Biuro Karier i Projektów PWSZ w Tarnowie Konsekwencje wyboru kierunku studiów w kontekście wkraczania na rynek pracy. Podsumowanie ankiet Część ogólna
1. WSTĘP Niniejszy raport jest podsumowaniem badania ankietowego przeprowadzonego przez Biuro Karier i Projektów PWSZ w Tarnowie w roku akademickim 2014/2015. Badanie przeprowadzone zostało przez doradców zawodowych z Biura Karier w ramach modułu Wprowadzenie na rynek pracy; wzięli w nim udział studenci ostatniego roku studiów stacjonarnych (licencjackich i inżynierskich). W badaniu ankietowym po raz pierwszy zastosowano nowy kwestionariusz ankiety studenckiej, opracowany przez Zespół Biura Karier i Projektów. Zespół Biura Karier i Projektów 1
2. INFORMACJE OGÓLNE W badaniu wzięło udział 810 osób, w tym 142 studentów Administracji, 123 - Ekonomii, 83 Pielęgniarstwa, 72 Fizjoterapii, 64 Filologii angielskiej. 49 osób spośród ankietowanych to studenci Informatyki, 42 Inżynierii materiałowej, 37 Filologii polskiej, 32 Wychowania fizycznego, 28 Chemii, 27 Matematyki, 24 Elektrotechniki, 22- Ochrony środowiska, 16 Filologii romańskiej, 16 Wzornictwa, 9 Filologii germańskiej i 8 Grafiki. Procentowy udział studentów poszczególnych kierunków w badaniu ankietowym Wychowanie fizyczne 4% Elektrotechnika 3% Elektronika i telekomunikacja 2% Inżynieria materiałowa 5% Grafika 1% Informatyka Wzornictwo 2% Administracja 18% Fizjoterapia 9% Ekonomia 15% Pielęgniarstwo 10% Chemia 3% Ochrona środowiska 3% Matematyka 3% Filologia angielska 8% Filologia polska 5% Filologia germańska 1% Filologia romańska 2% WYKRES 1 2
W pierwszym pytaniu studenci zostali poproszeni o wskazanie trzech głównych czynników, które miały wpływ na wybór danego kierunku studiów. Ankietowani zostali również poproszeni o przypisanie swoim odpowiedziom wagi od 1 do 3. Najczęściej wskazywanymi odpowiedziami były: kierunek był efektem moich zainteresowań (43%) oraz postawiłem/-am na uzyskanie dyplomu uczelni wyższej, który otwiera mi wiele dróg (18%). Najrzadziej ankietowani wybierali odpowiedzi: znajomi wybierali ten kierunek i dlatego się nim zainteresowałem/-am (4%) oraz tradycje rodzinne (2%). Największy odsetek studentów kierujących się przy wyborze kierunku studiów swoimi zainteresowaniami był na kierunkach: wzornictwo (79%) i grafika (67%). Odpowiedź wiedziałem/-am, że jest popyt na specjalistów po moim kierunku najczęściej wybierali studenci inżynierii materiałowej (35%) i elektrotechniki (33%). Najwięcej ankietowanych, których skłoniły do wyboru danego kierunku tradycje rodzinne, było na kierunkach: pielęgniarstwo (9%) i elektrotechnika (8%), a studentów sugerujących się wyborem kierunku przez znajomych na wzornictwie (11%). Odpowiedź chciałem/-am kontynuować profil kształcenia ze szkoły średniej otrzymała najwięcej wskazań na kierunkach: grafika (33%) oraz elektronika i telekomunikacja (2), chęć przedłużenia sobie nauki najczęściej deklarowali studenci administracji (17%). Odpowiedź postawiłem/-am na uzyskanie dyplomu uczelni wyższej, który otwiera mi wiele dróg najczęściej była wybierana przez studentów ekonomii (31%) oraz inżynierii materiałowej (2). Co skłoniło cię do wyboru twojego kierunku studiów? to efekt moich zainteresowań 18% wiedziałem/-am, że jest popyt na specjalistów po moim kierunku 43% tradycje rodzinne znajomi wybierali ten kierunek i dlatego się nim zainteresowałem/-am 14% chciałem/-am kontynuować profil kształcenia ze szkoły średniej 4% 2% 13% chciałem/-am przedłużyć sobie okres nauki i wybrałem/-am kierunek bez głębszych przemyśleń postawiłem/-am na uzyskanie dyplomu uczelni wyższej, który otwiera mi wiele dróg WYKRES 2 3
Kolejne pytanie brzmiało Co sądzisz o swoim wyborze (o wyborze swojego kierunku studiów) w chwili kończenia edukacji na poziomie studiów licencjackich / inżynierskich? Ankietowani najczęściej wskazywali na fakt, że mimo tego, że kierunek w dużej mierze zaspokoił ich ambicje i zainteresowania, to mogą mieć problem ze znalezieniem pracy (32% wszystkich odpowiedzi), przy czym największy odsetek wskazań był na kierunkach: ochrona środowiska (54%), wychowanie fizyczne (52%) oraz fizjoterapia (51%). Co czwarty badany uznał, że dokonał właściwego wyboru; najczęściej odpowiadali w ten sposób studenci pielęgniarstwa (53%) oraz wzornictwa (44%). 23% ankietowanych stwierdziło, że kierunek średnio zaspokoił ich oczekiwania i w związku z tym mogą mieć problem ze znalezieniem pracy. 8% studentów PWSZ przyznało, że nie przemyślało dobrze swojego wyboru i teraz wybrałoby inny kierunek studiów, najczęściej odpowiadali w ten sposób studenci grafiki (25%). 12% respondentów przyznało, że kierunek nie do końca był zbieżny z ich zainteresowaniami, przy czym połowa przyznaje, że nie była to trafna decyzja, a druga połowa, że nie żałuje swojego wyboru. Co sądzisz o swoim wyborze (o wyborze swojego kierunku studiów) w chwili kończenia edukacji na poziomie studiów licencjackich / inżynierskich? utwierdziłem/am się w tym, że dokonałem/-am właściwego wyboru 8% 25% kierunek w dużej mierze zaspokoił moje ambicje i zainteresowania, ale pomimo to mogę mieć problem z pracą kierunek średnio zaspokoił moje ambicje i zainteresowania i w związku z tym mogę mieć problem z pracą 23% kierunek nie do końca był zbieżny z moimi zainteresowaniami i teraz wiem, że nie była to trafna decyzja 32% kierunek nie do końca był zbieżny z moimi zainteresowaniami, ale teraz wiem, że dokonałem/-am właściwego wyboru nie przemyślałem/am dobrze swojego wyboru teraz wybrałbym/ałabym inny kierunek studiów WYKRES 3 4
Kolejne pytanie brzmiało Jakie aktywności podejmowałeś/-aś w trakcie studiów, które mogą przyczynić się do podniesienia pakietu Twoich kompetencji? 72% przyszłych absolwentów wskazywało na obowiązkowe praktyki studenckie, ponad połowa ankietowanych (53%) postawiła na naukę i dobrą zdawalność egzaminów, 28% studentów czynnie uczestniczyło w życiu akademickim (prowadzenie koła studenckiego, gazety studenckiej, działalność w AZS/NZS/RUSS czy też sprawowanie funkcji starosty). Studenci brali również udział w działaniach wolontariackich (13%), akcjach społecznych (12%) oraz współpracowali z różnymi organizacjami (8%). Odpowiedź skupiłem/am się na nauce i dobrej zdawalności egzaminów, bo od tego zależy jakość mojego dyplomu najczęściej zaznaczali studenci fizjoterapii (65%) oraz administracji, filologii polskiej i pielęgniarstwa (po 59% badanych), a najrzadziej studenci wychowania fizycznego (31%) i informatyki (35% respondentów). W działaniach wolontariackich wzięło udział najwięcej studentów grafiki (50% badanych), a najmniej studentów filologii romańskiej () oraz administracji i ekonomii (po 7% ankietowanych). Jakie aktywności podejmowałeś/-aś w trakcie studiów, które mogą przyczynić się do podniesienia pakietu Twoich kompetencji?* 80% 70% 72% 60% 50% 53% 40% 30% 28% 20% 10% 13% 12% 8% 0% działania wolontariackie różne akcje społeczne prowadzenie koła studenckiego, gazety, działalność w AZS, NZS, RUSS, bycie starostą roku współpraca z różnymi organizacjami nauka i zdawalność egzaminów udział w praktykach studenckich * studenci mogli zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź WYKRES 4 5
Ankietowanych poproszono również o wskazanie, jakich prac podejmowali się w trakcie nauki na studiach. Najwięcej (43%) studentów pracowało w czasie trwania wakacji, 24% podejmowało krótkie, okazjonalne prace na zlecenia w trakcie roku akademickiego, 17% pomagało rodzicom w gospodarstwie w trakcie całego roku akademickiego. Studenci podejmowali również pracę popołudniami (14%) oraz w weekendy (13%). 8% ankietowanych zdecydowało się na nieobowiązkowy z punktu widzenia studiów staż lub praktykę, aby zdobyć dodatkowe doświadczenie i kompetencje. 12% studentów nie podejmowało żadnej pracy w trakcie nauki na studiach. Jakich prac podejmowałeś/-aś się w trakcie nauki na studiach?* 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 24% 7% 7% 5% 8% 2% 3% 7% 17% 43% 8% 12% * studenci mogli zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź WYKRES 5 Najwięcej osób podejmujących pracę w trakcie nauki na studiach jest na kierunkach: filologia germańska, elektronika i telekomunikacja, elektrotechnika, inżynieria materiałowa, grafika i wzornictwo (100% badanych). Najmniej studentów, którzy podejmowali pracę w czasie trwania studiów, jest na ochronie środowiska (73%) oraz na matematyce (74%). 6
Jakich prac podejmowałeś/-aś się w trakcie nauki na studiach? - najczęstsze wskazania na poszczególnych kierunkach Wzornictwo Grafika Inżynieria materiałowa Informatyka Elektrotechnika Elektronika i telekomunikacja Wychowanie fizyczne Pielęgniarstwo Fizjoterapia Ochrona środowiska Matematyka Chemia Filologia romańska Filologia polska Filologia germańska Filologia angielska Ekonomia Administracja 0% 20% 40% 60% 80% 100% 120% 140% 160% 180% 200% praca w czasie wakacji zlecenia praca popołudniami na umowę pomoc w gospodarstwie (wakacje) własna działalność pomoc w gospodarstwie (cały rok) praca popołudniami bez umowy staż/praktyka praca w weekendy bez umowy WYKRES 6 7
Studenci, którzy podejmowali pracę w trakcie nauki, zostali poproszeni o określenie w skali od 1 do 10, w jakim stopniu wykonywane dorywczo w trakcie studiów prace wymagały od nich kompetencji podobnych do tych, które zdobywają/zdobyli na swoim kierunku studiów. 4% ankietowanych nie odpowiedziało na pytanie. W jakim stopniu wykonywane przez Ciebie prace wymagały od ciebie kompetencji podobnych do tych, które zdobywasz/ zdobyłeś na swoim kierunku studiów? 30% 25% 25% 20% 15% 10% 5% 12% 5% 10% 7% 10% 9% 3% 3% 4% 0% WYKRES 7 W jakim stopniu wykonywane przez Ciebie prace wymagały od ciebie kompetencji podobnych do tych, które zdobywasz/ zdobyłeś na swoim kierunku studiów? - średnia ocen na poszczególnych kierunkach 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 3,46 4,1 5,65 5,33 3,72 5,23 4 5,42 4,17 3,81 4,04 4,66 4,8 3,76 4,05 3,95 8,29 6,77 WYKRES 8 8
W kolejnym pytaniu studentów ostatniego roku poproszono o odpowiedź w jaki inny sposób podwyższają/ podwyższali swoje kompetencje poza systematycznym uczęszczaniem na studia. Najwięcej badanych (51%) odpowiedziało, że poszerza swoją wiedzę i kompetencje poprzez systematyczne poszukiwanie informacji w internecie, 22% studentów PWSZ brało udział w krótkim/kilkunastogodzinnym szkoleniu, tyle samo ankietowanych śledzi czasopisma branżowe i w ten sposób podwyższa swoją wiedzę. 8% respondentów brało udział w krótkim szkoleniu on-line, 7% ukończyło dodatkowy kwalifikacyjny kurs zawodowy, 4% brało udział w kursie branżowym, 4% - w kursie pozabranżowym, ale poszerzającym kompetencje w innych obszarach. Jedna piąta badanych studentów (20%) nie podwyższa swoich kompetencji poza systematycznym uczęszczaniem na studia. Największy odsetek badanych podwyższających swoje kompetencje poza systematycznym uczęszczaniem na studia jest na kierunkach: filologia germańska (100%), grafika (100%), filologia romańska (94%) oraz wzornictwo (94%). Najmniej ankietowanych, którzy podwyższają swoje kompetencje jest na kierunkach: ochrona środowiska (55%), wychowanie fizyczne (69%) oraz ekonomia (70%). W jaki inny sposób podwyższasz/ podwyższałeś/podwyższałaś swoje kompetencje poza systematycznym uczęszczaniem na studia?* 60% 50% 51% 40% 30% 20% 22% 22% 20% 10% 4% 4% 7% 8% 0% * studenci mogli zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź WYKRES 9 9
W następnym pytaniu ankietowani zostali poproszeni o wskazanie, w jakim innym obszarze (branży) podnoszą/podnosili swoje kompetencje poza obszarem, który studiują. Najwięcej wskazań otrzymały odpowiedzi: komunikacja w obcym języku (35%) oraz kompetencje miękkie - np. komunikatywność, praca w zespole, zarządzanie czasem (30%). Pozostałe wybierane obszary to wiedza specjalistyczna wynikająca ściśle z kierunku kształcenia (1), przedsiębiorczość (10%), podstawy prawne () oraz zarządzanie (). 25% badanych studentów nie podwyższa swoich kompetencji poza obszarem, który studiuje. 100% studentów kierunków filologia germańska oraz grafika zadeklarowało, że podnosi swoje kompetencje poza obszarem, który studiuje. Najmniejszy odsetek badanych podnoszących swoje kompetencje poza studiowanym obszarem jest na kierunkach: ochrona środowiska (41%), wychowanie fizyczne (38%) oraz filologia polska (35%). W jakim innym obszarze (branży,.) podnosisz/podnosiłeś/podnosiłaś swoje kompetencje poza obszarem, który studiujesz?* nie podwyższam kompetencji poza obszarem, który studiuję 25% wiedza specjalistyczna 1 komunikacja w obcym języku 35% kompetencje miękkie 30% podstawy prawne przedsiębiorczość 10% zarządzanie 0% 10% 20% 30% 40% * studenci mogli zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź WYKRES 10 10
Obszary, w jakich studenci najczęściej podnoszą swoje kompetencje Wzornictwo Grafika Inżynieria materiałowa Informatyka Elektrotechnika Elektronika i telekomunikacja Wychowanie fizyczne Pielęgniarstwo Fizjoterapia Ochrona środowiska Matematyka Chemia Filologia romańska Filologia polska Filologia germańska Filologia angielska Ekonomia Administracja 0% 20% 40% 60% 80% 100% 120% 140% 160% 180% komunikacja w obcym języku kompetencje miękkie wiedza specjalistyczna przedsiębiorczość podstawy prawne zarządzanie WYKRES 11 11
Ostatnie pytanie dotyczyło planów studentów bezpośrednio po uzyskaniu dyplomu. 71% przyszłych absolwentów PWSZ bezpośrednio po otrzymaniu dyplomu planuje podjąć studia, w tym 31% deklaruje podjęcie studiów uzupełniających w systemie stacjonarnym, 28% - w systemie niestacjonarnym, a pozostali zamierzają podjąć studia podyplomowe, studia na innym kierunku lub za granicą. 74% ankietowanych zamierza podjąć pracę, w tym 42% chce jednocześnie kontynuować naukę na studiach magisterskich. 18% studentów ostatniego roku planuje wyjechać za granicę; 1 zamierza podjąć tam pracę, a 2% - kontynuować naukę. ankietowanych deklaruje, że ma inne plany życiowe. Chęć wyjazdu za granicę i podjęcia tam pracy najczęściej deklarują studenci elektrotechniki i filologii germańskiej (po 33% badanych), a także filologii angielskiej, filologii romańskiej, grafiki i wychowania fizycznego (po 25% ankietowanych). Najmniejszy odsetek studentów planujących podjęcie pracy za granicą jest na kierunkach: chemia (4%), wzornictwo (5%) oraz matematyka (7%). Państwa, które najczęściej wskazywali studenci jako miejsce emigracji, to: Wielka Brytania (39% studentów deklarujących podjęcie pracy za granicą), Niemcy (24%) oraz Norwegia i Austria (po 8%). Najwięcej ankietowanych, którzy planują podjąć studia za granicą, jest na kierunkach filologia romańska (19%) oraz grafika (13%). Jakie są Twoje plany bezpośrednio po uzyskaniu dyplomu?* inne plany życiowe praca za granicą praca w Polsce 1 1 studia na innym kierunku studia podyplomowe 5% 5% studia za granicą 2% SUM niestacjonarne + praca 2 SUM niestacjonarne 2% SUM stacjonarne + praca SUM stacjonarne 15% 1 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% * studenci mogli zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź WYKRES 12 12
Załącznik nr 1 - Ankieta Kierunek i specjalność:.. Ankieta dla studentów ostatniego roku studiów Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnowie Konsekwencje wyboru kierunku studiów w kontekście wkraczania na rynek pracy 1. Co skłoniło cię do wyboru twojego kierunku studiów? (wybierz max 3 odpowiedzi i przypisz im wagę 1-najważniejsze, 3 najmniej ważne) a) był efektem moich zainteresowań b) wiedziałem/-am, że jest popyt na specjalistów po moim kierunku c) tradycje rodzinne d) znajomi wybierali ten kierunek i dlatego się nim zainteresowałem/-am e) chciałem/-am kontynuować profil kształcenia ze szkoły średniej f) chciałem/-am przedłużyć sobie okres nauki i wybrałem/-am kierunek bez głębszych przemyśleń g) postawiłem/-am na uzyskanie dyplomu uczelni wyższej, który otwiera mi wiele dróg h) INNE.. 2. Co sądzisz o swoim wyborze (o wyborze swojego kierunku studiów) w chwili kończenia edukacji na poziomie studiów licencjackich / inżynierskich? a) utwierdziłem/am się w tym, że dokonałem/-am właściwego wyboru b) kierunek w dużej mierze zaspokoił moje ambicje i zainteresowania, ale pomimo to mogę mieć problem z pracą c) kierunek średnio zaspokoił moje ambicje i zainteresowania i w związku z tym mogę mieć problem z pracą d) kierunek nie do końca był zbieżny z moimi zainteresowaniami i teraz wiem, że nie była to trafna decyzja e) kierunek nie do końca był zbieżny z moimi zainteresowaniami, ale teraz wiem, że dokonałem/- am właściwego wyboru f) nie przemyślałem/am dobrze swojego wyboru teraz wybrałbym/ałabym inny kierunek studiów g) INNE 3. Jakie aktywności podejmowałeś/-aś w trakcie studiów, które mogą przyczynić się do podniesienia pakietu Twoich kompetencji? (możesz zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź) a) brałem/-am udział w działaniach wolontariackich b) brałem/-am udział w wielu różnych akcjach społecznych c) udzielałem/-am się w prowadzeniu koła studenckiego, gazety, samorządu, działełem/-am w AZS, NZS, RUSS, byłem/-am starostą roku d) współpracowałem/-am z różnymi organizacjami i organizowałem/-am interesujące mnie przedsięwzięcia e) skupiłem/-am się na nauce i dobrej zdawalności egzaminów, bo od tego zależy jakość mojego dyplomu f) brałem/-am udział w praktykach studenckich objętych programem studiów h) INNE.. 13
4.Jakich prac podejmowałeś/-aś się w trakcie nauki na studiach? a) krótkie, okazjonalne prace na zlecenia w trakcie roku akademickiego b) pracuję popołudniami na umowę c) pracuję popołudniami bez umowy d) pracuję w weekendy na umowę e) pracuję w weekendy bez umowy f) prowadzę własną działalność gospodarczą (w swoim wolnym czasie) g) pomagam rodzicom w prowadzeniu firmy w trakcie całego roku w miarę moich możliwości h) pomagam rodzicom w gospodarstwie - głównie w wakacje i) pomagam rodzicom w gospodarstwie w trakcie całego roku w miarę moich możliwości j) w trakcie roku studiuję, a na wakacje podejmuję zatrudnienie k) brałem/-am udział w stażu/praktyce, który był nieobowiązkowy z punktu widzenia moich studiów, ale chciałem/-am zdobyć dodatkowe doświadczenie i kompetencje l) nie podejmowałem/-am pracy w trakcie nauki na studiach i) INNE 5. W jakim stopniu wykonywane przez Ciebie prace wymagały od ciebie kompetencji podobnych do tych, które zdobywasz/ zdobyłeś na swoim kierunku studiów? Określ w skali od 1 do 10 Nie dotyczy 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 nie wymagały kompetencji wynikających z kierunku studiów; 10 potrzebne były praktycznie wszystkie kompetencje wynikające z kierunku moich studiów 6. W jaki inny sposób podwyższasz/ podwyższałeś/podwyższałaś swoje kompetencje poza systematycznym uczęszczaniem na studia? a) brałem/-am udział w krótkim/kilkunastogodzinnym szkoleniu b) brałem/-am udział w kursie branżowym c) brałem/-am udział w kursie pozabranżowym, ale poszerzającym moje kompetencje w innych obszarach; d) ukończyłem/-am dodatkowy kwalifikacyjny kurs zawodowy e) brałem/-am udział w krótkim szkoleniu on-line f) śledzę czasopisma branżowe i w ten sposób podwyższam swoją wiedzę i kompetencje g) poszukuję systematycznie informacji w Internecie na interesujące mnie tematy h) nie podwyższam kompetencji poza systematycznym uczęszczaniem na studia i) INNE 7. W jakim innym obszarze (branży,.) podnosisz/podnosiłeś/podnosiłaś swoje kompetencje poza obszarem, który studiujesz? a) zarządzanie b) przedsiębiorczość c) podstawy prawne d) kompetencje miękkie (np. komunikatywność, praca w zespole, zarządzanie czasem) e) komunikacja w obcym języku f) wiedza specjalistyczna wynikająca ściśle z kierunku kształcenia g) nie podwyższam kompetencji poza obszarem, który studiuję 14
h) INNE 8. Jakie są Twoje plany bezpośrednio po uzyskaniu dyplomu? a) Planuję podjąć SUM stacjonarne b) Planuję podjąć SUM stacjonarne i pracować c) Planuję podjąć SUM niestacjonarne d) Planuję podjąć SUM niestacjonarne i pracować e) Planuję podjąć studia za granicą f) Planuję podjąć studia podyplomowe g) Planuję rozpocząć studia na innym kierunku h) Planuję podjąć pracę w Polsce i) Planuję wyjechać zagranicę i tam podjąć pracę (kraj:..) j) Mam inne plany życiowe k) INNE 15