Kodyfikacje prawa międzynarodowego Prawo międzynarodowe było pierwotnie kształtowane przez normę o charakterze zwyczajowym. Wraz z rozwojem obrotu międzynarodowego między państwami coraz powszechniejsze stało się zaciąganie zobowiązań w formie umów międzynarodowych. Za kodyfikacją przemówiły względy o charakterze prawnym i praktycznym. Na początku rozwijały się kodyfikacje prywatne o charakterze nieoficjalnym. Dopiero w drugiej połowie XIX w. Pojawiają się kodyfikacje urzędowe, które otrzymały powszechny lub nieoficjalny status. Obecnie kluczową rolą w kodyfikacji prawa międzynarodowego odgrywa Komisja Prawa Międzynarodowego będąca organem doradczym Zgromadzenia Ogólnego ONZ. Komisja Prawa Międzynarodowego ma za zadawanie popierać rozwój tego prawa oraz to prawo kodyfikować. Kodyfikacja ściślejsze sformułowanie i systematyzowanie norm prawa międzynarodowego w tych dziedzinach w których istnieje już rozległa praktyka państw, precedensy i doktryna. Prawo międzynarodowe (zwane niekiedy prawem międzynarodowym publicznym) jedna z gałęzi prawa, obejmująca zespół norm regulujących ogół zdarzeń i faktów, mających miejsce w środowisku miedzynarodowym. O specyfice prawa międzynarodowego publicznego decyduje, poza przedmiotem regulacji: 1. sposób powstawania norm (w zasadzie tylko w drodze umów międzynarodowych), oraz 2. rodzaj podmiotów stanowiących adresatów tych norm (wyłącznie podmioty prawa międzynarodowego). Prawo prywatne międzynarodowe, jest jedną z gałęzi prawa wewnątrzkrajowego, które za przedmiot regulacji ma ogół stosunków prywatnoprawnych z tzw. "elementem obcym". Cechy prawa międzynarodowego: 1. brak ustawodawcy / są tworzone przez same państwa, a podstawą obowiązywania prawa międzynarodowego jest zgoda tychże państw; 2. brak zorganizowanego aparatu przymusu; 3. brak obowiązkowego sądownictwa międzynarodowego; - obecnie głównym, stałym sądem międzynarodowym jest Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze (jeśli złamiemy umowę, zostaniemy wykluczeni)
- czasami są powoływane, dla rozstrzygania sporów, sądy polubowne (arbitrażowe), które powołano ad hoc (dla rozstrzygnięcia konkretnej sprawy w tym momencie) - sądy międzynarodowe nie są wyposażone w kompetencje obowiązkową - sądy te niewiele znaczą (mało kto się zgadza na bycie sądzonym) W prawie międzynarodowym podmiotem prawa międzynarodowego nazywamy uczestników stosunków międzynarodowych, posiadających zdolność do aktywności międzynarodowej, tzn mogących zmieniać i utrwalać stan środowiska międzynarodowego. Podmioty prawa międzynarodowego posiadają następujące atrybuty: ius tractatuum - zdolność zawierania umów międzynarodowych ius legationis - zdolność przyjmowania (legacja bierna) i wysyłania (legacja czynna) przedstawicieli dyplomatycznych innych podmiotów ius standi - zdolność występowania z roszczeniami, ale też odpowiedzialnośc wobec prawa międzynarodowego Rodzaje podmiotów Za podmioty prawa międzynarodowego uznaje się: państwa (jako jedyne są podmiotami pierwotnymi, pełnymi i suwerennymi) Stolicę Apostolską (mogącą też występować jako Państwo-Miasto Watykan) o cechach podobnych jak państwo Suwerenny Zakon Kawalerów Maltańskich (utrzymujący stosunki dyplomatyczne z państwami, np z Polską od 1990) organizacje międzynarodowe (wtórne, niepełne, niesuwerenne) niesuwerenne terytoria zależne (np. tzw. minipańtwa, u których za stosunki międzynarodwe odpowiadają państwa, np. Monako i Francja, Liechtenstein i Szwajcaria, San Marino i Włochy, czy Andora będąca de iure republiką feudalną Francji i biskupstwa Sao de Ugel w Hiszpanii i zobowiązana do corocznej symbolicznej daniny) partyzanci i strony walczące Budowa umowy międzynarodowej 1. tytuł umowy: nazwa (konwencja, pakt, etc.), strony (przy umowach dwustronnych, gdy znane są podmioty zawierające umowę międzynarodową; przy umowach wielostronnych - nie), przedmiot umowy 2. preambuła (uroczysty wstęp): 1. inwokacja (w umowach zawieranych przez państwa muzułmańskie; w Europie pomija się inwokacje poza umowami zawieranymi ze Stolicą Apostolską)
2. intytulacja (nazwanie organów, wymienienie stron) 3. arenga (przyczyny, które skłoniły państwa do podpisania umowy) 4. narracja (opis czynności, które doprowadziły do zawarcia umowy, np. podczas spotkań postanowiono o zawarciu umowy) 5. (ewentualnie) komparycja (wzmianka o wyznaczeniu pełnomocników) 3. stwierdzenie uzgodnienia tekstu umowy ( Państwa Strony niniejszej konwencji, (...) uzgodniły, co następuje: ) 4. dyspozycja: 1. część materialnoprawna: meritum sprawy, konkretne zagadnienia; najczęściej spotykane klauzule (typowe elementy, zawsze w tym samym brzmieniu): 1. o trybie rozstrzygania sporów: klauzula sądowa, arbitrażowa 2. wzajemności: tylko sfera ochrony praw człowieka nie opiera się na zasadzie wzajemności - wszystkie inne sfery tak 3. klauzula najwyższego uprzywilejowania (KNU): w obrocie gospodarczym, nikogo nie uprzywilejowuje, tylko zabezpiecza przed dyskryminacją ( nie będziemy traktować was gorzej niż kogokolwiek innego ); odniesienie sytuacji podmiotu do wszystkich innych kontrahentów 4. klauzula narodowa: najkorzystniejszy przepis zapewniający kontrahentowi takie uprawnienia, jakie mają obywatele naszego kraju (bez praw politycznych) rzadko spotykana, dowód zaufania w stosunkach 2. część formalnoprawna: postanowienia końcowe, sposób przestrzegania zobowiązań; typowe klauzule: 1. informacja o sposobie wejścia umowy w życie (gdy złożona procedura): klauzula o ratyfikacji (specjalna formuła ratyfikacyjna) albo klauzula o zatwierdzeniu albo klauzula o zróżnicowanym przyjęciu (gdy procedura jest złożona, ale nie sprecyzowano czy ratyfikacja, czy zatwierdzenie; spełniwszy wymogi konstytucyjne ) 2. termin wejścia umowy w życie 3. itp 5. miejsce i data zawarcia umowy; języki autentyczne; w umowach dwustronnych czasem wprowadza się 3 język (autentyczny) jako język rozstrzygający w wypadku wątpliwości 6. podpisy i pieczęcie 1. reguła alternatu- jako pierwsze są podpisy strony dla której przeznaczony jest egzemplarz umowy (przy umowach 2-stronnych rozróżnienie już od tytułu) 2. reguła alfabetyczna- przy umowach wielostronnych, wymienianie stron w porządku alfabetycznym (w danym języku) 3. reguła pêle-mêle: podpisywania w jakiejkolwiek kolejności
FUNKCJE PM: 4. utrzymanie m pokoju i bezpieczeństwa 5. zapewnienie pokojowego współistnienia państw o różnych ustrojach społeczno-politycznych 6. zapewnienie rozwoju stosunków społeczno-gospodarczych na całym świecie 7. wyrównanie dysproporcji pomiędzy państwami OBOWIĄZEK DOSTOSOWANIA P WEW DO PM: państwo nie może powoływać się na swoje ustawodawstwo wew - nawet na konstytucję - dla uzasadnienia uchylenia się od zobowiązań m. jeżeli państwo dobrowolnie decyduje się na podpisanie u m. i jej ratyfikację, to musi ukształtować tak swój sys prawny by móc jej przestrzegać HARMONIZOWANIE P WEW Z ZOBOWIĄZANIAMI MIĘDZYNARODOWYMI PAŃSTWA: państwa mają swobodę w sposobie dostosowania p. wew możliwa jest bezpośrednia inkorporacja p.m jako cześć p. wew często ratyfikowane u m. mają charakter nadrzędny w stosunku do ustaw MIEJSCE P WEW W ST M.: p.m jest niekompletne, więc musi często posiłkować się p. wew p.m i p. wew uzupełniają się wzajemnie: p.m określa ogólne zasady, p. wew w ramach tych zasad ustala szczegółowe rozwiązania PODMIOT PM: ten kto posiada prawa i obowiązki wynikające bezpośrednio z p. m. PODZIAŁ PODMIOTÓW PM: państwo jedynym suwerennym, pełnym i pierwotnym podmiotem wszystkie inne są niesuwerenne, niepełne i pochodne PAŃSTWO JAKO PODMIOT PRAWA MIĘDZYNAR.:
POJĘCIE I ISTOTA PAŃSTWA: suwerenna org. Terytorialna atrybuty państwowości: stała ludność określone terytorium rząd zdolność do utrzymywania stosunków z innymi państwami SPOSOBY POWSTANIA I UPADKU PAŃSTWA: sposoby powstania państwa: oderwanie się części terytorium państwa i stworzenie nowego niezależnego państwa, dekolonizacja rozpad państwa na kilka nowych utworzenie nowego państwa na terytorium nie podlegającym suwerenności żadnego państwa sposoby upadku państwa: inkorporacja (aneksja, rozbiór - aktualnie zakazane) rozpad na kilka części składowych 2 państwa łącząc się przestają istnieć jako niezależne państwa