Podsumowanie danych nt. konsumpcji antybiotyków w krajach Unii Europejskiej Listopad 2015 Niewłaściwe lub nadmierne stosowanie antybiotyków jest jednym z podstawowych czynników odpowiedzialnych za powstawanie i rozprzestrzenianie się mechanizmów antybiotykooporności, dlatego dostęp do wiarygodnych danych nt. konsumpcji antybiotyków w poszczególnych krajach ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia epidemiologiii zjawiska antybiotykooporności w Europie. Mimo, że większość antybiotyków spożywanych jest poza środowiskiem szpitalnym, antybiotyki stosowane w szpitalach mają zasadnicze znaczenie dla rozprzestrzenian ania się wieloopornych bakterii wywołujących zakażenia szpitalne. W latach 2010-2014 całkowita konsumpcja antybiotyków w lecznictwie otwartym w krajach Unii Europejskiej (wyrażona w dawkach dobowych definiowanych (DDD) na 1000 mieszkańców na dzień) wykazała znaczącą tendencję wzrostową z utrzymującym się zróżnicowaniem poziomu konsumpcji antybiotyków pomiędzy poszczególnymi krajami. W latach 2010-2014 odnotowano w kilku krajach znaczący spadek konsumpcji antybiotyków wyrażonej w liczbie spożytych opakowań (miara wykorzystywana czasem w celu skojarze enia konsumpcji z liczbą preskrypcji) na 1000 mieszkańców na dzień. W latach 2010-2014 całkowita konsumpcja antybiotyków w środowisku szpitalnym w krajach Unii Europejskiej (wyrażona w DDD na 1000 mieszkańców na dzień) wykazała znaczącą tendencję wzrostową. W tym okresiee znaczącą tendencję wzrostową odnotowano również w odniesieniu do konsumpcji poszczególnych grup antybiotyków w poszczególnych krajach (np. antybiotyków stosowanych w leczeniu zakażeń bakteriami wieloopornymi). Najnowsze dane nt. konsumpcji antybiotyków w środowisku szpitalnym i pozaszpitalnym gromadzone są w ramach Europejskiej Sieci Monitorowania Konsumpcji Antybiotyków (ESAC-Net, ang. European Surveillance of Antimicrobial Consumption Network). Dane na poziomie Unii Europejskiej i poszczególnych jej krajów adresowane są przede wszystkim do profesjonalistów medycznych i mogą służyć ocenie efektywności kampanii edukacyjnych kształtujących wiedzę nt. racjonalnego stosowania antybiotyków, oraz ułatwiać identyfikację obszarów programów polityki antybiotykowej wymagających weryfikacji. Konsumpcja antybiotyków w lecznictwie otwartym Konsumpcja antybiotyków w 2014 roku w Europie wahała się między 10,6 DDD na 1000 mieszkańców na dzień (Holandia) do 34,1 DDD na 1000 mieszkańców na dzień (Grecja) konsumpcja w krajach o najniższym i najwyższym poziomie różniła się 3,2 razy (różnica te jest porównywalna do lat ubiegłych). Przeciętne zużycie antybiotyków w krajach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE/EOG) wyniosło 21,6 DDD na 1000 mieszkańców, wykazując znaczącą tendencję wzrostową. W latach 2010-2014 odnotowano istotny wzrost średniego poziomu zużycia antybiotyków w Wielkiej Brytanii, natomiast spadek na Cyprze i w Szwecji. Biorąc pod uwagę liczbę stosowanych opakowań na 1000 mieszkańców na dzień poziom konsumpcji w 2014 roku wahał się od 1 opakowania na 1000 mieszkańców na dzień (Szwecja) do 4,6 opakowań na 1000 mieszkańców na dzień (Francja). Przeciętne zużycie antybiotyków w krajach UE/EOG wyniosło 3,1 opakowania na 1000 mieszkańców na dzień i nie odnotowano istotnego wzrostu ani spadku liczby zużytych opakowań na 1000 mieszkańców na dzień w latach 2010-2014. Istotny spadek konsumpcji w liczbie opakowań na 1000 mieszkańców na dzień w latach 2010-2014 odnotowano w Danii, Hiszpanii, Księstwie Luksemburga, Słowenii i Szwecji. Konsumpcja antybiotyków w lecznictwie zamkniętym W 2014 roku konsumpcja antybiotyków stosowanych wewnętrznie w lecznictwie zamkniętym wahała się od 1,0 (Holandia) do 2,6 (Finlandia) DDD na 1000 mieszkańców na dzień. Dane z Finlandii dotyczące lecznictwa zamkniętego obejmują również niewielkie zakłady podstawowej opieki zdrowotnej oraz domy opieki. Przeciętne zużycie antybiotyków w krajach UE/EOG wyniosło 2,1 DDD na 1000 mieszkańców na dzień i odnotowano znaczny jego wzrost w latach 2010-2014. W tym samym okresie znaczący wzrost konsumpcji antybiotyków odnotowano w lecznictwie zamkniętym w Danii. W 2014 roku przeciętne zużycie karbapenemów (leków ostatniej szansy w terapii zakażeń bakteriami wieloopornymi) w krajach UE/EOG wzrosło w sposób istotny. Podobny trend odnotowano w latach 2010-2014 w sześciu krajach (w Bułgarii, Danii, Holandii, Irlandii, Norwegii i na Węgrzech). Konsumpcja polimyksyn (czyli np. kolistyny stosowanej w leczeniu zakażeń bakteriami opornymi na karbapenemy) nie uległa znaczącym zmianom na poziomie UE/OEG, ale wzrosła w trzech krajach (w Danii, na Węgrzech i we Włoszech). European Centre for Disease Prevention and Control, Stockholm, 2015
Konsumpcja antybiotyków w Europie Omawiane dane nt. konsumpcji antybiotyków zgromadzone zostały w ramach Europejskiej Sieci Monitorowania Konsumpcji Antybiotyków (ESAC-Net, ang. European Surveillance of Antimicrobial Consumption Network), która podlega Europejskiemu Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Zakażeń (ECDC, ang. European Center for Disease Prevention and Control). Dane z lecznictwa otwartego i zamkniętego przedstawiane są za pomocą wskaźnika dawek dobowych definiowanych DDD (ang. defined daily dose) na 1000 mieszkańców na dzień wg metodologii ATC/DDD opracowanej przez Ośrodek Statystyki Medycznej Światowej Organizacji Zdrowia. DDD jest miarą umożliwiającą porównanie zużycia antybiotyków między różnymi krajami, czy ośrodkami. Wyraża ilość (dawki) konsumowanych antybiotyków i ich potencjalny wpływ na pojawianie i rozprzestrzenianie się antybiotykooporności. Część krajów raportowała również zużycie antybiotyków z lecznictwa otwartego za pomocą innego wskaźnika liczby opakowań na 1000 mieszkańców na dzień. Za pomocą tego wskaźnika wyraża się zużycie antybiotyków podawanych doustnie w lecznictwie otwartym. Nie odzwierciedla on stosowanej dawki leków. Wskaźnik liczby zużytych opakowań na 1000 mieszkańców na dzień rekomenduje się do przedstawiania trendów zużycia antybiotyków gdy dane nt. preskrypcji nie są dostępne w takich sytuacjach wskaźnik ten jest stosowany w ramach ESAC-Net. W 2014, 30 krajów UE/EOG przekazało dane z lecznictwa otwartego w DDD na 1000 mieszkańców na dzień, z czego 21 (71%) krajów przekazało również dane odnośnie liczby zużytych opakowań. Dwa kraje (Cypr i Rumunia) dostarczyły dane jedynie o całkowitym spożyciu antybiotyków (bez podziału na lecznictwo otwarte i zamknięte). W 2014 roku 22 kraje dostarczyły dane nt. konsumpcji antybiotyków w lecznictwie zamkniętym. Dwa kraje dostarczyły dane z lecznictwa zamkniętego po raz pierwszy były to Polska (dane za 2014 rok) i Wielka Brytania (dane za 2013 i 2014 rok). Cypr (dane dotyczące całkowitego spożycia antybiotyków, w tym lecznictwa zamkniętego), Portugalia (osobno dla lecznictwa zamkniętego i otwartego) i Wielka Brytania (dane z lecznictwa zamkniętego) dostarczyły dane za 2013 roku, które w poprzednim roku były niedostępne. Chorwacja dostarczyła dane retrospektywne za lata 2010-2011 z podziałem na lecznictwo zamknięte i otwarte, natomiast Węgry dane z lecznictwa zamkniętego za lata 2011-2013. Zarówno jeśli chodzi o dane z lecznictwa zamkniętego, jak i otwartego, większość danych pochodziła z baz obejmujących sprzedaż leków w poszczególnych krajach, w niektórych krajach źródłem były również bazy refundacyjne. Hiszpania dostarczyła dane wyłącznie z bazy refundacyjnej (która nie uwzględniała antybiotyków nierefundowanych, ani dostępnych bez recepty). Porównania danych z poszczególnych krajów prezentowane w poniższym opracowaniu powinny być ostrożnie interpretowane. Większość krajów dostarczyła wyłącznie dane z lecznictwa otwartego, jednak niektóre kraje dostarczyły dane sumaryczne obejmujące spożycie antybiotyków w lecznictwie otwartym i zamkniętym. Ponadto system raportowania danych nawet w obrębie pojedynczych krajów mógł zmieniać się w kolejnych latach. Szczegóły dotyczące źródeł, walidacji i raportowania danych są ogólnodostępne w bazie ESAC-Net interactive database (dane za lata 1997 2014) na stronie ECDC. Konsumpcja antybiotyków w lecznictwie otwartym (DDD na 1000 mieszkańców na dzień) W 2014 przeciętny poziom konsumpcji antybiotyków do użytku wewnętrznego stosowanych w lecznictwie otwartym (pozaszpitalnym) oscylował od 10,6 DDD na 1000 mieszkańców na dzień w Holandii do 34,1 DDD na 1000 mieszkańców na dzień w Grecji (wykres 1). Cypr i Rumunia dostarczyły sumaryczne dane bez rozbicia na lecznictwo otwarte i zamknięte. Nie mniej jednak dane z tych dwóch krajów uwzględnione zostały w zestawieniach danych z pozostałych krajów, ponieważ przeciętnie 90% całkowitego spożycia antybiotyków pochodzi z lecznictwa otwartego. Strukturę zużycia antybiotyków z podziałem na podstawowe grupy antybiotyków przedstawia wykres 1. Poszczególne słupki przedstawiają zużycie antybiotyków w poszczególnych krajach, różnymi kolorami przedstawiono zużycie poszczególnych grup antybiotyków. Podobnie jak w latach ubiegłych we wszystkich krajach najczęściej stosowaną grupą antybiotyków były penicyliny, których zużycie wyniosło od 32% (Niemcy) do 67% (Słowenia) całkowitego zużycia antybiotyków w lecznictwie otwartym. Zużycie innych grup antybiotyków różniło się znacznie między poszczególnymi krajami, np. na tle całkowitego zużycia antybiotyków w lecznictwie otwartym, zużycie cefalosporyn i pozostałych antybiotyków beta-laktamowych wyniosło od 0,2% (Dania) do 21% (Słowacja); makrolidów, linkozamidów i streptogramin od 5% (Szwecja) do 27% (Słowacja); chinolonów od 2% (Wielka Brytania) do 15% (Węgry). (Wykres1) Trendy zużycia antybiotyków w lecznictwie otwartym (DDD na 1000 mieszkańców na dzień) w latach 2010-2014 przedstawia Tabela 1. Przeciętne zużycie antybiotyków w krajach UE/EOG wyniosło 21,6 DDD na 1000 mieszkańców na dzień i znacząco wzrosło w latach 2010-2014. Z jednego z krajów (z Wielkiej Brytanii) raportowano porównywalne dane we wszystkich latach w okresie 2010-2014 i odnotowano znaczący wzrost poziomu zużycia antybiotyków. Jednocześnie jednak w dwóch krajach odnotowano znaczący spadek poziomu zużycia antybiotyków (na Cyprze i w Szwecji). 2
ECDC Summary of the latest data on antibiotic consumption in the EU, November 2015 Wykres 1. Konsumpcja antybiotyków do użytku wewnętrznego w lecznictwie ctwie otwartym z uwzględnieniem poszczególnych grup antybiotyków w 30 krajach EU/EOG w 2014 roku (DDD na 1000 mieszkańców na dzień) Przeciętne wartości dla UE/EOG przedstawiają średnią ważoną obliczaną poprzez sumowanie poziomu zużycia produktów z poszczególnych krajów w DDD na 1000 mieszkańców na dzień pomnożonego przez liczebność populacji poszczególnych krajów na podstawie danych Eurostat i podzielenie tej sumy przez całkowitą populację UE/EOG. (a) Cypr i Rumunia dostarczyły dane sumaryczne bez rozbicia na lecznictwo otwarte i zamknięte. (b) Hiszpania dostarczyła dane z bazy refundacyjnej (która nie uwzględniała antybiotyków nierefundowanych, ani antybiotyków dostępnych bez recepty). 3
Tabela 1. Trendy konsumpcji antybiotyków do użytku wewnętrznego w krajach UE/EOG w latach 2010-2014 (DDD na 1000 mieszkańców na dzień). produktów z poszczególnych krajów w DDD na 1000 mieszkańców na dzień pomnożonego przez liczebność populacji poszczególnych krajów na podstawie danych Eurostat i podzielenie tej sumy przez całkowitą populację UE/EOG. * Sumaryczne dane obejmujące dane z lecznictwa zamkniętego. Dane z bazy refundacyjnej (która nie uwzględniała antybiotyków nierefundowanych, ani antybiotyków dostępnych bez recepty). (a) Rumunia i Słowacja nie dostarczyły danych za 2010 rok. (b) W Polsce i Portugalii między 2010 a 2014 r. zmienił się system raportowania danych (z bazy refundacyjnej na bazę sprzedaży rynkowej). Niedostępne nie zastosowano metody regresji liniowej z powodu braku danych, zmian w systemie gromadzenia danych, lub zmian sektora z którego dostarczano dane (dane z lecznictwa otwartego versus sumaryczne dane z lecznictwa otwartego i szpitalnego) w latach 2010-2014. Brak istotności wyniki nieistotne statystycznie. 4
ECDC Summary of the latest data on antibiotic consumption in the EU, November 2015 Konsumpcja antybiotyków w lecznictwie zamkniętym w liczbie opakowań na 1000 mieszkańców na dzień W 2014 roku poziom konsumpcji antybiotyków do użytku wewnętrznego (w środowisku pozaszpitalnym) oscylował od 1,1 opakowania na 1000 mieszkańców na dzień w Szwecji do 4,6 opakowań na 1000 mieszkańców na dzień we Francji (Wykres 2). Różnice w strukturze urze zużycia antybiotyków w poszczególnych krajach wyrażonego w DDD na 1000 mieszkańców na dzień i w liczbie opakowań ań na 1000 mieszkańców na dzień mogą wynikać z różnic w wielkości i zawartości opakowań w poszczególnych krajach. Wykres 2. Konsumpcja antybiotyków do użytku wewnętrznego w lecznictwie otwartym z uwzględnieniem poszczególnych grup antybiotyków w 21 krajach UE/EOG w 2014 roku (liczba opakowań na 1000 mieszkańców na dzień) Przeciętne wartości zużycia antybiotyków dla krajów UE/EOG przedstawiają ają średnią ważoną obliczaną poprzez sumowanie poziomu zużycia produktów z poszczególnych krajów w liczbie opakowań na 1000 mieszkańców na dzień pomnożonego przez liczebność populacji poszczególnych krajów na podstawie danych Eurostat i podzielenie tej sumy przez całkowitą populację UE/EOG. Liczby w nawiasach oznaczają pozycję poszczególnych krajów w strukturze zużycia wyrażonego za pomocą DDD na 1000 mieszkańców na dzień (wykres 1) na tle pozostałych krajów europejskich raportujących dane. (a) Hiszpania dostarczyła dane z bazy refundacyjnej (która nie uwzględniała antybiotyków nierefundowanych, ani antybiotyków dostępnych bez recepty). 5
Trendy zużycia antybiotyków w lecznictwie otwartym wyrażonego w liczbie opakowań na 1000 mieszkańców na dzień w okresie 2010-2014 przedstawia Tabela 2. Przeciętny poziom zużycia antybiotyków wyniósł 3,1 opakowania na 1000 mieszkańców na dzień i nie zaobserwowano w tym okresie istotnego wzrostu ani spadku zużycia. W żadnym kraju nie odnotowano istotnego wzrostu zużycia antybiotyków. W pięciu krajach odnotowano znamienny spadek zużycia (w Danii, Hiszpanii, Wielkim Księstwie Luksemburga, Słowenii i Szwecji). Spadek zużycia antybiotyków w lecznictwie otwartym wyrażonego w liczbie opakowań na 1000 mieszkańców na dzień może odzwierciedlać spadek liczby preskrypcji w latach 2010-2014, choć taki wniosek wymagałby potwierdzenia danymi z innych źródeł każdego z krajów. Identyfikacja przyczyn i czynników warunkujących okresowe wahania w poziomie zużycia antybiotyków w krajach UE/EOG wymaga szczegółowych informacji nt. wskazań do przepisywanych antybiotykoterapii oraz kampanii i programów prowadzonych w poszczególnych krajach Tabela 2. Trendy konsumpcji antybiotyków do użytku wewnętrznego w lecznictwie otwartym w krajach UE/EOG w latach 2010-2014 (liczba opakowań na 1000 mieszkańców na dzień) produktów z poszczególnych krajów w liczbie opakowań na 1000 mieszkańców na dzień pomnożonego przez liczebność populacji poszczególnych krajów na podstawie danych Eurostat i podzielenie tej sumy przez całkowitą populację UE/EOG. Dane z bazy refundacyjnej (która nie uwzględniała antybiotyków nierefundowanych, ani antybiotyków dostępnych bez recepty). (a) Kraje które nie raportowały danych w latach 2010-2014. Niedostępne nie zastosowano metody regresji liniowej z powodu braku danych lub zmiany rodzaju przekazywanych danych w latach 2010-2014 (Portugalia). Brak istotności wyniki nieistotne statystycznie. 6
ECDC Summary of the latest data on antibiotic consumption in the EU, November 2015 Konsumpcja antybiotyków w lecznictwie zamkniętym W 2014 roku poziom zużycia antybiotyków do użytku wewnętrznego oscylował od 1,0 DDD na 1000 mieszkańców na dzień w Holandii do 2,6 DDD na 1000 mieszkańców na dzień w Finlandii (Wykres 3). Dane z Finlandii poza lecznictwem zamkniętym obejmują również dane nt. zużycia antybiotyków w niewielkich zakładach podstawowej owej opieki zdrowotnej oraz domach opieki. Wykres 3. Konsumpcja antybiotyków do użytku wewnętrznego w lecznictwie zamkniętym z uwzględnieniem poszczególnych grup antybiotyków w 23 krajach UE/EOG w 2014 roku (DDD na 1000 mieszkańców na dzień) produktów z poszczególnych krajów w DDD na 1000 mieszkańców na dzień pomnożonego przez liczebność populacji poszczególnych krajów na podstawie danych Eurostat i podzielenie tej sumy przez całkowitą populację UE/EOG. (a) Finlandia: dane z lecznictwa zamkniętego uwzględniają zużycie antybiotyków w niewielkich zakładach podstawowej opieki zdrowotnej oraz domach opieki. (b) Portugalia: dane z lecznictwa zamkniętego obejmują jedynie szpitale publiczne. (c) Belgia: dane z 2013 r. (d) Wielka Brytania: dane nie obejmują Irlandii Północnej (2014). Wykres 3 przedstawia strukturę zużycia podstawowych grup antybiotyków w lecznictwie zamkniętym w DDD na 1000 mieszkańców na dzień. Słupki przedstawiają zużycie w poszczególnych krajach, kolorami wyodrębniono poszczególne grupy antybiotyków. Udział poszczególnych grup antybiotyków yków w strukturze zużycia antybiotyków w lecznictwie zamkniętym różnił się pomiędzy krajami (Wykres 3). W żadnym kraju penicyliny nie były najczęściej stosowaną grupą antybiotyków (w przeciwieństwie do struktury zużycia antybiotyków w lecznictwie otwartym). W lecznictwie zamkniętym udział cefalosporyn i pozostałych antybiotyków beta-laktamowych (w tym karbapenemów) oraz innych grup antybiotyków w ogólnej strukturze zużycia był ogólnie proporcjonalnie wyższy w porównaniu do struktury zużycia w lecznictwie otwartym. Jednocześnie odnotowano dużą zmienność pod względem udziału poszczególnych grup antybiotyków w ogólnej strukturze zużycia antybiotyków w lecznictwie zamkniętym pomiędzy poszczególnymi krajami: 7
odsetek zużycia cefalosporyn i innych antybiotyków beta-laktamowych (w tym karbapenemów oscylował od 7% w Wielkiej Brytanii do 55% w Bułgarii, makrolidów, linkozamidów i streptogramin oscylował od 3% w Szwecji do 17% w Irlandii, natomiast chinolonów od 4% w Wielkiej Brytanii do 19% na Malcie. Trendy zużycia antybiotyków w lecznictwie zamkniętym wyrażonego w DDD na 1000 mieszkańców na dzień w okresie 2010-2014 przedstawia Tabela 3. Przeciętny poziom zużycia w krajach UE/EOG wyniósł 2,1 DDD na 1000 mieszkańców na dzień i odnotowano znamienny jego wzrost w latach 2010-2014. Znamienny wzrost zużycia antybiotyków odnotowano w Danii, w żadnym z krajów nie odnotowano spadku poziomu zużycia w lecznictwie zamkniętym. Tabela 3. Trendy konsumpcji antybiotyków do użytku wewnętrznego w lecznictwie zamkniętym w krajach UE/EOG w latach 2010-2014 (DDD na 1000 mieszkańców na dzień) produktów z poszczególnych krajów w DDD na 1000 mieszkańców na dzień pomnożonego przez liczebność populacji poszczególnych krajów na podstawie danych Eurostat i podzielenie tej sumy przez całkowitą populację UE/EOG. (a) Kraje które nie raportowały danych w latach 2010-2014. (b) Finlandia: dane z lecznictwa zamkniętego obejmują również zużycie antybiotyków w niewielkich zakładach podstawowej opieki zdrowotnej oraz domach opieki. (c) Portugalia: dane z lecznictwa zamkniętego obejmują jedynie szpitale publiczne. (d) Wielka Brytania: dane nie obejmują Walii (2013 r.) i Irlandii Północnej (2014 r.). Niedostępne nie zastosowano metody regresji liniowej z powodu braku danych lub zmiany rodzaju przekazywanych danych w latach 2010-2014 (Portugalia). Brak istotności wyniki nieistotne statystycznie. 8
Konsumpcja konkretnych grup antybiotyków stosowanych w terapii zakażeń wieloopornymi bakteriami Rozprzestrzenianie się wieloopornych patogenów szpitalnych jest aktualnie jednym z największych zagrożeń dla zdrowia publicznego. Jednym z najistotniejszych czynników selekcjonujących wielooporne szczepy bakterii wywołujące zakażenia szpitalne jest intensywne stosowanie określonych grup antybiotyków, w tym przede wszystkim antybiotyków zastrzeżonych do wybranych typów zakażeń, czy tzw. antybiotyków ostatniej szansy czyli zastrzeżonych do terapii zakażeń, w których wszystkie inne antybiotyki są już nieskuteczne. Pacjenci przyjmujący antybiotyki częściej ulegają kolonizacji wieloopornymi szczepami bakterii i są narażeni na wyższe ryzyko zakażeń wywoływanych przez takie szczepy w porównaniu do pacjentów, którzy nie otrzymywali antybiotykoterapii. Istotnym czynnikiem ryzyka są też wysokie dawki antybiotyków stosowanych w szpitalach, które mają silnie selekcjonujący wpływ na pojawianie się i utrzymywanie wieloopornych bakterii. Przykładem antybiotyków ostatniej szansy są karbapenemy stosowane w przypadku podejrzenia lub potwierdzenia (na podstawie badań) zakażenia wywołanego bakteriami wieloopornymi. Stosowanie karbapenemów jest czynnikiem ryzyka nawracających zakażeń takimi opornymi na karbapenemy bakteriami jak Enterobacteriaceae, Acinetobacter baumannii i Pseudomonas aeruginosa. Bakterie oporne na karbapenemy charakteryzuje wysoka oporność również na inne grupy leków, a terapia wywoływanych przez nie zakażeń możliwa jest tylko za pomocą bardzo wąskiej grupy substancji z grupy polimyksyn np. kolistyny. Tabela 4 przedstawia trendy konsumpcji karbapenemów w latach 2010-2014. W tym okresie przeciętny poziom zużycia karbapenemów w krajach UE/EOG wykazał znamienny wzrost. W 2014 roku przeciętny poziom zużycia karbapenemów osiągnął 0,6 DDD na 1000 mieszkańców na dzień. Przyjmując, ze przeciętny czas terapii wynosi 10 dni oznacza to ponad milion terapii karbapenemami zlecanych co roku w krajach UE/EOG. Znamienny wzrost zużycia tej grupy leków odnotowano w 6 krajach (Bułgarii, Danii, Holandii, Irlandii, Norwegii i na Węgrzech). W żadnym z krajów raportujących dane nie odnotowano znamiennego spadku poziomu zużycia karbapenemów. Tabela 5 przedstawia trendy konsumpcji polimyksyn w latach 2011-2014. Przeciętny poziom zużycia tej grupy leków w krajach UE/EOG nie uległ znamiennym zmianom w tym okresie. W roku 2014 przeciętny poziom konsumpcji polimyksyn wyniósł 0,021 DDD na 1000 mieszkańców na dzień. Znamienny wzrost konsumpcji polimyksyn odnotowano w trzech krajach (w Norwegii, na Węgrzech i we Włoszech). W żadnym z krajów raportujących dane nie odnotowano znamiennego spadku konsumpcji polimyksyn w latach 2010-2014. W krajach UE/EOG poziom konsumpcji karbapenemów i polimyksyn utrzymuje się na niskim poziomie w porównaniu do ogólnego zużycia antybiotyków stosowanych wewnętrznie w lecznictwie zamkniętym, jednak w kilku krajach odnotowano znamienny wzrost poziomu zużycia tych grup leków. Ostatnie dane Europejskiej Sieci Monitorowania Antybiotykooporności (European Antimicrobial Resistance Surveillance Network - EARS-Net) wykazały znamienny wzrost uśrednionego odsetka opornych na karbapenemy szczepów Klebsiella pneumoniae pochodzących z zakażeń inwazyjnych. Narastający problem rozprzestrzeniania się Enterobacteriaceae opornych na karbapenemy potwierdzono w ankiecie przeprowadzonej w bieżącym roku wśród ekspertów z 38 krajów 1. W raporcie opracowanym przez ECDC, Europejską Agencję Bezpieczeństwa Żywności i Europejską Agencję Leków wykazano istotny związek pomiędzy poziomem zużycia karbapenemów (dane z EASC-Net) i odsetkiem szczepów Klebsiella pneumoniae izolowanych z zakażeń inwazyjnych, opornych na karbapenemy (dane z EARS-Net) w krajach UE/EOG biorących udział w obydwu sieciach monitorowania 2. 1 Barbara Albiger, Corinna Glasner, Marc J. Struelens, Hajo Grundmann, Dominique L. Monnet and the European Survey on Carbapenemase-Producing Enterobacteriaceae (EuSCAPE) working group. EUROROUNDUPS. Carbapenemase-producing Enterobacteriaceae in Europe: assessment by national experts from 38 countries. Euro Surveill. In press 2015. 2 ECDC (European Centre for Disease Prevention and Control), EFSA (European Food Safety Authority) and EMA (European Medicines Agency). ECDC/EFSA/EMA first joint report on the integrated analysis of the consumption of antimicrobial agents and occurrence of antimicrobial resistance in bacteria from humans and food-producing animals. Stockholm/Parma/London: ECDC/EFSA/EMA, 2015. EFSA Journal 2015;13(1):4006, 114 pp. doi:10.2903/j.efsa.2015.4006 9
ECDC Summary of the latest data on antibiotic consumption in the EU, November Nov 2015 Tabela 4. Trendy konsumpcji karbapenemów w lecznictwie zamkniętym w krajach UE/EOG w latach 20102010 2014 (DDD na 1000 mieszkańców na dzień) z produktów z poszczególnych krajów w DDD na 1000 mieszkańców na dzień pomnożonego przez liczebność populacji poszczególnych krajów na podstawie danych Eurostat i podzielenie tej sumy przez całkowitą populację UE/EOG. (a) Kraje które nie raportowały danych w latach 2010-2014. 2010 (b) Finlandia: dane z lecznictwa zamkniętego obejmują również zużycie antybiotyków w niewielkich zakładach ch podstawowej opieki zdrowotnej oraz domach opieki. (c) Portugalia: dane z lecznictwa zamkniętego obejmują jedynie szpitale publiczne. (d) Wielka Brytania: dane nie obejmują Walii (2013 r.) i Irlandii Północnej (2014 r.). Niedostępne nie zastosowano metody regresji liniowej z powodu braku danych lub zmiany rodzaju przekazywanych danych w latach 2010-2014 (Portugalia). Brak istotności wyniki nieistotne statystycznie. 10
Tabela 5. Trendy konsumpcji polimyksyn w krajach UE/EOG w latach 2010-2014 (DDD na 1000 mieszkańców na dzień) produktów z poszczególnych krajów w DDD na 1000 mieszkańców na dzień pomnożonego przez liczebność populacji poszczególnych krajów na podstawie danych Eurostat i podzielenie tej sumy przez całkowitą populację UE/EOG. (a) Kraje które nie raportowały danych w latach 2010-2014. (b) Finlandia: dane z lecznictwa zamkniętego obejmują również zużycie antybiotyków w niewielkich zakładach podstawowej opieki zdrowotnej oraz domach opieki. (c) Portugalia: dane z lecznictwa zamkniętego obejmują jedynie szpitale publiczne. (d) Wielka Brytania: dane nie obejmują Walii (2013 r.) i Irlandii Północnej (2014 r.). Niedostępne nie zastosowano metody regresji liniowej z powodu braku danych lub zmiany rodzaju przekazywanych danych w latach 2010-2014 (Portugalia). Brak istotności wyniki nieistotne statystycznie. 11