Wyzwania dla polskich przedsiębiorców w świetle Strategii Zielonego Wzrostu (Green Growth Strategy) Prof. Andrzej Mizgajski 1
SZCZYT ZIEMI - Rio+20 20 22. czerwca 2012 Około 50,000 osób z polityki, organizacji pozarządowych, nauki, gospodarki i mediów; Około 100 szefów państw i rządów; Oprócz części plenarnej - Kilkaset konferencji tematycznych. 2
UWARUNKOWANIA Rio+20 Konferencji Narodów Zjednoczonych na temat Zrównoważonego Rozwoju Mit sukcesu Szczytu Ziemi w Rio z 1992 i postępująca marginalizacja ONZ; Kryzys gospodarczy w zamożnej części Świata; Tradycyjne ścieżki rozwoju krajów nadrabiających dystans; Rosnąca konkurencja do zasobów naturalnych w tym nośników energii; Przezwyciężenie problemów możliwe jest poprzez wzrost gospodarczy. 3
ZNACZENIE RIO+20 Integracja ochrony środowiska z ekonomią: uświadomienie decydentom i społeczeństwom potrzeby powiązania wzrostu gospodarczego z zachowaniem kapitału przyrodniczego; przeciwdziałanie zagrożeniom ekologicznym należy traktować jako źródło wzrostu i stabilności gospodarczej na Świecie. 4
ŚRODOWISKO I GOSPODARKA - dokumenty Strategia Zielonego Wzrostu (Green Growth Strategy) (OECD) 29.03.2012 W stronę zielonej gospodarki i lepszego współrządzenia - Towards Green Economy and better governance (Unia Europejska) 20.06.2011 Plan działania na rzecz zasobooszczędnej Europy (Unia Europejska) 20.9.2011 Deklaracja Szczytu Ziemi RIO+20 Przyszłość, której chcemy (The future we want), Konferencja ONZ 06.2012 5
ZIELONY WZROST To ukierunkowanie krajów na osiągnięcie wzrostu gospodarczego i rozwoju przy uwzględnieniu, że kapitał przyrodniczy będzie trwale zapewniać dobra i usługi, od których zależy jakość życia człowieka. W tym celu muszą przyśpieszyć takie inwestycje i innowacyjność, które uwzględniając zasady zrównoważonego rozwoju stwarzają nowe możliwości dla gospodarki. Wg Green Growth Strategy OECD, 2011 6
ZIELONY WZROST a ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ 7
Dokument ONZ: PRZYSZŁOŚĆ, KTÓREJ CHCEMY Istotna część to: ZIELONA GOSPODARKA W KONTEKŚCIE ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU I LIKWIDACJI UBÓSTWA Elementy treści: Wprowadzanie koncepcji zielonej gospodarki to sposób na praktyczne wdrażanie idei zrównoważonego rozwoju; Odejście od traktowania problemów ochrony środowiska w wyodrębniony sposób, a postrzeganie tej sfery jako elementu polityki gospodarczo-społecznej. Ramy dla działań w 25 obszarach tematycznych (bezpieczeństwo ekologiczne, problematyka społecznogospodarcza z wyróżnieniem najbardziej wrażliwych regionów Świata. 8
STRATEGIA ZIELONEGO WZROSTU (OECD) Korzyści z wejścia na ścieżkę zielonego wzrostu - Zielony wzrost może ujawnić nowe źródła wzrostu: - Wzrost produktywności zasobów naturalnych np. przez redukcję odpadów, - Innowacje stymulowane przez politykę państwa, - Wzrost zaufania do inwestowania w zielone technologie dzięki przewidywalnej długofalowej polityce państw, - Stabilność makroekonomiczną dzięki rewizji skuteczności stosowanych subwencji i wzrostowi wpływów za zanieczyszczanie środowiska - Zielony wzrost może zredukować ryzyko negatywnego szoku dla wzrostu gospodarczego wynikającego z: - Wąskich gardeł w dostępności do zasobów, - Zakłóceń równowagi w obrębie systemów przyrodniczych. 9
10
STRATEGIA ZIELONEGO WZROSTU (OECD) - cd. Instrumenty zazielenienia wzrostu Instrumenty oparte na cenach - Szacowanie wartości środowiska, - Rozwijanie system handlu emisjami, - System kredytów emisyjnych, - Weryfikacja subsydiów. Instrumenty pozarynkowe - Regulacje prawne, - Standardy (emisyjne techniczne, dobre praktyki), - Aktywne wspieranie technologiczne, - Działania opierające się na dostępie do informacji, - Porozumienia dobrowolne. 11
RIO+20: W STRONĘ ZIELONEJ GOSPODARKI I LEPSZEGO WSPÓŁRZĄDZENIA (UE) Kierunki działań: zrównoważone zarządzanie najważniejszymi zasobami przyrody i kapitałem przyrodniczym (co robić?); Instrumenty realizacyjne: powiązanie stymulujących regulacji i mechanizmów rynkowych (jak?); Podmioty uczestniczące: sprzyjanie włączaniu sektora prywatnego, uspołecznienie decyzji (kto?). 12
13
14
RIO+20: W STRONĘ ZIELONEJ GOSPODARKI I LEPSZEGO WSPÓŁRZĄDZENIA (UE) Kierunki działań: Inwestowanie w zapewnienie dostępu do wody i energii, przy czym chodzi o rozwój energetyki bazującej na źródłach odnawialnych; Zwiększanie efektywności energetycznej i zmniejszenie zależności od paliw kopalnych. Zapewnienie wyżywienia 9 mld ludzi w roku 2050, przy jednoczesnym ograniczeniu gazów cieplarnianych i racjonalizacji zużycia wody; Zrównoważona gospodarka leśna musi zapewnić utrzymanie funkcji przyrodniczych lasów (ochrona gleb, wód i różnorodności biologicznej). Wykorzystanie odpadów jako wartościowego zasobu dającego miejsca pracy i okazję do robienia interesów. 15
RIO+20: W STRONĘ ZIELONEJ GOSPODARKI I LEPSZEGO WSPÓŁRZĄDZENIA (UE) cd. Instrumenty realizacyjne: - Reformy podatkowe - zmniejszenie opodatkowania pracy, powiązanie podatków z wpływem na środowisko i konsumpcją energii, - Eachęty dla mniejszych firm, - Ekopodatki i zbywalne pozwolenia, - Uwzględnianie w kosztach i korzyściach świadczeń ekosystemów, - Zaprzestanie subsydiowania wykorzystywania paliw kopalnych, - Likwidacja subsydiów skutkujących ograniczeniem różnorodności biologicznej, - Szersze wykorzystanie kapitału prywatnego, - Wypracowanie indykatorów uwzględniających ocenę środowiska, dobrobyt i jakość życia, a nie tylko aktywność na rynku. 16
PODSUMOWANIE Ochrona środowiska przestaje być obszarem autonomicznym - przesłanki ekonomiczne są coraz ważniejsze zastępując motywacje etyczne; Mniejsza swoboda państw - światowe wyzwania muszą być rozwiązywane w skali globalnej, jednak brak wydajnych międzynarodowych mechanizmów podejmowania decyzji i ich egzekwowania; Konieczny rozwój współdziałania biznesu, sfery badawczorozwojowej i administracji, przy aktywnym wsparciu organizacji obywatelskich; W Polsce podejmowane są działania w kierunkach wyznaczonych przez Szczyt Ziemi Rio+20, jednak sytuacja prawna, praktyka gospodarcza i nastawienie społeczne są dość dalekie od stanu zbieżnego z przyjętą tam koncepcją. 17