pierwszego była Protokół z pierwszego spotkania poświęconego monitorowaniu realizacji Strategii rozwoju oświaty mniejszości białoruskiej w Polsce Białystok, 28 kwietnia 2015 r. W dniu 28 kwietnia 2015 r. w siedzibie Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku odbyło się spotkanie poświecone monitorowaniu realizacji Strategii rozwoju oświaty mniejszości białoruskiej w Polsce. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele urzędów administracji rządowej, administracji samorządowej województwa podlaskiego, przedstawiciele szkół z terenu województwa opolskiego oraz przedstawiciele organizacji mniejszości białoruskiej w Polsce. Otwierając spotkanie Pan Józef Różański, Dyrektor Departamentu Wyznań Religijnych oraz Mniejszości Narodowych i Etnicznych w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacj i, przywitał zgromadzonych oraz przedstawił temat spotkania. Następnie oddał głos prowadzącemu Panu Dobiesławowi Rzemieniewskiemu, Naczelnikowi Wydziału Mniejszości Narodowych i Etnicznych w Departamencie Wyznań Religijnych oraz Mniejszości Narodowych i Etnicznych w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji. D. Rzemieniewski zaproponował przyjęcie sposobu monitorowania Strategii w oparciu o Strategię rozwoju oświaty mniejszości litewskiej w Polsce polegającego na omówieniu każdego z punktów zapisanych w części III. Propozycje działań i rozwiązań zalecenia. Celem spotkania od czasu przyjęcia Strategii w 2014 r. jej zaleceń zapisanych w cz. III dokumentu. analiza realizacji 1. Cz. III pkt 1.1 Przedstawiciel mniejszości białoruskiej (Barbara Piekarska) zwróciła uwagę, że w Przedszkolu Samorządowym Nr 14, jedynym w Białymstoku gdzie jest nauczany język białoruski rekrutacja na rok 2014/2015 przewidywałajedynie 11 miejsc. W tym kontekście przedstawiciel Ministerstwa Edukacji Narodowej (Grażyna Płoszajska) przywołał znowelizowane rozporządzanie Ministra Edukacji Narodowej zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2014 r., poz. 803) w ramach którego, do podstawy programowej wprowadzony został zapis umożliwiający dzieciom należącym do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym w zakresie wychowania przedszkolnego podtrzymywanie i rozwijanie poczucia ich tożsamości narodowej, etnicznej i językowej mniejszości. W ocenie przedstawiciela MEN obecne możliwości prawne (wniosek rodzica) umożliwiają zorganizowanie nauki języka białoruskiego również w innych przedszkolach. Przedstawiciel mniejszości białoruskiej (Oleg Łatyszonek) zauważył, iż rodzice chętniej posyłaliby swoje dzieci do przedszkola, które statutowo byłoby przedszkolem białoruskim. W związku z powyższym uczynienie z Przedszkola Samorządowego nr 14 takim przedszkolem, jego zdaniem byłoby właściwym rozwiązaniem. W toku dyskusji ustalono, że najwłaściwsze byłoby utworzenie w Białymstoku jednego przedszkola, w którym prowadzona byłaby nauka języka białoruskiego jako języka oj czystego na etapie przedszkolnym. Ustalono, że Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji wystąpi do Prezydenta Białegostoku, jako organu prowadzącego Przedszkole Samorządowe nr 14 w Białymstoku, z prośbą o podjęcie działań mających na celu umożliwienie wszystkim zainteresowanym 1
korzystanie z nauczania przedszkolnego w języku białoruskim oferowanego przez tę placówkę. Jednocześnie zwrócenie się z prośbą o rozważenie możliwości wypracowania w porozumieniu z koordynującym realizację Strategii Stowarzyszeniem na rzecz dzieci i młodzieży uczących się języka białoruskiego AB-BA rozwiązań systemowych zapewniających zachowanie i rozwój publicznej oświaty w języku białoruskim realizowanej na terenie miasta Białegostoku. 2. Cz. III pkt 1.2 Z uwagi na nieobecność przedstawicieli Uniwersytetu w Białymstoku, obecnym trudno było dokonać oceny, czy osoby zainteresowane utworzeniem etnofilologii białoruskiej podjęły w tym zakresie jakieś działania. Jednocześnie przedstawiciel Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji (Jarosław Malecki) poinformował, że w maju 2014 r. w MAiC odbyło się spotkanie, podczas którego przedstawiciele Uniwersytetu w Białymstoku w oparciu o ustalenia grupy roboczej powołanej w ramach Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych w sprawie opracowania zasad funkcjonowania filologii mniejszości narodowych i etnicznych orazfilologii kaszubskiej poinformowani zostali o kryteriach jakie należy spełnić, aby etnofilologia została powołana. W tym kontekście przedstawiciel Ministerstwa Administracji i Cyfryzacj i (D. Rzemieniewski) zachęcił, aby działania zmierzające do utworzenia etnofilologii białoruskiej odbywały się w oparciu o model na podstawie którego, w roku 2014 na Uniwersytecie Gdańskim powstała etnofilologia kaszubska. Ustalono, że Stowarzyszenie na rzecz dzieci i młodzieży uczących się języka białoruskiego AB-BA skontaktuje się z osobami zainteresowanymi omawianym projektem na Uniwersytecie w Białymstoku. Efektem powinno być zwrócenie się Uniwersytetu w Białymstoku do Ministerstwa Administracji i Cyfryzacj i w celu odbycia spotkania na temat dalszych losów tego projektu. 3. Cz. III pkt 1.3 Przedstawiciel mniejszości białoruskiej (Barbara Piekarska) poinformowała o wydaniu pierwszego numeru czasopisma metodycznego pt. Białoruski nauczyciel, zaplanowanego jako półrocznik. Tym samym zalecenie to zostało zrealizowane. 4. Cz. III pkt 2.1 Przedstawiciel Ministerstwa Edukacji Narodowej (G. Płoszajska) poinformowała, iż opracowanie systemowego rozwiązania, dzięki któremu na nauczanie języka białoruskiego w przedszkolach przekazywane byłyby środki z budżetu państwa wymaga daleko idących zmian legislacyjnych, w tym zmian ustawy o systemie oświaty, a także ustaw dotyczących finasowania samorządów oraz zadań przez nie wykonywanych. poinformował, że na XLIX posiedzeniu Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych, które odbyło się 12 marca 2015 r. Komisja zdecydowała o powołaniu grupy roboczej w spraw finasowania zadań oświatowych służących podtrzymywaniu tożsamości narodowej, etnicznych ijęzykowej mniejszości. Zadaniem grupy roboczej będzie opracowanie rozwiązania, które pozwoli w ramach obowiązującego modelu znaleźć właściwe miejsce dla zadań oświatowych związanych z tożsamością narodową, etniczną i językową mniejszości. 5. Cz. III pkt 2.2 poinformował, że zalecenie obejmujące rok bieżący zostało zrealizowane, a na stronach internetowych Ministerstwa Administracji i Cyfryzacj i mniej szości.narodowe.mac. goy.pł, w zakładce Oświata - Informacje dotyczące oświaty mniejszości narodowych i etnicznych zamieszczone zostały informacje o wysokości środków przeznaczonych dla poszczególnych 2
wynosi dla samorządów na oświatę mniejszości narodowych i etnicznych oraz na nauczanie języka regionalnego w ramach części oświatowej subwencji ogólnej w roku szkolnym 2014/2015, przekazane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Tym samym zalecenie to zostało zrealizowane. 6. Cz. III pkt 2.3 Przedstawiciet Ministerstwa Edukacji Narodowej (G. Płoszajska) poinformowała, iż pierwszym etapem zmierzającym do realizacji zalecenia omawianego punktu było zdefiniowanie szkoły prowadzącej nauczanie w dwóch językach, wprowadzonej znowelizowanym rozporządzeniem Ministra Edukacji narodowej z dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie warunków i sposobu l1ykonywania przez przedszkola, szkoły i palcówki publiczne zadań umożliwiających podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej uczniów należących do mniejszości narodrniych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym (Dz. U. z 2014 r., poz. 263). Drugi etap polegał na zwiększeniu współczynnika dodatkowej wagi, wprowadzonej w algorytmie naliczania części oświatowej subwencji ogólnej w roku 2013, wynoszącej wówczas 0,20. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 grudnia 2014 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu teiytorialnego w roktt 2015 (Dz. U. z 2014, poz. 1977) współczynnik wagi P14 uczniów oddziałów i szkół z nauczaniem w języku mniejszości narodowej lub mniejszości etnicznej bądź w języku regionalnym oraz dla uczniów oddziałów i szkół, w których zajęcia edukacyjne prowadzone są w dwóch językach; polskim oraz języku regionalnym, będącym drugim językiem nauczania 0,40. W ocenie przedstawiciela MEN wprowadzone modyfikacje mają na celu wspomaganie i promowanie nauczania w językach mniejszości oraz w dwóch językach: polskim oraz języku mniejszości będącym drugim językiem nauczania. Tym samym zalecenie to zostało zrealizowane. 7. Cz.IIIpkt2.4 Przedstawiciel Ministerstwa Edukacji Narodowej (G. Płoszajska) poinformowała, że komórka w MEN, w kompetencjach której spoczywa wykonanie zalecenia omawianego punktu jest jego świadoma, ale dopóki nie zakończy obecnie trwających prac nad Kartą Nauczyciela (w tym kwestii związanych ze statusem nauczyciela i dyrektora szkoły), nie będzie można podjąć prac odnośnie przepisów wykonawczych uwzględniających kwestie konkursu na stanowisko dyrektora szkoły. Przedstawiciel Kuratorium Oświaty w Białymstoku (Wiesława Cwiklińska) zwróciła uwagę na możliwość informowania Kuratora przez organizacje społeczne o swoich potrzebach i propozycjach oraz o ewentualnych stanowiskach. Dodała, że organizatorem konkursów na dyrektora szkoły jest jego organ prowadzący, Kurator nie czuje się zobowiązany, aby w jego imieniu informować innych o prowadzonym konkursie. Jednocześnie poinformowała, iż informacje o organizowanych konkursach są zamieszczane na stronach internetowych organów prowadzących. Z kolei przedstawiciel mniejszości białoruskiej (B. Piekarska) poinformowała, że Stowarzyszenie na rzecz dzieci i młodzieży uczących się języka białoruskiego AR-BA, jako koordynator Strategii, dotychczas nie miało wiedzy o tym gdzie i kiedy odbywa się konkurs na dyrektora szkoły, w której nauczany jest język białoruski, zatem trudno mu skorzystać z przedstawianej przez panią Wicekurator możliwości zgłoszenia sugestii. Przedstawiciel Centrum Doskonalenia Nauczycieli (Kryslyna Grabowska) zasugerowała, aby informację o ewentualnym konkursie na dyrektora szkoły, w której prowadzona jest nauka języka białoruskiego, uzyskiwać za pośrednictwem nauczycieli języka białoruskiego, bowiem do nich takie informacje docierają. 3
Ustalono, że Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji wystąpi do samorządów województwa podlaskiego prośbą o każdorazowe informowanie Stowarzyszenie na rzecz dzieci i młodzieży uczących się języka białoruskiego AB-BA, jako koordynatora realizacji Strategii o fakcie zamieszczenia na stronach internetowych jednostki samorządu terytorialnego lub w Biuletynie Informacji Publicznej, ogłoszenia o konkursie na stanowisko dyrektora szkoły lub placówki publicznej umożliwiaj ącej uczniom podtrzymywanie poczucia białoruskiej tożsamości narodowej, funkcjonującej na terenie gminy lub powiatu województwa podlaskiego. 8. Cz. III pkt 2.5 Przedstawiciel Stowarzyszenia na rzecz dzieci i młodzieży uczących się języka białoruskiego AB-BA (Katarzyna Pawłowska) poinformowała, że jego zapis nie jest realizowany. Jak dotąd Stowarzyszenie nie otrzymało oficjalnego pisma. Ustalono, że Ministerstwo Administracji i Cyfryzacj i wystąpi do samorządów województwa podlaskiego z prośbą o zobowiązanie dyrektorów podległych placówek oświatowych umożliwiających uczniom podtrzymywanie poczucia białoruskiej tożsamości narodowej, do konsultowania ze Stowarzyszeniem na rzecz dzieci i młodzieży uczących się języka białoruskiego AB-BA jako koordynatora realizacji Strategii, kandydatów na nauczycieli języka białoruskiego. 9. Cz. III pkt 2.6 poinformował, że zalecenie zapisane w punkcie 2.6 Strategii zostało zrealizowane. Jednocześnie poprosił, aby przedstawiciele mniejszości białoruskiej w Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych dołożyli wszelkich starań o utrzymanie wspomnianego zapisu w wydawanej corocznie Informacji o szczegółowych zasadach postępowania przy udzielaniu dotacji na realizację zadań mających na celu ochronę, zachowanie i rozwój tożsamości kulturowej mniejszości narodowych i etnicznych oraz zachowanie i rozwójjęzyka regionatnego. 10. Cz. III pkt 3.1 poinformował, że na prośbę strony mniejszości białoruskiej zapis omawianego punktu zrealizowany zostanie w roku 2016. Jednocześnie wskazał, że dopóki do Ministerstwa Administracji i Cyfryzacj i nie wpłyną konkretne propozycje strony białoruskiej, Ministerstwo nie może podjąć działań. 11. Cz. III pkt 3.2 W opinii przedstawiciela Ministerstwa Edukacji Narodowej (G. Ploszajska) zapis tego punktu realizowany jest na poziomie nauczycieli nie tylko języka białoruskiego, ale takie przedmioty upowszechniające wiedzę o mniejszościach narodowych i etnicznych, ich kulturze, historii, tradycji i współczesności (np. wiedza o społeczeństwie, historia, plastyka, muzyka). W tym kontekście przedstawiciel mniejszości białoruskiej (Sławomir Iwaniuk) wyraził wątpliwość, czy szkoły województwa podlaskiego właściwie wywiązują się z przekazywania wiedzy o białoruskiej mniejszości narodowej. Przedstawiciel Ministerstwa Edukacji Narodowej (G. Płoszajska) poinformowała o procedurze przeprowadzania kontroli doraźnych, a także o prawdopodobnym niespełnieniu oczekiwań wobec ich wyników. Zdaniem przedstawiciela mniejszości białoruskiej (O. Łatyszonek) zamiast przeprowadzania kontroli, właściwym byłoby, aby Centrum Edukacji Nauczycieli przy użyciu 4
instrumentów jakimi dysponuje (metodycy, programy, kursy) włączyło się do promocji zapisu omawianego punktu. Przedstawiciel Centrum Edukacji nauczycieli (K. Grabowska) poinformowała, że oferta placówki doskonalenia w ramach realizacji omawianych problemów zostanie poszerzona. W tym kontekście przedstawiciel Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji (J Małecki) nawiązał do uruchomionej przez MAC strony internetowej www.jezyki-mniejszosci.pi mającej na celu promowanie wiedzy o językach mniejszości oraz o samych miiiejszościach narodowych i etnicznych w Polsce. 12. Cz. III pkt 3.3 Zapis tego punktu ma charakter apelu. 13. Cz. III pkt 3.4 Przedstawiciel Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji (D. Rzemieniewski) w ramach realizacji zapisu omawianego punktu przywołał prace grupy roboczej do spraw podręczników dla mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionatnego powołanej w ramach Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Przedstawiciel mniejszości białoruskiej (B. Piekarska) zwróciła uwagę, iż w dniu 4 lipca 2014 r. kiedy wspomniana grupa robocza rozpoczęła swoje prace, mniejszość białoruska nie miała żadnego podręcznika przystosowanego do nowej podstawy programowej. Obecnie dla klas I-III, I etap edukacyjny szkoły podstawowej zapewniony został zestaw podręczników do nauki języka białoruskiego. Poczynione zostały starania zmierzające do zapewnienia pakietu podręczników do II etapu edukacyjnego. 14. Cz. III pkt 3.5 Przedstawiciel Ministerstwa Edukacji Narodowej (G. Płoszajska) poinformowała, iż MEN oczekuje zgłoszeń konkretnych podręczników wraz z ich kosztorysami, co umożliwi zapewnienie środków budżetowych na ten cel. W opinii przedstawiciela Ministerstwa Edukacji Narodowej pod koniec bieżącego roku MEN będzie realizowało pierwsze umowy. 15. Cz. III pkt 4 W opinii przedstawiciela Centrum Edukacji Nauczycieli (K. Grabowska) elementy związane z edukacją regionalną czy nauką języka białoruskiego są realizowane. Ustalono, że w celu wypracowania zasad doradztwa metodycznego w Centrum Edukacji Nauczycieli spotkanie z przedstawicielami Stowarzyszenia na rzecz dzieci i młodzieży uczących się języka białoruskiego AR-BA. Podsumowanie i zobowiązania: 1. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji zobowiązało się wystąpić do Prezydenta Białegostoku, jako organu prowadzącego Przedszkole Samorządowe nr 14 w Białymstoku, z prośbą o podjęcie działań mających na celu umożliwienie wszystkim zainteresowanym korzystanie z nauczania przedszkolnego w języku białoruskim oferowanego przez tę placówkę oraz o rozważenie możliwości wypracowania w porozumieniu z koordynującym realizację Strategii Stowarzyszeniem na rzecz dzieci i młodzieży uczących się języka białoruskiego AB-BA rozwiązań systemowych zapewniających zachowanie i rozwój publicznej oświaty wjęzyku białoruskim realizowanej na terenie miasta Białegostoku. 2. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji zobowiązało się wystąpić do samorządów województwa podlaskiego z prośbą o każdorazowe informowanie Stowarzyszenie na 5
rzecz dzieci i młodzieży uczących się języka białoruskiego AB-BA, jako koordynatora realizacji Strategii o fakcie zamieszczenia na stronach internetowych jednostek samorządu terytorialnego lub w Biuletynie Informacji Publicznej, ogłoszenia o konkursie na stanowisko dyrektora szkoły lub placówki publicznej umożliwiającej uczniom podtrzymywanie poczucia białoruskiej tożsamości narodowej, funkcjonującej na terenie gminy lub powiatu województwa podlaskiego. 3. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji zobowiązało się wystąpić do samorządów województwa podlaskiego z prośbą o zobowiązanie dyrektorów podległych placówek oświatowych umożliwiających uczniom podtrzymywanie poczucia białoruskiej tożsamości narodowej, do konsultowania ze Stowarzyszeniem na rzecz dzieci i młodzieży uczących się języka białoruskiego AB-BA jako koordynatora realizacji Strategii, kandydatów na nauczycieli języka białoruskiego. 4. Stowarzyszenie na rzecz dzieci i młodzieży uczących się języka białoruskiego AB-BA zobowiązało się do nawiązania kontaktu Uniwersytecie w Białymstoku z osobami zainteresowanymi projektem opisanym w pkt 111.1.3 celem pobudzenia ich do działania. Efektem powinno być zwrócenie się Uniwersytetu w Białymstoku do Ministerstwa Administracji i Cyfryzacj i w celu odbycia spotkania na temat dalszych losów utworzenia na Uniwersytecie w Białymstoku etnofilologii białoruskiej. 5. Przedstawiciele mniejszości białoruskiej zobowiązali się do ustalenia liczby dzieci zainteresowanych organizacją nauki języka białoruskiego jako języka ojczystego w przedszkolu, w roku szkolnym 2015/2016 i przykazania tej informacji do Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji. 6. Centrum Edukacji Nauczycieli zobowiązało się do zorganizowania w swojej siedzibie spotkania z udziałem przedstawicieli Stowarzyszenia na rzecz dzieci i młodzieży uczących się języka białoruskiego AB-BA celem wypracowania rozwiązań wobec postulatów strony mniej szości białoruskiej. Józef Różański Dyrektor Departamentu Wyznań Religijnych oraz Mniejszości Narodowych i Etnicznych ( \yydzaiu pq1 Narodowy( i 3Z]r J jd RzEMuy:EwsIu 3. cc.( 6