ZASADY OCENIANIA Z PODSTAW PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W III LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCYM W ŁOMŻY

Transkrypt

1 ZASADY OCENIANIA Z PODSTAW PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W III LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCYM W ŁOMŻY Ocenianie ma to na celu monitorowanie stopnia osiągnięcia założonych celów kształcenia oraz pomaga w doborze skutecznych metod pracy z uczniem. 1. Po zakończeniu każdego działu przeprowadzone będzie podsumowanie, które ma na celu sprawdzenie wyników końcowych kształcenia i porównanie ich z założonymi celami. 2. Przedmiotem oceny na lekcjach podstaw przedsiębiorczości będą nie tylko wiedza i umiejętności uczniów, ale także zaangażowanie i aktywność na lekcji. ZASADY WYSTAWIANIA I POPRAWIANIA OCEN ocena skala 1-6 niedostateczny 0 29% dopuszczający % dostateczny % dobry % bardzo dobry % celujący % Oceny cząstkowe W szczególności podlegać jej będą: prace domowe (co najmniej raz w semestrze), odpowiedź przy tablicy (co najmniej raz w semestrze), aktywność na zajęciach (wszystkie oceny liczone z wagą 1 patrz niżej), kartkówki (co najmniej trzy w semestrze, waga 2 ), klasówki (co najmniej dwie w semestrze, waga 3 ), inne prace (wagę określa nauczyciel). Nieobecność na pracy klasowej W przypadku nieobecności nieusprawiedliwionej uczeń dla potrzeby wyznaczenia oceny półrocznej lub końcowej otrzymuje 0. W przypadku nieobecności usprawiedliwionej uczeń w ciągu 2 tygodni od powrotu do szkoły musi napisać pracę klasową w terminie uzgodnionym z nauczycielem. Jeśli tego nie zrobi, traktowany będzie jak uczeń, który nie usprawiedliwił swojej nieobecności. Ocena półroczna Na zakończenie semestru nauczyciel dla każdego ucznia oblicza współczynnik Ω posługując s1 + 2s2 + 3s3 się następującym wzorem Ω =, gdzie s j oznacza sumę ocen 1 o wadze j, a i j i1 + 2i2 + 3i3 - ilość ocen o wadze j.

2 Zamianę współczynnika Ω na ocenę semestralną obrazuje tabelka: Min Ω Max Ω Ocena 1,00 1,64 Niedostateczny 1,65 2,44 Dopuszczający 2,45 3,39 Dostateczny 3,40 4,34 Dobry 4,35 5,29 Bardzo dobry 5,30 6,00 Celujący Ocena roczna Na zakończenie roku szkolnego nauczyciel dla każdego ucznia oblicza współczynnik Ω s1 + 2s2 + 3s3 + 5 p posługując się następującym wzorem Ω =, gdzie s j oraz i j oznaczają i1 + 2i2 + 3i3 + 5 to samo co w przypadku oceny semestralnej, natomiast p jest oceną za pierwszy semestr. Zamianę współczynnika Ω na ocenę roczną obrazuje ta sama tabelka jak w przypadku oceny na półrocze. 1. Wystawiane oceny są jawne i uzasadniane przez nauczyciela, 2. Oceny semestralne wystawiane są na podstawie ocen cząstkowych; przy ustalaniu ocen semestralnych największą wagę mają oceny z pisemnych prac klasowych, zasady zgodne z Zasadami Oceniania w III LO w Łomży. 3. Prace klasowe pisemne zapowiadane są z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem, 4. Uczeń może poprawić 1 pracę pisemną w semestrze, ocenę w terminie uzgodnionym z nauczycielem, 7. Uczniowi na lekcjach podstaw przedsiębiorczości przysługuje jedno N w semestrze, bez podania przyczyny. Uczeń nie może zgłosić np. w dniu, w którym odbywa się zapowiedziana praca klasowa pisemna. 8. W przypadku niesamodzielnego pisania pracy klasowej uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną bez możliwości poprawienia. Wymagania na poszczególne oceny klasa I Dopuszczający uczeń zna pojęcia przedsiębiorczości oraz komunikacji interpersonalnej; potrafi wymienić zasoby ekonomiczne. - uczeń zna pojęcia: rynek, popyt, podaż, cena; wie, kto jest uczestnikiem rynku; wie, z jakich elementów składa się mechanizm rynkowy oraz jakie są cele działalności gospodarczej przedsiębiorcy. uczeń wie, co to jest budżet państwa; wie, kogo określa się mianem osoby bezrobotnej; zna pojęcie inflacji; zna przyczyny wymiany międzynarodowej. uczeń zna wymogi formalne związane z rejestracją działalności gospodarczej; wie, jaką; zna pojęcie etyki i etyki w biznesie. uczeń zna pojęcie rynku pracy, popytu na pracę oraz podaży pracy. Dostateczny uczeń wie, co jest podstawą gospodarowania; potrafi wskazać cechy charakteryzujące postawy przedsiębiorcze; zna elementy procesu komunikacji oraz rozumie, na czym polega komunikacja werbalna i niewerbalna.

3 uczeń rozumie, na czym polega gospodarowanie; wie, co to jest rachunek ekonomiczny; potrafi przedstawić elementy kształtujące gospodarkę rynkową; potrafi zdefiniować rynek finansowy; rozumie, jaką rolę pełnią gospodarstwa domowe w gospodarce; wie, jakie są źródła dochodów i zna podstawowe rodzaje wydatków w gospodarstwach domowych; potrafi wymienić rodzaje lokat pieniężnych i rzeczowych; potrafi powiedzieć, kogo uważamy za przedsiębiorcę wg ustawy; zna klasyfikację przedsiębiorstw ze względu na formę własności oraz ze względu na formę prawno-organizacyjną uczeń wie, na czym polega interwencjonizm państwowy; potrafi wymienić główne pozycje dochodów i wydatków budżetowych; rozumie, na czym polega wzrost gospodarczy i rozwój gospodarczy; wie, co to jest cykl koniunkturalny; zna przyczyny i rodzaje bezrobocia i inflacji. - uczeń wie, co należy zrobić przed podjęciem działalności gospodarczej; rozumie, jakie postępowanie nazywamy etycznym; wie, z jakich elementów składa się typowy biznesplan. uczeń wie, na czym polega aktywne poszukiwanie pracy; zna oczekiwania pracodawców od kandydatów poszukujących pracy; wie, na jakich zasadach można zatrudnić i zwolnić pracownika Dobry - uczeń potrafi zdefiniować pojęcia: osobowość, asertywność; wie, jakie czynniki mają wpływ na naszą osobowość oraz co składa się na obraz własnej osoby; potrafi wyjaśnić, na czym polega samoakceptacja oraz zachowanie asertywne, agresywne i uległe; zna zasady skutecznego porozumiewania się. uczeń rozumie, na czym polega zasada największego efektu i najmniejszego nakładu; zna podstawowe instrumenty finansowe na rynku pieniężnym i kapitałowym; wie, jakie funkcje pełni bank centralny; wie, co to jest giełda papierów wartościowych; potrafi wyjaśnić, jak działa mechanizm rynkowy; potrafi wytłumaczyć prawo popytu i podaży; umie scharakteryzować podstawowe papiery wartościowe: akcje i obligacje; wie, na czym polega lokata pieniężna i rzeczowa; wie, na czym polega system ubezpieczeń społecznych; zna instytucje zajmujące się ochroną praw konsumenta; potrafi przedstawić podstawowe prawa konsumenta; rozumie pojęcie gwarancji; zna podstawowe składniki majątku przedsiębiorstwa oraz ich źródła finansowania. uczeń wie, jakie są zadania gospodarcze państwa; potrafi przedstawić cel polityki fiskalnej i monetarnej; wie, jakie są skutki bezrobocia; zna cele polityki gospodarczej państwa; potrafi określić rolę państwa w gospodarce; potrafi wymienić podstawowe międzynarodowe organizacje gospodarcze i finansowe; potrafi przedstawić istotę działania UE; wie, czym charakteryzuje się Rynek Wewnętrzny UE. uczeń potrafi podać procedurę postępowania konieczną do uruchomienia działalności gospodarczej przez osobę fizyczną; wie, kto jest odbiorcą biznesplanu; potrafi przedstawić motywy podejmowania działalności gospodarczej uczeń zna instytucje działające na rynku pracy; potrafi przedstawić swoją osobę w kontekście wymagań pracodawcy; wie, co jest ważne w rozmowie kwalifikacyjnej; zna podstawowe obowiązki pracodawcy i pracownika; wie, jakie warunki trzeba spełnić, aby uzyskać status bezrobotnego absolwenta; zna podstawowe prawa i obowiązki bezrobotnego absolwenta. - umie wyjaśnić pojęcie handel zagraniczny, podać jego znaczenie. Bardzo dobry uczeń wie, jakie są typy: temperamentu, osobowości zawodowych oraz jakie są bariery komunikacyjne; potrafi podać przykłady zachowań przedsiębiorczych w różnych dziedzinach

4 życia oraz zachowań asertywnych, uległych i agresywnych; umie określić własną osobowość; potrafi dokonać samooceny oraz wymienić swoje mocne i słabe strony. uczeń potrafi podać przykłady zastosowania zasad racjonalnego gospodarowania; umie scharakteryzować współczesny rynek; potrafi rozróżnić poznane modele systemów gospodarczych; potrafi dokonać charakterystyki rynku pieniężnego i kapitałowego; rozróżnia rynek pierwotny i wtórny; potrafi wyjaśnić prawo Engla; umie zaplanować własny budżet domowy; potrafi określić ryzyko inwestowania własnych pieniędzy; potrafi wskazać, na jakie fundusze idą składki ubezpieczeń zdrowotnych i społecznych; zna podstawy prawne regulujące działalność gospodarczą oraz potrafi na prostym przykładzie obliczyć wynik finansowy przedsiębiorstwa uczeń potrafi scharakteryzować politykę fiskalną i monetarną; umie identyfikować podstawowe wskaźniki wzrostu i rozwoju gospodarczego; potrafi przedstawić skutki inflacji; potrafi podać przykłady działań antyinflacyjnych państwa; potrafi podać przykłady korzyści płynących z wymiany międzynarodowej dla Polski; wie, na czym polega stowarzyszenie Polski ze Wspólnotami Europejskimi; uczeń potrafi wypełnić dokumenty związane z rejestracją działalności gospodarczej przez osobę fizyczną; umie przedstawić etyczne zasady postępowania w różnych sytuacjach zawodowych; potrafi wskazać korzyści płynące z uruchomienia działalności gospodarczej; potrafi przedstawić zasady zarządzania małą firmą prowadzące do sukcesu; zna przyczyny niepowodzeń w zarządzaniu małą firmą uczeń potrafi określić czynniki decydujące o popycie i podaży na lokalnym rynku pracy; potrafi sporządzić list motywacyjny i opracować CV; umie przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej z potencjalnym pracodawcą; potrafi wykorzystać źródła prawa pracy do rozwiązywania problemów związanych z podjęciem i wykonywaniem pracy; potrafi przedstawić proponowane formy pomocy urzędu pracy dla bezrobotnych absolwentów. - uczeń charakteryzuje proces globalizacji, podaje jego pozytywne i negatywne skutki. Celujący uczeń potrafi określić korzyści płynące z bycia osobą przedsiębiorczą oraz wynikające z zastosowania skutecznych metod komunikowania się w zespole. uczeń potrafi wskazać w swoim środowisku instytucje zajmujące się obroną praw konsumenta oraz ośrodki wspierania przedsiębiorczości; potrafi wskazać przedsiębiorstwa działające w najbliższym otoczeniu w oparciu o wybrane kryteria. uczeń umie zanalizować budżet samorządu terytorialnego na podstawie samodzielnie zebranych danych; uczeń potrafi przedstawić formy walki z bezrobociem, jakie wprowadziło państwo na lokalnym rynku pracy; potrafi dokonać analizy form pomocy i sposobu ich wykorzystania w gospodarce Polski. uczeń potrafi przedstawić koncepcję prowadzenia własnej firmy oraz umie opracować biznesplan własnego przedsięwzięcia w celu uzyskania kredytu z banku. uczeń potrafi zaplanować własny sposób aktywnego poszukiwania pracy; zna na bieżąco programy rządowe i samorządowe skierowane do osób poszukujących pracy. Wymagania na poszczególne oceny klasa III Dopuszczający Uczeń potrafi: - wyjaśnić pojęcia: osobowość człowieka, potrzeby, - wymienić typy osobowości i podstawowe cechy poszczególnych typów osobowości, - wymienić cechy człowieka asertywnego,

5 - omówić poszczególne rodzaje potrzeb, - wymienić czynniki wpływające na zmianę hierarchii potrzeb, - rozróżniać role społeczne i organizacyjne - posługiwać się pojęciem motywacji - rozpoznawać różne rodzaje zachowań ludzi w organizacji, - wyjaśnić pojęcia: konsument, zasoby, rynek, podaż, popyt, równowaga rynkowa, pieniądz, przedsiębiorstwo, makrootoczenie przedsiębiorstwa, dochód narodowy, PKB, PNB, eksport, import, inflacja, recesja, koniunktura, rynek pracy, podaż pracy, popyt na pracę, rynek finansowy, rynek pieniężny, rynek kapitałowy, instrumenty finansowe, instytucje finansowe, międzynarodowa integracja gospodarcza, unia celna, strefa wolnego handlu, - wymienić podmioty gospodarki rynkowej i określić ich rolę, - wyjaśnić rolę rynku w gospodarce, - wymienić czynniki wpływające na popyt i podaż, - wymienić funkcje pieniądza, - wymienić i scharakteryzować elementy makrootoczenia przedsiębiorstwa, - opisać podstawowe mierniki wzrostu gospodarczego, - rozróżnić rodzaje inflacji w zależności od przyczyn jej powstania oraz poziomu inflacji, - objaśnić konstrukcję budżetu państwa, - wymienić funkcje banku centralnego, - wymienić czynniki wpływające na podaż pracy i popyt na pracę, - omówić równowagę na rynku pracy, - wymienić przyczyny i rodzaje bezrobocia, - wymienić i scharakteryzować składniki rynku finansowego, - wymienić i scharakteryzować instytucje finansowe, - wymienić etapy międzynarodowej integracji gospodarczej, - omówić idee unii europejskiej, - wymienić rodzaje konfliktów, - wymienić sposoby kierowania konfliktem, - wymienić czynniki wpływające na skuteczność negocjacji, - opisać sposoby tworzenia zespołów, - zdefiniować pojęcie ryzyka w działalności przedsiębiorstwa, - wymienić sposoby ograniczenia ryzyka w prowadzeniu działalności gospodarczej, - posługiwać się terminami i pojęciami: otoczenie konkurencyjne, konkurenci, bariery wejścia, dostawca, nabywca, strategia, przedsiębiorstwo, spółka, osobowość prawna, struktura organizacyjna, struktura kapitałowa, aktywa, pasywa, strata, zysk, rentowność, dochodowość produktu, problem decyzyjny, decydent, decyzja, informacja, użyteczność informacji, luka informacyjna, - wymienić uczestników otoczenia konkurencyjnego, - wymienić rodzaje strategii, - wymienić formy prawno-organizacyjne przedsiębiorstw, - wymienić rodzaje spółek prawa handlowego, - opisać parametry struktury organizacyjnej, - opisać proces podejmowania decyzji, - wymienić i scharakteryzować rodzaje racjonalności decyzji, - wymienić cechy użytecznej informacji, - scharakteryzować proces kierowania, - omówić czynniki wpływające na skuteczność kierowania, - identyfikować potrzeby członków rodziny - odróżnić dobra konsumpcyjne od dóbr produkcyjnych - scharakteryzować różne formy zatrudnienia

6 - scharakteryzować system zabezpieczenia emerytalnego - posługiwać się pojęciami i terminami: kapitał, jednostka uczestnictwa, lokata, akcja, dywidenda, obligacje, lokaty rzeczowe - odróżnić wydatki stałe od wydatków okresowych - odróżnić wydatki konsumpcyjne od wydatków inwestycyjnych - posługiwać się terminami: suma ubezpieczenia, składka, szkoda, odszkodowanie - ocenić dochody gospodarstwa domowego - ocenić wydatki gospodarstwa domowego - wskazać źródła zwiększania dochodów gospodarstwa domowego, - wymienić cele społeczne w państwie - wymienić zadania samorządu terytorialnego - posługiwać się pojęciami i terminami: organizacja pozarządowa, wolontariusz, donator, działalność charytatywna, fundacja, stowarzyszenie - wymienić rodzaje organizacji pozarządowych Dostateczny Uczeń potrafi: - scharakteryzować różne typy osobowości człowieka, - scharakteryzować zasady rozwoju osobowości, - omówić poszczególne rodzaje potrzeb, - scharakteryzować hierarchię potrzeb, - scharakteryzować role, jakie odgrywa człowiek w swoim życiu, - wyjaśnić, dlaczego człowiek zachowuje się odmiennie w różnych sytuacjach, - scharakteryzować proces wzmocnienia zachowania człowieka, - wymienić i scharakteryzować podstawowe narzędzia motywacyjne, - scharakteryzować podstawowe psychologiczne teorie człowieka, - omówić funkcje pieniądza, - wymienić i scharakteryzować zasoby występujące w gospodarce, - wyjaśnić prawo popytu i podaży, - podać cechy makrootoczenia przedsiębiorstwa, - wyjaśnić na czym polega współpraca międzynarodowa, - scharakteryzować zjawisko recesji w gospodarce, - scharakteryzować zjawisko dobrej koniunktury w gospodarce, - wymienić zjawiska świadczące o kondycji ekonomicznej państwa, - wyjaśnić znaczenie i funkcje banku centralnego, - scharakteryzować czynniki wpływające na podaż pracy i popyt na pracę, - wymienić instrumenty rynku kapitałowego w Polsce, - wyjaśnić znaczenie międzynarodowej integracji gospodarczej, - scharakteryzować sytuację konfliktową, - scharakteryzować przyczyny powstawania konfliktów organizacyjnych, - opisać przebieg konfliktów, - scharakteryzować podstawy dobrej komunikacji, - scharakteryzować zasady organizacji pracy zespołu, - scharakteryzować podstawowe techniki planowania działań zespołu, - scharakteryzować czynniki wpływające na sukces i niepowodzenie w działalności przedsiębiorstwa, - scharakteryzować rodzaje kryzysu w przedsiębiorstwie, - wymienić sposoby restrukturyzacji przedsiębiorstwa, - scharakteryzować uczestników otoczenia konkurencyjnego, - ustalić konkurentów danego przedsiębiorstwa i ich siłę oddziaływania,

7 - scharakteryzować rodzaje strategii, - scharakteryzować formy prawno-organizacyjne przedsiębiorstw, - scharakteryzować rodzaje spółek prawa handlowego, - wymienić czynniki, które wpływają na wybór formy prawno-organizacyjnej przedsiębiorstwa, - scharakteryzować struktury kapitałowe, - scharakteryzować sposoby finansowania działalności przedsiębiorstw, - scharakteryzować kredyty zaciągane przez przedsiębiorstwo, - omówić formy podejmowania decyzji, - scharakteryzować cechy użytecznej informacji, - omówić funkcje kierownicze, - scharakteryzować style kierowania, - określać źródła dochodów i wydatków rodziny - wymienić sposoby zaspokojenia potrzeb - posługiwać się pojęciami i terminami: użyteczność całkowita, użyteczność krańcowa, mapa obojętności, ścieżka cen - scharakteryzować decyzje podejmowane przez konsumenta - scharakteryzować sposoby ochrony konsumenta - scharakteryzować różne formy wynagrodzeń - scharakteryzować podatki liczone od wynagrodzeń - scharakteryzować system rent - posługiwać się pojęciem zasiłek - wymienić i scharakteryzować formy lokowania pieniędzy - wymienić i scharakteryzować rodzaje ubezpieczeń majątkowych - wymienić i scharakteryzować rodzaje ubezpieczeń na życie - omówić zasady konstruowania budżetu domowego - wskazać źródła oszczędzania, - identyfikować rodzaje wydatków na cele społeczne - scharakteryzować strukturę samorządu terytorialnego w Polsce - zilustrować przykładami działalność organizacji pozarządowych - wymienić cele działalności organizacji pozarządowych Dobry Uczeń potrafi: - objaśnić na czym polega kreatywność i przedsiębiorczość człowieka, - ocenić mocne i słabe strony własnej osobowości, - wyznaczać cele i zadania do realizacji, - objaśnić pojęcie organizacji, - wyjaśnić, na czym polega konflikt ról, - scharakteryzować role kierownicze, - wyjaśnić, jak należy skutecznie motywować człowieka, - wymienić i scharakteryzować techniki wywierania wpływu na innych ludzi, - wymienić i scharakteryzować eksperymenty dotyczące zarządzania w przemyśle, - wskazać różnice między psychologicznymi teoriami człowieka, scharakteryzować czynniki wpływające na popyt i podaż, - scharakteryzować współpracę międzynarodową, - scharakteryzować wpływ wzrostu gospodarczego na działalność przedsiębiorstw, - analizować przyczyny i skutki inflacji, - omówić bilans handlowy i bilans płatniczy, - scharakteryzować zasady i instrumenty polityki monetarnej,

8 - scharakteryzować zasady i instrumenty polityki fiskalnej, - wyjaśnić znaczenie deficytu budżetowego państwa i podać sposoby jego pokrycia, - wskazać rolę państwa w działalności gospodarczej, - scharakteryzować sposoby zmniejszania bezrobocia, - scharakteryzować narzędzia przeciwdziałania bezrobociu stosowane przez państwo, - wyjaśnić relację pomiędzy wysokością płacy a wielkością popytu na pracę i podaży pracy, - opisać funkcjonowanie giełdy papierów wartościowych, - wyjaśnić cele rynku pieniężnego i kapitałowego, - odróżnić rynek pieniężny od kapitałowego, - omówić zasady polityki Unii Europejskiej, - zdiagnozować sytuację konfliktową, - scharakteryzować zachowania uczestników konfliktu, - omówić rolę, jaką odgrywają konflikty w organizacji, - scharakteryzować przebieg negocjacji, - wymienić zasady skutecznej argumentacji, - wymienić zasady ustępowania, - wymienić czynniki wpływające na efektywność pracy zespołowej, - wskazać nieprawidłowości w pracy zespołu, - ocenić ryzyko związane z prowadzeniem działalności, - uzasadnić, dlaczego przedsiębiorca powinien badać otoczenie konkurencyjne, - wyjaśnić, dlaczego każde przedsiębiorstwo powinno mieć strategię, - ocenić przydatność poszczególnych form prawno-organizacyjnych przedsiębiorstw w zależności od rodzaju i wielkości przedsiębiorstwa, - dobrać właściwą formę prawną do różnego typu przedsięwzięć gospodarczych, - scharakteryzować struktury kontraktowe, - podać przykłady struktur kapitałowych i kontraktowych, - scharakteryzować próg rentowności, - omówić bariery racjonalności decyzji, - wymienić kryteria oceny rozwiązań problemu decyzyjnego, - wymienić wady i zalety decyzji indywidualnych i grupowych, - odróżnić informacje od wiadomości, - objaśnić pojęcie luki informacyjnej, - objaśnić funkcje pełnione przez informacje w organizacji, - podać przykłady różnych rodzajów informacji, - omówić cechy skutecznego kierownika, - zdiagnozować sytuację konfliktową - scharakteryzować zachowania uczestników konfliktu, - omówić rolę, jaką odgrywają konflikty w organizacji, - scharakteryzować przebieg negocjacji, - wymienić zasady skutecznej argumentacji, - wymienić zasady ustępowania, - wymienić czynniki wpływające na efektywność pracy zespołowej, - wskazać nieprawidłowości w pracy zespołu, - ocenić ryzyko związane z prowadzeniem działalności, - odróżniać potrzeby indywidualne od potrzeb zbiorowych - rozróżniać potrzeby bieżące i przyszłe - objaśnić przebieg krzywej użyteczności, krzywej obojętności i ścieżki cen - wyznaczać punkt równowagi konsumenta - wykazać przyczyny różnych zachowań gospodarstw domowych na rynku - rozróżniać formę zatrudnienia stałego i dorywczego

9 - posługiwać się terminem wynagrodzenie nominalne i wynagrodzenie realne - wymienić i scharakteryzować różne rodzaje zasiłków - omówić wady i zalety różnych form lokowania pieniędzy - wymienić cechy dobrej lokaty - wyjaśnić, skąd biorą się oszczędności w gospodarstwie domowym - wyjaśnić, dlaczego nie warto przechowywać oszczędności w skarpecie - odróżniać ubezpieczenia obowiązkowe od ubezpieczeń indywidualnych - wymienić różnych ubezpieczycieli - wskazać ograniczenia przy konstruowaniu budżetu gospodarstwa domowego - scharakteryzować kredyty konsumpcyjne i mieszkaniowe - objaśnić, na czym polega racjonalne gospodarowanie budżetem gospodarstwa domowego, - wskazać powiązania między poszczególnymi wydatkami na cele społeczne - scharakteryzować budżet samorządu terytorialnego - wymienić sposoby pozyskiwania dochodów przez samorząd terytorialny - wymienić rodzaje wydatków samorządu terytorialnego - scharakteryzować zachowania przedsiębiorcze organizacji pozarządowych - wymienić źródła finansowania działalności organizacji pozarządowych Bardzo dobry Uczeń potrafi: - odróżniać asertywność od uległości i agresji, - dokonać trafnej i uzasadnionej samooceny, - uzasadnić konieczność zaspakajania potrzeb przez człowieka, - wskazać zależność między zachowaniem człowieka a jego potrzebami, - wskazać przyczyny występowania konfliktu ról, - podać sposoby rozwiązywania konfliktu ról, - uzasadnić konieczność znajomości roli, jaką odgrywa dana osoba, - uzasadnić, dlaczego skuteczniejsze jest nagradzanie niż karanie, - dobrać narzędzia motywacyjne do indywidualnych cech osób, - określić punkt równowagi rynkowej, - wyjaśnić dlaczego makrootoczenia firm działających na różnych rynkach są różne, - opisać szanse i zagrożenia przedsiębiorstwa wynikające z jego makrootoczenia, - wskazać i uzasadnić potrzebę znajomości zjawisk zachodzących w makrootoczeniu przedsiębiorstwa, - objaśnić wpływ poszczególnych elementów wchodzących w skład makrootoczenia na działalność przedsiębiorstwa, - obliczyć dynamikę PKB i stopę inflacji, - wymienić zalety i wady dochodu narodowego jako miernika rozwoju gospodarczego, - analizować tempo wzrostu gospodarczego w kraju i za granicą, - analizować zmiany poziomu inflacji w Polsce i innych krajach, - wskazać dodatnie i ujemne strony sterowania gospodarką za pomocą polityki monetarnej i fiskalnej, - scharakteryzować bezrobocie w Polsce i porównać je z bezrobociem występującym w innych krajach, - wyjaśnić wpływ nierównowag rynkowej i czynników wzrostu gospodarczego na wielkość, rodzaj i strukturę bezrobocia, - wskazać zależność między typami i stopą bezrobocia a rozwojem gospodarczym kraju, - wyjaśnić zasady inwestowania na giełdzie, - interpretować i oceniać najważniejsze wskaźniki giełdowe, - omówić zalety i koszty wejścia Polski do Unii Europejskiej,

10 - scharakteryzować konsekwencje wejścia Polski do Unii Europejskiej, - podać międzynarodowe organizacje gospodarcze, których członkiem jest Polska, - ocenić skuteczność różnych sposobów rozwiązywania konfliktów, - wskazać na potrzebę umiejętnego kierowania konfliktami ze względu na ich nieuchronne występowanie w organizacji, - ocenić proces negocjacyjny z punktu widzenia sprawności negocjacji, - wymienić czynniki wpływające na ograniczenie sprawności negocjacji, - uzasadnić potrzebę integracji i spójności grupy jako warunku koniecznego w pracy zespołowej, - zdiagnozować pracę zespołu, - zdiagnozować źródła i przejawy kryzysu w przedsiębiorstwie, - wyjaśnić, dlaczego ryzykowne przedsięwzięcia są bardziej opłacalne, - wyjaśnić, dlaczego ryzyko w działalności gospodarczej jest nieuniknione, - ocenić siłę oddziaływania dostawców i nabywców w danej branży, - wskazać sposoby przeciwdziałania pojawieniu się nowych konkurentów, - omówić jakie czynniki powinny być brane pod uwagę przy budowaniu strategii, - podać przykłady różnych strategii przedsiębiorstw, - wymienić zalety i wady poszczególnych form prawno-organizacyjnych przedsiębiorstw, - posługiwać się aktami prawnymi regulującymi działalność przedsiębiorstwa, jako źródłem informacji, - omówić czynniki strukturotwórcze, - rozróżniać składniki aktywów i pasywów bilansu, - obliczyć: zysk brutto, zysk netto, dochodowość produktu, próg rentowności, - ocenić poprawność podjętej decyzji, - podać przykłady decyzji racjonalnych i nieracjonalnych, - zidentyfikować różne źródła pozyskiwania informacji, - ocenić użyteczność uzyskiwanych informacji, - ustalić najbardziej efektywny styl kierowania, - ocenić skuteczność kierownika w danej organizacji, - ocenić skuteczność różnych sposobów rozwiązywania konfliktów, - wskazać na potrzebę umiejętnego kierowania konfliktami ze względu na ich nieuchronne występowanie w organizacji, - ocenić proces negocjacyjny z punktu widzenia sprawności negocjacji, - wymienić czynniki wpływające na ograniczenie sprawności negocjacji, - uzasadnić potrzebę integracji i spójności grupy jako warunku koniecznego w pracy zespołowej, - zdiagnozować pracę zespołu, - zdiagnozować źródła i przejawy kryzysu w przedsiębiorstwie, - wyjaśnić, dlaczego ryzykowne przedsięwzięcia są bardziej opłacalne, - wyjaśnić, dlaczego ryzyko w działalności gospodarczej jest nieuniknione, - określić potrzeby poszczególnych członków własnej rodziny - określić wspólne potrzeby rodziny - uzasadnić konieczność sporządzania przez gospodarstwa domowe budżetów - objaśnić pojęcie kosztów alternatywnych - rozróżniać płacę brutto i netto - odróżniać przychody z pracy od kosztów pracy - obliczyć dochody brutto i netto - scharakteryzować system pomocy społecznej - omówić zasady funkcjonowania I,II,III filaru - ukazać rolę państwa w zakresie świadczeń

11 - ocenić system zabezpieczenia emerytalnego - wymienić różnych ubezpieczycieli - porównać oferty funduszy emerytalnych - scharakteryzować zarządzanie portfelem inwestycyjnym - określić strategie gracza giełdowego - obliczyć odsetki od lokat bankowych - zaplanować wydatki gospodarstwa domowego - wskazać rolę państwa dotyczącą regulacji ubezpieczeń - ocenić korzyści wynikające z różnych typów ubezpieczeń - zaplanować zbilansowany budżet gospodarstwa domowego - wykazać duże znaczenie dobrze skonstruowanego budżetu gospodarstwa domowego - wskazać możliwości zmniejszania ryzyka związanego z oszczędzaniem - ocenić postawy przedsiębiorcze w rodzinie, - wyjaśnić rolę budżetu państwa w zaspokajaniu potrzeb społecznych - scharakteryzować rodzaje działań przedsiębiorczych na rzecz lokalnej społeczności - uzasadnić potrzebę aktywnego włączania się każdego mieszkańca danej społeczności w jej rozwój - uzasadnić potrzebę istnienia organizacji pozarządowych - objaśnić powiązania organizacji pozarządowych z państwem i samorządem terytorialnym - wskazać konieczność wspierania przez państwo i samorząd terytorialny organizacji pozarządowych Celujący Uczeń potrafi: - wyjaśnić co to jest stres i jak można sobie z nim poradzić, - wskazać jakimi cechami powinien odznaczać się przywódca, - dokonać autoprezentacji, - scharakteryzować potrzeby człowieka w pracy, szkole, rodzinie, - ocenić efektywność poszczególnych teorii zachowania się człowieka w praktyce, omówić proces okrężnego obiegu dochodów, - ustalić powiązania między podmiotami występującymi w okrężnym obiegu dochodów, - scharakteryzować rolę Rady Polityki Pieniężnej, - wymienić organy administracji rządowej do spraw bezrobocia, - omówić najważniejsze zadania organów administracji rządowej ds. bezrobocia, - omówić organy GPW i ich zadania, - omówić swobody rynku wewnętrznego, - wymienić główne organy Unii Europejskiej, - przeprowadzić negocjacje, - posługiwać się podstawowymi technikami planowania działań zespołowych, - zaproponować sposób restrukturyzacji przedsiębiorstwa, - scharakteryzować i ocenić bariery wejścia do danej branży, porównać bariery różnych branż, - wyróżnić i scharakteryzować czynniki wpływające na atrakcyjność branży, - dokonać analizy sektora za pomocą metody pięciu sił Portera, - wymienić i scharakteryzować strategie dużych i małych uczestników rynku, - podać zasady budowania strategii przedsiębiorstwa, - omówić sposoby prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, - scharakteryzować struktury złożonych organizacji gospodarczych, - objaśnić przydatność bilansu przedsiębiorstwa i rachunku zysków i strat, - scharakteryzować metody wyceny przedsiębiorstwa,

12 - uzasadnić potrzebę wyceny wartości przedsiębiorstwa, - ocenić sytuację finansową przedsiębiorstwa na podstawie bilansu i wskaźników finansowych, - omówić i podać przykłady różnych rodzajów decyzji podejmowanych w przedsiębiorstwie, - omówić odwróconą piramidę informacji, - przeprowadzić negocjacje, - posługiwać się podstawowymi technikami planowania działań zespołowych, - zaproponować sposób restrukturyzacji przedsiębiorstwa, - określić przyszłe potrzeby rodziny - ocenić korzyści wynikające z różnych typów ubezpieczeń - porównać warunki oszczędzania i kredytowania w miejscowych bankach i wybrać najkorzystniejsze z nich - dokonać wyboru ubezpieczenia na życie, - wykazać znaczący wpływ działalności samorządu terytorialnego na funkcjonowanie lokalnej społeczności - zidentyfikować i scharakteryzować organizacje pozarządowe działające w środowisku lokalnym. UWAGA: wymagania na oceny wyższe obejmują również wymagania na oceny niższe