I. Obserwuję gospodarkę rynkową Załącznik nr 1 TREŚCI PROGRAMOWE Osobowość typy osobowości 1. Wymagania konieczne (ocena dopuszczający) -zdefiniować pojęcie osobowości -znać typy osobowości Uczeń zna, rozumie, umie, potrafi 2. Wymagania podstawowe (ocena dostateczny) +1 -dokonać charakterystyki typów osobowości -znać zasady rozwoju osobowości -ocenić typ osobowości u siebie 3. Wymagania rozszerzające (ocena dobry) +1+2 - objaśnić na czym polega postawa przedsiębiorczości - dokonać charakterystyki swojej osobowości zgodnie z podziałem wg J. Hollanda 4. Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobry) +1+2+3 -porównać różne teorie dotyczące typów osobowości -dokonać trafnej i wnikliwej samooceny Potrzeby, rodzaje potrzeb Piramida Maslowa Podstawowe systemy gospodarcze - zdefiniować pojęcie potrzeba -wymienić rodzaje potrzeb - sklasyfikować rodzaje potrzeb zgodnie z hierarchią Maslowa -wymienić podstawowe systemy gospodarcze -scharakteryzować gospodarkę rynkową -wymienić sposoby ich zaspokajania -uzasadnić konieczność zaspokajania potrzeb -wyjaśnić, dlaczego hierarchia potrzeb zmienia się -podać cechy gospodarki rynkowej i centralnie planowanej -uzasadnić zmienność potrzeb - podać przykłady potrzeb zgodnie z hierarchią Maslowa -podać przykłady poszczególnych systemów gospodarczych -wyjaśnić zależność między potrzebami a zachowaniem jednostki -uzasadnić wpływ potrzeb na rozwój gospodarki - określić motywy własnego działania -przeanalizować funkcjonowanie gospodarki rynkowej Transformacja gospodarcza w Polsce po 1989 roku -wymienić przemiany gospodarcze w Polsce po 1989r. -zdefiniować pojęcia: restrukturyzacja,prywatyzacja, reprywatyzacja, demonopolizacja 1 -przedstawić etapy przechodzenia Polski z gospodarki centralnie planowanej do rynkowej -omówić skutki przemian gospodarczych w Polsce -opisać kierunki restrukturyzacji przedsiębiorstw w okresie przemian gospodarczych
Obieg okrężny w gospodarce -definiować pojęcia: ziemia, kapitał, praca, -wymienić podmioty gospodarujące na rynku -wymienić zasoby gospodarcze -określić znaczenie czynników produkcji -określić role podmiotów gospodarczych -scharakteryzować zasoby występujące w gospodarce Co to jest rynek? -wyjaśnić pojęcie rynku -podać podział rynków w zależności od różnych kryteriów -przedstawić proces obiegu dochodów -podać przykłady wykorzystania zasobów -podać przykłady rynków zgodnie z ich przeznaczeniem -scharakteryzować czynniki wpływające na proces gospodarczy -ustalić powiązania między podmiotami gosp. -scharakteryzować struktury rynkowe i podać przykłady Mechanizm rynkowy Równowaga rynkowa, czyli o najlepszym rozwiązaniu -posługiwać się pojęciami: rynek, gospodarka rynkowa, popyt, podaż -określić pojęcie równowaga rynkowa -wyjaśnić prawo popytu i podaży - narysować i zinterpretować wykres równowagi rynkowej -określić stan równowagi rynkowej - narysować i zinterpretować wykresy: popytu, podaży - wymienić czynniki pozacenowe wpływające na popyt i podaż wyjaśnić pojęcia: niedobór rynkowy, nadwyżka rynkowa, -ustalić powiązania między swoimi działaniami, a funkcjonowaniem rynku -ustalić powiązania między swoimi działaniami, a funkcjonowaniem rynku II. Żyję w gospodarstwie domowym TREŚCI PROGRAMOWE Gospodarstwo domowe, budżet domowy 1. Wymagania konieczne (ocena dopuszczający) -zdefiniować pojęcie gospodarstwa domowego -wymienić potrzeby rodziny -podać przykłady dóbr konsumpcyjnych i produkcyjnych Uczeń zna, rozumie, umie, potrafi 2. Wymagania podstawowe (ocena dostateczny) +1 -odróżnić potrzeby indywidualne od zbiorowych -podać źródła wydatków rodziny i ich rodzaje -odróżnić dobra konsumpcyjne od 2 3. Wymagania rozszerzające (ocena dobry) +1+2 -określić potrzeby poszczególnych członków rodziny oraz wspólne -wskazać ograniczenia w budżecie domowym -objaśnić na czym polega racjonalne gospodarowanie 4. Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobry) +1+2+3 -analizować zależności między wysokością dochodów, a strukturą wydatków -stosować zasady racjonalnego gospodarowania budżetem
-posługiwać się pojęciami; wydatki konsumpcyjne i inwestycyjne, budżet rodziny produkcyjnych -ocenić wydatki i dochody gospodarstwa domowego -omówić zasady konstruowania budżetu domowego budżetem domowym -zaplanować wydatki gosp. domowego -analizować i ocenić postawy przedsiębiorcze członków rodziny Prawa konsumenta Pieniądz w gospodarce rynkowej Banki i kredyty Usługi bankowe - zdefiniować prawo do bezpieczeństwa, ochrony zdrowia, informacji, reprezentowania i wyjaśnić ich znaczenie, -zdefiniować pojęcia: barter, pieniądz, bank, - opowiedzieć historię pieniądza, - rodzaje pieniądza; gotówkowy, elektroniczny, bezgotówkowy - wymienić rodzaje banków - rozwinąć skrót NBP -wymienić rodzaje kredytów -wymienić funkcje banków komercyjnych - wymienić rodzaje usług bankowych -wymienić sposoby reklamowania towarów i usług -scharakteryzować sposoby ochrony praw konsumenta -wyjaśnić różnicę miedzy kartą płatniczą a kredytową -określić cechy i funkcje pieniądza - objaśnić rolę banku centralnego i jego funkcje, - zdefiniować pojęcia; kredyt, pożyczka, zdolność kredytowa, żyrant, - określić różnicę między kredytem i pożyczką, -podać nazwy i najbliższe siedziby banków komercyjnych -wymienić warunki założenia konta osobistego -wyjaśnić, kiedy towar jest niezgodny z umową i różnicę pomiędzy uprawnieniami z tytułu niezgodności towaru z umową oraz gwarancji. -wyjaśnić dlaczego powstały banki i jaką pełnią rolę, - wymienić elementy systemu bankowego, - scharakteryzować rodzaje kredytów -przedstawić czynniki wpływające na wybór kredytu, -wyjaśnić pojęcia: debet, limit kredytowy -porównać oferty banków w zakresie lokat -wskazać instytucje zajmujące się ochroną praw konsumenta - przygotować i złożyć pisemną reklamację -uzasadnić znaczenie pieniądza w życiu człowieka -wymienić i scharakteryzować organy banku centralnego -obliczyć wielkość odsetek od założonej lokaty przy oprocentowaniu stałym i zmiennym i porównać wyniki Inwestowanie, rodzaje papierów wartościowych. - wyjaśnić pojęcia: inwestowanie, oszczędzanie, inwestycje -odróżnić oszczędzanie od inwestowania, - podać przykłady inwestycji -określić wady i zalety inwestycji rzeczowych i finansowych -określić zależność pomiędzy ryzykiem a zyskiem 3
rzeczowe i finansowe, spekulacje, fundusze inwestycyjne - zdefiniować rodzaje papierów wartościowych: akcje, obligacje rzeczowych i finansowych, funduszy inwestycyjnych, -wybrać najkorzystniejszą dla siebie formę inwestowania Historia giełdy, funkcjonowanie giełd w gospodarce rynkowej Rodzaje podatków -podać znaczenie pojęcia giełda -odróżnić giełdy gospodarcze od giełd papierów wartościowych -przedstawić historię powstania polskiej giełdy papierów wartościowych - wymienić rodzaje podatków - wyjaśnić pojęcia: GPW, kurs akcji, rynek podstawowy i równoległy, indeks giełdowy, rachunek inwestycyjny, zlecenie, hossa, bessa, -przedstawić podstawowe funkcje giełdy -podać przykłady podatków bezpośrednich i pośrednich - wyjaśnić pojęcia : podatnik, przedmiot opodatkowania, postawa opodatkowania, stawka podatkowa -scharakteryzować funkcje giełdy -przedstawić sposoby ustalania kursów na giełdzie - dostrzec ryzyko inwestowania na GPW - wymienić stawki podatku VAT - podać przykłady państw z określonym systemem podatkowym -zanalizować podstawowe indeksy giełdowe -ocenić pozycję wybranych spółek na rynku - wyjaśnić, jak oblicza się podatek VAT - wyjaśnić rolę podatków w państwie PIT, czyli każdy z nas płaci podatek od dochodów, roczne rozliczenie podatku - wyjaśnić pojęcia: PIT, przychody, koszt uzyskania, dochód, odliczenia podatkowe, skala podatkowa -wymienić stawki podatku od osób fizycznych w Polsce - wybrać stosowny rodzaj deklaracji PIT -obliczyć roczną kwotę podatku dochodowego PIT na podstawie skali podatkowej, - znaleźć informacje dotyczące obowiązujących stawek podatkowych i odliczeń, -wypełnić roczną deklarację podatkową PIT - omówić konsekwencje niewywiązywania się z obowiązków podatkowych System ubezpieczeń społecznych, zdrowotnych i majątkowych -posługiwać się terminami: świadczenia, ubezpieczenia, zasiłki -podać zakres ubezpieczeń społecznych -scharakteryzować system -wymienić różne rodzaje zasiłków -omówić zasady -przedstawić rolę państwa w dziedzinie ubezpieczeń -ocenić system emerytalny 4
-wymienić filary ubezpieczeń emerytalnych -podać przykłady towarzystw ubezpieczeniowych zabezpieczeń emerytalnych i rentowych funkcjonowania filarów emerytalnych -scharakteryzować system pomocy społecznej -porównać oferty różnych funduszy -ocenić korzyści wynikające z różnych typów ubezpieczeń. -porównać oferty różnych firm ubezpieczeniowych Dział III. Zakładam przedsiębiorstwo TREŚCI PROGRAMOWE Moje małe przedsiębiorstwo Formy organizacyjnoprawne przedsiębiorstw 1. Wymagania konieczne (ocena dopuszczający) - wyjaśnić pojęcia: działalność gospodarcza, mikroprzedsiębiorstwo, małe, średnie, duże przedsiębiorstwo - dokonać klasyfikacji przedsiębiorstw ze względu na wielkość, własność i formę prawnoorganizacyjną, Uczeń zna, rozumie, umie, potrafi 2. Wymagania podstawowe (ocena dostateczny) +1 -wymienić zalety i wady prowadzenia własnej działalności gosp., - podać przykłady przedsiębiorstw państwowych, spółdzielni, spółek i in. w regionie 3. Wymagania rozszerzające (ocena dobry) +1+2 wymienić źródła pomysłów - umieć wybrać rodzaj działalności, wie jak korzystać z doradztwa - rozróżnić osoby fizyczne i prawne -odczytać skróty nazw spółek np. sp. z o.o., S.A., s. j. 4. Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobry) +1+2+3 - ocenić rolę małych i średnich firm w gospodarce. - scharakteryzować przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie, firmy jednoosobowych właścicieli itp. Charakterystyka spółek - dokonać podziału spółek - scharakteryzować poszczególne spółki osobowe i kapitałowe - ocenić przydatność spółek dla wybranych rodzajów działalności gosp. - dokonać analizy porównawczej działalności różnych spółek Formalności związane z założeniem firmy - określić czynniki determinujące wybór rodzaju działalności, - ustalić kolejne etapy założenia firmy, - wyszczególnić rodzaje działalności wymagające zezwolenia lub koncesji - wyszczególnić formalności związane z rejestracją działalności 5
Źródła finansowania przedsiębiorstwa - korzystać z doradztwa, gosp. - ocenić szansę na pracę i rozwój zawodowy, gdy prowadzi się własne przedsiębiorstwo - wyszczególnić źródła finansowania przedsiębiorstwa, - podać instytucje wspierające rozwój przedsiębiorczości - znać sposoby pozyskiwania funduszy na działalność gosp., - ocenić i wybrać najdogodniejszą formę sfinansowania własnej działalności gosp. ( pożyczki, kredyty, dotacje itp.) - powiązać znaczenie poszczególnych pojęć, dotyczących finansowania działalności gosp. z ich nazwami w języku angielskim Majątek w firmie czyli podstawowe dokumenty finansowe. Uproszczony bilans. Działania marketingowe, czyli jak sprzedać produkt. - zdefiniować pojęcia: bilans, aktywa, pasywa, aktywa trwałe i obrotowe, kapitał własny i obcy, - zdefiniować pojęcie i zadania marketingu, - zdefiniować pojęcia: marketing-mix, promocja, dystrybucja, produkt, bonifikata, skonto, rabat - wymienić elementy składowe pasywów i aktywów, - wymienić rodzaje produktów i strategie cenowe - wymienić formy aktywizacji sprzedaży i kanały dystrybucji - scharakteryzować zasadę bilansową - wymienić konsekwencje bilansu niezrównoważonego, - opisuje działania składające się na promocję w firmie - wyjaśnia znaczenie działań marketingowych dla przedsiębiorstwa - wyjaśnić konieczność rzetelnego i uczciwego wypełniania dokumentów finansowych, - wymienić konsekwencje prawne nierzetelnego prowadzenia dokumentacji. - określić wpływ działań promocyjnych na wysokość ceny produktu - potrafi podać przykłady działań marketingowych w najbliższym otoczeniu Reklama rodzaje i funkcje Biznesplan - wymienić rodzaje reklamy - podać przykłady reklam i sposoby ich przekazu, - wymienić sytuacje, w których niezbędne jest stworzenie biznesplanu - wyjaśnić funkcje reklamy, - opisać oddziaływanie reklamy na konsumenta, - wymienić, jakie elementy składają się na mikro i makrootoczenie firmy, - podać przykłady dobrych i złych stron reklamy, - wyjaśnić, na czym polegają działania public relations, - wymienić warunki, które należy uwzględnić przy dokonywaniu lokalizacji - dokonać analizy opłacalności wydatków na reklamę, - ocenić swoją postawę wobec reklamy. - napisać uproszczony biznesplan 6
- podać elementy typowego biznesplanu i zasady jego sporządzania -wyjaśnić znaczenie pojęć: nisza rynkowa, potencjalny rynek, lokalizacja, przedsiębiorstwa, - wyjaśnić konieczność rzetelnego sporządzania biznesplanu, Dział IV. Jestem pracownikiem TREŚCI PROGRAMOWE Sztuka autoprezentacji Rynek pracy - wprowadzenie 1. Wymagania konieczne (ocena dopuszczający) - dokonać autoprezentacji na forum klasy - określić pojęcia dotyczące podmiotów rynku pracy: pracodawca, pracobiorca, samozatrudniony, bezrobotny Uczeń wie, zna, rozumie, potrafi 2. Wymagania podstawowe (ocena dostateczny) +1 - wyjaśnić pojęcia: mocne i słabe strony, analiza SWOT - określić swoje mocne i słabe strony za pomocą analizy SWOT - scharakteryzować elementy rynku pracy 3. Wymagania rozszerzające (ocena dobry) +1+2 - uzasadnić konieczność autoprezentacji w określonych sytuacjach - określić przyczyny nierównowagi na rynku pracy 4. Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobry) +1+2+3 - zdefiniować rodzaje autoprezentacji - określić metody stosowane w autoprezentacji - określić sposoby poszukiwania pracy, - orientować się, jaki jest tok poszukiwania pracy, Przygotowanie dokumentów osoby ubiegającej się o pracę: życiorys zawodowy, list motywacyjny -napisać CV i list motywacyjny - planować odpowiednią formę graficzną - wyjaśnić konieczność zdobywania doświadczeń zawodowych na etapie szkolnym - wyjaśnić pojęcie Europass -przesyłać dokumentację pocztą elektroniczną -przewidywać pytania i planować odpowiedzi - modyfikować CV, list motywacyjny w zależności od oferty pracy - zredagować list intencyjny Komunikacja interpersonalna. - wyjaśnić pojęcia: komunikacja interpersonalna, -rozpoznać elementy komunikacji werbalnej i niewerbalnej - omówić proces komunikacji interpersonalnej, - zidentyfikować bariery komunikacyjne w symulowanych i 7
Rozmowa kwalifikacyjna. Podstawy prawne zatrudnienia: formy zatrudnienia i wynagrodzenia, prawa i obowiązki pracownika. Bezrobocie komunikacja werbalna i niewerbalna, mowa ciała, prajęzyk, bariery komunikacyjne - znać zasady przeprowadzania rozmowy kwalifikacyjnej -wymienić rodzaje umów o pracę -wymienić podstawowe przepisy prawa pracy -zdefiniować pojęcie bezrobocie, -wymienić rodzaje, przyczyny i skutki bezrobocia - prawa i obowiązki osoby bezrobotnej - wyjaśnić znaczenie komunikacji niewerbalnej w życiu codziennym - sporządzić listę rzeczy, które należy zabrać na rozmowę i dobrać odpowiedni strój -rozróżnić poszczególne typy umów o pracę - wymienić podstawowe prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy -wymienić metody przeciwdziałania bezrobociu -wyszukiwać informacji o wolnych miejscach pracy -wymienić bariery w komunikacji werbalnej, - zwrócić uwagę na elementy komunikacji niewerbalnej podczas rozmowy kwalifikacyjnej. -określić wady i zalety poszczególnych typów umów o pracę -sposoby rozwiązywania umów o pracę -ocenić metody przeciwdziałania bezrobociu - korzystać z instytucji, pomagających w znalezieniu pracy -napisać ogłoszenie prasowe o poszukiwaniu pracy rzeczywistych sytuacjach oraz zniwelować je - odczytywać znaczenie stref dystansu w kontaktach międzyludzkich - przeprowadzić symulacyjną rozmowę kwalifikacyjną (jako pracownik i pracodawca) -wymienić warunki, jakie musi spełnić właściwie skonstruowana umowa o pracę -omówić drogę postępowania w przypadku roszczeń z tytułu nieprawidłowego rozwiązania umowy o pracę -analizować strukturę przestrzenną bezrobocia w Polsce i przyczyny nierównowagi na rynku pracy -napisać plan rozwoju zawodowego - wyjaśnić konieczność ciągłego rozwoju własnych kompetencji Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który opanował materiał nie tylko na poziomie wymagań dopełniających, ale jego wiedza i umiejętności wykraczają ponad podstawę programową lub jeżeli brał udział w konkursach albo w olimpiadach przedmiotowych i odnosił na nich znaczące sukcesy. 8