finansowej. Pan Waldemar Krenc zauważył, ze dobrze by było, gdyby WKDS zwrócił się do Wojewody z apelem o podjęcie decyzji administracyjnych o wstrzymaniu postępowań egzekucyjnych wobec tych firm w sytuacjach kryzysowych. Pani Wojewoda zaznaczyła, że do podjęcia takiej decyzji muszą zostać spełnione ściśle określone warunki. Decyzje takie są podejmowane w odniesieniu do podmiotów, co do których istnieją przesłanki, że po 30 dniach zawieszenia postępowania ich sytuacja może ulec zmianie. Każdy przypadek musi być rozpatrywany indywidualnie. Pan Waldemar Krenc podkreślił, że uważa za zasadny apel WKDS do Wojewody o pozytywne zajęcie się ta sprawą w przypadku, gdyby zaszła taka konieczność. Pan Krzysztof T. Borkowski stwierdził, że istotne jest, by służby skarbowe sprawnie prowadziły i szybko zakończyły postępowania, przy czym zauważył również, że obok uczciwych firm, krzywdzonych przez postępowania, mogą tez zdarzyć się firmy nieuczciwe, których działania wspomagające nie powinny dotyczyć. Pani Wojewoda podkreśliła, że znajduje się w stałym kontakcie z Izbą Skarbową. Apel przedstawiony przez Pana W. Krenca został jednogłośnie przyjęty. Pani Wojewoda zapewniła, że temat transportowców będzie nadal nadzorowany. W przypadku wpłynięcia wniosków od zainteresowanych firm, będą podejmowane odpowiednie decyzje. Głos zabrał Pan Robert Jakubowski, który przedstawił informacje na temat sytuacji społeczno-ekonomicznej w województwie łódzkim. Według stanu na 28 lutego br. w rejestrach powiatowych urzędów pracy w województwie łódzkim znajdowało się 144,369 osób, co oznacza wzrost o ponad 2,500 osób w porównaniu do poprzedniego miesiąca. Stopa bezrobocia według stanu na 31 stycznia br. wynosiła 12,5%, była o 0,3% niższa od stopy ogólnopolskiej. Osoby znajdujące się w szczególnie niekorzystnej sytuacji na rynku pracy to osoby długotrwale bezrobotne (56,517 osób), osoby do 25 roku życia (28,301 osób), osoby powyżej 50 roku życia (34,508 osób), osoby nie posiadające kwalifikacji zawodowych (44,153 osoby). Od początku roku powiatowe urzędy pracy w województwie łódzkim rozpoczęły przedsięwzięcia mające na celu stosowanie aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu (blisko 1 tys. osób skorzystało ze szkoleń podnoszących kwalifikacje). Inne formy to prace interwencyjne (w tym subsydiowanie zatrudnienia, dofinansowano 204 wnioski), roboty publiczne (218 wniosków), 225 osób zdecydowało się na podjęcie działalności gospodarczej. Ze staży, najpopularniejszej formy aktywnego przeciwdziałania bezrobociu, skorzystały od początku roku już 2263 osoby. Jeżeli chodzi o przygotowanie zawodowe dorosłych, od początku roku nie odnotowano żadnego wniosku dotyczącego tej formy wsparcia. Na przestrzeni 2009 roku wskaźnik zatrudnienia wzrósł o ponad 300 tys. osób w skali kraju, co oznacza, że osoby pracujące do tej pory w tzw. szarej strefie zaczynają z niej wychodzić. Jest to trend zauważalny przede wszystkim przy składaniu wniosków o dofinansowanie własnej działalności gospodarczej, większość z beneficjentów tej formy wsparcia rejestruje prowadzoną już wcześniej działalność, co oznacza dalsze funkcjonowanie już w sposób legalny. Niektóre z przyczyn wzrostu poziomu bezrobocia rejestrowanego to sezonowość polskiego rynku pracy. Długa zima spowodowała opóźnienie w rozpoczęciu prac budowlanych, przez co osoby, które mogłyby podjąć zatrudnienie w budownictwie nadal pozostają bezrobotne. Na uwagę zasługuje również zmiana ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w lutym 2009 r., na mocy której osoby dotychczas zarejestrowane 2
korzystające z ubezpieczenia zdrowotnego innego pracującego bądź zarejestrowanego członka rodziny, zostały pozbawione możliwości korzystania z takiego ubezpieczenia do momentu, aż same się zarejestrują w powiatowym urzędzie pracy. W konsekwencji doprowadziło to do sytuacji, w której w rejestrach powiatowych urzędów pracy znajdują się osoby, które de facto nie poszukują zatrudnienia, ale chcą mieć pewność, że na wypadek potrzeby skorzystania ze świadczeń zdrowotnych czy medycznych, rejestracja w powiatowym urzędzie pracy to umożliwia. W lutym 2009 r. można było zauważyć zmasowaną rejestrację osób bezrobotnych, pozostających niechętnymi do znalezienia zatrudnienia, przy czym trend ten pozostaje aktualny do tej pory. Na przełomie 2009 i 2010 r. nastąpiły zmiany dotyczące wysokości zasiłków, co spowodowało, że osoby bezrobotne wstrzymywały się z rejestracją do stycznia 2010 r. w celu uzyskania wyższych świadczeń. Rozpoczęły się również intensywne prace związane z wdrażaniem Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Priorytetu VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich. W ramach tego priorytetu zostały już ogłoszone wszystkie konkursy, tak, aby wszystkie instytucje rynku pracy mogły w aktywny sposób włączyć się w przeciwdziałanie niekorzystnym trendom obserwowanym na rynku pracy. największą popularnością cieszą się w dalszym ciągu projekty, w ramach których osoby zainteresowane podjęciem własnej działalności gospodarczej mogą uzyskać dofinansowanie nieprzekraczające 40 tys. zł. wraz ze wsparciem pomostowym w wysokości ponad 1,100 zł. miesięcznie. Pomimo, że to działanie wdrażane jest już trzeci rok z rzędu, liczba osób nim zainteresowanych nie maleje. Dla przykładu Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego, która w ramach dwóch realizowanych przez siebie projektów mogła dofinansować 40 miejsc, otrzymała ponad 1,300 zgłoszeń. Trend należy uznać za korzystny, gdyż powoduje on, że tylko inicjatywy na swój sposób innowacyjne i ambitne uzyskują dofinansowanie. Pan Franciszek Widera nawiązał do wypowiedzi na temat osób, które rejestrują się w powiatowych urzędów pracy, ale wcale nie są zainteresowane poszukiwaniem pracy. Rozwiązaniem takiej sytuacji mogłoby być uniemożliwienie takim osobom korzystania z ubezpieczenia, jeżeli będą odmawiać podjęcia zatrudnienia bez powodu. Pan Robert Jakubowski przyznał, że opisane zjawisko stanowi poważny problem. Nowelizacja ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z lutego 2009 r. miała na celu adaptację stosowania aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu do standardów europejskich. Wdrożony został tzw. indywidualny plan działania, narzędzie skierowane do osób długotrwale bezrobotnych oraz takich, które pozostają w rejestrach powiatowych urzędów pracy jedynie ze względu na ubezpieczenie zdrowotne. W czasie 6 miesięcy doradca zawodowy, pośrednik pracy ma za zadanie opracować w ramach centrum aktywizacji zawodowej (powstałych w 2009 r. we wszystkich powiatowych urzędach pracy województwa łódzkiego) plan zdobycia przez osobę bezrobotną nowych kwalifikacji w ramach kursów i szkoleń, odbycia stażu lub praktyki po ukończeniu kursu, co w efekcie ma prowadzić do zatrudnienia. Biurokratyzacja urzędów pracy, poprzez pozostawienie składki zdrowotnej w ramach urzędów pracy, powoduje, ze wykonanie indywidualnych planów działania jest niemożliwe. R. Jakubowski wspomniał o Konwencie Dyrektorów Wojewódzkich Urzędów Pracy połączonym z Forum Dyrektorów Powiatowych Urzędów Pracy, na którym wyrażona została opinia o braku skuteczności wspomnianego narzędzia. Warto zauważyć, że ustawa tworzona była w innej rzeczywistości gospodarczej, stopa bezrobocia w województwie łódzkim wynosiła niewiele ponad 9% (obecnie ponad 12%). R. Jakubowski zaproponował, że opracuje projekt stanowiska, jakie mogłoby zostać przedstawione przez WKDS województwa łódzkiego jako rekomendacja do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej o podjęciu działań ustawowych zmierzających do wyprowadzenia składki zdrowotnej z powiatowych urzędów pracy. Gdyby składki zdrowotne zostały przekazane do takich instytucji, jak urzędy gmin, czy Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej, powiatowe urzędy pracy mogłyby skoncentrować 3
swoje działania na przygotowywaniu indywidualnych planów działania, co w efekcie doprowadziłoby do zmniejszenia poziomu bezrobocia. Pan Waldemar Krenc zauważył, że Prezydium WKDS zamierzało wystąpić z podobnym wnioskiem uznając powiązanie ubezpieczenia zdrowotnego z koniecznością zarejestrowania w powiatowym urzędzie pracy za niekorzystne zjawisko. Projekt proponowanych zmian w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy zostanie przekazany przez WKDS województwa łódzkiego Komisji Trójstronnej. Pan Janusz Wróblewski poruszył temat agencji pracy tymczasowej, które stanowią rodzaj pośrednika między pracodawcami a pracobiorcami i zapytał, czy WUP oraz powiatowe urzędy pracy analizują działalność tego typu instytucji. Pan Robert Jakubowski podkreślił, że agencje pracy tymczasowej są ewidencjonowane, gdyż ustawowym obowiązkiem urzędów pracy jest prowadzenie rejestru instytucji zatrudnienia. Niestety praca tymczasowa w dalszym ciągu nie stanowi alternatywnej formy zatrudnienia w Polsce. WUP na 2010 r. przygotował ponadnarodowy projekt w ramach EFS, którego celem jest rozpowszechnienie elastycznych form zatrudnienia, w tym pracy tymczasowej. Z pracy tymczasowej korzystają jedynie osoby młode, natomiast osoby powyżej 30 roku życia nie wykazują zainteresowania tą formą zatrudnienia. Propozycja zmian w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy zmierza w kierunku likwidacji rejestru agencji zatrudnienia, co może doprowadzić do braku kontroli nad jakością i standaryzacją świadczonych przez te instytucje usług. Pan R. Jakubowksi wspomniał również o możliwości realizacji tzw. programów regionalnych, które do 2009 r. (wejścia w życie znowelizowanej ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy) mogły być realizowane przez Samorząd Województwa Łódzkiego ze środków finansowanych ze środków Funduszu Pracy. Po zmianie ustawy Samorząd Województwa Łódzkiego został pozbawiony takiej możliwości, co oznacza, że Marszałek Województwa otrzymuje środki Funduszu Pracy od dysponenta tych środków (Ministra Pracy i Polityki Społecznej), 50% tych środków jest dzielone na powiatowe urzędy pracy, natomiast pozostałe 50% jest dzielone na dofinansowanie projektów realizowanych w ramach EFS. Do tej pory 50% rezerwa, którą dysponował Marszałek Województwa, pozwalała na opracowanie innych programów niż te realizowane w ramach EFS. W odniesieniu do wspomnianych dwóch źródeł finansowania istnieje zasadnicza różnica polegająca na tym, że w przypadku projektów finansowanych z EFS od momentu ogłoszenia konkursu do czasu podpisania umowy i rozpoczęcia działań mija niekiedy kilka miesięcy. Natomiast w przypadku projektów dofinansowanych z Funduszu Pracy czas od opracowania projektu do wdrożenia wynosił 2 tygodnie. Możliwość realizacji projektów regionalnych oraz środki z Funduszu Pracy pozwalały natychmiast reagować na niekorzystne tendencje pojawiające się na rynku pracy. Dyrektorzy wszystkich WUP są zgodni co do zasadności przywrócenia programów regionalnych. W ustawie pojawiły się natomiast tzw. programy specjalne lub pilotażowe. Pani Wojewoda Jolanta Chełmińska zwróciła uwagę na wątpliwości dotyczące sposobu rozumienia innowacyjności. Pan Waldemar Krenc wspomniał o różnych sposobach obliczania poziomu bezrobocia w Polsce i w UE i poprosił Pana R. Jakubowskiego o udzielenie informacji na ten temat. Ad 5.) Pani Wojewoda Jolanta Chełmińska przeszła do kolejnego punktu posiedzenia WKDS przypadków łamania praw pracowniczych i związkowych przez pracodawców. Pan Waldemar Krenc przypomniał okoliczności, w jakich doszło do zwołania w dn. 4 marca br. posiedzenia Prezydium WKDS poświęconego przypadkom łamania praw pracowniczych i związkowych w przedsiębiorstwie Fassaden Glas działającym na terenie województwa łódzkiego. Po tym posiedzeniu Pani Wojewoda zwróciła się do Pana W. Krenca i Pana K. T. Borkowskiego z prośbą o przygotowanie stanowiska w tej sprawie. 4
Pani Wojewoda Jolanta Chełmińska stwierdziła, że najważniejsze jest zakończenie całej sytuacji oraz ustalenie wspólnego stanowiska przez stronę związkową i pracodawców, co świadczy o działaniu w atmosferze dialogu i chęci porozumienia. Wszelkim podejmowanym działaniom, nawet tym niekorzystnym dla poszczególnych jednostek, powinny przyświecać zasady współpracy i etycznego działania. Pan Krzysztof T. Borkowski poinformował zgromadzonych o informacji dotyczącej skarg na pracodawców, jaką otrzymał od Okręgowego Inspektora Pracy oraz przedstawił projekt stanowiska WKDS w sprawie relacji między pracodawcami i pracownikami w okresie kryzysu gospodarczego. Stanowisko z dnia 18 marca 2010 r. Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego województwa łódzkiego w sprawie relacji między pracodawcami i pracownikami w okresie kryzysu gospodarczego. W związku z tym, że wiele przedsiębiorstw odczuło bardzo silnie osłabienie koniunktury, spadły im zamówienia, a drogi kredyt i opóźnienia w płatnościach ze strony kontrahentów pogorszyły płynność finansową, pojawiły się zwolnienia pracowników, obniżki i zaległości w wypłatach wynagrodzeń. Z przeprowadzonych kontroli Państwowej Inspekcji Pracy wynika, że nastąpił wzrost przypadków niewypłacania w terminie wynagrodzeń, a z obserwacji inspektorów PIP wynika, że w części kontrolowanych przedsiębiorstw opóźnienia te nie są spowodowane wyłącznie trudnościami finansowymi. Pogorszyły się też w niektórych firmach warunki pracy. Wojewódzka Komisja Dialogu Społecznego województwa łódzkiego apeluje do pracodawców, aby ich działania mające zapewnić wyjście z trudnej sytuacji gospodarczej nie odbywały się kosztem pracowników, ich wynagrodzeń i bezpiecznych warunków pracy. Godne potępienia są, na szczęście nieliczne, przypadki niewypłacania w terminie wynagrodzeń w sytuacji, gdy nie jest to wymuszone obiektywną sytuacją finansową firm. Terminowe wypłaty wynagrodzeń muszą mieć bezwzględny priorytet w polityce finansowej przedsiębiorstw. Wojewódzka Komisja Dialogu Społecznego województwa łódzkiego wyraża tez uznanie dla zdecydowanej większości pracodawców, którzy pokonują kryzys dbając, mimo trudności, o poziom wynagrodzeń i warunki pracy pracowników, oraz dla ich załóg i organizacji związkowych, które współpracują z pracodawcami w pokonywaniu trudnej sytuacji gospodarczej. Pani Wojewoda Jolanta Chełmińska zapytała uczestników WKDS, czy przyjmują powyższe stanowisko. Stanowisko zostało przyjęte jednogłośnie. Głos zabrał Pan Andrzej Świderski, Okręgowy Inspektor Pracy, który zapowiedział, że sprawozdanie z działalności Okręgowego Inspektoratu Pracy za 2009 r. zostanie przekazane Pani Wojewodzie. W 2009 r. Okręgowy Inspektorat Pracy przeprowadził 8281 kontroli, 2814 postępowań dotyczyło skarg i wniosków, 61 skarg i wniosków wpłynęło ze strony związków zawodowych. Na podstawie kontroli przeprowadzonych przez inspektorów pracy 741 spraw było bezzasadnych, 506 częściowo zasadnych, 656 zasadnych, 515 spornych, 394 zostały wycofane przez skarżących. Pan Franciszek Widera stwierdził, że w kontekście łamania praw pracowniczych należy wspomnieć o agencjach pracy tymczasowej i zastanowić się nad zasadami ich funkcjonowania. Według Pana F. Widery działalność tego typu instytucji powinna być kontrolowana przez urzędy pracy oraz Powiatowe Inspekcje Pracy. Pan Krzysztof T. Borkowski zauważył, że problem działalności agencji pracy tymczasowej jest złożony, gdyż z jednej strony spełniają one bardzo ważna i pożyteczną rolę, ale ich działalność bywa obarczona również pewnymi negatywnymi zjawiskami. Są różne sytuacje, w jakich przedsiębiorcy korzystają z usług agencji pracy tymczasowej. W ostatnim okresie wahania koniunktury może występować zapotrzebowanie na tego typu pracowników 5
obecne przepisy pozwalają na wydłużenie okresu rozliczania czasu pracy, jeżeli zgadzają się na to związki zawodowe. Zdarzają się sytuacje, gdy związki nie wyrażają na to zgody i wówczas firma nie ma innego wyjścia jak zatrudnić pracowników tymczasowych, pomimo że można by tego uniknąć. Pan Waldemar Krenc zauważył, że Polska jest krajem o najbardziej liberalnym rynku pracy, o największej procentowo liczbie osób zatrudnionych nie na umowę o pracę. Ostatnia zmiana ustawy o pracy tymczasowej zniosła zapis, który nie pozwalał korzystać z usług pracowników tymczasowych firmom, które w przeciągu ostatniego półrocza dokonały redukcji zatrudnienia. Wspomniana ustawa była tworzona po to, by pomagać firmom w pracach sezonowych, zastępstwach, a nie w celu tworzenia niezdrowej konkurencji. Pan W. Krenc wyraził zdziwienie wobec pracodawców, którzy tolerują w ten sposób nieuczciwą konkurencję ekonomiczną. Przygotowywana jest nowa ustawa o pracy tymczasowej, która ma przywrócić idee przyświecające początkowo twórcom ustawy. Pracownicy tymczasowi nie mieli stanowić konkurencji dla firm, ale zastępstwo. Problemem związanym z innymi formami zatrudnienia, w tym pracą tymczasową, jest również nieodprowadzanie składek do ZUS. Pan W. Krenc zauważył, że w celu utrzymywania związkowego biura pracy konieczna jest koncesja, podczas gdy agencje pracy tymczasowej nie maja takiego obowiązku. Pani Wojewoda Jolanta Chełmińska zaproponowała, by ten temat został poruszony na jednym z kolejnych posiedzeń WKDS. Ad 6.) Pani Wojewoda poinformowała zgromadzonych, że w związku z nieobecnością Pana Z. Bujasa, który miał przedstawić informację na temat stanu prac Zespołu ds. Ochrony Zdrowia, temat ten został przełożony na kolejne posiedzenie WKDS. Wobec braku innych spraw, jakie mogłyby zostać poruszone w bloku spraw różnych, Pani Wojewoda Jolanta Chełmińska podziękowała zgromadzonym za udział w posiedzeniu i zamknęła posiedzenie plenarne Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego w dniu 18 marca 2010 r. Sporządziła: Magdalena Roczek Przewodniczący Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego Jolanta Chełmińska Wojewoda Łódzki 6