Załącznik do uchwały Nr XIV/130/2008 Rady Powiatu w Hrubieszowie z dnia 28lutego 2008 r. Roczne sprawozdanie z działalności Powiatowego Rzecznika Konsumentów za 2007 rok. Powiatowy Rzecznik Konsumentów wykonuje swoje zadania na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 z późn. zm. ) zwaną dalej ustawą, które m.in. określają rolę samorządu terytorialnego w zakresie ochrony konsumentów, funkcję i zadania powiatowego (miejskiego) rzecznika konsumentów i stanowią, co następuje: zadaniem samorządu terytorialnego w zakresie ochrony praw konsumentów jest prowadzenie edukacji konsumenckiej, w szczególności poprzez wprowadzenie elementów wiedzy konsumenckiej do programów nauczania w szkołach publicznych, zadania samorządu powiatowego w zakresie ochrony praw konsumentów wykonuje powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów, rzecznik konsumentów jest bezpośrednio podporządkowany radzie i ponosi przed nią odpowiedzialność, usytuowanie organizacyjne rzecznika określa statut lub regulamin powiatu (miasta), rzecznik konsumentów w terminie do dnia 31 marca każdego roku przedkłada radzie do zatwierdzenia roczne sprawozdanie ze swojej działalności w roku poprzednim, zatwierdzone przez radę sprawozdanie rzecznik przekazuje właściwej miejscowo delegaturze UOKiK. w powiatach powyżej 100 tys. mieszkańców i w miastach na prawach powiatu rzecznik konsumentów może wykonywać swoje zadania przy pomocy wyodrębnionego biura. Do zadań rzecznika należy:
zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów; składanie wniosków w sprawie stanowienia i zmiany przepisów prawa miejscowego w zakresie ochrony interesów konsumentów; występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów; współdziałanie z właściwymi miejscowo delegaturami Urzędu, organami Inspekcji Handlowej oraz organizacjami konsumenckimi; wykonywanie innych zadań określonych w ustawie lub w przepisach odrębnych. Rzecznik konsumentów może w szczególności wytaczać powództwa na rzecz konsumentów oraz wstępować, za ich zgodą, do toczącego się postępowania w sprawach o ochronę interesów konsumentów. Wskazać należy, że w okresie sprawozdawczym została zmieniona ustawa na podstawie której wykonywane są zadania samorządu dotyczące ochrony konkurencji i konsumentów. Weszła w życie 21 kwietnia 2007 roku. Zasadniczo treść regulacji dotyczących ochrony konsumentów jako zadania wykonywane przez samorząd nie uległa zmianie. Zauważyć należy natomiast zmianę dotyczącą samego rzecznika konsumentów. Rzecznik konsumentów jest podporządkowany bezpośrednio Radzie i przed nią ponosi odpowiedzialność. Spod kompetencji Rady Powiatu (Rady Miasta na prawach powiatu w porównaniu do wcześniejszego stanu prawnego) wyłączone zostało określanie warunków zatrudnienia i wynagrodzenia rzecznika konsumentów. Ponadto wskazać należy, że z dniem 21 grudnia 2007 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 roku o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. Nr 171, poz. 1206). Ustawa ta wprowadza nowe instrumenty prawne dotyczące ochrony konsumentów polegających głównie na zaniechaniu stosowania bądź usunięcia skutków stosowania nieuczciwych praktyk rynkowych wymienionych w cyt. ustawie. Ze względu na krótki okres obowiązywania ustawy w okresie sprawozdawczym instrumenty w niej zawarte nie były stosowane. Zakres i formy pomocy udzielanej zgłaszającym się osobom były zróżnicowane. W większości przypadków pomoc ta polegała na poinformowaniu o obowiązujących regulacjach prawnych i możliwościach ich wykorzystania przez zainteresowanych w przypadku sporu z przedsiębiorcą, bądź udzieleniu porady odnośnie sposobu 2
postępowania w danej sprawie ewentualnie sporządzeniu wezwania do doprowadzenia zakupionego towaru do zgodnego z umową. Udzielanie tej najczęściej występującej formy pomocy odbywa się telefonicznie, pocztą elektroniczną bądź bezpośrednio interesantom zgłaszającym się osobiście. W porównaniu z rokiem 2006 jak i poprzednimi okresami sprawozdawczymi zauważalny jest wzrost porad dotyczących ochrony praw konsumenta drogą telefoniczną. Zgłaszający się konsumenci w większości tych przypadków chcieli zapoznać się z uregulowaniami prawnymi dotyczącymi konkretnej sytuacji i sami dochodzili swoich roszczeń na podstawie umowy gwarancji jakości udzielonej przez producenta dołączonej do towaru przy zawieraniu umowy kupna sprzedaży ewentualnie korzystali z regulacji ustawowych tzw. niezgodność towaru z umową. W przypadku braku pozytywnej dla konsumenta i zgodnej z obowiązującymi regulacjami prawnymi reakcji przedsiębiorcy, rzecznik kierował do naruszających ustawę antymonopolową, pisemne wystąpienia na podstawie artykułu 42 ust. 1 pkt. 3 wyżej cytowanej ustawy. W okresie sprawozdawczym takich wystąpień skierowanych zostało 34, co w porównaniu z ubiegłym rokiem stanowi spadek o 2 wystąpienia. Na skutek pisemnych wystąpień zdecydowana większość zgłoszonych przez konsumentów spraw została załatwiona pozytywnie. Postępowanie wyjaśniające w tych przypadkach kończyło się na etapie mediacji po uświadomieniu przedsiębiorcom dokonanych przez nich naruszeń przepisów prawnych regulujących politykę konsumencką. W dwóch przypadkach wyjaśnienia udzielone przez przedsiębiorcę wykazały niezgodne z zawartymi umowami korzystanie z rzeczy przez konsumentów, co powodowało bezzasadność ich roszczeń. W jednym przypadku przedsiębiorca uchybił obowiązkowi udzielenia odpowiedzi na wystąpienie co zgodnie z art. 114 cyt. wyżej ustawy skutkowało skierowaniem wniosku o ukaranie grzywną. W pozostałych przypadkach w ośmiu sytuacjach konieczne było skierowanie sprawy przez rzecznika na drogę postępowania sądowego. Cztery postępowania sądowe zakończone zostały na korzyść konsumentów, cztery kolejne są na etapie postępowania rozpoznawczego. Zasadniczo skargi konsumentów związane były z realizacją uprawnień z tytułu niezgodności towaru z umową, na podstawie obowiązującej od dnia 1 stycznia 2003 roku ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej i zmianie kodeksu cywilnego 3
(Dz. U. Nr 141, poz. 1176 z późn. zm. ). Zgłaszane sprawy były zróżnicowane. W większości dotyczyły reklamacji obuwia, odzieży, sprzętu RTV i AGD, sprzętu motoryzacyjnego, stolarki okiennej oraz umów o świadczenie usług telekomunikacyjnych. Istotną liczbę zgłoszeń konsumentów stanowiły reklamacje lub inne problemy związane z umowami kupna sprzedaży zawieranymi na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa. Sprawy dotyczyły najczęściej zakupów poprzez internet, bądź telefonicznie dokonywanych w dużej mierze przez ludzi młodych ewentualnie ludzi starszych ( w tym wypadku chodzi głównie o zawieranie umów o świadczenie usług telekomunikacyjnych). Kluczowe znaczenie przy tej formie sprzedaży ma ustawa z dnia 2 marca 2000 roku o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271 z późn. zm.). Zgodnie z tą ustawą, umowy kupna sprzedaży zawarte na odległość, lub poza lokalem przedsiębiorstwa, gdzie konsument nie ma swobodnej możliwości z zapoznaniem się z właściwościami nabywanego towaru, mogą być rozwiązane w terminie 10 dni bez podania jakiejkolwiek przyczyny, po złożeniu stosownego oświadczenia na piśmie. W przedmiotowych sprawach sprzedawcy naruszali te uprawnienia konsumentów, odmawiając przyjęcia towaru i zwrotu zapłaconej za towar ceny. Po wskazaniu konkretnej podstawy prawnej sprawy kończyły się na jednokrotnym wystąpieniu rzecznika, bądź na interwencji samego konsumenta po uzyskaniu informacji o swoich uprawnieniach. Zgłaszane były również przypadki, zgłaszane przez rolników. Sprawy te dotyczyły wadliwości zakupionego sprzętu rolniczego. Niestety definicja konsumenta zawarta w art. 22 1 kodeksu cywilnego, która mówi, że za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Rolnictwo jest wykonywaniem działalności zawodowej, a zakup maszyny rolniczej bezpośrednio wiąże się z tą działalnością. Sprzedawcy po skierowaniu wystąpienia przez rzecznika podnosili, tą kwestię, niejednokrotnie posiłkując się kancelariami prawniczymi, że rzecznik w przedmiotowych sprawach nie ma umocowania prawnego, co czyniło dalsze starania nieskutecznymi. Rolnikom pozostawało dochodzenie swoich spraw na drodze procesu cywilnego, bez udziału rzecznika konsumentów. W okresie sprawozdawczym nie zaistniała konieczność występowania do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie nadużywania przez przedsiębiorców dominującej pozycji na rynku, tzw. praktyk monopolistycznych. 4
Rzecznik prowadził również zajęcia szkolne, związane z tematyką ochrony praw konsumentów, w Liceum Ekonomicznym im. T. Kościuszki w Hrubieszowie z zakresu edukacji konsumenckiej jak również ochrony praw konsumenta realizowanych przez Starostwo Powiatowe w Hrubieszowie. Zajęcia w okresie sprawozdawczym prowadzone były w miesiącu styczniu i czerwcu 2007 roku. Podsumowując należy stwierdzić, że zadania samorządu w zakresie ochrony praw konsumenckich, nałożonych ustawą z dnia 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów, realizowane przez Powiatowego Rzecznika Konsumentów, zostały w 2007 roku wypełnione. Sporządził: Ernest Lipski 5