Rozdział 6 Rady praktyczne W 6 i 7 rozdziale staram się udzielić możliwie najwięcej rad praktycznych, dotyczących prawidłowego i ezpiecznego wykonywania ruchów operowaną kończyną podczas ćwiczeń usprawniających i czynności życia codziennego. Wspomnianego na wstępie nieezpieczeństwa zwichnięcia endoprotezy, groźnego w skutkach upadku, można skutecznie uniknąć, jeśli się pamięta i korzysta z poniższych zaleceń. Podczas zwichnięcia głowa endoprotezy może przemieścić się poza panewkę tyłem lu przodem. Dostęp przedni lu oczny, podczas którego wycina się przednią część toreki stawowej, sprzyja zwichnięciu przodem. Wykonanie zyt oszernego równoczesnego ruchu zgięcia, odwiedzenia i rotacji zewnętrznej lu rotacji zewnętrznej oraz przeprostu (nadmierny wyprost) w operowanym stawie otwiera drogę do zwichnięcia. W przypadku dostępów tylnych zwichnięciem zagraża wykonanie równoczesnego ruchu zgięcia, przywiedzenia i rotacji wewnętrznej. Należy pamiętać, że ruchy te są możliwe do wykonania w każdej pozycji zarówno leżącej, jak i siedzącej oraz stojącej. Zagrożenie zwichnięciem zmniejsza się wraz 30
z upływem czasu i po kilku miesiącach żaden z ruchów (oprócz ekstremalnych) nie powinien spowodować przemieszczenia głowy. Katalog rad, nazwijmy go życzeniowo-nakazowych, ma jeszcze jeden cel. Ma on spowodować maksymalne wydłużenie okresu używalności endoprotezy. Okres ten jest ardzo różny i zależy od wielu czynników. Kończy się w momencie utraty przez endoprotezę stailności (oluzowanie) lu po zużyciu się któregoś z elementów. Do oluzowania wszczepów może przyczynić się również powstanie odczynu zapalnego w tkankach otaczających. Proces zapalny może wytworzyć się nawet wiele lat po operacji, a ognisko zakażenia może yć zlokalizowane w znacznej odległości od stawu iodrowego. Żywotność endoprotezy zależy od zespołu leczącego (operator, personel usprawniający, lekarz pierwszego kontaktu, lekarz przeprowadzający okresowe adanie kontrolne iodra) i od samego chorego. Prawidłowe, idealne technicznie wszczepienie odpowiednio doranej endoprotezy oraz uzyskanie dorego zakresu ruchów zarówno podczas operacji, jak i w procesie rehailitacji, stwarza warunki do wieloletniego jej funkcjonowania. Reszta zależy głównie od pacjenta. Nadwaga, praca fizyczna wymagająca dźwigania, sporty przeciążające nadmiernie iodro, rezygnacja z wyznaczonych terminów adań kontrolnych, lekceważenie pierwszych pojawiających się dolegliwości w operowanym stawie lu jego okolicy, dopuszczanie do rozwoju zakażeń ognisk ropnych w nosie, gardle, zęach, na skórze (ropnie, czyraki, owrzodzenia podudzi, róża), zapalenia żył, akteryjne zakażenia dróg moczowych, ogniska zapalne w drogach rodnych skracają czas ezolesnego funkcjonowania stawu iodrowego. 31
Ryc. 16 a Ryc. 17 a 32
a Ryc. 18 a Idealna pozycja siedząca osiągnięta zostanie, gdy lekko odwiedzione uda tworzą wraz z tułowiem kąt prosty (ryc. 16). Niewskazane jest siadanie na rzegu krzesła, przechylanie się na oki oraz siadanie z nogą założoną na nogę (ryc. 17 a ). Pamiętać należy o doraniu soie odpowiedniego krzesła lu fotela nie może on yć zyt miękki ani zyt głęoki (ryc. 18 a). Wyrać należy wysokie, twarde siedzenie, najlepiej z podparciem pod nogi (ryc. 18 ). Stanie jest pozycją przyjmowaną równie często. Ważne jest, ay podczas stania, jeżeli minie okres ograniczonego ociążania, stawać symetrycznie na oie kończyny (ryc. 19 a). Ociążenie tylko jednej z nich (ryc. 19 ) może spowodować wystąpienie zmian przeciążeniowych. W sytuacji gdy iodro przeciwne do operowanego jest w nie najlepszej kondycji, dojdzie do szyszego rozwoju zmian zwyrodnieniowych. 33
a Ryc. 19 a Chcąc się orócić, należy skręcić nogi razem z miednicą, pamiętając jednocześnie o zakazie wykonywania gwałtownych ruchów. Oszerny orót tułowia w przypadku stóp przypartych do podłoża zagraża zwichnięciem. Stale oowiązuje zupełny zakaz noszenia ciężarów (ryc. 20). W sytuacji przymusowej ograniczamy do niezędnego minimum liczę kilogramów oraz drogę ich przenoszenia, a ciężar trzymamy przed soą lu po stronie kończyny operowanej (ryc. 21 a). Najlepiej zaopatrzyć się w takich wypadkach w wózek na kółkach (ryc. 21 ). 34