Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu "Programu ochrony środowiska przed hałasem dla Miasta Sosnowca

Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu "Programu ochrony środowiska przed hałasem dla Miasta Sosnowca Opracował: EKKOM Sp. z o.o. Ul. Wadowicka 8i 30-415 Kraków

Zespół autorski: dr inż. Janusz Bohatkiewicz mgr inż. Sebastian Biernacki mgr inż. Maciej Hałucha mgr Paulina Adamaszek mgr Robert Ciesielski mgr inż. Łukasz Pasternak mgr inż. Krzysztof Kowalczyk 2

SPIS TREŚCI: 1. ZAWARTOŚĆ, GŁÓWNE CELE PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ JEGO POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI... 5 1.1. Cel i zakres Programu... 5 1.2. Opis obszaru objętego zakresem Programu... 6 1.3. Powiązania z innymi dokumentami... 8 1.4. Zawartość Programu... 12 1.4.1. Strategia krótkoterminowa... 13 1.4.2. Polityka długoterminowa... 17 1.4.3. Edukacja ekologiczna... 21 1.4.4. Termin realizacji Programu, w tym terminy realizacji poszczególnych zadań... 22 2. INFORMACJE O METODACH ZASTOSOWANYCH PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY... 23 3. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA... 23 4. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO... 24 5. ISTNIEJĄCY STAN ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNE ZMIANY TEGO STANU W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU... 25 5.1. Istniejący stan środowiska... 25 5.2. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji Programu... 26 6. STAN ŚRODOWISKA NA OBSZARACH OBJĘTYCH PRZEWIDYWANYM ZNACZĄCYM ODDZIAŁYWANIEM... 28 7. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU, W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCE OBSZARÓW PODLEGAJĄCYCH OCHRONIE NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 O OCHRONIE PRZYRODY... 28 8. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONE NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, WSPÓLNOTOWYM I KRAJOWYM, ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ SPOSOBY, W JAKICH TE CELE I INNE PROBLEMY ŚRODOWISKA ZOSTAŁY UWZGLĘDNIONE PODCZAS WYKONYWANIA OPRACOWANIA DOKUMENTU... 30 9. PRZEWIDYWANE ZNACZĄCE ODDZIAŁYWANIA NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARÓW NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TYCH OBSZARÓW, A TAKŻE NA ŚRODOWISKO... 33 10. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO, MOGĄCYCH BYĆ REZULTATEM REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU, W SZCZEGÓLNOŚCI 3

NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARÓW NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TYCH OBSZARÓW... 51 11. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE... 52 12. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM... 53 13. LITERATURA... 56 4

1. ZAWARTOŚĆ, GŁÓWNE CELE PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ JEGO POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI Obowiązek przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla Programu ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Sosnowca [27] wraz z Prognozą oddziaływania na środowisko, wynika z art. 46 i 50 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko [2]. W ramach tego postępowania sporządza się, zgodnie z art. 51 ust. 1 wymienionej ustawy, prognozę oddziaływania na środowisko. Prognoza do projektu Programu nie jest dokumentem, który w sposób ilościowy wskazuje presje i oddziaływania wynikające z realizacji Programu, a pokazuje, na przykładzie konkretnych zapisów, ogólny kierunek, w którym zmierzać będą przyszłe trendy środowiskowe wynikające z realizacji dokumentu. Jest to wynikiem stosunkowo ogólnych danych w odniesieniu do detali technicznych, które mogą mieć istotne znaczenie dla wielkości wywieranych presji środowiskowych. Zatem jej głównym celem jest określenie kierunków przemian jakościowych oraz charakterystyka cech przyszłych oddziaływań. Zakres niniejszej prognozy został określony w pismach Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach [10] oraz Śląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego [11]. 1.1. Cel i zakres Programu Zakres Programu [27] obejmuje analizę obszarów położnych na terenie miasta Sosnowca, na których przekroczone zostały dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku. Celem Programu jest określenie priorytetów działań oraz wskazanie niezbędnych zadań dla ograniczenia oddziaływania hałasu do poziomu mniejszego niż dopuszczalny na terenie miasta. W ramach przedmiotowego Programu przedstawiono zestaw zaleceń o charakterze rozwiązań technicznych, jak i wskazano kierunki innych działań, których realizacja pozwoli na osiągnięcie wyznaczonego celu w największym możliwym stopniu. 5

Program został opracowany po raz pierwszy i będzie aktualizowany, przy czym kolejne aktualizacje będą również stanowić podsumowanie i weryfikację poprzednich wersji Programu. 1.2. Opis obszaru objętego zakresem Programu Analizowany Program obejmuje swym zakresem tereny zagrożone hałasem drogowym, szynowym i przemysłowym położone na terenie Sosnowca. Rys. 1.1. Lokalizacja Sosnowca na tle województwa śląskiego [27] Administracyjnie Sosnowiec jest miastem na prawach powiatu zlokalizowanym w centralnej części województwa śląskiego. Od północy Miasto Sosnowiec graniczy 6

z Czeladzią, Będzinem i Dąbrową Górniczą, od wschodu ze Sławkowem, od południa z Jaworznem i Mysłowicami, a od południowego zachodu z Katowicami (rys. 1.1) Sosnowiec zajmuje powierzchnie 91.06 km 2. Liczba mieszkańców Sosnowca na koniec 2012 r. wyniosła 213 513 osób. Od roku 1990 liczba mieszkańców systematycznie spada. Sosnowiec zajmuje obecnie trzecią pozycję pod względem liczby ludności w woj. śląskim za Katowicami i Częstochową oraz 15. pozycję w Polsce. Gęstość zaludnienia dla Miasta Sosnowca wyniosła w 2012 r. 2344.75 os/km 2. Udział osób w wieku przedprodukcyjnym wynosi 14.2% w wieku produkcyjnym 65.1%, a w wieku poprodukcyjnym 20.7% [32]. Sosnowiec położony jest w południowej części Polski na obszarze makroregionu Wyżyna Śląska, natomiast w bardziej szczegółowym podziale na mezoregiony Sosnowiec znajduje się w większości na Wyżynie Katowickiej, jedynie południowe krańce miasta znajdują się na Pagórach Jaworznickich. Przez Sosnowiec przepływają następujące rzeki: Czarna Przemsza, Brynica, Potok Zagórski, Biała Przemsza, Bobrek, oraz Potok Jamki [34]. Przez teren miasta przebiegają ważne szlaki komunikacyjne: - Droga ekspresowa S1 (Wschodnia Obwodnica GOP) stanowiąca fragment trasy europejskiej E75, - Droga ekspresowa S86, - Droga krajowa nr 79, - Droga krajowa nr 94, - oraz liczne drogi powiatowe. Miasto Sosnowiec stanowi też ważny węzeł kolejowy, który tworzą następujące linie kolejowe: - linia kolejowa nr 1 relacji Warszawa Centralna Katowice, - linia kolejowa nr 62 reakcji Tunel Sosnowiec Południowy, - linia kolejowa nr 133 relacji Dąbrowa Górnicza Ząbkowice Kraków Główny, - linia kolejowa nr 134 relacji Katowice Kraków, - linie kolejowe nr 163, 180, 663, 719, 720, 667, 666. Hałas tramwajowy generowany jest przez następujące lnie tramwajowe na terenie Miasta Sosnowca: - linia tramwajowa nr 15 Zagórze - Katowice Plac Wolności, - linia tramwajowa nr 21 Milowice - Huta Katowice, - linia tramwajowa nr 24 Konstantynów Okrzei - Będzin Zajezdnia, 7

- linia tramwajowa nr 26 Milowice Mysłowice, - linia tramwajowa nr 27 Pogoń - Kazimierz Górniczy. Sosnowiec należy do konurbacji górnośląskiej i jednocześnie wchodzi w skład Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP). Od początku był miastem przemysłowym, w którym zlokalizowany był przemysł ciężki, jednak po przemianach społeczno-ekonomicznych z początku lat 90. XX wieku profil miasta z górniczohutniczego zmienił się na przemysłowo-handlowy. W mieście znajduje się Sosnowiecko-Dąbrowska Podstrefa Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej skupiająca firmy produkcyjne i usługowe. [33]. Największe zakłady na terenie Miasta Sosnowca to, m.in.: Huta ArcelorMittal Steel Poland S.A. Oddział Sosnowiec, Huta Buczek, Foster Wheeler Energia Polska sp. z o.o., TIMKEN Polska sp. z o.o., BITRON Poland sp. z o.o., Heraeus Electro- Nite Polska, Magneti Marelli, ERGOM Poland Sp. z o.o., ProLogis Poland XXIX Sp. z o.o., CEBI Poland Sp. z o.o., HORMANN Polska Sp. z o.o., SEGU Polska Sp. z o.o., CATERPILLAR w Sosnowcu Dańdówce, Polskapresse Sp. z o.o., DUDA - Zakłady Przetwórstwa, Polskie Liny Sp. z o.o., Geiger Technologies Sp. z o.o., FERROLI Poland Sp. z o.o., WATT S.A.. W Sosnowcu znajdują się także dwa czynne zakłady wydobywcze: KWK Kazimierz-Juliusz Sp. z o.o. w Kazimierzu Górniczym i CTL Maczki-Bór S.A. w Sosnowcu Maczkach. 1.3. Powiązania z innymi dokumentami Program wpisuje się w szereg dokumentów planistycznych, obejmujących swoim zakresem Miasto Sosnowiec. Są to przede wszystkim: Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego Śląskie 2020 (aktualizacja Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2020. Sejmik Województwa Śląskiego, Katowice, luty 2010 r. [18], Zintegrowany Plan Rozwoju Transportu Publicznego w Aglomeracji Górnośląskiej, lipiec 2004 r. [22] Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 [21] Wieloletnia Prognoza Finansowa Miasta Sosnowca na lata 2012-2026 [24] Program Rozwoju Miasta Sosnowca na lata 2007 2013 [20], Strategia Rozwoju Miasta Sosnowca do 2020 r. [19], 8

Program Ochrony Środowiska przed hałasem dla województwa śląskiego do roku 2013 dla terenów poza aglomeracjami, położonych wzdłuż dróg krajowych, ekspresowych, autostrad i linii kolejowych [28], Program ochrony środowiska dla Miasta Sosnowca na lata 2009-2018 [26] Obowiązujące Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego [23], Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Sosnowca [24], Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego Śląskie 2020 [18] jest jednym z podstawowych dokumentów określających plan rozwoju województwa. Została przyjęta na posiedzeniu Sejmiku Województwa Śląskiego dnia 17 lutego 2010 r. i stanowi aktualizację Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2020 z 4 lipca 2005 r. W dokumencie wskazano, iż głównymi przyczynami uciążliwości akustycznych na terenie województwa śląskiego są ruch drogowy, kolejowy, lotniczy oraz działalność prowadzona na terenie obiektów przemysłowych. Wśród kierunków działań wyszczególniono ochronę przed hałasem. Do głównych typów działań w tym zakresie zaliczono m.in. budowę ekranów akustycznych, mat antywibracyjnych, wykopów, tuneli przy drogach o dużym natężeniu ruchu, przebiegających w pobliżu zabudowy mieszkaniowej oraz zachowanie odpowiednich odległości tych dróg od obiektów chronionych; tworzenie pasów zieleni przy głównych trasach komunikacyjnych; modernizację środków transportu w celu ich wyciszenia; opracowanie standardów akustycznych danego terenu; stworzenie systemu monitoringu hałasu i opracowanie mapy akustycznej województwa, a także zwiększenie kontroli jednostek gospodarczych w zakresie emitowanego hałasu. W kolejnym dokumencie, jakim jest Wieloletnia Prognoza Finansowa Miasta Sosnowca na lata 2012-2026, wyszczególniono projekt polegający na opracowaniu programu ochrony przed hałasem. Prócz tego wymieniono szereg projektów mających na celu budowę lub przebudowę ulic, rond, skrzyżowań i wiaduktów na obszarze Miasta Sosnowca, które wpłynął znacząco na klimat akustyczny Miasta Sosnowca. Program Rozwoju Miasta Sosnowca na lata 2007 2013 wyznacza działania, które podejmować będzie ono w najbliższym czasie. W programie tym postanowiono, 9

że opracowana będzie kompleksowa Mapa akustyczna Gminy Sosnowiec, wraz z Programem w celu doskonalenia systemu zarządzania środowiskiem. Strategia Rozwoju Miasta Sosnowca do 2020 r. zwraca uwagę na zagrożenie dla środowiska naturalnego jakim jest wzrost natężenia hałasu komunikacyjnego, stronach ponadto jako słabą stronę Miasta Sosnowca wymienia niewystarczającą ilość połączeń podstawowego układu drogowego miasta z sieciami dróg krajowych. W Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 [21], który jest podstawowym instrumentem wdrażania Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 2020, do problemów województwa zaliczono uciążliwe źródła hałasu, którego poziom i zasięg zwiększa się w wyniku postępującej urbanizacji i rozwoju komunikacji. Uciążliwości te wyszczególniono jako słabe strony regionu. Priorytet V Środowisko wpisuje się w kierunek działań Strategii nr IV.8: Ochrona przed hałasem. Należy zwrócić uwagę, iż w Priorytecie VII Transport - cel szczegółowy udrożnienie sieci drogowej województwa wiąże się ze wzrostem długości dróg, realizacja tego priorytetu związana jest z istotnymi skutkami środowiskowymi, m.in. pogorszeniem klimatu akustycznego w otoczeniu dróg. W Programie Ochrony Środowiska przed hałasem dla województwa śląskiego, odnośnie komponentu środowiska, jakim jest klimat akustyczny, skupiono się na głównych źródłach hałasu, którymi są komunikacja, w tym hałas drogowy. Przedstawiono wyniki monitoringu hałasu komunikacyjnego (drogowego, kolejowego, szynowego i lotniczego) oraz przemysłowego i opisano krótko hałas urządzeń elektromagnetycznych. Dokonano analizy głównych przyczyn tak dużej emisji hałasu w województwie śląskim. W Programie wyznaczono cel długoterminowy do roku 2018, polegający na zmniejszeniu uciążliwości hałasu dla mieszkańców województwa śląskiego i środowiska poprzez obniżenie jego natężenia do poziomu obowiązujących standardów oraz cele krótkoterminowe do na lata 2010-2013, którymi są monitoring narażenia mieszkańców województwa na ponadnormatywny hałas oraz ograniczenie uciążliwości akustycznej dla mieszkańców. Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa śląskiego na lata 2009-2013 dla terenów poza aglomeracjami, położonych wzdłuż dróg krajowych, ekspresowych, autostrad i linii kolejowych ( ) zakłada ograniczenie liczby i zasięgu gorących obszarów uciążliwości akustycznych reprezentowanych w Programie w postaci odcinków dróg o priorytecie bardzo wysokim (obniżenie wartości przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu na przedmiotowych obszarach do poziomu co najmniej wysokiego priorytetu ochrony akustycznej tj. osiągnięcia w ich 10

otoczeniu wartości wskaźnika M niższej niż 100). W opracowaniu wyznaczono trzy grupy działań: krótkoterminowe, stanowiące podstawowy zakres Programu, długoterminowe, których realizacja jest przewidywana w horyzoncie czasowym dłuższym niż czas obwiązywania Programu oraz działania związane z edukacją społeczeństwa [28]. Z kolei w Programie Ochrony Środowiska dla Miasta Sosnowca na lata 2009-2018 zwrócono uwagę na działania które powinno podjąć miasto w celu zapobiegania powstawaniu ponadnormatywnego hałasu. Zostały wyznaczone następujące cele i kierunki działań: Cel długoterminowy do roku 2018: 1. Osiągnięcie standardów prawnych klimatu akustycznego na terenie Miasta Sosnowca, na obszarach gdzie występują uciążliwości akustyczne Cele krótkoterminowe do roku 2012: 1. Ograniczanie poziomu hałasu na terenach, gdzie jego natężenie odczuwane jest jako uciążliwe, szczególnie na obszarach gęstej zabudowy mieszkalnej. 2. Utrzymanie aktualnego poziomu hałasu w obszarach, gdzie sytuacja akustyczna jest korzystna. 3. Monitoring poziomu hałasu komunikacyjnego poprzez wykonanie Mapy akustycznej Gminy Sosnowiec. Kierunki działań: wprowadzanie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów odnośnie standardów akustycznych dla poszczególnych terenów, opracowanie mapy akustycznej dla miasta Sosnowca, zintensyfikowanie działań ograniczających negatywny wpływ hałasu na mieszkańców poprzez: przebudowę i modernizację dróg w celu zwiększenia płynności i przepustowości drogowej, modernizację i przebudowę torowisk tramwajowych, budowa ekranów akustycznych, stosowanie dźwiękochłonnych elewacji, wymiana okien na dźwiękoszczelne, utrzymywanie poziomu hałasu ze źródeł przemysłowych zgodnie z wymogami ustawowymi [26]. 11

1.4. Zawartość Programu Zgodnie z przepisami ustawy Prawo ochrony środowiska [1], w celu wykonania Programu, sporządzona została w 2012 r. i zaktualizowana w 2013 r. (do aktualnych poziomów dopuszczalnych hałasu w środowisku) Mapa akustyczna Gminy Sosnowiec [17]. Mapa ta stanowi podstawę do opracowania programu działań ograniczających uciążliwości akustyczne. Umożliwia również prawidłowe zarządzanie infrastrukturą komunikacyjną oraz pomaga przy podejmowaniu decyzji dotyczących wykorzystania terenów pod cele inwestycyjne. Ponadto dostarcza również istotnej wiedzy na temat klimatu akustycznego w mieście Sosnowcu, poprzez ujęcie poziomów emisji, imisji i wrażliwości akustycznej obszarów, jak również przekroczeń poziomów dopuszczalnych określonych wskaźnikami L DWN i L N. W tym kontekście opracowana Mapa akustyczna Gminy Sosnowiec stanowi punkt wyjścia do dalszych prac i analiz, również do prac prowadzonych w perspektywie najbliższej przyszłości. W ramach opracowania wskazano tereny o największych wartościach naruszeń dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Podano również wielkość naruszenia poziomów dopuszczalnych w odniesieniu do dróg, linii kolejowych tramwajowych, oraz zakładów przemysłowych objętych zakresem Programu. Następnie przeanalizowano wyniki obliczeń akustycznych przedstawionych w opracowanej Mapie akustycznej oraz zaproponowano działania, których realizacja powinna doprowadzić do poprawy stanu akustycznego w otoczeniu problemowych obszarów Miasta. Podzielono je na następujące grupy: I. Działania krótkoterminowe, stanowiące faktyczny zakres Programu ochrony środowiska przed hałasem od roku 2013 do 2017, II. Działania długoterminowe, których realizacja przewidywana jest w okresie wykonywania tego i kolejnych programów ochrony środowiska przed hałasem, III. Działania związane z edukacją społeczną, które powinny być prowadzone w sposób ciągły, zarówno w zakresie działań długoterminowych, jak i krótkoterminowych. Analizując dane przedstawione w przedmiotowym Programie stwierdzono, że zdecydowanie największa liczba mieszkańców Sosnowca (jak w większości miast w Polsce i na terenie Europy) jest narażona na oddziaływanie hałasu drogowego. Na oddziaływanie hałasu szynowego (kolejowego i tramwajowego) oraz przemysłowego o poziomie przekraczającym wartości dopuszczalne jest narażona dużo mniejsza 12

liczba osób. Z tego powodu działania naprawcze zaproponowane w ramach przedmiotowego Programu dotyczą przede wszystkim oddziaływania pochodzącego od hałasu drogowego. W strategii krótkoterminowej nie proponowano żadnych działań naprawczych dla hałasu przemysłowego, czy kolejowego, z uwagi na zdecydowanie mniejszą skalę ich uciążliwości. 1.4.1. Strategia krótkoterminowa Strategia krótkoterminowa stanowi faktyczny zakres przedmiotowego Programu. W jej ramach zawarte są działania, których celem jest spowodowanie poprawy klimatu akustycznego w tych miejscach, gdzie przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku są w chwili obecnej największe oraz tam gdzie na oddziaływanie hałasu narażona jest największa liczba osób. W celu wyselekcjonowania takich obszarów posłużono się określonym w rozporządzeniu Ministra Środowiska [4] wskaźnikiem M. Jego wielkość uzależniona jest od dwóch wyżej wymienionych parametrów. Zgodnie z powyższym rozporządzeniem w pierwszej kolejności powinny być wykonane działania mające na celu redukcję poziomu dźwięku na obszarach, dla których wskaźnik M posiada najwyższą wartość. W tym celu na potrzeby Programu dokonano analizy Mapy akustycznej Gminy Sosnowiec [17], w ramach której opracowano rozkład wskaźnika M dla budynków oraz dla terenów wrażliwych zlokalizowanych w granicach administracyjnych Miasta Sosnowca. Następnie dokonano podziału wskaźnika M na dwie grupy (powyżej i poniżej wartości równej 20). Dla każdej z nich przypisano priorytet, z jakim powinny być podjęte działania mające na celu ograniczenie poziomu hałasu (wysoki lub niski). Podział ten przedstawiono poniżej w tabl. 1.1. Dla terenów, którym przypisano wysoki priorytet narażenia na oddziaływanie hałasu, działania naprawcze powinny być podjęte w czasie obowiązywania analizowanego dokumentu (do 2017 r.). Działania dla terenów o niższym priorytecie będą etapowane i realizowane w czasie późniejszym (po 2017 r. na etapie realizacji kolejnego Programu ochrony środowiska przed hałasem). Wartość graniczna wskaźnika M (równa 20) została przyjęta po analizie map rozkładu tego wskaźnika oraz map przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu. Przyjmując tę wartość wskaźnika sugerowano się przede wszystkim możliwościami finansowymi Miasta Sosnowca. Przyjmując wartość graniczną wskaźnika na poziomie 20 w priorytecie wysokim znalazły się obszary, dla których wykonanie działań naprawczych będzie możliwe pod względem finansowym. 13

Tabl. 1.1. Zestawienie priorytetów z jakim powinny być podjęte działania mające na celu ograniczenie poziomu hałasu w stosunku do wartości wskaźnika M Priorytet działań Od Wartość wskaźnika M Wysoki 20 - Niski 1 19.9 Propozycja działań krótkoterminowych niezbędnych do polepszenia stanu akustycznego środowiska na terenie Miasta Sosnowca powinna obejmować przede wszystkim ograniczenie liczby i zasięgu uciążliwości akustycznych dla terenów najbardziej narażonych na oddziaływanie hałasu. Zestawienie tych działań przedstawiono w tabl. 1.2. Inwestycje te będą poddawane ocenom w opracowaniach wykonywanych w ramach procedur środowiskowych określonych w przepisach prawnych (m.in. raportów oddziaływania na środowisko, przeglądów ekologicznych czy analiz porealizacyjnych). W ramach powyższych opracowań zostanie dokonana szczegółowa ocena wpływu tych inwestycji na środowisko zewnętrzne we wszystkich wymaganych zakresach. W niniejszej prognozie skupiono się natomiast na ogólnej ocenie oddziaływań na poszczególne komponenty środowiska (o czym wspomniano w rozdziale 2 niniejszego opracowania). Do 14

Tabl. 1.2. Zestawienie inwestycyjnych działań krótkoterminowych proponowanych do realizacji w ramach przedmiotowego Programu Lp. Nazwa ulicy, linii kolejowej lub obszaru Parametry budynków mieszkalnych zagrożonych hałasem (powierzchnia, liczba ludności, wartość wskaźnika M) Działania naprawcze Szacowany efekt redukcji hałasu Podmiot odpowiedzialny za realizację działań Szacunkowy koszt realizacji działania Termin realizacji działań 1 Droga ekspresowa S86 na odcinku od ul. Piłsudskiego do ul. Wiązowej. Powierzchnia: 1393 m 2 Liczba ludności: 443 Wskaźnik M: 132 Budowa ekranu akustycznego dla zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej po południowo wschodniej stronie drogi ekspresowej S86 (długość ekranu 185.0 m, wysokość 5.0 m) ok. 6 db GDDKiA Katowice * 1 080 tyś. zł. 2017 r. 2 Droga ekspresowa S86 na odcinku od ul. Staropogońskiej do ul. Suchej. Powierzchnia: 405 m 2 Liczba ludności: 150 Wskaźnik M: 23 Przedłużenie istniejącego ekranu akustycznego po wschodniej stronie drogi ekspresowej S86 (długość ekranu 120.0 m, wysokość 4.0 m). ok. 6 db GDDKiA Katowice * 600 tyś. zł 2017 r. 3 ul. gen. Grota- Roweckiego na odcinku od ul. Gospodarczej do ul. Parkowej Powierzchnia: 3742 m 2 Liczba ludności: 507 Wskaźnik M: 21-75 Wymiana nawierzchni, egzekwowanie ograniczenia prędkości do 50 km/h ok. 4 db MZUK Sosnowiec, Urząd Miasta w Sosnowcu, Policja, Straż Miejska 1 400 tyś. zł 2017 r. 4 ul. Orląt Lwowskich na odcinku od ul. Wojska Polskiego do ul. Słodowej Powierzchnia: 272 m 2 Liczba ludności: 23 Wskaźnik M: 21 Egzekwowanie ograniczenia prędkości do 50 km/h ok. 2 db Policja, Straż Miejska 300 tyś. zł 2017 r. 5 ul. Powstańców na odcinku od ul. Skromnej do ul. Orląt Lwowskich. Powierzchnia: 276 m 2 Liczba ludności: 44 Wskaźnik M: 23 Egzekwowanie ograniczenia prędkości do 50 km/h ok. 2 db Policja, Straż Miejska 300 tyś. zł 2017 r. 15

Lp. 6 7 Nazwa ulicy, linii kolejowej lub obszaru Linia kolejowa Warszawa Centralna Katowice, zabudowa przy ul. Chemicznej od ul. Rybnej do rzeki Przemszy Linia kolejowa Warszawa Centralna Katowice, zabudowa przy ul. Nowopogońskiej od przepustu kolejowego do pl. Tadeusza Kościuszki Parametry budynków mieszkalnych zagrożonych hałasem (powierzchnia, liczba ludności, wartość wskaźnika M) Powierzchnia: 1203 m 2 Liczba ludności: 168 Wskaźnik M: 100-122 Powierzchnia: 589 m 2 Liczba ludności: 51 Wskaźnik M: 20 Działania naprawcze Naprawa torowiska - Propozycja naprawy torowiska linii kolejowej nr 1 i 139 (w różnych lokalizacjach obejmujących Sosnowiec). Naprawa torowiska - Propozycja naprawy torowiska linii kolejowej nr 1 i 139 (w różnych lokalizacjach obejmujących Sosnowiec). Szacowany efekt redukcji hałasu ok. 10 db ok. 10 db Podmiot odpowiedzialny za realizację działań PKP Polskie Linie Kolejowe PKP Polskie Linie Kolejowe Sumaryczne koszty realizacji działań naprawczych proponowanych do wykonania w ramach Programu i nieujętych w żadnych planach inwestycyjnych zarządców źródeł hałasu i Urzędu Miasta Sosnowiec Sumaryczne koszty realizacji działań naprawczych proponowanych do wykonania w ramach Programu, które są ujęte w planach inwestycyjnych zarządców źródeł hałasu i Urzędu Miasta Sosnowiec (np.: modernizacja torowiska liii kolejowej nr 1 i 139): Szacunkowy koszt realizacji działania Termin realizacji działań 18 000 tyś. zł 2017 r. 18 000 tyś. zł 2017 r. 3 680 tyś. zł (w tym 1 680 tyś. zł GDDKiA oddział w Katowicach, 2 000 tyś. zł MZUK Sosnowiec, Urząd Miasta w Sosnowcu, Policja, Straż Miejska) 18 000 tyś. zł ** SUMARYCZNE KOSZTY REALIZACJI DZIAŁAŃ NAPRAWCZYCH: 21 680 tyś. zł ** *) Realizacja budowy ekranów akustycznych w dużej mierze zależeć będzie od pozyskania środków finansowych na ten cel, jak również partycypacji finansowej Miasta Sosnowiec. W przypadku nie uzyskania środków finansowych, Zarządca będzie zmuszony do rezygnacji z powyższych zadań, bądź jedynie ich częściowej realizacji. **) Całościowy koszt realizacji inwestycji obejmujących swym zakresem kilka odcinków ulic (np. modernizacja torowiska linii kolejowej nr 1 i 139) ujęto osobno dla każdego odcinka, natomiast w podsumowaniu, koszt ten został uwzględniony tylko jeden raz. 16

Zestawienie działań nie jest związane z kolejnością ich wykonywania. Kolejność i czas ich realizacji leży w gestii Zarządcy obiektu lub instytucji, której dotyczą odpowiednie działania. 1.4.2. Polityka długoterminowa Działania długoterminowe dotyczą obszarów, którym nie nadano wysokiego priorytetu (wskaźnik M poniżej 20). W ramach strategii długoterminowej określono rodzaje przedsięwzięć mających na celu poprawę klimatu akustycznego w mieście, których realizacja mogłaby się odbywać w dłuższej perspektywie czasowej, czyli w okresie trwania niniejszego Programu oraz kiedy realizowane będą kolejne programy ochrony środowiska przed hałasem. Główne zadania należące do tej grupy działań to: konsekwentna realizacja projektów poszczególnych zarządców źródeł hałasu oraz Wieloletniej Prognozy Finansowej [24] (szczególnie przedstawionych w tabl. 1.1), realizacja inwestycji obszarowych mających na celu uspokojenie ruchu poprzez ograniczenie ruchu tranzytowego, upłynnienie ruchu z kontrolą prędkości, zapewnienie priorytetu komunikacji zbiorowej, polityka parkingowa ( park and ride - parkingi przeznaczone dla osób dojeżdżających z poza miasta, wyznaczane najczęściej na obrzeżach miast, gdzie kierowcy zostawiają swoje samochody i dalej kontynuują podróż komunikacją zbiorową i inne rodzaje), planowanie przestrzenne uwzględniające zagrożenia hałasem, skuteczne i konsekwentne egzekwowanie ograniczeń: a) ruchu (strefy ruchu uspokojonego), b) prędkości (szczególnie w porze nocy), c) tonażu. W odniesieniu do terenów zwartej zabudowy są to działania polegające na przygotowaniu systemowych rozwiązań dotyczących: a) wyznaczenia stref ruchu uspokojonego (zastosowanie środków trwałego uspokojenia ruchu), b) wyznaczenia stref zakazu wjazdu lub parkowania, 17

c) organizacji ruchu drogowego zmierzającej do ograniczenia wykorzystania publicznych dróg lokalnych oraz dojazdowych, jak również dróg wewnętrznych dla objazdów ulic przenoszących ruch tranzytowy, d) wprowadzenia skutecznego nadzoru nad obowiązującymi ograniczeniami prędkości pojazdów mechanicznych, e) zapewnienia poprawy warunków ruchu drogowego w okolicach skrzyżowań, w szczególności poprzez koordynację strumieni pojazdów mechanicznych poprzez skrzyżowania na długich ciągach ulic, f) ograniczenia ruchu ciężkich pojazdów mechanicznych, g) przebudowy dróg w sposób zapewniający minimalizację hałasu, w szczególności w zakresie nawierzchni i geometrii dróg, a także budowy szykan (urządzeń drogowych mających na celu zmniejszanie prędkości pojazdów np. poprzez zastosowanie dwóch odwrotnych łuków poziomych), rond, skrzyżowań równorzędnych. W strategii długoterminowej zawiera się również ocena przedmiotowego Programu [27] oraz realizacja działań wynikających ze zmiany stanu akustycznego w mieście w czasie obowiązywania Programu. Efekty przedsięwzięć realizowanych w ramach strategii długoterminowej są podobnie, jak w przypadku edukacji, trudne do oszacowania na tym etapie. Należy się jednak spodziewać redukcji dźwięku o charakterze zarówno punktowym, jak i liniowym oraz obszarowym na poziomie do ok. 5 db. Przedsięwzięcia realizowane w ramach strategii długoterminowej mogą być finansowane ze środków własnych Miasta Sosnowca (m.in. zaplanowanych w ramach Wieloletniej Prognozy Finansowej [24]) oraz przez zarządzającymi poszczególnymi obiektami. 18

Tabl. 1.3. Działania długoterminowe - propozycja działań naprawczych dla terenów o niskim priorytecie narażenia na hałas, dla których wskaźnik M przyjmuje wartości od 0 do 20 (zestawienie inwestycji poszczególnych zarządców źródeł hałasu oraz wybranych inwestycji z Wieloletniej Prognozy Finansowej Miasta [24] Lp. Rodzaj działań do podjęcia w celu poprawy stanu klimatu akustycznego Termin realizacji Łączne koszty finansowe 1. Przebudowa ul. Jedności w Sosnowcu 2007-2013 370 tyś. zł 2. Remont ul. Będzińskiej w Sosnowcu 2011-2014 17 724 tyś. zł 2. Rozbudowa układu drogowego - ul. Braci Mieroszewskich pomiędzy skrzyżowaniami z ul. Szymanowskiego z ul. Lelewela w Sosnowcu 2011-2013 85 tyś. zł 3. Budowa Drogowej Trasy Średnicowej 2014-2020 1 600 000 tyś. zł 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Przebudowa układu komunikacyjnego w Zagłębiu Dąbrowskim poprzez modernizację DK94/86 w miastach Będzin, Czeladź, Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza wraz z budową i modernizacją węzłów projekt partnerski Budowa łącznika pomiędzy S1- DK-94 w Sosnowcu Modernizacja linii tramwajowej w Sosnowcu na ulicy Małachowskiego odcinek od Ronda im. Gierka do ul. Mościckiego Modernizacja torowiska tramwajowego na ul. J. Piłsudskiego oraz na skrzyżowaniu z ul. Jana Sobieskiego Modernizacja torowiska wbudowanego w jezdnię ul. Jana Sobieskiego w Sosnowcu od połączenia torowego do granic miasta z Katowicami (wraz z budową drugiego toru). Przebudowa sieci trakcyjnej. Modernizacja przejazdów na terenie Sosnowca: ul. 3-go Maja, skrzyżowanie z ul. Parkową i ul. Mościckiego Modernizacja linii tramwajowej na ul. 3-go Maja, od CWK do Pętli Zagórze 2014-2020 800 000 tyś. zł 2014-2020 440 000 tyś. zł 2013-2014 *) 2013-2014 *) 2013-2014 *) 2013-2014 *) 2013-2014 *) Podmiot odpowiedzialny za realizację inwestycji Urząd Miasta Sosnowca, MZUK w Sosnowcu Urząd Miasta Sosnowca, MZUK w Sosnowcu Urząd Miasta Sosnowca, MZUK w Sosnowcu Urząd Miasta Sosnowca, MZUK w Sosnowcu Urząd Miasta Sosnowca, MZUK w Sosnowcu, w porozumieniu z GDDKiA Oddział w Katowicach ** Urząd Miasta Sosnowca, MZUK w Sosnowcu, porozumieniu z GDDKiA Oddział w Katowicach ** Tramwaje Śląskie S.A. Tramwaje Śląskie S.A. Tramwaje Śląskie S.A. Tramwaje Śląskie S.A. Tramwaje Śląskie S.A. 19

Lp. Rodzaj działań do podjęcia w celu poprawy stanu klimatu akustycznego Termin realizacji Łączne koszty finansowe Podmiot odpowiedzialny za realizację inwestycji 11. Przebudowa torowiska tramwajowego w ul. Piłsudskiego i H. Sienkiewicza w Sosnowcu na odcinku od skrzyżowania z ul. 3-go Maja do Ronda Gierka 2013-2014 *) Tramwaje Śląskie S.A. 12. Przebudowa torowiska tramwajowego na ul. Małachowskiego odcinek od ul. Mościckiego do ul. 3-go Maja 2013-2014 *) Tramwaje Śląskie S.A. 13. Modernizacja torowiska tramwajowego wydzielonego linii 15, 21, 24, 27 w ciągu ul. 3-go Maja, CWK w Sosnowcu wraz z peronami 2013-2014 *) Tramwaje Śląskie S.A. 14. Modernizacja połączenia tramwajowego na skrzyżowaniu ul. Piłsudskiego i ul. 3-go Maja 2013-2014 *) Tramwaje Śląskie S.A. 15. Przebudowa przejazdów drogowotramwajowych w ciągu ul. Będzińskiej od ul. Nowopogońskiej do granicy z Miastem Będzin. 2013 *) Tramwaje Śląskie S.A. 16. Modernizacja wiaduktu nad ul. Orląt Lwowskich 2013 *) Tramwaje Śląskie S.A. 17. Modernizacja torowiska tramwajowego w ciągu ul. 3-go Maja etap I na odcinku od ul. Małachowskiego do dworca PKP 2013 *) Tramwaje Śląskie S.A. 18. Budowa i rozbudowa sieci tramwajowo drogowej w ciągu ul. Piłsudskiego w Sosnowcu od ul. Sobieskiego do drogi ekspresowej S86 2014-2020 27 000 tyś. zł Tramwaje Śląskie S.A. 19. Skomunikowanie wschodnich dzielnic Sosnowca z centrum miasta i Aglomeracji wraz z zakupem taboru poprzez stworzenie centrów przesiadkowych na terenie dzielnic Dańdówka i Zagórze w Sosnowcu 2014-2020 200 000 tyś. zł Tramwaje Śląskie S.A. 20. Modernizacja pętli tramwajowej Będzińska w tym: 5 rozjazdów, 8 przejazdów w technologii szyny pływającej 2014-2020 2 750 tyś. zł Tramwaje Śląskie S.A. 21. Modernizacja torowiska tramwajowego wydzielonego na linii 26 w ciągu ul. Wojska Polskiego od ul. gen. Andersa do ul. Orląt Lwowskich linia dwutorowa 2014-2020 28 000 tyś. zł Tramwaje Śląskie S.A. 22. Modernizacja torowiska wydzielonego w ciągu ul. Będzińskiej na odcinku od ul. Zagłębia Dąbrowskiego do ul. Staropogońskiej 2014-2020 5 790 tyś. zł Tramwaje Śląskie S.A. 23. Modernizacja torowiska w jezdni w ciągu ul. Mariackiej i ul. Żeromskiego 2014-2020 6 090 tyś. zł Tramwaje Śląskie S.A. 20

Lp. 24. 25. 26 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu "Programu ochrony środowiska przed hałasem Rodzaj działań do podjęcia w celu poprawy stanu klimatu akustycznego Rewitalizacja linii kolejowych nr 138, 161, 180, 654, 655, 657, 658, 699 na odcinku Dorota/Chorzów Stary Mysłowice Brzezinka - Oświęcim Rewitalizacja liii kolejowych nr 62, 660 na odcinku Tunel Bukowo Sosnowiec Płd. Rewitalizacja linii kolejowej nr 62 na odcinku Katowice - Kielce Łączne koszty realizacji inwestycji Termin realizacji Łączne koszty finansowe 2016-2017 300 000 tyś. zł 2018-2020 300 000 tyś. zł Brak danych Brak danych Podmiot odpowiedzialny za realizację inwestycji PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. w ramach współpracy z administracją regionalną 3 743 398 tyś. zł *) Szacunkowy łączny koszt realizacji zadań 58 910 tyś. zł. **) Realizacja inwestycji w latach 2014 2020 w dużej mierze zależeć będzie od pozyskania środków finansowych na ten cel. W przypadku nie uzyskania środków finansowych, Zarządcy będą zmuszeni do rezygnacji z powyższych zadań, bądź jedynie ich częściowej realizacji. 1.4.3. Edukacja ekologiczna Kolejną grupą działań proponowanych w ramach przedmiotowego Programu jest edukacja społeczna. Jednym ze sposobów działań w tym zakresie jest zapewnienie udziału społeczeństwa m.in. w opracowywaniu programów ochrony środowiska. W ramach edukacji należy zwrócić główną uwagę na działania, które przedstawiono poniżej w tabl. 1.4. Tabl. 1.4. Zestawienie działań edukacyjnych wraz z terminem i podmiotem odpowiedzialnym za realizację L.p. Rodzaj działań do podjęcia w celu poprawy stanu klimatu akustycznego Termin realizacji 1. Promocja komunikacji zbiorowej 2013-2017 2. Promocja komunikacji rowerowej i rozwój ścieżek rowerowych 2013-2017 3. Promocja pojazdów cichych 2013-2017 4. Udział mediów w edukacji społeczeństwa 2013-2017 5. Ukierunkowanie właściwego planowania przestrzennego uwzględniającego zagrożenia hałasem strefowanie funkcji zabudowy 2013-2017 Podmiot odpowiedzialny za realizację działania Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej, Tramwaje Śląskie S.A. Wydział Komunikacji, Wydział Informacji i Promocji Miasta Wydział Inwestycji Miejskich, Wydział Informacji i Promocji Miasta Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej, Wydział Informacji i Promocji Miasta Wydział Informacji i Promocji Miasta (Rzecznik Prasowy) Wydział Planowania Przestrzennego 21

Działania wymienione w powyższej tabeli mogą być finansowane ze środków własnych Miasta lub podmiotów zarządzających komunikacją publiczną. Dodatkowo środki na edukację społeczeństwa w zakresie oddziaływania hałasu można pozyskiwać z pomocą sponsorów i mediów. Efekty działań związanych z edukacją społeczeństwa są w chwili obecnej bardzo trudne do oszacowania, jednak przy systematycznym i skoordynowanym działaniu mogą być bardzo znaczące. 1.4.4. Termin realizacji Programu, w tym terminy realizacji poszczególnych zadań Działania określone w ramach strategii krótkoterminowej powinny zostać zrealizowane w czasie obowiązywania Programu, czyli do 31 grudnia 2017 r. Terminy realizacji działań, mających na celu poprawę stanu klimatu akustycznego w Sosnowcu, określonych w ramach polityki długoterminowej i edukacji społecznej są dłuższe od czasu obowiązywania Programu (5 lat). Edukacja społeczeństwa powinna być konsekwentna i ciągła - tylko wtedy może przynieść wymierne i oczekiwane korzyści. Czasu trwania działań zawierających się w jej zakresie nie można zatem nawet orientacyjnie oszacować. Działania określone w strategii długoterminowej powinny być natomiast realizowane w perspektywie do ok 15 lat. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinien odpowiadać program ochrony środowiska przed hałasem (Dz. U. 2002 nr 179, poz. 1498) harmonogram działań naprawczych proponowanych w ramach Programu ustalono, uwzględniając przede wszystkim: a) przekroczenie dopuszczalnego poziomu dźwięku na terenach przeznaczonych pod szpitale czy domy opieki społecznej (w ramach Programu przyjęto taki sam priorytet działań dla szpitali i domów opieki społecznej, jak dla terenów, na których są zlokalizowane), b) przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu na terenach zabudowy mieszkaniowej. Na terenach mieszkaniowych kolejność realizacji działań określono na podstawie wskaźnika M charakteryzującego wielkość przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu i liczbę mieszkańców na danym terenie, określonego w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002 r. w sprawie 22

szczegółowych wymagań, jakim powinien odpowiadać program ochrony środowiska przed hałasem (Dz. U. z 2002 r. Nr 179, poz. 1498). 2. INFORMACJE O METODACH ZASTOSOWANYCH PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY Podczas analiz wpływu Programu [27] na środowisko dokonano identyfikacji działań dotyczących ograniczenia oddziaływania hałasu na środowisko, przewidzianych do realizacji w Programie. Określono potencjalne kategorie oddziaływań, jakie mogą być generowane przez te działania na poszczególne elementy środowiska z wyłączeniem oddziaływania w zakresie hałasu (Program ma na celu spowodowanie poprawy jakości środowiska zewnętrznego w tym zakresie). Do oddziaływań akustycznych odniesiono się natomiast w sytuacji, kiedy realizacja konkretnego działania spowoduje pogorszenie warunków akustycznych w innym miejscu niż tym, dla którego jest proponowana. Następnie przeprowadzono ocenę oddziaływania na środowisko analizowanego w Programie obszaru oraz proponowanych dla niego zadań, uwzględniając jednocześnie charakter i stan środowiska w miejscu realizacji tego przedsięwzięcia (czyli obszaru przewidywanego potencjalnego oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko). 3. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA Program jest opracowywany zgodnie z wymaganiami określonymi w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinien odpowiadać program ochrony środowiska przed hałasem (Dz. U. nr 179, poz. 1498) [4]. Zgodnie z 5 ust. 2 powyższego rozporządzenia ocena realizacji działań proponowanych do wykonania zostanie dokonana na etapie opracowywania kolejnego Programu. Dodatkowo wszystkie przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko podlegać będą ocenie skutków ich realizacji, dokonywanej na podstawie przepisów ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko [2] oraz ustawy Prawo ochrony środowiska [1]. 23

Organem uchwalającym Program jest Rada Miasta Sosnowca, podmiotami odpowiedzialnymi za jego realizację pozostają Zarządcy poszczególnych źródeł hałasu, zaś na Prezydencie Miasta Sosnowca spoczywa obowiązek informowania Rady Miasta o stanie realizacji poszczególnych zadań oraz postępach w osiągnięciu celów Programu, jak i analiza skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu. W Programie określono obowiązek dla Zarządców źródeł hałasu polegający na konieczności przedkładania raportów z przebiegu prac nad realizacją Programu dla danego odcinka/obszaru koordynatorowi Programu (Prezydentowi Miasta Sosnowca). Przekazane do Prezydenta Miasta Sosnowca raporty będą zatem bazą i podstawą do sporządzenia końcowego Raportu dla Rady Miasta i Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, a wyniki będą uwzględnione przy sporządzaniu kolejnego Programu. Będą one również stanowiły podstawę do analizy skutków realizacji postanowień przedmiotowego Programu. 4. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO Granica państwa położona jest około 60 km od Miasta Sosnowca. Nie przewiduje się zatem możliwości wystąpienia transgranicznego oddziaływania na środowisko związanego z realizacją przedmiotowego Programu. 24

5. ISTNIEJĄCY STAN ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNE ZMIANY TEGO STANU W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU 5.1. Istniejący stan środowiska W latach 2011-2012 sporządzona została Mapa akustyczna Gminy Sosnowiec [17], która została zaktualizowana w 2013 r. w związku ze zmianą rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku [6]. Na podstawie analizy Mapy akustycznej oraz: dokonanej identyfikacji źródeł hałasu kształtujących klimat akustyczny na terenie Sosnowca, przeprowadzonej analizy uwarunkowań akustycznych wynikających z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i studium uwarunkowań i kierunków rozwoju zagospodarowania przestrzennego, zestawienia metod i wyników badań, określenia liczby ludności zagrożonej hałasem oraz przeprowadzonej analizy przewidywanych trendów zmian stanu akustycznego środowiska, wybrano tereny o największej wartości naruszeń dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Analizując te dane stwierdzono, że zdecydowanie największe przekroczenia poziomów dopuszczalnych hałasu w środowisku w Sosnowcu powoduje ruch drogowy. Zarówno hałas szynowy jak i przemysłowy powoduje mniejsze przekroczenia wartości dopuszczalnych niż hałas drogowy. Z tego typu sytuacją mamy do czynienia w większości głównych miast w Polsce. Największe przekroczenia poziomów dopuszczalnych hałasu można zaobserwować na terenach sąsiadujących z drogami ekspresowymi S1 (do 20 db) i S86 (do 15 db), oraz drogą krajową nr 79 i 94 (do 15 db). Poniżej opisano zakres naruszeń dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku w sąsiedztwie głównych dróg i ulic zlokalizowanych w granicach Miasta Sosnowiec: ul. Powstańców do 15 db, ul. S. Mikołajczyka do 15 db, ul. Wojska Polskiego do 15 db, ul. Grota-Roweckiego do 15 db, ul. Braci Mieroszewskich do 15 db, 25

ul. Kościuszkowców do 15 db, ul. Wileńska do 10 db, ul. L. Szenwalda do 10 db, ul. Główna do 10 db, ul. Armii Krajowej do 10 db, ul. 11 listopada do 10 db, ul. Hubala - Dobrzańskiego do 10 db, al. ks. F. Blachnickiego do 10 db, ul. Zaruskiego do 10 db, ul. Kukułek do 10 db, ul. Andersa do 10 db, ul. Baczyńskiego do 10 db, ul. B. Prusa do 10 db, ul. 3-go Maja do 5 db. W sąsiedztwie pozostałych ulic przekroczenia poziomów dopuszczalnych są znacznie mniejsze. Mieszczą się w granicach do 5 db. Na wyżej wymienionych ulicach do hałasu drogowego dochodzi dodatkowo hałas tramwajowy, a mianowicie w ciągu ulic: Wojska Polskiego, Wileńska, Szenwalda, 11 listopada, Hubala Dobrzańskiego, Andersa i Baczyńskiego oraz w ciągu ulicy 3-go Maja. Znacznie mniejszą skalą uciążliwości akustycznych charakteryzują się oddziaływania pochodzące od eksploatacji linii kolejowych zlokalizowanych na terenie miasta Sosnowiec. Potwierdza to przede wszystkim skala przekroczeń, która dla najważniejszego źródła hałasu kolejowego, ze względu na oddziaływanie akustyczne, jakim jest linia kolejowa nr 1, wynosi maksymalnie do 15 db. Dla innych przypadków przekroczenia związane zarówno z eksploatacją linii kolejowych, jak i linii tramwajowych mieszczą się w przedziale od 0 do 5 db. Dużo mniejsze przekroczenia wartości dopuszczalnych można zaobserwować analizując hałas pochodzenia przemysłowego w stosunku do liczby osób narażonych na hałas. 5.2. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji Programu Podstawowym celem przedmiotowego Programu jest poprawa klimatu akustycznego na terenie Miasta Sosnowca w tych miejscach, gdzie w chwili obecnej 26

przekroczenia dopuszczalnego poziomu dźwięku są największe oraz gdzie na oddziaływanie hałasu narażona jest największa liczba osób. Program proponuje spójny, zgodny z dokumentami wyższej rangi, system działań wzajemnie się uzupełniających (działań inwestycyjnych i nieinwestycyjnych). Zaniechanie realizacji lub fragmentaryczna realizacja jego założeń spowoduje, że założony cel nie zostanie osiągnięty, a nawet powstanie regres i pogorszenie się stanu środowiska. Poniżej przedstawiono potencjalne zmiany, jakie mogłyby nastąpić w środowisku w przypadku braku realizacji Programu. Konieczność opracowania i realizacji Programu została narzucona Dyrektywą 2002/49/WE [2] Parlamentu Europejskiego i Rady Europy odnoszącą się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku oraz ustawą Prawo ochrony środowiska [1]. Brak wprowadzenia w życie Programu byłby niedotrzymaniem obowiązków wynikających z powyższych przepisów prawa. Obserwując współczesne tendencje rozwoju motoryzacji, można spodziewać się w przyszłości wzrostu liczby pojazdów. Potwierdzają to dotychczasowe badania natężenia ruchu wykonywane w przekrojach dróg i ulic miejskich. W przyszłości, w przypadku braku realizacji inwestycji drogowych (w tym przede wszystkim obwodnic miejskich), emisja hałasu komunikacyjnego na terenach silnie zurbanizowanych (zamieszkałych przez znaczną liczbę osób) będzie wzrastać. Będzie to powodowało ciągłe pogarszanie standardów akustycznych i komfortu życia na tych terenach. Wobec powyższych wniosków należy stwierdzić, że brak realizacji działań określonych w przedmiotowym Programie spowoduje: pogorszenie istniejącego stanu klimatu akustycznego w wyniku braku realizacji form ochrony środowiska przed hałasem komunikacyjnym, wyczerpanie tolerancji mieszkańców na hałas i zdecydowane pogorszenie jakości życia w sąsiedztwie źródeł hałasu generującego znacznie przekroczenia dźwięku, niezadowolenie społeczne, wyrażone m.in. interwencjami, publikacjami prasowymi, domaganiem się działań naprawczych. 27

6. STAN ŚRODOWISKA NA OBSZARACH OBJĘTYCH PRZEWIDYWANYM ZNACZĄCYM ODDZIAŁYWANIEM Obszar objęty przewidywanym znaczącym oddziaływaniem na środowisko w związku z realizacją działań Programu pokrywa się z terenami, na których zaobserwować można naruszenie poziomów dopuszczalnych hałasu w środowisku. Stan środowiska na tych obszarach został opisany powyżej w rozdziale 5.1 niniejszej prognozy. 7. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU, W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCE OBSZARÓW PODLEGAJĄCYCH OCHRONIE NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 O OCHRONIE PRZYRODY Na obszarze Sosnowca znajduje się wiele terenów cennych przyrodniczo o łącznej powierzchni 792 ha, jednak tylko 38 ha podlega ścisłej ochronie. Obszary te to użytki ekologiczne: Torfowisko Bory (6.68 ha) i Śródleśne łąki w Starych Maczkach (31,28 ha) rys. 7.1 [38] Torfowisko Bory stanowi swoistą otulinę obszaru siedliskowego Natury 2000 Torfowisko Sosnowiec-Bory o powierzchni 2 ha. Obszar zlokalizowany jest na terenie erozyjno-denudacyjnej Kotliny Przemszy, w południowej części Miasta Sosnowca na terenie Nadleśnictwa Siewierz, w obrębie Gołonóg i leśnictwie Maczki. Jest on położony w obniżeniu z niewielkim ciekiem wodnym, trwale przewodniony, zasilany wodami wysiękowymi, całkowicie pokryty lasem mieszanym. Obszar siedliskowy Natury 2000 Torfowisko Sosnowiec-Bory to jeden z najbardziej wartościowych przyrodniczo obiektów w aglomeracji górnośląskiej. Jest to stosunkowo dobrze zachowane siedlisko z typowo wykształconymi płatami roślinności. Przedmiotem ochrony w omawianym obszarze jest liczna populacja lipiennika. Jego siedlisko występujące na omawianym terenie jest tym bardziej cenne w kontekście wymierania stanowisk lipiennika. Występująca tu populacja lipiennika jest jedną z tych, które leżą w pobliżu południowej granicy zwartego zasięgu lipiennika Loesela w Europie. Stąd ochrona tego stanowiska ma istotne znaczenie w celu zachowania dotychczasowego kształtu jego zasięgu [36]. 28

Śródleśne Łąki w Starych Maczkach położone są w Dolinie Białej Przemszy w południowo wschodniej części miasta. Na obszarze tym można spotkać rośliny objęte ochroną gatunkową: kruszczyk rdzawoczerwony i błotny, buławnik czerwony, listera jajowata oraz wawrzynek wilczełyko, kalina koralowa i kruszyna pospolita. Oprócz cennych roślin swoje siedliska mają tu również bobry którym sprzyja nieuregulowane koryto rzeki Białej Przemszy oraz otaczające lasy [37]. Rys. 7.1. Orientacyjna lokalizacja obszaru siedliskowego NATURA 2000 Torfowisko Sosnowiec-Bory na terenie Miasta Sosnowca [35] Działania naprawcze określone w przedmiotowym Programie nie będą powodowały wystąpienia bezpośredniego oddziaływania na obszar Natury 2000 Torfowisko Sosnowiec-Bory, ani na użytek ekologiczny Śródleśne łąki w Starych Maczkach. Są one zlokalizowane w znacznej odległości od działań inwestycyjnych, które będą realizowane przez Zarządców dróg i ulic w ramach Programu [27]. Pozostałe grupy działań mają charakter naprawczy (wpływający na poprawę przede wszystkim klimatu akustycznego Sosnowca) i z założenia nie będą powodowały negatywnego oddziaływania na środowisko. 29