STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY WIĄZOWNA

WÓJT GMINY WIĄZOWNA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY WIĄZOWNA CZĘŚĆ I UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Wiązowna 2009

SPIS TREŚCI I. WSTĘP... 4 II. UWARUNKOWANIA ROZWOJU PRZESTRZENNEGO GMINY WIĄZOWNA... 4 1. DOTYCHCZASOWE PRZEZNACZENIE, ZAGOSPODAROWANIE I UZBROJENIE TERENU... 4 1.1. DOTYCHCZASOWE ZAGOSPODAROWANIE GMINY... 4 1.2. DOTYCHCZASOWE PRZEZNACZENIE TERENÓW... 5 1.3. DOTYCHCZASOWE UZBROJENIE TERENÓW... 8 1.3.1. Drogi... 8 1.3.2. Zaopatrzenie w wodę... 10 1.3.3. Kanalizacja, usuwanie odpadów... 11 1.3.4. Elektroenergetyka... 12 1.3.5. Gazyfikacja... 12 2. STAN ŁADU PRZESTRZENNEGO I WYMOGÓW JEGO OCHRONY... 12 3. STAN ŚRODOWISKA... 13 3.1. WARUNKI GEOTECHNICZNE GRUNTÓW W ASPEKCIE PRZYDATNOŚCI DLA BUDOWNICTWA... 13 3.2. STAN ROLNICZEJ I LEŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ... 14 3.2.1. Gleby... 14 3.2.2. Stan chemiczny i fizyczny pokrywy glebowej... 15 3.2.3. Zbiorowiska łąkowe i murawowe... 15 3.2.4. Obszary leśne... 15 3.3. WIELKOŚĆ I JAKOŚĆ ZASOBÓW WODNYCH... 16 3.3.1. Wody powierzchniowe... 16 3.3.2. Wody gruntowe... 16 3.4. WYMOGI OCHRONY ŚRODOWISKA, PRZYRODY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO... 17 3.4.1. Wymogi ochrony środowiska... 17 3.4.2. Wymogi ochrony przyrody... 18 3.4.3. Wymogi ochrony krajobrazu kulturowego... 18 4. STAN DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ... 19 5. WARUNKI I JAKOŚĆ ŻYCIA MIESZKAŃCÓW... 19 5.1. DEMOGRAFIA, BEZROBOCIE, LICZBA I STRUKTURA LUDNOŚCI... 19 5.2. OŚWIATA I EDUKACJA... 22 5.3. DZIAŁALNOŚĆ KULTURALNA... 23 5.4. SPORT I REKREACJA... 23 5.5. OPIEKA ZDROWOTNA... 25 5.6. ORGANIZACJE SAMORZĄDOWE I POZARZĄDOWE... 26 5.7. BEZPIECZENSTWO PUBLICZNE... 29 5.8. TURYSTYKA... 29 2

5.9. BUDOWNICTWO KOMUNALNE... 29 6. ZAGROŻENIA BEZPIECZEŃSTWA LUDNOŚCI I JEJ MIENIA... 30 6.1. ZAGROŻENIE POWODZIOWE... 30 6.2. ZAGROŻNIE POWAŻNĄ AWARIĄ... 30 7. POTRZEBY I MOŻLIWOŚCI ROZWOJU GMINY... 31 8. STAN PRAWNY GRUNTÓW... 31 9. WYSTĘPOWANIE OBIEKTÓW I TERENÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODRĘBNYCH... 31 9.1. OBSZARY I OBIEKTY CHRONIONE NA PODSTAWIE PRZEPISÓW O OCHRONIE DÓBR KULTURY... 31 9.2. OBSZARY OBJĘTE OCHRONĄ NA PODSTAWIE PRZEPISÓW O OCHRONIE PRZYRODY... 33 9.3. OBSZARY OBJĘTE OCHRONĄ NA PODSTAWIE PRZEPISÓW O CMENTARZACH I CHOWANIU ZMARŁYCH.... 36 9.4. LINIE ELEKTROENERGETYCZNE... 36 10. WYSTĘPOWANIE OBSZARÓW NATURALNYCH ZAGROŻEŃ GEOLOGICZNYCH... 37 10.1. OBSZARY NARAŻONE NA NIEBEZPIECZEŃSTWO OSUWANIA SIĘ MAS ZIEMNYCH... 37 11. WYSTĘPOWANIE UDOKUMENTOWANYCH ZŁÓŻ KOPALIN ORAZ ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH... 37 11.1. SUROWCE MINERALNE... 37 11.2. WODY PODZIEMNE... 38 12. WYSTĘPOWANIE TERENÓW GÓRNICZYCH WYZNACZONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODRĘBNYCH... 39 13. STAN SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ... 39 13.1. STAN SYSTEMU KOMUNIKAJI PONADLOKALNEJ... 39 13.2. STAN SYSTEMU KOMUNIKACJI LOKALNEJ... 39 13.3. STAN SYSTEMÓW INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ... 39 14. ZADANIA SŁUŻĄCE REALIZACJI PONADLOKALNYCH CELÓW PUBLICZNYCH... 39 Wykaz rysunków: 1. Lokalizacja obrębów 2. Dotychczasowe zagospodarowanie 3. a. Planowanie przestrzenne w Gminie plany obowiązujące i w trakce sporządzania b. Planowanie przestrzenne w Gminie decyzje o warunkach zabudowy wydane w latach 2002-2008 4. Układ komunikacji drogowej 5. System wodociągów gminnych 6. System kanalizacji istniejącej 7. Przebieg linii elektroenergetycznych 8. Przebieg linii gazociągów 9. Warunki gruntowe 10. Rolnicza i leśna przestrzeń produkcyjna 11. Warunki wodne 12. Rzeźba terenu 13. Tereny zalewowe 14. Stan prawny gruntów 15. Ochrona zabytków 16. Ochrona przyrody Załącznik Nr 1 Mapa uwarunkowań w skali 1:20 000 3

I. WSTĘP Niniejsze opracowanie stanowi realizację wymagań określonych w art.10 ust.1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Rozpoznanie uwarunkowań rozwoju zagospodarowania przestrzennego gminy Wiązowna jest podstawą formułowania polityki przestrzennej w dalszym rozwoju gminy i bardziej szczegółowych ustaleń określonych w ww. ustawie. Podstawowym materiałem pomocnym w określeniu uwarunkowań rozwoju przestrzennego gminy jest opracowanie ekofizjograficzne, podstawowe, zawierające szczegółowe informacje dotyczące obszaru gminy. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Gminy Wiązowna przedstawiono w formie tekstowej i graficznej. Tekst zawiera podstawowe dane dotyczące istniejącego stanu i funkcjonowania gminy w zakresie gospodarki przestrzennej. Część graficzną, stosownie do przepisu 5 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 26 kwietnia 2004r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. Nr 118, poz. 1233), przedstawiono na rysunku w skali 1:20 000, wykonanym na kopii mapy topograficznej w skali 1:10 000, pochodzącej z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. II. UWARUNKOWANIA ROZWOJU PRZESTRZENNEGO GMINY WIĄZOWNA 1. DOTYCHCZASOWE PRZEZNACZENIE, ZAGOSPODAROWANIE I UZBROJENIE TERENU 1.1. DOTYCHCZASOWE ZAGOSPODAROWANIE GMINY Struktura przestrzenna gminy Wiązowna ukształtowana została w ewolucyjnym rozwoju struktur przyrodniczych i procesów urbanizacyjnych. Sposób zagospodarowania, zmienia się w zależności od potrzeb i możlwości inwestoskich w kolejnych okresach historii rozwoju gminy. Znaczny rozwój zagospodarowania, w pojęciu ilościowym, nastąpił w ostatniej dekadzie lat, kiedy to w wyniku dużego zainteresowania inwestorów budową mieszkań niedaleko Warszawy, właśnie tereny w Wiązowej, położonej 26 kilometrów od centrum Warszawy, spełniały to kryterium. Z lokalizacji na terenach gminy Wiązowa chętnie korzystali również inwestorzy prowadzący aktywność gospodarczą skierowaną szczególnie do odbiorców na wschodzie Polski. Trendy występujące w obszarze metropolii warszawskiej w dalszym ciągu będą stanowić o kolejnych zmianach w zagospodarowaniu przestrzennym gminy Wiązowna. Biorąc za podstawę rozpoznane, w trybie sporządzania niniejszego studium, dość skomplikowane uwarunkowania przyrodnicze rozwoju zagospodarowania przestrzennego a także analizując zmiany w zagospodarowaniu przestrzennym gminy w ostatnich latach, można stwierdzić, że działania gminy w zakresie gospodarki przestrzennej, podejmowane były pod presją inwestorów, bez wyraźnie określonej i konsekwentnie egzekwowanej polityki. W związku z dążeniem inwestorów do zabudowy terenów pod aktywność gospodarczą, tereny takie pozyskują oni w obszarach już częściowo zabudowanych i realizują swoje plany przez uzyskiwanie decyzji o warunkach zabudowy w sąsiedztwie działek zabudowanych. Inne osoby, najczęściej z Warszawy, poszukują położonych blisko Warszawy terenów, które mogą być wykorzystane na budowę domu lub zabudowę letniskową. Ponieważ zabudowa taka w gminie istnieje, to uzyskanie decyzji o podobnej zabudowie terenu w sąsiedztwie też nie 4

stwarza większych problemów. Jeśli dodać do tego naciski na zabudowę terenów położonych na zalewowych terasach malowniczych rzek Świdra i Mieni mamy obraz wyraźnych trendów w zagospodarowaniu gminy. Obecny stan zagospodarowania i użytkowania gruntów w gminie Wiązowna przedstawia się następująco: Rodzaj użytkowania Powierzchnia (ha) Grunty orne i sady Użytki rolne 4066 Łąki i pastwiska 1671 Użytki leśne Tereny zabudowane Lasy i gr. leśne 3167 Gr. zadrzew. i zakrzew. 206 Tereny zabudowane 547 i zurbanizowane Tereny komunikacyjne 335 Wody powierzchniowe, rowy, stawy 129 Nieużytki 50 Razem 10171 Użytkowanie terenów w poszczególnych obrębach geodezyjnych przedstawiono w tabelach, zamieszczonych w katalogu obrębów, który stanowi odrębną część studium. Podział administracyjny gminy na obręby przedstawiono na rysunku Nr 1, a stan zagospodarowania przestrzennego gminy przedstawiono na rysunku Nr 2. 1.2. DOTYCHCZASOWE PRZEZNACZENIE TERENÓW Przeznaczenie terenów w gminie do końca roku 2003 określał ogólny plan miejscowy zagospodarowania przestrzennego, który sporządzony został w 1994 r. Zgody na przeznaczenie gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne, uzyskane w procedurze tego planu, są nadal obowiązujące a więc mimo braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla całej gminy, zagospodarowywanie poszczególnych działek położonych w sąsiedztwie działek już zabudowanych nie nastręczało większych trudności. W sytuacji dużego wzrostu inwestycji kubaturowych, wyraźnie zaznacza się brak właściwego, stosownego do funkcji obiektów, zagospodartowania terenów, na których te inwestycje zrealizowano. Braki w wyposażeniu terenów w inwestycje drogowe i infrastrukturalne dopełniają obraz dotychczasowego zagospodarowania i uzbrojenia terenów. W gminie Wiązowna, do końca 2007 roku, sporządzono plany miejscowe, które obejmują niewielki procent powierzchni gminy. Granice tych planów przedstawiono na rysunku Nr. 3a. Wykaz działek objętych obowiązującymi planami zagospodarowania przestrzennego na terenie gminy Wiązowna przedstawia się następująco: l.p. Nr uchwały Obszar/nazwa Numery działek 1 194/XXIV/2004 z 23.11. 2004 r. Dz. Urz. Woj. Maz. 05. 51. 1230 z 7 marca 2005 r.) Etap VI Duchnów 430, 447/2, 447/3, 447/4, 447/5, 447/6, 447/7, 447/8, 447/9, 447/10, 448/4, 448/5, 448/7, 448/8, 448/9, 448/10, 448/11, 448/13, 448/20, 448/21, 448/22, 448/23, 448/24, 448/25, 448/26, 448/27, 448/28, 448/29, 448/30, 448/31, 449/1, 449/2 i 449/3 obręb Duchnów 2 29/IV/2003 z 30. 01. 2003 r. (Dz. Urz. Woj. Maz. 03. 192. 4858 z 17 lipca 2003 r.) ETAP V "Czarnówka- Glinianka" 1) 93/10 z obr. Glinianka - w całości, 2) 148/1, 148/2, 148/3, 148/4, 148/5, 148/6, 148/7, 148/8, 148/9, 149/2, 149/3, 149/4, 149/5, 149/6, 149/7, 149/8, 149/9, 149/10 obręb Czarnówka - w całości 3) 149/1 obręb Czarnówka - w części przylegającej do w/w działek. 5

3 106/XIII/2003 Z 26.11. 2003 r. Dz. Urz. Woj. (Maz. 04. 81. 2015 z 8.04. 2004 r.) 4 107/XIII/2003 z 26.11. 2003 r. (Dz. Urz. Woj. Maz. 04. 81. 2016, z 8. 04. 2004 r.) 5 108/XIII/2003 z 26.11. 2003 r. (Dz. Urz. Woj. Mazow. 04. 81. 2017 z 8.04. 2004 r.) 6 178/XVII/99 z 14. 10. 1999 r. (Dz. Urz. Woj. Mazow. 00. 14.105 z 3 lutego 2000 r. 2001. 01. 26 zm. (Dz. Urz. Woj. Maz. 01. 2. 10 1) 7 365/XXXVIII/01 z 23 maja 2001 r. (Dz. Urz. Woj. Maz. 01.191.3228, z 13.09. 2001 r.) etap I "Majdan" etap III "Gródek", Etap VIII "Duchnów- Kąck", obszary B i C, położone na północ od ul. Turystycznej obszary A i D, położone na północ od ul. Turystycznej 1) działki nr ew. 329, 330, 336 i 337 z obrębu geodezyjnego Majdan - w całości, 2) działki nr ew. 331 i 338 z obrębu geodezyjnego Majdan - we fragmentach obszarów planistycznych przeznaczonych na cele komunikacji drogowej o znaczeniu lokalnym, 3) działki z obrębów geodezyjnych Majdan i Góraszka oznaczone na rysunku szrafem - we fragmentach przeznaczonych na cele komunikacji drogowej o znaczeniu lokalnym w obszarach planistycznych oznaczonych 11a.TD-V.15 i 11b.TD-V.15. 318, 319/1, 319/2, 320, 321, 347, 348, 361, 362, 363, 364, 365, 368, 369, 370, 371, 372, 373, obrębie Wiązowna Kościelna w całości 1) w całości działki nr ew. 2/1, 2/2, 2/3, 3, 4, 5, 6, 7 i 8 obręb Kąck, 2) w całości działki nr ew. 673/1 i 673/2 obr. Duchnów 3) w części działkę nr ew. 25 obręb Kąck, oraz fragment koryta rz. Mieni. 1) działki w obrębie Wiązowna Kościelna, w całości objęte ustaleniami planu nr ew.: 204/2, 205/4, 208/3, 208/4, 208/5, 208/6, 208/7, 208/8, 208/9, 208/10, 208/11, 208/12, 209, 211/11, 219, 220, 295, 296, 297, 298/1, 298/2, 298/3, 299, 300, 301, 405, 490, 491, 2) działki w obrębie Wiązowna Kościelna, w części objęte ustaleniami planu nr ew.: 210/9 cz. południowa, od północnej linii rozgraniczającej ul. Kwiatowej, 263/1 cz. południowa, od północnej linii rozgraniczającej ul. Kwiatów Polskich, 398 cz. południowa, od północnej linii rozgraniczającej ul Kwiatowej, 399 cz. wschodnia, od zachodniej granicy proj. linii rozgraniczającej ul. Różanej, 400 cz. wschodnia, od zach. granicy działki Nr 395. 1) obręb Wiązowna Kościelna, w całości objęte ustaleniami planu, nr ew.: 189, 190, 191, 192/4, 192/12, 194, 195, 196/13, 212/7, 213/3, 214/1, 215/1, 216/1, 217/1, 218/1, 263/1, 284/1, 286, 287, 288, 289/1, 289/2, 289/3, 289/4, 290, 291, 292, 293, 294, 302/1, 302/4, 302/5, 302/6, 405, 488, 489. 2) obręb Wiązowna Kościelna, w części objęte ustaleniami planu dz. nr ew.: 188 - fragment południowy działki od północnej linia rozgraniczająca ul. Kwiatowej, 302/2 - fragment działki poza linią warunkowego wykluczenia zabudowy mieszkaniowej, 302/3 - fragment działki położony poza linią warunkowego wykluczenia zabudowy mieszkaniowej, 399 - cz. zachodnia działki, od wschodniej granicy proj. linii rozgraniczającej ul. Różanej, 400 - cz. zachodnia drogi, od zachodniej granicy działki nr 395 do granicy uchwalania planu, 192/11 - fragment południowy działki, od północnej linia rozgraniczająca ul. Kwiatowej, 192/18 - fragment drogi licząc od północnej linia rozgraniczająca ul. Kwiatowej, 212/7, 213/2, 215/1 - części południowe działek od północnej linia rozgraniczająca ul. Kwiatowej, 6

397 - część ul. Nadrzecznej od południowej granicy działki nr 550/4 do ul. Kwiatowej, 398 - część południowa działki, od północnej linia rozgraniczająca ul. Kwiatowej, 488 cz. południowa działki, od północnej linia rozgraniczająca ul. Kwiatowej. 8 371/XXXIX/01 z 29. 06. 2001 r. ( Maz. 01. 209.3614 z 4.10. 2001 r.) 9 60/VII/98 z 16 czerwca 1998 (Dz.U.Woj. Warsz. 98.64.302 z 28.10.98) Dz. nr ew. 412 miejscowość Lipowo Wiązowna Gminna na północ od ul. Polnej Dz. nr ew. 412/1 i 412/2 w obrębie Lipowo dz.1/2,1/4,1/5,2/1,6/1,7/1,9/1,10/1,11/1,12/1,13/1,14/1,15/1,16/1,18,20,22/1,22/2,24/127,28/1,30/1,31/5,31/6,33/1,34/1,59,60,13 4/1,134/2,135,136,137,296/3 do 9,97/1,297/2,297/4, 297/10, 297/12-13, 653-656,657/1,657/2,658,659,660 Tereny już zabudowane oraz tereny przeznaczone w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy, obowiązującym do końca 2003 roku, były podstawą wyznaczenia terenów inwestycyjnych w gminie. Praktyka ostatnich lat wskazuje na bardzo duże zainteresowanie właścicieli gruntów możliwością zabudowy każdego terenu, położonego przy istniejących drogach. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, grunty, dla których nie sporządzono planu miejscowego, mogą zostać przeznaczone pod zainwestowanie jedynie poprzez decyzje o warunkach zabudowy i decyzje o lokalizacji inwestycji celu publicznego. Działki, dla których obowiązują decyzje wydane w latach 2002 do 2008 przedstawione zostały na rysunku Nr 3b. W większości przypadków nowe działki do zainwestowania były wyznaczane w wielkości nie mniejszej jak 1200 m 2, przy zachowaniu minimum 70% powierzchni biologicznie czynnej. Było to uzasadnione tym, że gmina ma bardzo słabo rozwiniętą sieć kanalizacji i zagęszczanie zabudowy mogłoby mieć ujemne oddziaływanie na środowisko. Ograniczeniami prawnymi w zainwestowaniu terenów jest to, że gmina położona jest: - w całości na obszarze Głównego Zbiornika Wód Podziemnych, - w dużej części położona jest na obszarze Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu - w niewielkiej części na obszarze Mazowieckiego Parku Krajobrazowego z jego strefą ochronną, Ograniczeniami naturalnymi do przeznaczania terenów pod zabudowę są tereny podmokłe, z wysokim poziomem wód gruntowych oraz to, że powierzchnia 3808 ha zajęta jest przez lasy. W ostatnim czasie, z uwagi na dogodny dostęp do dróg krajowych nr 2 i 17, zaznaczył się gwałtowny rozwój przedsiębiorczości gospodarczej i powstanie wielu zakładów pracy tak o kierunku produkcyjnym jak i handlowym. Na terenie gminy utworzyły się ciągi zakładów we wsiach Zakręt i Duchnów przy drodze krajowej Nr 2 oraz we wsiach Majdan, Góraszka i Wola Ducka przy drodze krajowej Nr 17. 7

1.3. DOTYCHCZASOWE UZBROJENIE TERENÓW 1.3.1. Drogi Na terenie Gminy przebiegaja 2 drogi krajowe, 1 droga wojewódzka, drogi powiatowe i drogi gminne: Długosc dróg wojewódzkich - 10,7 km Długosc dróg powiatowych - 57,6 km, w tym 32,6 km to drogi utwardzone. Długosc dróg gminnych - 64,1 km, w tym 9,7 km to drogi utwardzone. Pozostałe drogi to drogi wewnetrzne. Drogi krajowe przebiegające przez teren gminy Wiązowna to droga nr 2 (Warszawa-Terespol) oraz doga nr 17 (Warszawa-Lublin). Przez teren gminy przebiega jedna droga powiatowa Nr 721, relacji Piaseczno-Wiązowna- Duchnów. Drogi powiatowe zestawiono w poniższej tabeli. L.p. Nr drogi Stary nr drogi Relacja 1. 2701W 01207 Zakręt - Michałówek- Duchnów 2. 2702W 01208 Izabela-Nowy Konik 3. 2703W 01209 Góraszka - Boryszew 4. 2704W 01210 Boryszew - Michałówek 5. 2705W 01211 Wiązowna - Kąck 6. 2706W 01212 Glinianka-Poręby 7. 2707W 01213 Duchnów - Kąck - Wielgolas Duchnowski 8. 2708W 01214 Dziechciniec-Pęclin-Kack 9. 2709W 01215 Żanęcin - Malcanów - Glinianka - Bolesławów - Grębiszew 10. 2710W 01216 Glinianka - Wola Karczewska - Teofilów - Świerk 11. 2711W 01217 Czarnówka - Rzakta 12. 2712W 01218 Wola Karczewska - Kruszówiec 13. 2713W 01219 Regut - Celestynów - Dąbrówka - Glina - Wola Karczewska 14. 2727W 01233 ul. Lubelska w Wizązownie 15. 2731W 01238 Wiązowna - Falenica 16. 2748W 36281 Rzakta - Józefów - do drogi Nr 50 Większość dróg gminnych nie posiada utwardzonej nawierzchni - zwykle jest to źle utrzymana nawierzchnia gruntowa, o nieregularnej linii, wynikajacej z układu własnosciowego i dawnego układu dróg rolnych, o zbyt małej szerokość pasa drogi. 8

Drogi gminne zestawiono w poniższej tabeli. L.p. Nr drogi Stary nr drogi Relacja 1. 270801W 13001 Zakręt - Pohulanka 2. 270802W 13002 Droga do sanatorium 3. 270803W 13003 Pohulanka-Izabela 4. 270804W 13004 Przez Majdan do Góraszki 5. 270805W 13005 Majdan-Izabela 6. 270806W 13008 Majdan-Droga Nr 17 7. 270807W 13007 Góraszka-Aleksandrów 8. 270812W 13012 Przez Emów (ul. Sosnowa) 9. 270813W 13013 Emów - Mlądz 10. 270814W 13014 Mlądz - Rudka 11. 270015W 13015 ul. Parkowa 13015B ul. Sportowa 12. 270817W 13017 Osiedle XXX-lecia 13. 270818W 13018 ul. Boryszewska - Golice 14. 270819W 13019 ul. Duchnowska droga Nr 270818W 15. 270820W 13020 Przez Boryszew 16. 270822W 13022 Michałówek Konik Nowy 17. 270823W 13023 Duchnów Stary Konik 18. 270824W 13024 Duchnów - Stefanów 19. 270825 13025 Przez Duchnów 20. 270826W 13030 Wiązowna - Pęclin 21. 270827W 13027 Żanęcin Piekło - Wiązowna 22. 270828W 13028 Duchów - Żanęcin 23. 270829W 13029 Dziechciniec droga Nr 270831W 24. 270830W 13030 Pęcin droga Nr 270835W 25. 270831W 13031 Malcanów Kopki Wola Karczewska 26. 270832W 13032 Kopki - Lipno 27. 270833W 13033 Wiązowna (łącznik droga krajwa Nr 17 ul. Lubelska) 28. 270834W 13034 Pęcin Dziechciniec Duchnowski 29. 270835W 13035 Malcanów - Poręby 30. 270836W 13036 Poręby - Teresław 31. 270837 13037 Glinianka II - Celinów 32. 270838W 13038 Czarnówka - Celinów 33. 270839W 13039 Rzakta - Celinów 9

34. 270840W 13040 Rzakta Bolesławów - Siwianka 35. 270841W 13041 Przez Czarnówkę 36. 270842W 13042 Glinianka - Kruszówiec 37. 270843W 13043 Droga Nr 270042W - Siwianka Od 2003 r. wprowadzono na teren Gminy warszawską, miejską linię autobusową - czerwona, a od 21 sierpnia 2005 r. niektóre kursy przedłużono do Glinianki. Pozwoliło to na polepszenie w znacznym stopniu skomunikowania Gminy z Warszawą. Stanowi to istotną wartość dla promocji Gminy, zachętę dla potencjalnych inwestorów i poprawę warunków życia dla mieszkanców. W Gminie brak kolei, pomimo, że jej obszar znajduje sie w widłach dwóch linii kolejowych: Warszawa Otwock (Lublin) i Warszawa Mińsk Mazowiecki (obie - trakcje elektryczne). Przy rozważeniu lokalnej komunikacji gminnej, możnaby włączyć je do programu obsługi komunikacyjnej Gminy, nastawionej na wykorzystanie sąsiedztwa aglomeracji warszawskiej. Układ komunikacji drogowej w gminie przedstawiono na rysunku Nr 4 1.3.2. Zaopatrzenie w wodę Zbiorcze zaopatrzenie ludności w wodę pitną oparte jest na ujęciach zlokalizowanych w Wiązownie, Majdanie, Rzakcie i Lipowie czerpiących wodę z czwartorzędowego piętra wodonośnego z głębokości 30 60 m.. Pobór wody z ujęcia wody Wiązowna odbywa się z dwóch studni o wydajności eksploatacyjnej 60 m 3 /h. Ujęcie obsługuje mieszkańców wsi gminnej i Emowa. Ujęcie wody Majdan to dwie studnie głębinowe o wydajności eksploatacyjnej 100 m 3 /h. Ujęcie dostarcza wodę do wodociągu grupowego o długości 32,5 km, zaopatrującego miejscowości: Zakręt, Izabela, Michałówek Majdan, Góraszka, Duchniew, Boryszew, Stefanówka, część Wiązownej (ul. Boryszewska). Ujęcie wody Rzakta to dwie studniach wiercone o wydajności eksploatacyjnej 35 m 3 /h. Wodociąg grupowy o długości 22,9 km zaopatruje mieszkańców Rzakty, Bolesławowa, Czarnówka, Kruszówca i Glinianki. Ujęcie wody Glinianka zlokalizowane we wsi Lipowo to trzy studnie wiercone o wydajności eksploatacyjnej 120 m 3 /h. Dostarcza ono wodę poprzez wodociąg grupowy dla ludnosci zamieszkałej w miejscowościach: Wola Ducka, Wola Karczewska, Lipowo, Kopki, Malcanów, Dziechciniec, Pęclin, Żanęcin, Radiówek, Rudka. Wymienione ujęcia wody, wraz wodociągową siecią rozdzielczą o łącznej długości 156,2 km, stanowią jeden zintegrowany system na terenie całej gminy. Pozwala to na uzyskanie przez indywidualnych odbiorców dużej ilości wody do picia uzdatnianej w stacjach wodociągowych. Stopień wyposażenia gminy w wodociągi wynosi 76,5 % (procent ogółu ludności w gminie). Rozwojowymi stacjami wodociągowymi są ujęcia Majdan i Lipowo ze względu na dużą ilość wody oraz dobrą jej jakość, o stosunkowo małej zawartości związków żelaza i manganu. Pozostałe stacje, w Wiązownie i Rzakcie, należy wykorzystywać jako studnie awaryjne z planowaniem docelowej ich likwidacji. Część ludności posiada własne studnie wiercone, ujmujące wodę z tego samego piętra użytkowego. Pozostała część mieszkańców gminy, z różnych względów (zabudowa kolonijna, brak przyłączy), nie korzysta, lub pozbawiona jest możliwości korzystania, z wodociągów wiejskich i zaopatruje się w wodę ze indywidualnych studni kopanych ujmujących wody gruntowe z pierwszego poziomu wodonośnego. Poziom ten utrzymuje się głównie w przewarstwieniach piaszczystych rozdzielających górny horyzont glin zwałowych na głębokości 5 m p.p.t. Wody gruntowe podlegają łatwej infiltracji różnego rodzaju zanieczyszczeń bytowych i gospodarczych. 10

System wodociągów gminnych przedstawiono na rysunku Nr 5. 1.3.3. Kanalizacja, usuwanie odpadów W Gminie Wiązowna została wybudowana nowoczesna oczyszczalnia ścieków (Emów) - oddana do użytkowania w 2006 r. Do końca grudnia 2007 r. wykonano 15,4 km sieci kanalizacyjnej sanitarnej i 222 przyłączy do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. Daje to możliwość korzystania z sieci kanalizacyjnej dla 9,7 % ludności gminy Wiązowna. W dużej ilości przypadków ścieki z zabudowań jednorodzinnych, obiektów usługowohandlowych oraz gospodarstw rolnych odprowadzane są do zbiorników bezodpływowych, a następnie wywożone do oczyszczalni ścieków w Otwocku lub stacji zlewnych w Otwocku i Ząbkach Podobna sytuacja jest w osiedlu mieszkaniowym w Radiówku (2% mieszkańców gminy) gdzie ścieki komunalne wywozi się do stacji zlewnej w Zagórzu. Obecnie ścieki nie są podczyszczane w osiedlowej oczyszczalni ścieków (przepustowość 36 m 3 /24h), z uwagi na jej bardzo zły stan techniczny. Również ze względu na zły stan techniczny, oczyszczalnia przy dawnej bazie GS w Wiązownej została zdemontowana. Kompleks szpitalno-sanatoryjny w Zagórzu jako jedyny posiada oczyszczalnię mechaniczno-biologiczną (przepustowość 164 m 3 /24h). Odbiornikiem ścieków jest rów melioracyjny w zlewni rzeki Mieni. Gospodarka odpadami w rejonach wiejskich obejmuje głównie odpady komunale oraz odpady wytwarzane przez lokalny przemysł i zakłady o charakterze usługowym, a także opakowania po środkach ochrony roślin. Na terenie gminy powstają następujące grupy odpadów: odpady bytowe (metale, papier i tektura, odpady organiczne, tworzywa sztuczne, materiały tekstylne) odpady przemysłowe (stłuczka szklana, tworzywa sztuczne, odpady budowlane, odpady pochodzące z oczyszczalni ścieków (skratki i piasek z osadników), odpady rolnicze (nieużyte nawozy, środki ochrony roślin). Przyjmuje się, że na terenie gminy jest wytwarzanych 2717,6 Mg odpadów komunalnych (bytowe), które gromadzone są w ustawionych na posesjach lub we wsiach pojemnikach. Selektywną zbiórką odpadów, polegającą na używaniu specjalnych pojemników oraz zestawów worków o zróżnicowanych barwach (szkło, makulatura, tworzywa sztuczne), objętych jest 98 % gospodarstw domowych. Zbiórka odpadów wielkogabarytowych prowadzona jest akcyjnie poprzez dostarczanie ich do Zakładu Usług Komunalnych w Wiązownie, gdzie następuje ich demontaż i unieszkodliwianie. W obrębie gminy brak jest składowiska odpadów stałych. Dotychczas istniejące, do 2002 roku, wysypisko w Kącku zostało zlikwidowane. Wywóz odpadów odbywa się przez kilka prywatnych firm, głównie na pełniące rolę składowiska regionalnego składowisko odpadów w Otwocku Świerku, oraz w inne miejsca składowania. Duża ilość odpadów trafia jednak na małe dzikie wysypiska rozrzucone po lasach. Podmioty gospodarcze prowadzące działalność na terenie gminy wytwarzają około 580 Mg odpadów przemysłowych, głównie odpadów budowlanych, złomu metali, odpadów z mechanicznej obróbki metali, opakowania z tworzyw sztucznych, papieru. Odpady te odbierane są przez wyspecjalizowane jednostki i przekazywane do odzysku lub unieszkodliwienia. Na terenie gminy znajduje się 12 firm prowadzących działalność gospodarczą związaną z odzyskiem odpadów. System kanalizacji w gminie przedstawiono na rysunku Nr 6. 11

1.3.4. Elektroenergetyka Przez obszar gminy Wiązowna przebiegają napowietrzne linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia: - dwutorowa linia 400 kv relacji Miłosna Kozienice - dwutorowa linia 110 kv relacji Miłosna stacja Wschodnia - jednotorowa linia 110 kv Otwock/Teklin Józefów oraz wiele linii średniego napięcia 15 kv. Ponadto znajduje się tutaj kilkadziesiąt stacji transformatorowych 15/0,4kV. Przebieg linii elektroenergetycznych wysokiego napięcia przedstawiono na rysunku Nr 7. 1.3.5. Gazyfikacja Przez teren gminy przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia dn 500 o max. ciśnieniu roboczym (MOP) 6,3 MPa, relacji Rembelszczyzna - Wronów. W Wiązownej zlokalizowane są stacje gazowe w Zakręcie, Wiązowej oraz w Woli Karczewskiej. Gazociągi rozdzielcze wybudowano głównie od dwóch pierwszych stacji. Z ziemnego gazu przewodowego korzysta jeszcze niewielka część mieszkańców gminy, choć istniejące gazociągi mogłyby pokryć zapotrzebowanie przyszłych odbiorców gazu ziemnego na cele socjalno-bytowe, grzewcze i technologiczne. Gazyfikacja jest jednak możliwa po zawarciu porozumienia pomiędzy dostawcą gazu a odbiorcą w warunkach ekonomicznej opłacalności dostaw gazu. Obecnie istnieje 85,1 km sieci gazowych, z czego 14,5 km to sieć przesyłowa a 70,6 km to sieć rozdzielcza średniego ciśnienia. Z sieci gazowej korzysta 22,6 % ludności gminy. Przebieg linii gazociągów w gminie przedstawiono na rysunku Nr 8. 2. STAN ŁADU PRZESTRZENNEGO I WYMOGÓW JEGO OCHRONY Ilekroć w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym jest mowa o "ładzie przestrzennym" - należy przez to rozumieć takie ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijną całość oraz uwzględnia w uporządkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno-estetyczne; W świetle tak sformułowanego wyjaśnienia pojęcia ładu przestrzennego, określenie stanu tego ładu w gminie Wiązowna jest zadaniem trudnym. Ład przestrzenny odczytywany być może jako stan całej gminy, ale to jest stan określany na podstawie stanu poszczególnych części gminy oglądanych z pozycji człowieka, lub stan gminy określany na podstawie zdjęć lotniczych obejmujących obszar całej gminy.choć ustawodawca nie wyjaśnił, dodatkowo, co w tym przypadku oznaczają: 1. harmonijna całość, 2. uporządkowane relacje, 3. wymagania funkcjonalne, 4. wymagania społeczno- gospodarcze, 5. wymagania środowiskowe, 6. wymagania kulturowe, 7. wymagania kompozycyjno estetyczne, to najbardziej wymiernymi są wymagania środowiskowe i kulturowe. W tym zakresie działają przepisy odpowiednich ustaw i przestrzeganie tych przepisow można uznać za uwzględnienie wymagań. Szczegółowy opis stanu środowiska i wymagania związane z koniecznością jego ochrony są przedmiotem opracowania ekofizjograficznego ogólnego, oraz odpowiednich rozdziałów niniejszej części studium. Z analizy stanu środowiska przyrodniczego i kulturowego gminy, w świetle bardzo żywiołowo rozwijającej się zabudowy, gdzie spełnienie wymagań właścicieli nieruchomości bądz 12

przyszłych inwestorów jest odczytywane w ostatnich latach jako spełnienie wymagań społeczno - gospoarczych, wynika, że: 1. stan ładu przestrzennego, szczególnie w zakresie harmonijnej całości jak i wymagań kompozycyjno estetycznych, nie jest na najwyższym poziomie jaki można sobie wyobrazić, 2. potencjałem gminy w kształtowaniu ładu przestrzennego są: Mazowiecki Park Krajobrazowy, Warszawski Obszar Chronionego Krajobrazu oraz otoczenie rzek Świder i Mienia a także kilka zabytków, 3. kształtowanie ładu przestrzennego w najbliższej przyszłości podporząkowane będzie stworzeniu nowych powiązań komunikacyjnych w rozwijającej się aglomeracji warszwskiej, dalszej ochronie najceniejszych obszarów i obiektów a także zwracaniu uwagi na projektowanie sposobu zagospodarowania poszczególnych działek jak i większych obszarów z uwzględnieniem wszystkich wymagań wymienionych w ustawie. 3. STAN ŚRODOWISKA Szczegółowe dane dotyczące stanu i funkcjonowania środowiska w gminie Wiązowna przedstawiono w opracowaniu ekofizjograficznym ogólnym sporzeądzonym na potrzeby niniejszego studium. Wszystkie dane posiadające wpływ na decyzje związane z gospodarką przestrzenną muszą być uwzględnione przy określaniu kierunków rozwoju zagospodarowania przestrzennego jak i w dalszych pracach planistycznych w gminie. Oprócz obowiązku ochrony terenów objętych prawnymi formami ochrony przyrody należy zwrócić uwagę na uwarunkowania ograniczające swobodny rozwój dalszego zagospodarowania gminy. Do nich należą: 1. warunki geotechniczne gruntów w aspekcie przydatności dla budownictwa, 2. stan rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, 3. wielkość i jakość zasobów wodnych, 4. wymogi ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego 3.1. WARUNKI GEOTECHNICZNE GRUNTÓW W ASPEKCIE PRZYDATNOŚCI DLA BUDOWNICTWA Obszar gminy Wiązowna charakteryzuje się dość słabym zróżnicowaniem warunków gruntowo - wodnych. Podstawowe ograniczenia w zagospodarowaniu terenu wynikają z występowania na części obszarów (dolin i obniżeń terenowych) wód powierzchniowych oraz wysokiego poziomu wody gruntowej. Uwzględniając powyższe uwarunkowania gruntowo wodne na obszarze gminy wyróżniono: Obszary o niekorzystnych warunkach geotechnicznych, do których zaliczono wszystkie tereny podmokłe, gdzie woda gruntowa występuje stale lub przez znaczną część roku na głębokości mniejszej niż 1 m. Na negatywna ocenę geotechniczną terenów wpływ ma obecność gruntów nienośnych i słabonośnych w podłożu, okresowe stagnowanie wód opadowych na powierzchni oraz zalewanie podczas wezbrań powodziowych (dna dolin rzecznych i obniżeń terenowych). Wyróżnione obszary są stosunkowo najmniej przekształcone i ekstensywnie zagospodarowane. Z tego względu zachowały się tu cenne i względnie naturalne zbiorowiska roślinne i ostoje fauny. Zaleca się pozostawienie tych obszarów w dotychczasowym zagospodarowaniu rolniczym lub leśnym jako tereny otwarte. Obszary o utrudnionych warunkach geotechnicznych - obszary występowania 13

bezpośrednio na powierzchni lub pod bardzo cienką pokrywą piaszczystą słabo przepuszczalnych glin zwałowych, które utrudniają wsiąkanie wód opadowych. Wiąże się to ze zjawiskiem występowania wód podskórnych utrudniających podpiwniczenie budynków i koniecznością uregulowania odpływu powierzchniowego. Na terenach tych dopuszczalna ekstensywna zabudowa bez podpiwniczenia. Obszary o przeciętnych warunkach geotechnicznych z wydzieleniem terenów przeważnie piaszczystych, gruntów nośnych z wodą gruntową w strefie głębokości 1 2 m p.p.t. lub głębiej 2 4 m p.p.t., ale z możliwością występowania w podłożu niestabilnych gruntów eolicznych. Istniejące warunki geotechniczne umożliwiają zabudowę bez podpiwniczenia lub z podpiwniczeniem spłyconym. Intensyfikacja zabudowy wymaga uregulowania stosunków wodnych poprzez drenaż gruntów, budowę sieci kanalizacji deszczowej i uporządkowanie odpływu wód deszczowych. Obszary o wymienionych parametrach geotechnicznych dominują na terenie gminy. Obszary o korzystnych warunkach geotechnicznych obejmują tereny występowania gruntów nośnych, na których woda gruntowa zalega najgłębiej, poniżej 2 m. Umożliwia to wszelką zabudową bez ograniczeń. Warunki gruntowe na terenie gminy przedstawiono na rysunku Nr 9 a warunki wodne na terenie gminy przedstawiono na rysunku Nr 11. 3.2. STAN ROLNICZEJ I LEŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ Gleby zaliczone do III i IV klasy bonitacyjnej stanowią niewielki procent powierzchni gminy. Rozmieszczenie tych gleb zaznaczono na rysunku. Średnia wielkość gospodarstwa w Gminie Wiązowna wynosi 2,6 ha. Rolniczą i leśną przestrzeń produkcyjną w Wiązownie przedstawiono na rysunku Nr 10. 3.2.1. Gleby Obszar gminy charakteryzuje się mało korzystnymi warunkami glebowymi, niesprzyjającymi intensyfikacji produkcji rolniczej. Na terenie gminy przeważają zdecydowanie słabe i bardzo słabe gleby klas V i VI w kompleksie żytnio ziemniaczanym słabym i żytnio - łubinowym Najwyższe w skali gminy walory użytkowe posiadają gleby brunatne wykształcone z glin zwałowych w 2 kompleksie pszennym dobrym, w III klasie gruntów ornych. Przy prawidłowym gospodarowaniu pozwalają uzyskiwać wysokie plony wszystkich gatunków uprawnych. Zajmują one jednak małe powierzchnie na terenach położonych we wsiach Glinianka, Rzakta i Duchnów a w mniejszym stopniu we wsiach Góraszka i Czarnówka. We wsiach Boryszew, Lipowo, Wola Karczewska występują dość powszechnie gleby o nieco gorszej przydatności rolniczej. Są to przede wszystkim gleby brunatne lub bielicowe wytworzone z glin zwałowych klasyfikowane jako 4 kompleks żytnio - ziemniaczany bardzo dobry i dobry, klasy IV. Są to gleby średnio korzystne do uprawy, mniej zasobne w składniki pokarmowe i mniej wrażliwe na przesuszanie. Najbardziej nadają się pod uprawy owsa, jęczmienia, koniczyny, saradeli, niektórych warzyw, zwłaszcza marchwi. W warunkach gospodarki drobnotowarowej uprawa tych gleb jest nieopłacalna i w pierwszej kolejności winny być przeznaczane na cele nierolnicze. W dolinach rzek Świdra i Mieni oraz w zagłębieniach terenu występują gleby organiczne wytworzone z torfów niskich lub mineralne wytworzone z piasków rzecznych, mad lub namułów o znacznym stopniu uwilgotnienia. Są to najczęściej gleby torfowe i murszowe o różnym składzie mechanicznym, różnych stosunkach wodno - powietrznych. Stąd ich zróżnicowanie pod względem przydatności rolniczej, jak również zróżnicowanie przestrzenne. Pozostają one najczęściej w III i IV klasie bonitacyjnej i należą do użytków zielonych średnich. Posiadają dość korzystne warunki wodne i pokarmowe dla roślin. Tereny te predystynowane są 14

do wysoko towarowej produkcji paszy. Na bardzo lekkich glebach murszowych lub torfowych w V klasie bonitacyjnej występują użytki zielone słabe. Na ogół wymagają one poprawy stosunków wodnych. Pasze z nich uzyskiwane są gorszej jakości, a plony niższe. Mogą one jednak zaspokajać potrzeby gospodarstw w skali lokalnej. Celowe jest pozostawienie ich w dotychczasowym użytkowaniu ze względu na specyfikę gleb hydrogenicznych. W strefie zabudowy występują gleby pochodzenia antropogenicznego o zmienionych właściwościach fizyczno - chemicznych i stosunkach powietrzno wodnych dostosowanych do funkcji, jaka pełnią w strukturze przestrzennej gminy (zieleńce, skwery, ogrody działkowe). W strukturze użytkowania grunty rolne zajmują powierzchnię 5737 ha, co stanowi około 56 % powierzchni ogólnej gminy. Przeważają gleby klas V i VI, które zajmują około 45% % ogólnej powierzchni użytków rolnych. Gleby klasy III występują głównie w zachodniej części gminy na powierzchni 350 ha, stanowiąc 6,1 % ogólnego areału. Gleby na terenie gminy odznaczają się małym stopniem degradacji i dewastacji oraz dużym stopniem zakwaszenia. Podstawowym problemem w zakresie ochrony gleb jest zabezpieczenie przed erozją, niszczeniem mechanicznym oraz zanieczyszczeniami. 3.2.2. Stan chemiczny i fizyczny pokrywy glebowej Zanieczyszczenie gleb metalami ciężkimi (Fe, PB, Cd) mieści się w granicach zawartości normalnej lub tolerowanej. Charakterystyczne są wyższe koncentracje niektórych pierwiastków w glebach (kadm, chrom, nikiel, miedz, ołów), jednak ich zawartości nie przekroczyły wartości granicznych określonych Zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych. Głównym źródłem zanieczyszczeń gleb są nawozy, pochodzące z pól uprawnych oraz emisje pyłów i gazów pochodzące ze spalin pojazdów samochodowych. Pokrywa glebowa podlega procesom erozji wodnej i wietrznej. Na obszarze gminy przeważa erozja wodna słaba. Lokalnie w obrębie występowania wałów wydmowych oraz w strefach zboczowych dolin rzecznych Świdra i Mieni obserwuje się erozję umiarkowaną. Skutki erozji wietrznej notuje się na terenach bezleśnych, przede wszystkim w partiach wierzchowinowych i na dowietrznych stokach wzniesień morenowych oraz na wałach wydmowych. 3.2.3. Zbiorowiska łąkowe i murawowe Tereny otwarte położone z dala od zabudowy, o małej ingerencji człowieka, związane z terenami podmokłymi i sąsiadującymi z wodami powierzchniowymi zajmują użytki zielone. Nieleśne zbiorowiska naturalne i półnaturalne położone są głównie w dolinie Mieni oraz w obszarze źródliskowym w północnej części gminy. Użytki zielone zajmują łącznie powierzchnię 2358,6 ha (21,7 % ogółu powierzchni gminy). 3.2.4. Obszary leśne Pod względem lesistości gmina należy do obszarów bardziej zalesionych. Lasy zajmują powierzchnię 3 808 ha, co stanowi około 35,1 % ogólnej jej powierzchni, wobec 22,2 % w województwie mazowieckim. W strukturze własności występuje przewaga lasów należących do osób fizycznych Lasy prywatne występują na powierzchni 1.580 ha (49,1 %) i charakteryzują się dużym rozdrobnieniem oraz rozproszeniem. Spotyka się je zarówno na północy gminy, w części środkowej, jak i na południu. Lasy państwowe znajdujące się w zarządzie Nadleśnictwa Celestynów położone są w kilku większych i mniejszych uroczyskach i obejmują areał 1 640 ha, tj. 43,1 % ogólnej powierzchni lasów. Do większych kompleksów lasów państwowych zaliczyć należy: uroczysko Aleksandrów i uroczysko Gródek w części zachodniej gminy oraz uroczysko Gołobórz Glinianka w części wschodniej. Rozmieszczenie lasów na terenie gminy jest nierównomierne. Największe kompleksy leśne 15

występują w części zachodniej i środkowej gminy, w mniejszym stopniu na północnych i południowych obrzeżach. Stan zdrowotny drzewostanów leśnych jest ogólnie dobry. 3.3. WIELKOŚĆ I JAKOŚĆ ZASOBÓW WODNYCH Warunki wodne a w tym zasoby wodne gminy przedstawiono na rysunku Nr 11. 3.3.1. Wody powierzchniowe Gmina Wiązowna położoną jest w dorzeczu Wisły. Głównymi ciekami wodnymi są: rzeka Świder, Mienia i Jędrzejnica. Rzeka Świder jest prawostronnym dopływem Wisły. Koryto rzeki jest zwarte, o średniej szerokości 17 m, na przeważającej długości głęboko wcięte. Silna erozja denna powoduje dalsze obniżanie dna rzeki i zmiany jej biegu. Interesującym elementem w korycie rzeki są także progi, zwane szypotami. Piaszczyste dno, niewielka głębokość i ciekawe otoczenie sprawiają, że jest to dobre miejsce na spływy kajakowe i wycieczki. Świder w większej części płynie w otoczeniu rozległych łąk i pastwisk przedzielonych licznymi kępami zadrzewień olszowych i wierzbowych. Głębokość rzeki jest mocno zróżnicowana i to bez względu na odległość od ujścia. Świder posiada bardzo oryginalny, jak na warunki niżowe charakter wartkiej rzeki podgórskiej. Najbardziej atrakcyjne odcinki to: Dobrzyniec - Glinianka, gdzie rzeka płynie meandrując w rozległej dolinie, oraz odcinek Wola Karczewska - Wólka Mlądzka, gdzie ma charakter przełomu o wciętym głęboko korycie. Na całej długości brzegi porośnięte są drzewami i krzewami oraz bardzo bogatą roślinnością nadbrzeżną. Rzeka Mienia jest prawym dopływem Świdra i odwadnia centralną część gminy Wiązowna. Rzeka posiada długość około 40 km, a powierzchnia jej zlewni wynosi około 280 km². Źródła Mieni znajdują się niedaleko Kałuszyna. Rzeka przepływa przez Duchnów, Boryszew, Wiązowną i Emów łącząc się ze Świdrem przed Józefowem i Otwockiem. Mienia płynie w głębokim jarze utrwalonym roślinnością drzewiastą i krzewiastą. Powyżej Wiązownej przepływa przez krajobraz polny, a poniżej aż do ujścia poprzez kompleks leśny. Ostatni odcinek od mostu na drodze krajowej nr 17 do ujścia do Świdra jest rezerwatem przyrody. Na tym odcinku jest ona najpiękniejsza, płynąc głębokim korytem w lesie. Nazwa rzeki pochodzi prawdopodobnie od darni znajdującej się w podłożu, która "mieni się" w świetle słonecznym. Z innych cieków wodnych wymienić należy lewy dopływ Mieni - Jędrzejnicę, przepływającą przez obszary wsi Poręby i Kącik. Lokalnymi odbiornikami wód opadowych i gruntowych są dolinki denudacyjne i obniżenia wytopiskowe, skąd odpływ następuje poprzez rowy melioracyjne. Przeprowadzone w latach ubiegłych melioracje gruntów rolnych przyczyniły się do zmiany charakteru małych cieków wodnych w rowy melioracyjne o wyprostowanych korytach i przyspieszonym odpływie wód. System rowów otwartych i drenażowych odprowadza nadmiar wód do stałych cieków wodnych. W uzupełnieniu do wód płynących pozostają nieliczne starorzecza położone w dolinie rzeki Świder, nieliczne śródwydmowe oczka wodne oraz stawy stanowiące pozostałości po dołach poeksploatacyjnych wypełnionych wodami. 3.3.2. Wody gruntowe Wody gruntowe tworzą dwie zasadnicze strefy. Pierwsza strefa o ciągłym poziomie wód występuje na przeważającej część gminy. Woda gruntowa utrzymuje się w łatwo przepuszczalnych utworach budujących taras otwocki oraz dna dolin i obniżeń, tworząc jeden poziom o zwierciadle swobodnym. 16

Obszar zasilany jest wodami opadowymi, infiltracyjnymi oraz spływem powierzchniowym i podziemnym z sąsiednich terenów. Wody tego poziomu powiązane są z wodami rzecznymi, a wahania zwierciadła wód gruntowych uzależnione są od stanów wód w rzekach i intensywności opadów atmosferycznych. W dolinach rzek oraz pozostałych dolinkach i zagłębieniach wody gruntowe występują najpłycej do 2 m, stanowiąc tam ograniczenia dla budownictwa. Miejscami płytkie wody gruntowe pojawiają się na powierzchni tworząc podmokłości. Na obszarach przykrytych utworami wydmowymi o dużej miąższości i przepuszczalności wody gruntowe zalegają głęboko, przez co grunty te wykazują stany przesuszenia. Drugą strefę tworzą wody gruntowe, których ciągłość zwierciadła może ulegać zakłóceniom. Zasięg przestrzenny tej strefy związany jest z występowaniem płytko zalegających utworów o małej przepuszczalności i gorszych warunkach infiltracji (gliny zwałowe). W obrębie strefy wody gruntowe utrzymują się w osadach piaszczystych zalegających w stropie utworów gliniastych. Ponadto mogą zachodzić przypadki pojawienia się tzw. "wierzchówek" tuż przy powierzchni terenu. Mają one niekorzystny wpływ na zmianę konsystencji glin i iłów oraz stanowią ograniczenia budowlane. 3.4. WYMOGI OCHRONY ŚRODOWISKA, PRZYRODY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO 3.4.1. Wymogi ochrony środowiska Stan środowiska przyrodniczego w gminie Wiązowna, opisany w ekofizjografii ma nie tylko bezpośredni wpływ na warunki życia społeczności lokalnej ale, jak wynika z planu zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego, ma też znaczący wpływ na stan warunków życia w metropolii warszawskiej. Stworzenie dobrych warunków życia w gminie Wiązowna i jej bliskie położenie w stosunku do coraz intensywniej wykorzystywanych terenów warszawskich przyczynia się do coraz większego zainteresowania inwestorów możliwością zabudowy mieszkaniowej w terenach zabudowy ekstensywnej. Jednocześnie możliwość lokalizacji inwestycji związanych z prowadzeniem aktywności gospodarczej na określonych terenach gminy czyni to zainteresowanie jeszcze większym i stwarza możliwości wykorzystania tej koniunktury dla dalszej poprawy warunków życia, pracy i wypoczynku w gminie Wiązowna. Wykorzystanie tej koniunktury i ścisłe przestrzeganie ustalonych zasad rozwoju zagospodarowania przestrzennego może sprawić satysfakcję władzom gminy i jej mieszkańcom. Wzrastające, w ostatnich latach, zainteresowanie inwestorów zabudową na terenie gminy Wiązowna spowodowało degradację terenów przyrodniczych gminy, jaki powstanie wielu terenów nie do końca zagospodarowanych. Dotyczy to: 1. zidentyfikowanych w terenie wielu miejsc poboru piasku lub żwiru, których nie poddano rekultywacji, 2. pojawienie się dzikich wysypisk śmieci, 3. braków w wyposażeniu terenów w infrastrukturę komunikacyjną jak i infrastrukturę techniczną, 4. niewłaściwe stosowanie nawoźenia na dużych powierzchniach gruntów rolnych, 5. braku właściwej ochrony i kształtowania terenów nadrzecznych, które stają coraz bardziej zdegradowane. Warunki, którym musi odpowiadać środowisko wynikają, przede wszystkim, z obowiązku przestrzegania przepisów ustaw odrębnych, z ustaleń zawartych w opracowaniu ekofizjograficznym i standardów jakie w gminie chce się uzyskać. Przy określaniu zasad zagospodarowania przestrzennego gminy należy uwzględnić warunki, które określić można w odniesieniu do nastepujących komponentów środowiska: 17

1. Rzeźba terenu - zachowanie, głęboko wcinających się w rozmyte tereny morenowe, dolin Świdra i Mieni, zwracając szczególną uwagę na odcinki przełomowe, które sprawiają, że rzeki te są dobrym miejsce na spływy kajakowe i wycieczki, - zakaz zaudowy na terasach zalewowych położonych po obu stronach koryt rzecznych, które nie nadając się do zabudowy chronią takźe tereny zabudowane przed skutkami wezbrań wód w rzekach, - likwidacja wyrobisk poeksploatacyjnych, które stanowią zagrożenie dla wód podziemnych i krajobrazu. Rzeźbę terenu w gminie przedstawiono na rysunku Nr 12. 2. Wody - podejmowanie działań mających na celu podniesienie czystości wód na obszarze gminy, - uporządkowanie gospodarki wodno ściekowej, ze szcególnym zwróceniem uwagi na zakaz bezpośredniego odprowadzania ścieków do gruntu lub cieków wodnych i rowów melioracyjnch, - doprowadzenie do wykorzystania potencjału oczyszczalni w Emowie, - uwzględnianie występowania, powodujących ograniczenia budowlane, terenów z wodą podskórną, tzw. wierzchówek, - ograniczenie zanieczyszczeń antropognicznych mogących spowodować zanieczyszczenia wód podziemnych. 3. Gleby - zakaz zabudowy na najlepszych kompleksach gruntów rolnych, we wsiach Duchnów, Boryszew, Czarnówka, Glinianka, Rzakta, - nadzór nad prawidłowością zabiegów agrotechnicznych w gminie. 4. Szata roślinna - przestrzeganie przepisów o ochronie przyrody, o ochronie środowiska oraz ustaleń planu ochrony dla Parku Krajobrazowego, - zwiększenie powierzchni z zielenią, w szczególności przy realizacji zadań publicznych, - podejmowanie działań w zakresie wzbogacenia szaty roślinnej na działkach prywatnych. 5. Powietrze atmosferyczne - podejmowaie działań prowadzących do ograniczenia stężenia pyłu zawieszonego, 6. Klimat akustyczny - przestrzeganie przepisów w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. 3.4.2. Wymogi ochrony przyrody W świetle istniejącego stanu przyrody w gminie Wiązowna, występują określone ograniczenia w sposobie zagospodarowywania wielu terenów. Najważniejszymi z nich są ograniczenia stanowione prawem i przestrzeganie tych ograniczeń jest wymogiem ochrony przyrody. Szczegółowe zasady ochrony przyrody będą określane w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. 3.4.3. Wymogi ochrony krajobrazu kulturowego Krajobraz kulturowy gminy powstawał poprzez działania człwieka w interesującym krajobrazie przyrodniczym. Początkową zabudowę rolniczą zaczęto uzupełniać zabudową letniskową a następnie pojawiała się zabudowa jednorodzinna a nawet wielorodzinna. Wraz z rozdrobnieniem gospodarstw rolnych zaczęto uzupełnianie zabudowy siedliskowej budynkami jednorodzinnymi, wznoszonymi na gruntach właścicieli dla członków rodzin. Wraz ze wzrostem zainteresowania osób z poza gminy zabudową jednorzodzinną zaczęły powstawać osiedla zabudowy jednorodzinnej. Czasem są o osiedla składające się z działek powstałych z podziału nieruchomości rolnej, ale zabudowywane przez nowych właścicieli, czasem są to 18

osiedla budowane przez nowego właścciela gruntów na sprzedaż. Tak kształtowany krajobraz jest dość przypadkowy i trudno określić jego cechy czy wartości, które wymagałyby ochrony. Wymogami w dalszym kształtowaniu krajobrazu kulturowego gminy powinny być: 1. realizacja zharmonizowanych ze sobą formą i gabarytami, obiektów powstających jako osiedla, 2. obowiązek kształtowania stref zieleni, stanowiącej oprawę sąsiadujących ze sobą zespołów mieszkaniowych, 3. zakaz stosowania ogrodzeń prefabrykowanych z betonu, 4. ekspozycja dominant przestrzennych przez wyznaczenie przedpoli widokowych dominant, 5. Zakaz budowy budynków i innych barier widokowych w cennych częściach krajobrazu gminy. 4. STAN DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ Dziedzictwo kulturowe gminy przedstawiono w pkt. 9.1. 5. WARUNKI I JAKOŚĆ ŻYCIA MIESZKAŃCÓW Najważniejszymi ośrodkami życia społecznego są wsie Wiązowna Gminna i Kościelna oraz wieś Glinianka. Tam też są takie obiekty jak szkoły, apteki świetlice wiejskie itp. Są też dwa czynne cmentarze, w Wiązownie Kościelnej, Lipowie i Zakręcie. W związku z szybkim wzrostem terenów zabudowy mieszkaniowej wzrasta równieź liczba mieszkańców gminy Władze gminy w porozumieniu z mieszkańcami analizują najpilniejsze potrzeby w zakresie uzupełnienia wyposażenia terenów gminy w obiekty, które realizowane będą jako inwestycje publiczne. Większość z nich umieszczono w planie rozwoju lokalnego gminy na lata 2007-2013 5.1. DEMOGRAFIA, BEZROBOCIE, LICZBA I STRUKTURA LUDNOŚCI Sytuację demograficzną Gminy Wiązowna przedstawiono w formie poniższych zestawień tabelarycznych Tabela nr 1. Zestawienie podstawowych danych dla gminy Wiązowna na tle województwa mazowieckiego i powiatu otwockiego wg Narodowego Spisu Powszechnego. Podstawowe dane za 2008 r Woj. Mazowieckie Gminy wiejskie Gmina Wiązowna Powierzchnia (ha) 5 204 495 1 467 559 10 438 Liczba ludnosci 3 555 814 2 735 995 10 212 Srednia gęstość zaludnienia (os/km2) 1,46 0,54 1,02 Zródło: wg danych GUS, Bank Danych Regionalnych (aktualizacja 19.05.2009) Informacje o liczbie ludnosci w Gminie Wiązowna wg płci i wieku Rok 2005 2006 2007 2008 ogółem 9 793 9 989 10 208 10 438 ogółem mężczyźni 4 767 4 861 4 976 5 096 kobiety 5 026 5 128 5 232 5 342 19