Kod pracy Liczba uzyskanych punktów Podpisy członków komisji Konkurs tematyczny: dla uczniów gimnazjów województwa małopolskiego w roku szkolnym 2014/2015 Patronat Honorowy: Rektor Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Organizator: IV Liceum Ogólnokształcące im. K. K. Baczyńskiego w Olkuszu na zlecenie Małopolskiego Kuratora Oświaty Etap rejonowy Dane ucznia proszę wpisać lub przypiąć tzw. metryczkę po rozkodowaniu pracy: Imię i nazwisko... Nazwa szkoły... Imię i nazwisko opiekuna naukowego...
Szanowny Gimnazjalisto! Przed Tobą znajduje się test zawierający 14 zadań konkursowych poświęconych upadkowi I Rzeczypospolitej oraz czasom napoleońskim. Zanim przystąpisz do udzielania odpowiedzi przeczytaj uważnie pytania. Wykonuj zadania zgodnie z poleceniami. Pamiętaj, pisz wyraźnie oraz nie używaj korektora i ołówka. Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeśli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz inną odpowiedź. Powodzenia Czas trwania testu 90 minut Maksymalna liczba punktów do zdobycia 120 2
I. Wskaż jedną prawidłową odpowiedź na poniższe pytania. (0-15 pkt.) 1. W 1763 roku stronnictwo polityczne Familia prowadziło politykę zagraniczną: a. prorosyjską b. proaustriacką c. propruską 2. Szkoła Rycerska została założona w: a. 1765 roku b. 1773 roku c. 1788 roku 3. Kopalnie soli w Bochni i Wieliczce zostały włączone do zaboru austriackiego w: a. 1768 roku b. 1772 roku c. 1795 roku 4. Ostatnim Naczelnikiem Powstania Kościuszkowskiego był: a. Jakub Jasiński b. Tomasz Wawrzecki c. Jan Kiliński 5. W bitwie pod Szczekocinami Tadeusz Kościuszko walczył z połączonymi wojskami: a. rosyjsko-austriackimi b. rosyjsko-pruskimi c. prusko-austriackimi 6. Prawo o miastach królewskich sejm przyjął w: a. kwietniu 1790 roku b. kwietniu 1791 roku c. kwietniu 1792 roku 3
7. Grzegorz Piramowicz był: a. Sekretarzem w Szkole Rycerskiej b. Sekretarzem Komisji Edukacji Narodowej c. Sekretarzem Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych 8. Założycielem i wieloletnim dyrektorem Teatru Narodowego był: a. Adam Naruszewicz b. Wojciech Bogusławski c. Julian Ursyn Niemcewicz 9. Napoleon Bonaparte został pierwszym konsulem w: a. 1799 roku b. 1800 roku c. 1801 roku 10. Na czele Legii Naddunajskiej stał: a. gen. Karol Kniaziewicz b. gen. Jan Henryk Dąbrowski c. gen. Jan Kozietulski 11. IV koalicja antyfrancuska powstała w: a. w lecie 1805 roku b. w lecie 1806 roku c. w lecie 1809 roku 12. Drugą wojnę polską Napoleon rozpoczął z: a. Prusami b. Austrią c. Rosją 4
13. Księstwo Warszawskie powiększono o cztery nowe departamenty na mocy traktatu w: a. Schᴕnbrunn b. Tylży c. Preszburgu 14. W bitwie pod Waterloo Napoleon został pokonany przez wojska: a. rosyjsko-pruskie b. angielsko-pruskie c. austriacko-pruskie 15. Prusy w czasie obrad kongresu wiedeńskiego reprezentował: a. Fryderyk II b. Wilhelm II c. Fryderyk Wilhelm III II. Ułóż w kolejności chronologicznej podane poniżej wydarzenia, rozpoczynając od wydarzenia najwcześniejszego. Wpisz je do tabeli. (0-3 pkt.) a. konsulat b. monarchia c. dyrektoriat d. cesarstwo e. republika 1 2 3 4 5 5
a. bitwa pod Austerlitz b. bitwa pod Hohenlinden c. bitwa pod Borodino d. bitwa pod Frydlandem e. bitwa pod Wagram 1 2 3 4 5 a. Czarna procesja w Warszawie b. bitwa pod Racławicami c. konfederacja barska d. II rozbiór Polski e. bitwa pod Zieleńcami 1 2 3 4 5 III. Uzupełnij tabelę, wpisując po 3 państwa, w odniesieniu do których uczestnicy kongresu wiedeńskiego zastosowali zasadę legitymizmu i równowagi europejskiej. Wyjaśnij na czym polegały te zasady. (0-10 pkt.) Kongres Wiedeński 1815 rok Legitymizm Zasada równowagi europejskiej 6
1. Zasada legitymizmu (0-2 pkt.) 2. Zasada równowagi europejskiej (0-2 pkt.)...... IV. Jakiego wydarzenia dotyczą poniższe nagłówki prasowe: (0-1 pkt.) a. Potwór uszedł z wygnania b. Korsykański wilkołak wkroczył do kraju c. Tyran zatrzymał się w Lyonie d. Cesarz jest w Fontainebleau. V. Spośród przytoczonych poniżej postanowień wskaż te, które zostały wprowadzone w czasie obrad Sejmu Wielkiego (wpisując słowo TAK). (0-4 pkt.) Lp. Wydarzenie Odpowiedź punkty 1. Wprowadzenie tzw. praw kardynalnych 2. Ustawa o sejmikach pozbawiająca szlachtę gołotę udziału w sejmikach ziemskich 3. Opodatkowanie duchowieństwa w wysokości 20 % 4. Podpisanie przymierza politycznego z Austrią 5. Powołanie Rady Nieustającej 6. Uchwała o zwiększeniu liczebności wojska do 100 tys. 7. Prawo o miastach królewskich 8. Zapewnienie elekcyjności tronu 7
VI. Przeczytaj podany niżej tekst źródłowy i wykonaj polecenia A, B, C, D. (0-7 pkt.) Art. V. Prowincje, które od 1 stycznia 1772 r. składały część dawnego Królestwa Polskiego, a które potem różnymi czasy dostały się pod panowanie pruskie, wyjąwszy kraje wyrażone i wymienione w poprzedzającym artykule i te, które będą w artykule IX, będzie posiadał król saski prawem własności i najwyższego zwierzchnictwa pod nazwą., a rządzić się będą konstytucjami, które by, zapewniając swobody i przywileje ludów tegoż Księstwa, zgadzały się z spokojnością krajów ościennych. Art. VI. Miasto Gdańsk z terytorium na dwie mile wokoło odzyska niepodległość pod opieką królów pruskiego i saskiego i rządzić się ma prawami, jakimi rządziło się wtedy, kiedy się rządzić samo przestało. A. Uzupełnij cytowany powyżej tekst. (0-1 pkt.) B. Podaj datę i miejsce podpisania cytowanego traktatu. (0-2 pkt.) C. Wymień dwóch najważniejszych jego sygnatariuszy. (0-2 pkt.) D. Napisz, o jakich wydarzeniach jest mowa w podkreślonym fragmencie tekstu. (0-2 pkt.).. 8
VII. Wyjaśnij podane niżej pojęcia historyczne. (0-14 pkt.) 1. Prawa kardynalne.. 2. Monarchia konstytucyjna.. 3. Czarna procesja.. 4. Koliszczyzna..... 5. Dysydenci..... 6. Konstytucja..... 7. Święte przymierze...... 9
VIII. Do podanej charakterystyki osób dodaj imię i nazwisko opisanej postaci historycznej. (0-12 pkt.) 1. Pedagog i jeden z najwybitniejszych pisarzy politycznych polskiego oświecenia. W 1740 roku założył Collegium Nobilium. W latach 1760-1763 wydał czterotomowe dzieło O skutecznym rad sposobie... 2. Duchowny, zasłynął jako działacz oświatowy. Podczas Sejmu Wielkiego początkowo popierał stronnictwo dworskie, później związał się ze stronnictwem patriotycznym. Skupił wokół siebie grupę reformatorów i publicystów. Odegrał ważną rolę przy tworzeniu Konstytucji 3 Maja. Autor dzieła Prawo polityczne narodu polskiego... 3. Zasłynął jako jeden z przywódców mieszczan warszawskich podczas powstania kościuszkowskiego. Pochodził z Trzemeszna, gdzie pracował jako szewc. W czasie insurekcji za zasługi mianowany został pułkownikiem... 4. Uczestnik konfederacji barskiej, działacz KEN, poseł na Sejm Wielki, Przyczynił się do powstania Legionów Polskich we Włoszech. Autor słów Mazurka Dąbrowskiego.... 5. Pochodził ze znanej rodziny magnackiej, brał udział w wojnie polsko-rosyjskiej w 1792 roku. Po trzecim rozbiorze udał się do Petersburga, gdzie zaprzyjaźnił się z carem Aleksander I, był jego doradcą do spraw polskich na kongresie wiedeńskim.... 6. Francuski polityk i dyplomata, minister spraw zagranicznych za rządów dyrektoriatu, Napoleona I i Ludwika XVIII. Podczas kongresu wiedeńskiego skutecznie zabiegał o zachowanie mocarstwowej pozycji Francji na arenie międzynarodowej.... 10
IX. Podaj datę roczną następujących wydarzeń historycznych: (0-10 pkt.) Przybycie wojsk napoleońskich do Egiptu. Klęska Austriaków w bitwie pod Lodi Ustanowienie Rady Nieustającej Bitwa pod Raszynem Zawiązanie konfederacji w Targowicy Ogłoszenie uniwersału połanieckiego Likwidacja Rady Nieustającej Powrót Napoleona z wyspy Elby Prawo o miastach królewskich Bitwa pod Trafalgarem X. Przeczytaj uważnie tekst źródłowy i odpowiedz na pytania: (0-8 pkt.) [...] Podjęte środki umożliwiły i zabezpieczyły przeprowadzenie wolnej i legalnej elekcji panującego obecnie Stanisława Augusta, jak również niektórych korzystnych reform. Wszystko zwiastowało Polsce i jej sąsiadom stały pokój na przyszłość. Niestety jednak, podczas gdy można było oczekiwać jak najpomyślniejszego rozwoju, właśnie w tym czasie duch niezgody zawładnąwszy częścią narodu, zniszczył w jednej chwili wszystkie te nadzieje. Obywatele powstali jedni przeciw drugim. Frakcje uzurpowały sobie legalną władzę i nadużywały jej wbrew prawom i bezpieczeństwu publicznemu. Wszystko zostało zniszczone, prawo, porządek, handel a nawet rolnictwo [...] Tyle więc powodów o ogromnym znaczeniu nie pozwalają JKM Królowi pruskiemu i JCW Cesarzowej i Królowej Węgier i Czech oraz JCW Cesarzowej Wszechrosji zwlekać dłużej w zajęciu zdecydowanego stanowiska w tych krytycznych okolicznościach. Te potęgi ustaliły zgodnie, że należy działać niezwłocznie, by doprowadzić do pokoju i porządku w Polsce i utrwalić na solidnych podstawach dawne konstytucje tego państwa i wolności jego narodu [...] Zapobiegając w tej chwili ruinie i rozkładowi tego państwa [...] mają równocześnie poważne pretensje do niektórych posiadłości Rzeczypospolitej. Nie mogą więc ich zaniedbać i zdać na los wydarzeń. Uzgodnili więc i postanowili między sobą, by ujawnić ich zadawnione pretensje i ich duszne prawa do tych części Rzeczypospolitej, które każdy z nich gotów jest udowodnić. Źródło: Wiek XVI-XVIII w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, B. Lenard, Warszawa 1997, s. 412-413. 11
1. Kto jest autorem powyższej deklaracji? (1 pkt.)... 2. Podaj rok wydania dokumentu (1 pkt.) 3. Kto w tym czasie był królem pruskim?., a kto cesarzem i królem Węgier i Czech? (2 pkt.) 4. W jaki sposób autor tłumaczy zaangażowanie Rosji w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej?.. (1 pkt.) 5. O jakim wydarzeniu mówi podkreślony w tekście fragment? (1 pkt.).. 6. Czym państwa ościenne uzasadniały I rozbiór? (2 pkt.) XI. Przedstaw, jakie były Twoim zdaniem główne przyczyny wewnętrzne i zewnętrzne upadku I Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVIII wieku. (0-14 pkt.) 1. Przyczyny wewnętrzne: a.... b.... c.... d.... e.... f.... g.... 12
Przyczyny zewnętrzne: a.... b.... c.... d.... e.... f.... g.... XII. Podaj imię i nazwisko przedstawionych poniżej postaci historycznych. (0-8 pkt.).. 13
. XIII. Przeczytaj podane niżej zdania i określ czy informacje w nich zawarte są prawdziwe (P) czy fałszywe (F). (0-11 pkt.) Zadanie ocena Punkty W 1799 r. Napoleon został dożywotnim konsulem. Pokój w Campo Formio kończył wojnę z II koalicją antyfrancuską. Po wkroczeniu wojsk francuskich w 1806 r. na ziemie polskie Tadeusz Kościuszko włączył się do współpracy z Napoleonem. Na czele emigracyjnej organizacji Agencja stał Franciszek Barss. Po III rozbiorze Rosjanie wywieźli z Krakowa polskie insygnia koronacyjne. Po bitwie pod Maciejowicami naczelnikiem powstania został Tomasz Wawrzecki. Marcello Bacciarelli malował portrety Stanisława Augusta Poniatowskiego i sceny z historii Polski. Marszałkiem sejmu rozbiorowego z 1773 roku był Adam Poniński. Naczelnym organem politycznym i wojskowym konfederatów barskich była Generalność. Fizylier to żołnierz piechoty liniowej, uzbrojony w karabin skałkowy, na którym zatykano bagnet do walki wręcz. Na głowie nosił czako lub trójkątny kapelusz. Generałowie rosyjscy w nagrodę za stłumienie powstania kościuszkowskiego obdarzeni zostali dobrami na ziemiach polskich. 14
XIV. Zaznacz na przedstawionej niżej mapie granice II rozbioru Polski. (0-3 pkt.) 15