Instruktaż postępowania fizjoterapeutycznego przed i po zabiegu operacyjnym dla pacjentek Kliniki Ginekologii ŚCO

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Instruktaż postępowania fizjoterapeutycznego przed i po zabiegu operacyjnym dla pacjentek Kliniki Ginekologii ŚCO"

Marta Wojciechowska
8 lat temu
Przeglądów:

Świętokrzyskie Centrum Onkologii Zakład Rehabilitacji Ul. S. Artwińskiego 3, 25-734 Kielce www.onkol.kielce.pl, annaop@onkol.kielce.pl, tel.

1 Świętokrzyskie Centrum Onkologii Zakład Rehabilitacji Ul. S. Artwińskiego 3, Kielce tel.: ,171 Instruktaż postępowania fizjoterapeutycznego przed i po zabiegu operacyjnym dla pacjentek Kliniki Ginekologii ŚCO Nowotwory złośliwe narządu rodnego wymagają leczenia radykalnego, niekiedy z usunięciem dużych marginesów zdrowych tkanek i układu chłonnego. Postępowanie fizjoterapeutyczne u kobiet po zabiegach onkologiczno-ginekologicznych jest uzależnione od: 1. Leczenia klinicznego 2. Chorób współistniejących 3. Stanu psychofizycznego pacjentki. W chirurgii ginekologicznej są wykonywane następujące zabiegi: -laparotomia polegająca na otwarciu jamy brzusznej poprzez cięcie chirurgiczne -laparoskopia, która może być zastosowana jako technika oceniająca stan kliniczny narządów wewnętrznych, jak również jako mało inwazyjny zabieg operacyjny, w którym poprzez małe nacięcia powłok skórnych na brzuchu wprowadza się laparoskop oraz instrumenty potrzebne do wycięcia zmian chorobowych - per vaginam czyli operacja wykonywana drogą przezpochwową. Stosowane techniki operacyjne wiążą się z bólem i unieruchomieniem, co zwiększa możliwość wystąpienia niewydolności oddechowej oraz powikłań zakrzepowo-zatorowych. Główne cele postępowania fizjoterapeutycznego 1. Zapobieganie powikłaniom układu krążeniowego i oddechowego. 2. Zapobieganie powikłaniom układu limfatycznego. 3. Poprawienie wentylacji płuc. 4. Zapobieganie stanom zapalnym. 5. Uświadamianie pacjenta o korzystnym wpływie zabiegów fizjoterapeutycznych. 6. Edukacja pacjenta w zakresie profilaktyki przeciwobrzękowej. Zalecenia dotyczące profilaktyki przeciwobrzekowej w obrębie kończyn dolnych 1. Należy wystrzegać się masażu klasycznego Zabieg ten zwiększa przepływ krwi powodując dodatkowe obciążenie dla układu limfatycznego. Tkanki objęte obrzękiem limfatycznym mają mniejszą wytrzymałość niż zdrowe, dlatego masaż klasyczny może doprowadzić do krwawego wylewu. W przypadkach Wyd. I/2014 r. Strona 1 z 4

niekiedy z usunięciem dużych marginesów zdrowych tkanek i układu chłonnego. Postępowanie fizjoterapeutyczne u kobiet po zabiegach onkologiczno-ginekologicznych jest uzależnione od: 1.

2 obrzęków limfatycznych należy stosować ręczny drenaż limfatyczny. 2. Należy wystrzegać się wysokich i niskich temperatur Nadmierne przegrzanie sprzyja rozwojowi obrzęku limfatycznego. Pacjenci powinni wystrzegać się długotrwałej ekspozycji na wysokie temperatury. Należy zrezygnować z kąpieli słonecznych i bezwzględnie zaprzestać wizyt w solariach. Woda do kąpieli powinna mieć temperaturę ok. 34 C. Niska temperatura również źle wpływa na układ limfatyczny. Pacjenci o podwyższonym ryzyku rozwoju obrzęków muszą uważać na przemrożenia/ odmrożenia. Warto pomyśleć o stosowaniu bielizny termoaktywnej, która pomoże regulować ciepłotę ciała. 3. Należy wystrzegać się urazów i otarć chorej kończyny Zaleca się zabezpieczanie chorych kończyn, szczególnie jeśli pacjent ze względu na charakter pracy lub też codzienną aktywność, jest wystawiony na częste i powtarzające się mikrourazy. nie stosować akupunktury ani innych zabiegów medycyny niekonwencjonalnej wystrzegać się zastrzyków w rejonach ciała zagrożonych obrzękiem bezwzględnie uważać podczas pielęgnacji stóp. 4. Należy wystrzegać się stanów zapalnych (szczególnie niebezpieczne są zakażenia bakteryjne) nie przeciążać kończyn dolnych, aby nie prowokować zastojów chłonnych utrzymywać odpowiednią higienę kończyn dolnych: po kąpieli skórę należy wycierać delikatnie i do sucha zwłaszcza w obrębie zmarszczek, bruzd i pomiędzy palcami stóp zaleca się używanie odpowiednich balsamów do ciała. 5. Nie należy zakładać nogi na nogę podczas siedzenia Wymuszona pozycja dla kończyn dolnych powoduje ograniczenie przepływu chłonki i krwi żylnej w układzie naczyniowym. Jednocześnie, przy tak licznych zakazach, każda pacjentka w ramach profilaktyki przeciwobrzękowej powinna stosować się do następujących procedur: 1. Wysokie ułożenie kończyny dolnej na klinie w czasie snu i odpoczynku. 2. Noszenie pończoch lub rajstop przeciwobrzękowych według wskazań. Po zdiagnozowaniu obrzęku chłonnego poleca się pończochy lub rajstopy przeciwobrzękowe, które należy nosić przez cały dzień. Po 4-6 miesiącach noszenia odzieży kompresyjnej zaleca się wizytę u fizjoterapeuty w celu oszacowania skuteczności jej działania. Wyd. I/2014 r. Strona 2 z 4

Woda do kąpieli powinna mieć temperaturę ok. 34 C. Niska temperatura również źle wpływa na układ limfatyczny. Pacjenci o podwyższonym ryzyku rozwoju obrzęków muszą uważać na przemrożenia/ odmrożenia.

3 3. Codzienne wykonywanie automasażu kończyny dolnej. 4. Codzienne wykonywanie ćwiczeń usprawniających przepływ chłonki. 5. Zalecana aktywność ruchowa to: spacery, pływanie, jazda na rowerze o zmniejszonej intensywności oraz joga. 6. Na czas podróżowania należy zakładać pończochy lub rajstopy kompresyjne. 7. Do usuwania owłosienia z kończyn dolnych należy używać elektrycznej golarki. 8. Utrzymanie prawidłowej masy ciała. 9. W przypadku zauważenia wysypki, pęcherzy, zaczerwienienia, podniesionej temperatury ciała należy z kontaktować się z lekarzem. Stan zapalny lub infekcja naczyń chłonnych kończyny dolnej może być przyczyną pojawienia się obrzęku limfatycznego lub pogorszenia już istniejącego. Powyższe zalecenia dotyczące profilaktyki przeciwobrzekowej należy przestrzegać od momentu zabiegu operacyjnego do końca życia. Procedury stosowane podczas wykonywania automasażu kończyny dolnej zagrożonej obrzękiem lub z obrzękiem limfatycznym 1. Podczas automasażu kończyna dolna musi być rozluźniona i umieszczona na klinie, 2. W celu uniknięcia podrażnień skóry należy stosować krem do masażu, 3. Masaż należy rozpocząć ruchami okrężnymi, opuszkami palców w rejonie węzłów nadobojczykowych, obustronnie - 8 razy 4. Ruchami okrężnymi należy opracować dół pachowy po stronie usuniętych węzłów pachwinowych - 8 razy 5. Techniką głaskania należy masować stronę boczną klatki piersiowej, od biodra w stronę pachy, po tej samej stronie w stosunku do usuniętych węzłów pachwinowych - 8 razy 6. Ruchami okrężnymi należy masować okolicę pachwiny od strony bocznej, a następnie od strony przyśrodkowej strony przeciwnej (nieoperowanej) - 8 razy 7. Ruchem pociągania skóry lub głaskania należy masować brzuch po stronie operowanej w kierunku dołu pachowego po tej samej stronie, gdzie były usuwane węzły pachwinowe, okolicę brzucha po stronie nieoperowanej należy masować w kierunku węzłów pachwinowych przeciwnej kończyny - 8 razy 8. Przyśrodkową stronę uda należy masować od kolana do góry i w kierunku bocznym uda, tak omijając miejsce usuniętych węzłów pachwinowych- 8 razy Wyd. I/2014 r. Strona 3 z 4

Do usuwania owłosienia z kończyn dolnych należy używać elektrycznej golarki. 8. Utrzymanie prawidłowej masy ciała. 9.

4 9. Przednią i boczną część uda należy głaskać od kolana do góry i w kierunku bocznym klatki piersiowej, kilkakrotnie, ruchami okrężnymi masować dół podkolanowy (strona zewnętrzna i wewnętrzna) - 8 razy 10. Wewnętrzną oraz tylną stronę podudzia należy głaskać od kostki wewnętrznej stawu skokowego w stronę dołu kolanowego - 8 razy 11. Zewnętrzną i przednią podudzia należy głaskać od kostki bocznej stawu skokowego do dołu podkolanowego - 8 razy 12. Ruchami okrężnymi należy masować doły za kostkami stopy - 8 razy 13. Grzbiet stopy należy głaskać w stronę podudzia - 8 razy 14. Każdy palec stopy głaskać 2-3 razy 15. Na koniec automasażu należy kilkakrotne wykonać głaskanie całej kończyny od palców stopy do góry i w bok w kierunku dołu pachowego, omijając miejsca, w których zostały usunięte węzły chłonne - powtórzyć 2 3 razy. Przedstawione wartości są jedynie orientacyjne i należy pamiętać, że każdą z proponowanych procedur należy powtarzać zgodnie z możliwościami organizmu oraz indywidualnymi zaleceniami fizjoterapeuty. Schemat pionizacji po laparoskopii oraz laparotomii Pozycja wyjściowa: leżenie na boku, kończyny dolne zgięte w stawach biodrowych i kolanowych. Czynność: opierając się na łokciu i dłoni należy przejść do pozycji siadu na łóżku ze spuszczonymi nogami. Po pewnym czasie (stabilizacji) należy przejść do pozycji stojącej. Schemat pionizacji po operacji per vaginam I z pozycji leżenie na boku należy przejść do klęku podpartego i następnie bokiem lub tyłem zejść z łóżka. Wchodząc na łóżka należy wykonać czynności w odwrotnej kolejności. Schemat postępowania kinezyterapeutycznego po laparoskopii oraz laparotomii 1. Wysokie układanie kończyn na klinie 2. Ćwiczenia udrażniająco- przeciwzakrzepowe: wykonywanie ćwiczeń w obrębie stóp w pozycji elewacyjnej kończyn dolnych: odwiedzenie i przywiedzenie palców stóp wyprost i zgięcie stóp w stawach skokowych obwodzenie w stawach skokowych. 3. Ćwiczenia efektywnego kaszlu ze stabilizacją rany na brzuchu. Pozycja wyjściowa: półsiedząca, następnie siedząca. Czynność: krótki wdech nosem, potem długi wydech ustami, na szczycie którego pacjent Wyd. I/2014 r. Strona 4 z 4

Zewnętrzną i przednią podudzia należy głaskać od kostki bocznej stawu skokowego do dołu podkolanowego - 8 razy 12. Ruchami okrężnymi należy masować doły za kostkami stopy - 8 razy 13.

5 wykonuje 3 4 kaszlnięcia. Ćwiczenia należy wykonywać kilka razy dziennie: w serii 2 3 powtórzenia. 4. Ćwiczenia siadania z pozycji leżenie na boku. 5. Ćwiczenia oddechowe torem piersiowym w pozycji leżącej wdech nosem, wydech przez usta - przerwa. Schemat postępowania kinezyterapeutycznego po zabiegu per vaginam 1. Wysokie układanie konczyń na klinie. 2. Ćwiczenia udrażniająco- przeciwzakrzepowe: wykonywanie ćwiczeń w obrębie stóp w pozycji elewacyjnej kończyn dolnych: wyprost i zgięcie stóp w stawach skokowych (ryc.1) odwiedzenie i przywiedzenie palców stóp obwodzenie w stawie skokowym ruch stóp do wewnątrz i na zewnątrz(ryc.2 i 3). 3. Ćwiczenia efektywnego kaszlu ze stabilizacją mięśni dna miednicy i krocza poprzez wciągnięcie pochwy i odbytu. Pozycja wyjściowa: półleżąca. Czynność: krótki wdech nosem, długi wydech ustami, na szczycie którego pacjentka wykonuje 3 4 kaszlnięcia. Ćwiczenie należy wykonywać kilka razy dziennie: w serii 2 3 powtórzenia. 4. Ćwiczenia oddechowe torem mieszanym w pozycji leżącej: wdech nosem, wydech ustami, przerwa: w serii 2-3 powtórzenia 5. Pionizacja z pominięciem pozycji siadu na łóżku przez okres 5-7 dni lub według zaleceń lekarza. Ryc.1. Wyprost i zgięcie stóp w stawach skokowych Wyd. I/2014 r. Strona 5 z 4

6 Ryc.2 i 3. Obwodzenie w stawie skokowym ruch stóp do wewnątrz i na zewnątrz Opracowanie: Dr n. med. Anna Lipińska specjalista rehabilitacji ruchowej, Z-ca kierownika Zakładu Rehabilitacji Kierownik Zakładu Rehabilitacji: Dr n. med. Anna Opuchlik Wyd. I/2014 r. Strona 6 z 4

Podobne dokumenty

ŚWIĘTOKRZYSKIE CENTRUM ONKOLOGII Zakład Rehabilitacji

ŚWIĘTOKRZYSKIE CENTRUM ONKOLOGII Zakład Rehabilitacji Kierownik: dr n. med. Anna Opuchlik Opracowanie: mgr Piotr Siwoń ZESTAW ĆWICZEŃ DLA PACJENTÓW KLINIKI ONKOLOGII KLINICZNEJ DZIAŁU CHEMIOTERAPII Z poniższego