Diagnoza spożywania alkoholu, środków psychoaktywnych i występowania aktów przemocy wśród uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Grudzień 2010
Spis treści Wprowadzenie... 3 Cele badania... 3 Metodologia... 4 Przestrzeń badania... 4 Narzędzie badania... 4 Interpretacja wyników badania... 5 Struktura próby... 5 Całościowe wyniki badania... 7 Alkohol... 11 Papierosy... 32 Narkotyki... 44 Przemoc... 72 Podsumowanie... 85 Dorośli... 85 Dzieci... 87 Wnioski i zalecenia... 89 Spis Ilustracji... 98 Załącznik... 102 KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 2
Wprowadzenie W dzisiejszym świecie na najmłodszych członków społeczeństwa czeka wiele zagrożeń. Nieświadomi niebezpieczeństwa, ciekawi nowych wrażeń, zachęcani przez środowisko, dzieci mogą sięgać po alkohol, czy narkotyki, nie zdając sobie sprawy z konsekwencji. To, co na początku wydaje się zabawą, z czasem może przerodzić się w nałóg. Nie wszyscy mają na tyle szczęścia i sił, aby wyjść z uzależnienia. Kroniki policyjne pełne są raportów o przestępstwach dokonanych przez nieletnich będących pod wpływem środków odurzających. Częste są zatrucia, a nawet zgony po spożyciu alkoholu lub narkotyków nieznanego pochodzenia. Samo leczenie to za mało. Musimy zapobiegać. Programy profilaktyczne należy kierować do najmłodszych. Budować świadomość czyhających niebezpieczeństw już we wczesnym etapie rozwoju, aby dziecko potrafiło rozpoznać zagrożenie. Posiadając wiedzę o stosunku naszych dzieci do używek, możemy je lepiej ochronić, łatwiej do nich dotrzeć oraz szybciej rozpoznać i reagować na niepokojące symptomy w ich zachowaniu. Cele badania Celem niniejszego badania była ocena zagrożeń dla suwalskiej młodzieży. Chcieliśmy dowiedzieć się, jaka jest skala spożywania substancji psychoaktywnych tj. narkotyki, papierosy czy alkohol oraz dopalacze wśród uczniów klas podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Czy znają konsekwencje spożywania alkoholu czy narkotyków, czy ich rówieśnicy sięgają po takie substancje, kiedy i co najczęściej wybierają. KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 3
Pytaliśmy również o kontakt z przemocą, jak się do tego odnoszą i czy wiedzą, gdzie szukać pomocy. Wyniki badań posłużą władzom miasta do zweryfikowania problemu, poznania skali zagrożenia oraz do dostosowania strategii działań profilaktycznych. Metodologia Badanie przeprowadzone było wśród dzieci szkół podstawowych, gimnazjum i młodzieży ponadgimnazjalnej przy pomocy anonimowej ankiety, którą rozdano uczniom na zajęciach. Przestrzeń badania W ankiecie udział wzięło 200 uczniów klasy VI szkoły podstawowej, 344 ze wszystkich 3 klas gimnazjum oraz 256 uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Zgodnie z danymi GUS stanowi to kolejno 25%, 43% i 32% całej populacji. Narzędzie badania Przeprowadzona wśród młodzieży ankieta składała się z metryczki oraz 67 pytań, z przeważającą liczbą pytań zamkniętych oraz 6 pytań metryczkowych. Metoda została dostosowana do złożonego charakteru badanego problemu oraz do wieku osób badanych. W badaniu wykorzystano następujące zmienne płeć, klasa, wiek, rodzaj szkoły oraz wykształcenie ojca i matki. KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 4
Interpretacja wyników badania Struktura próby Badanie objęło 800 uczniów suwalskich szkół. Na poniższych wykresach zaprezentowane są procentowe stosunki wewnątrz grupy. Nieznaczną większość ankietowanych stanowiły dziewczynki (52%), o 4% więcej niż chłopców (48%). Rysunek 1 Struktura próby ze względu na płeć Największą grupę ankietowanych stanowią uczniowie szkół gimnazjalnych 43%, ponieważ badanie objęło wszystkie 3 klasy. Najmniej liczną jest ostatnia klasa szkoły podstawowej, 26% ankietowanych. Pozostała część, 31%, to uczniowie szkół ponadgimnazjalnej. Rysunek 2 Struktura grupy ze względu na klasę KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 5
Pod względem wiekowym najbardziej liczni okazali się 16 latkowie, stanowią 30% całej zbiorowości. Nieco mniej było 12latków (23%). Najmniej liczną są skrajne grupy wiekowe 11 i 18 latkowie, po 1%. Dzieci z przedziału wiekowego 14 15 lat wzięło udział w badaniu 16%. Rysunek 3 Struktura grupy ze względu na wiek Rodzice badanych dzieci mają w większości przypadków wykształcenie średnie (40% ojców, 39% matek) lub wyższe (38% ojców, 35% matek). Wykształcenie podstawowe ma tylko 7% ojców i 3% mam spośród badanych dzieci. 15% ojców i 23% matek posiada wykształcenie zawodowe. Rysunek 4 Struktura grupy ze względu na wykształcenie ojca KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 6
Rysunek 5 Struktura grupy ze względu na wykształcenie matki Całościowe wyniki badania Pytanie 1. Jakie są Twoje zainteresowania? Główne zainteresowania badanych dzieci stanowią muzyka (40%), sport (37%) oraz Internet (32%). Najmniej interesujące jest dla badanych motoryzacja (13%) oraz książki (18%). Wynik średni otrzymały kategorie film (29%), taniec (26%) oraz gry komputerowe (24%). W kategorii inne pojawiały się między innymi takie odpowiedzi jak jeździectwo (2%), przyroda (1%), czy plastyka (1%). Rysunek 6 Zestawienie zainteresowań wśród młodzieży KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 7
Na rysunku 7 widać, jak zainteresowania zmieniają się z wraz z wiekiem osób badanych. 40% uczniów szkół podstawowych, 37% interesuje się tańcem a 36% grami komputerowymi. Wśród starszych uczniów te zainteresowania słabną (dla sportu jest to kolejno 38% dla gimnazjum i 34% dla szkół ponadgimnazjalnych, taniec 25% i 21% oraz gry komputerowe 11% i 24%). Rośnie natomiast zainteresowanie Internetem (z 34% w podstawówce, przez 37% do 38% w szkołach ponadgimnazjalnych) oraz filmem (25% podstawówka, 26% gimnazjum i 37% wśród uczniów starszych). Podobnie jest z czytaniem książek. Rysunek 7 Zainteresowania młodzieży w poszczególnych szkołach Pytanie 2 Jak spędzasz wolny czas? Ponad połowa dzieci (55%) najchętniej spędza czas wolny przed komputerem, 45% słucha muzyki, a 37% ogląda telewizję. Sport i spotkania z rówieśnikami wybrało 35% ankietowanych, natomiast swój wolny czas spędza z rodziną 22% badanych. W kategorii inne pojawiły się m. in. takie odpowiedzi jak rysowanie, taniec czy spacery z psem. KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 8
Rysunek 8 Najczęstsza forma spędzania wolnego czasu wśród badanych dzieci W zestawieniu poszczególnych szkół należy zwrócić uwagę na zachodzące zjawiska. Procent dzieci spędzających czas przed komputerem maleje wraz z wiekiem, od 64% wśród uczniów szkoły podstawowej, przez 52% wśród gimnazjalistów, aż po 50% uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Paradoksalnie jednak, drastycznie wzrasta odsetek starszej młodzieży, która spędza swój czas przed telewizorem. Jest to równe 50%. Tylko 29% gimnazjalistów spędza tak swój czas i 36% uczniów ostatniej klasy podstawówki. Niepokojąca jest malejąca z wiekiem tendencja do spotykania się ze znajomymi. Taką formę spędzania wolnego czasu wybiera 40% szkoły podstawowej, 34% gimnazjalistów i tylko 31% uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Podobnie jest ze spotkaniami rodzinnymi. Co czwarty szóstoklasista spotyka się z rodziną (25%), ale już tylko co piąty uczeń szkoły ponadgimnazjalnej(20%). Starsi uczniowie zamiast spotykać się z rodziną czy znajomymi, chętniej spędzają czas z chłopakiem/dziewczyną (10%, przy 9% gimnazjalistów i tylko 4% uczniów szkoły podstawowej). Tendencję wzrostową widać także wśród uczniów uprawiających sport. Taką formę wypoczynku wybiera tylko 31% najmłodszych, 35% gimnazjalistów i 39% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej. KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 9
Rysunek 9 Formy spędzania wolnego czasu wśród młodzieży poszczególnych szkół Pytanie 3 Jak określiłbyś swoje relacje z rodzicami? 49% badanych określa swoje relacje z rodzicami jako raczej dobre, 40% jako bardzo dobre. Tylko 1% uważa, że relacje w domu są bardzo złe, 2% jako raczej złe. Swoich relacji w domu nie określiło 8% badanych. Rysunek 10 Najczęstsze relacje z rodzicami wśród badanych dzieci KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 10
Na rysunku 11 widać interesującą skrajność. Największy odsetek uczniów szkół ponadgimnazjalnych określa swoje relacje z rodzicami jako bardzo dobre (43% udzieliło takiej odpowiedzi), mając przy tym najwyższy odsetek bardzo złych relacji (1%) i raczej złe (3% tyle samo co uczniowie szkół podstawówki). Jednocześnie 11% nie potrafiło określić swoich relacji z rodzicami. Uczniowie szkół podstawowych i gimnazjaliści najczęściej określali swoje relacje jako raczej dobre (odpowiednio 55% i 51%), rzadziej bardzo dobre (33% i 40%). 3% uczniów podstawówki określiło swe relacje w domu jako raczej złe, 11% nie opisało tych relacji. Nieco niższe wyniki w tych kategoriach mają gimnazjaliści 6% trudność sprawiało opisanie swego kontaktu z rodzicami, zaś 2% jako raczej zły. Rysunek 11 Relacje z rodzicami dzieci w poszczególnych szkołach Alkohol Pytanie 4 Czy kiedykolwiek spożywałeś alkohol? Na pytanie o spożywanie alkoholu twierdząco odpowiedziało 26% ankietowanych. 74% deklaruje brak kontaktu z alkoholem. Rysunek 12 Procent spożywania alkoholu wśród badanej młodzieży KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 11
Najczęściej kontakt z alkoholem miała młodzież ze szkół ponadgimnazjalnych(32%), nieznacznie mniej gimnazjalistów(30%) i 13% spośród uczniów szkół podstawowych. Rysunek 13 Procent spożywania alkoholu wśród młodzieży w poszczególnych szkołach Tu należy podkreślić, że kolejne pytania (do 18 włącznie) odnoszą się wyłącznie do dzieci, które spożywały alkohol, to znaczy (jest to dokładnie 209 osób spośród 800 badanych). do 26% spośród osób badanych Pytanie 5 W jakim wieku zdarzyło Ci się spożyć alkohol po raz pierwszy? Najczęściej młodzież sięga po alkohol w wieku 13 15 lat. Takiej odpowiedzi udzieliło 39% ankietowanych. Mniej, 24% pierwszy raz spożywała alkohol w wieku 10 12. 17% spośród dzieci po raz pierwszy piło w wieku 7 do 9 lat. Nieco mniejszy odsetek pierwszy kontakt zadeklarowało powyżej 15 roku życia. 6% badanych po raz pierwszy piło alkohol już w 7 roku życia. Rysunek 14 Wiek inicjacji alkoholowej wśród młodzieży KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 12
Uczniowie szkoły podstawowej najczęściej przechodzą inicjację alkoholową w między 7 a 12 rokiem życia. Uczniowie szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych najczęściej pierwszy raz sięgało po alkohol w wieku 13 15 lat (kolejno 45% i 42%). Co ciekawe, dwukrotnie więcej uczniów szkół ponadgimnazjalnych pierwszy kontakt miało dopiero powyżej 15 roku życia (30%) niż w wieku 10 12 (16%). Rysunek 15 Wiek inicjacji alkoholowej z podziałem na szkoły Pytanie 6 Gdzie miało miejsce pierwsze spożycie alkoholu? Dzieci najczęściej piją alkohol po raz pierwszy ze znajomymi na podwórku (23%) i na uroczystościach rodzinnych (22%). Do inicjacji na dyskotece lub zabawie towarzyskiej przyznało się 15% i 14%. Nieznacznie mniej, bo 10% w domu pod nieobecność rodziców. Najrzadziej do inicjacji dochodzi na zabawach szkolnych i wycieczkach. W kategorii inne pojawiały się takie odpowiedzi, jak w parku, na ognisku czy z rodzeństwem. Rysunek 16 Miejsce inicjacji alkoholowej wśród młodzieży KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 13
Szkoła podstawowa i gimnazjum najczęściej próbowało alkohol na uroczystości rodzinnej, po 27%. Tyle samo gimnazjalistów pierwszy raz sięgało po alkohol ze znajomymi na podwórku. Najstarsi ankietowani również często po raz pierwszy piją szkół ponadgimnazjalnych na imprezie towarzyskiej, lub ze znajomymi na podwórku (po 21%). Co interesujące 15% gimnazjalistów, najwięcej spośród badanych po raz pierwszy spróbowało na wycieczce szkolnej. Do inicjacji najrzadziej dochodzi na zabawie szkolnej. Rysunek 17 Miejsce inicjacji z podziałem na szkoły Pytanie 7 Czy pamiętasz jaki rodzaj alkoholu piłeś jako pierwszy? Zdecydowanie najczęściej piwo jest tym alkoholem, po który młodzież sięga po raz pierwszy. Przyznało się do tego 45% badanych. Wódka wybierana jest przez 18% uczniów, wino i szampan 14% i 13% ankietowanych. W kategorii inny pojawiały się takie odpowiedzi jak piccolo, drink czy redd s. KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 14
Rysunek 18 Jaki alkohol piłeś jako pierwszy Jak widać na rysunku 19 uczniowie szkoły podstawowej zdecydowanie wyróżniają się różnorodnością alkoholi wybieranych przy inicjacji. Piwo po raz pierwszy spożywało 54% gimnazjalistów i 40% uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Wódka pita jest rzadziej przez gimnazjalistów (13%), niż przez uczniów starszych(23%). Szampan i wino spożywane są najrzadziej, w okolicach 15%. Rysunek 19 Rodzaj pierwszego alkoholu wśród uczniów poszczególnych klas Pytanie 8 Jak często pijasz alkohol? Ponad połowa ankietowanych, 57% miała kontakt z alkoholem tylko raz, dwa razy w życiu. Co czwarta osoba pije rzadziej niż raz w miesiącu, 12% pije kilka razy w miesiącu, a tylko 3% kilka razy w tygodniu lub codziennie. KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 15
Rysunek 20 Częstotliwość spożywania alkoholu wśród młodzieży Jak widać uczniowie poszczególnych szkół piją z jednakową częstotliwością. Znaczącą różnicę widać tylko w jednej kategorii. Kilka razy w miesiącu pije 14% uczniów szkół ponadgimnazjalnych, 13% gimnazjalistów i tylko 4% uczniów podstawówki. Codziennie kontakt z alkoholem ma tylko 1% i 2% młodzieży szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Rysunek 21 Częstotliwość spożywania alkoholu wśród młodzieży w poszczególnych szkołach Pytanie 9 Ile pieniędzy miesięcznie wydajesz na alkohol? Zdecydowana większość uczniów nie kupuje alkoholu, ale jest nim częstowana przez innych. To 60% grupy, a 1/3 wydaje na alkohol około 50 zł miesięcznie. Wydatki wyższe deklaruje 4%. Ponad 100 zł na alkohol wydaje 2% wśród osób badanych. KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 16
Rysunek 22 Miesięczne wydatki na alkohol wśród młodzieży Najczęściej częstowani alkoholem są uczniowie gimnazjum (66%), szkoły podstawowej (64%) oraz 52% uczniów najstarszych. Wraz z wiekiem rosną również wydatki na alkohol. 50 zł miesięcznie wydaje 27% uczniów szkoły podstawowej, 32% gimnazjalistów i 36% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej. Podobna tendencja jest widoczna przy wydatkach między 50 i 100 zł na miesiąc. Najmłodsi nie wydają takiej kwoty, tylko 2% gimnazjalistów i 9% starszych uczniów. Ponad 100 zł wydaje tylko 3% spośród najstarszych ankietowanych. Rysunek 23 Średnie miesięczne wydatki na alkohol wśród uczniów poszczególnych szkół Pytanie 10 Jaki rodzaj alkoholu obecnie spożywasz najczęściej? KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 17
Tutaj widzimy, że potwierdzają się tendencje z inicjacji alkoholu. Zdecydowanie najczęściej młodzież sięga po piwo 72%, po wódkę zaledwie co czwarty ankietowany. 3% spośród ankietowany wybiera nalewkę lub szampan i tylko 2% po wino. Rysunek 24 Najczęściej spożywany alkohol wśród młodzieży Podział na szkoły pokazuje ciekawe wybory młodzieży. Nadal widać zdecydowaną dominację piwa nad innymi alkoholami. Gimnazjaliści zdecydowanie częściej sięgają po piwo (85%) niż uczniowie starsi (62%) czy uczniowie młodsi (46%). Szkoła ponadgimnazjalna częściej niż inni wybiera wódkę (32%), przy 18% ostatniej klasy podstawówki i 11% gimnazjalistów. Gimnazjaliści nadal są grupą najbardziej zróżnicowaną pod względem wyboru alkoholu. Zdecydowanie częściej niż inni sięgają po nalewki (18%). Rysunek 25 Najczęściej spożywany alkohol wśród młodzieży w poszczególnych szkołach Pytanie 11 Gdzie najczęściej spożywasz alkohol? KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 18
W pytaniu tym ważne jest to, że nie było ono wielokrotnego wyboru. Możliwa była tylko jedna odpowiedź. Zdecydowanie najczęściej młodzież sięga po alkohol na podwórku ze znajomymi. Robi tak 44% ankietowanych. Mniej, bo 30% pije na imprezie. Na dyskotece, w dom pod nieobecność rodziców czy uroczystości rodzinne pije mniej niż 10% ankietowanych. Najrzadziej pije się na wycieczce (1%) i zabawie szkolnej (2%). Rysunek 26 Miejsca w których młodzież najczęściej spożywa alkohol Gimnazjaliści (64%) zdecydowanie częściej niż inni uczniowie piją alkohol na podwórku ze znajomymi niż podstawówka (27%) czy szkoła ponadgimnazjalna (24%). Starsi uczniowie zdecydowanie wolą sięgnąć po alkohol na imprezie. Robi tak 53% z nich, 27% uczniów najmłodszych i 13% gimnazjalistów. Co ciekawe, nikt ze szkoły ponadgimnazjalnej nie pije alkoholu na uroczystościach rodzinnych, natomiast robi to aż 18% spośród ankietowanych uczniów szkoły podstawowej i 7% gimnazjum. Jako jedyni nie piją również na wycieczkach i imprezach szkolnych. Ponadto, do spożywania alkoholu na wycieczce przyznaje się 9% uczniów szkoły podstawowej i nikt z gimnazjum. KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 19
Rysunek 27 Najczęstsze miejsca spożywania alkoholu wśród młodzieży z poszczególnych szkół Pytanie 12 Dlaczego sięgasz po alkohol? Najczęstszą przyczyną sięgania po alkohol jest chęć dobrej zabawy. Odpowiedziało tak 34% ankietowanych. Z kolei picie alkoholu lubi 30%. Innym ważnym powodem, według 15% pijących, jest chęć zapomnienia o kłopotach. Najrzadziej, bo tylko 2% młodzieży sięga po alkohol z ciekawości. KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 20
Rysunek 28 Najczęstsze powody sięgania po alkohol wśród młodzieży Uczniowie szkoły podstawowej, podobnie jak gimnazjaliści najchętniej piją alkohol, bo lubią. Odpowiedziało tak po 36% osób. Wielu też chce zapomnieć o kłopotach (37%). Widać tu drastyczne różnice między pozostałymi szkołami, gdyż taką odpowiedź zaznaczyło tylko 9% gimnazjalistów i 15% uczniów starszych. Pijący znajomi są powodem sięgania po alkohol dla 18% najmłodszych uczniów. O wiele mniej, bo tylko 4% gimnazjalistów i 3% uczniów szkół ponadgimnazjalnych sięga po alkohol z tego powodu. Najstarsi uczestnicy badania piją, by się dobrze bawić (48%) i po prostu to lubią (19%). Rysunek 29 Najczęstsze powody sięgania po alkohol wśród uczniów poszczególnych szkół KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 21
Pytanie 13 Jaki wpływ ma na Ciebie alkohol? Badana młodzież najczęściej bawi się dobrze po alkoholu. Odpowiedziało tak 39% osób. Nieliczni tylko stają się agresywni (5%) lub czują się samotni czy załamani (5%). 11% staje się bardziej odważna, a 9% bardziej towarzyska. Spora grupa, bo aż 28% nie odczuwa żadnego wpływu alkoholu na swoje samopoczucie. Rysunek 30 Wpływ alkoholu na młodzież Wśród uczniów szkoły podstawowej alkohol najczęściej nie ma wpływu na ich samopoczucie. Taką odpowiedź zaznaczyło 30% badanych. 20% czuje się załamane lub samotne. Po 10% z nich po spożyciu traci nad sobą kontrolę, używa przemocy lub staje się bardziej towarzyskie. Uczniowie najstarsi z kolei najczęściej mają dobry humor 61%, lub nie odczuwają żadnego wpływu (15%). Nieliczni tylko używają przemocy (6%), popadają w konflikty (3%), stają się odważniejsi (6%) i bardzie towarzyscy (6%). Warto zwrócić uwagę, że powody sięgania po alkohol wśród osób najstarszych diametralnie się różnią od tych, którymi kierują się najmłodsi. Szczególnie widać to po emocjach, które w nich wzbudza alkohol (61% uczniów szkół ponadgimnazjalnych ma lepszy humor, natomiast 20% kolegów z podstawówki czuje się załamanych). Gimnazjaliści, podobnie jak młodsi koledzy zazwyczaj nie widzą żadnego wpływu alkoholu na ich nastrój (37%) KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 22
lub dostrzegają poprawę (30%). 17% staje się bardziej odważna, a 11% bardziej towarzyska. 20% uczniów podstawowych udzieliło innych odpowiedzi niż wymienione w ankiecie. Były to m. in.: jestem kozakiem, jestem hardkorem. Rysunek 31 Wpływ alkoholu na uczniów poszczególnych szkół Pytanie 14 Czy popadłeś przez alkohol w konflikt z innymi? Z kim najczęściej? Zdecydowana większość, 76% osób badanych nie popadła w konflikt z nikim. Zaledwie 14% kłóciło się ze znajomymi, a 8% z rodzicami. Tylko 2% przyznaje się do konfliktu z obcymi ludźmi. Rysunek 32 Czy popadłeś w konflikt po alkoholu KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 23
Najbardziej konfliktowi okazują się być najmłodsi uczniowie. 18% po spożyciu alkoholu ma problemy z rodziną i ze znajomymi. Sprzeczki ze znajomymi ma również 12 % uczniów szkół ponadgimnazjalnych i 15% gimnazjalistów. Obcych zaczepia 6% z najstarszych uczniów, nikt z innych szkół nie zaznaczył tej odpowiedzi. Rysunek 33 Konflikty po alkoholu wśród młodzieży poszczególnych szkół Pytanie 15 Jaki masz stosunek do własnej osoby po spożyciu alkoholu? Ponad połowa, bo 59% nie widzi problemu, bo pije mało. Po 6% osób boi się, że narozrabiało oraz wstydzi się swego zachowania. Co ciekawe, taki sam odsetek jest zadowolony z dobrej zabawy i wstydzi się swego postępowania (po 18%). Rysunek 34 Stosunek do własnej osoby po spożyciu alkoholu KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 24
Problemu z piciem nie widzi zdecydowana większość osób, bo 64% uczniów szkoły podstawowej, 59% gimnazjalistów i 60% uczniów podstawówki. 30% uczniów podstawówki obiecuje sobie, że był to ostatni raz. 15% gimnazjalistów i 20% uczniów starszych udzieliło takiej samej odpowiedzi. 8% gimnazjalistów czuje się źle, że nie potrafił odmówić, 9% boi się, ze narozrabiało. Tak samo uważa 3% uczniów ponadgimnazjalnych. Nikt, poza 11% gimnazjalistów nie wstydzi się swego zachowania. Rysunek 35 Stosunek do własnej osoby po spożyciu alkoholu wśród uczniów poszczególnych szkół KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 25
Pytanie 16 Czy zdarzyło Ci się upić alkoholem? 42% osobom, które miały kontakt z alkoholem, zdarzyło się upić raz. 35% nigdy nie miało takiej sytuacji, natomiast 23% często się upija. Rysunek 36 Częstotliwość upojenia alkoholowego wśród młodzieży Najczęściej upijają się uczniowie szkoły podstawowej (46%). Tak samo odpowiedziało 31% uczniów szkoły gimnazjalnej i 18% ponadgimnazjalnych. Nigdy nie znalazło się w takiej sytuacji 42% gimnazjalistów, i po 27% uczniów pozostałych szkół. Raz tylko upiło się 55% uczniów szkół ponadpodstawowych, 37% gimnazjalistów i 27% uczniów podstawowych. Rysunek 37 Częstotliwość upojenia alkoholowego wśród uczniów poszczególnych szkół KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 26
Pytane 17 Czy udaje Ci się kupić alkohol? 45% nigdy nie próbowało kupować alkoholu. 36% czasami się udaje kupić, czasami nie. 12% osób przyznaje, że nie ma problemu z kupnem alkoholu, choć nie jest pełnoletnia. Rysunek 38 Częstotliwość kupowania alkoholu wśród młodzieży Tutaj uwagę przykuwa wysoki 46% odsetek uczniów szkoły podstawowej, którym czasami udaje się kupić alkohol, a czasem nie. Odpowiedzi takiej udzieliło 32% gimnazjalistów i 39% uczniów szkół ponadgimnazjalnych. 52% uczniów szkół ponadgimnazjalnej nigdy nie próbowało kupować alkoholu i 49% gimnazjalistów. 18% najmłodszych uczniów próbowało kupić, ale im odmawiano. Za to 9% nie miało z tym żadnego problemu, chociaż są niepełnoletni. KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 27
Rysunek 39 Częstotliwość kupowania alkoholu wśród uczniów poszczególnych szkół Pytanie 18 W jakim miejscu najczęściej kupujesz alkohol? Najczęściej alkohol kupowany jest w sklepie monopolowym, 34% i w sklepie osiedlowym, 30%. W markecie alkohol kupuje 10%, a na dyskotece tylko 6%. Rysunek 40 Najczęstsze miejsca kupowania alkoholu Uczniowie szkoły podstawowej najczęściej zaopatruję się w alkohol w miejscach, które nie były wymieniane w ankiecie. Między innymi jest to meta nielegalne miejsce sprzedaży, lub po prostu proszą o to starszych kolegów. 30% z nich kupuje w sklepie monopolowym, a 20% w markecie. Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych najczęściej kupują alkohol w sklepie osiedlowym (53%). W monopolowym czy w markecie kupuje 20% spośród KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 28
nich. Gimnazjaliści chętniej kupują w sklepie monopolowym, 44%, natomiast nikt z nich nie kupuje alkoholu w markecie. Rysunek 41 Najczęstsze miejsca kupowania alkoholu wśród uczniów poszczególnych szkół Pytanie 19 Czy zetknąłeś się z przemocą po spożyciu alkoholu? 36% osób badanych było świadkiem ataku ze strony osób pijanych, 20% było adresatem, a 18% zostało zaatakowanych przez pijanego. Tylko 5% użyło siły będąc pod wpływem alkoholu, a 4% będąc pod wpływem, rzucało wyzwiskami. W tym pytaniu uczniowie mogli wszystkie odpowiedzi, które ich dotyczyły. KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 29
Rysunek 42 Formy przemocy z którymi zetknęła się młodzież Najwięcej uczniów szkoły podstawowej, 35%, było zaatakowanych przez osobę pijaną, 32% było świadkiem ataku pijanej osoby, a 23% było adresatem wyzwisk ze strony pijanych. Gimnazjaliści najczęściej nie mieli kontaktu z przemocą 35%, lub byli świadkami ataku ze strony pijanego (34%) Podobnie starsi uczniowie 30% nie miało kontaktu, a 45% było świadkiem. Tylko 2% uczniów wygrażało innym będąc pod wpływem alkoholu. Najbardziej agresywni pod wpływem alkoholu okazują się uczniowie ostatniej klasy podstawówki. KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 30
Rysunek 43 Formy kontaktu z przemocą, z którymi spotkali się uczniowie poszczególnych szkół Pytanie 20 Czy Twoi najbliżsi koledzy piją alkohol? Większość osób, 42% badanych przyznają, że ich znajomi nie spożywają alkoholu. 34% przyznaje, że w środowisku ich znajomych pije się alkohol. 24% ankietowanych nie wie, czy znajomi piją, czy nie. Rysunek 44 Procent uczniów, których najbliżsi koledzy piją alkohol KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 31
Najwięcej pijących wśród znajomych osób ankietowanych mają gimnazjaliści, bo 41%, najmniej uczniowie podstawówki 20%. Analogicznie najwięcej niepijących znajomych mają uczniowie najmłodsi, 53%, a najmniej, 36%, uczniowie z gimnazjum. Wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych pije 37% znajomych, abstynentami jest 43%, a 20% z nich nie wie, czy znajomi piją, czy nie. Rysunek 45 Procent uczniów w poszczególnych szkołach, których znajomi piją alkohol Papierosy Pytanie 21 Czy kiedykolwiek paliłeś papierosy? Na to pytanie odpowiadały tylko te osoby, które przyznały się wcześniej do palenia papierosów. Wśród wszystkich osób ankietowanych 19% deklaruje, że paliły papierosy. Rysunek 46 Procent uczniów, którzy kiedykolwiek zapalili papierosa KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 32
Najczęściej kontakt z papierosami mieli uczniowie z gimnazjum 23%. Najrzadziej podstawówka (14%). Nieco więcej 17% wśród uczniów szkół ponadpodstawowych paliło papierosy. Rysunek 47 Procent uczniów w poszczególnych szkołach, którzy kiedykolwiek zapalili papierosa Pytanie 22 Kiedy po raz pierwszy zdarzyło Ci się zapalić papierosa? Najczęściej, 33% młodzieży próbuje palić papierosy w wieku 10 12 lat. Nieznacznie mniej, bo 28% inicjację przechodzi w wieku 7 9 lat oraz 27% w wieku od 13 do 15. Odpowiedzi skrajnych, 7 lub 15 lat, odpowiedzi udzieliło po 6% ankietowanych. Rysunek 48 Wiek inicjacji nikotynowej wśród uczniów KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 33
Uczniowie szkoły podstawowej najczęściej pierwszy kontakt z papierosem mają w wieku 34%. Nieznacznie mniej, 31% zaznaczyło wiek 10 12 lat. Gimnazjaliści odwrotnie, zaczynają częściej w wieku 10 12 (38%) niż w latach 7 9 (32%). Uczniowie najstarsi mieli najpóźniejszy wiek inicjacji, 44%. Zwrócić tu uwagę należy na zaniżający się wiek, w którym młodzież sięga po raz pierwszy po papierosy. Rysunek 49 Wiek inicjacji nikotynowej wśród uczniów poszczególnych szkół Pytanie 23 W jakim miejscu zapaliłeś pierwszego papierosa? Zdecydowana większość młodzieży swego pierwszego papierosa zapala na podwórku, ze znajomymi (48%). Rzadziej w domu, pod nieobecność rodziców, czy w na imprezie (10%). Najrzadziej jest to uroczystość rodzinna 2%. Rysunek 50 Miejsce inicjacji nikotynowej KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 34
Ponad połowa uczniów szkół ponadgimnazjalnych (54%) i 50% gimnazjalistów po raz pierwszy zapaliło na podwórku, razem ze znajomymi. Taką odpowiedz zaznaczyło 34% uczniów szkoły podstawowej. Najmłodsi częściej niż uczniowie innych szkół sięgają po papierosy w domu, pod nieobecność rodziców 24% uczniów z podstawówki, 12% gimnazjalistów i 20% starszych kolegów. Podobne, wyniki wśród najmłodszych i najstarszych uczestników badania widać też przy inicjacji nikotynowej na imprezie po 14%. Gimnazjaliści mają tu wynik 7%. Uczniowie szkoły podstawowej, częściej niż inni uczniowie palili na szkolnej wycieczce (7%), imprezie szkolnej (7%), wynik taki mają też gimnazjaliści), czy na uroczystości rodzinnej 3%. Rysunek 51 miejsce inicjacji nikotynowej wśród uczniów poszczególnych szkół KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 35
Pytanie 24 Jak często palisz papierosy? Połowa osób, które spróbowały kiedykolwiek papierosa, zrobiła to tylko raz w życiu. 20% pali rzadziej, niż raz w miesiącu. Kilka razy w miesiącu pali 10% badanych, tyle samo osób pali codziennie. 5% deklaruje potrzebę zapalenia raz na tydzień, lub częściej. Rysunek 52 Częstotliwość palenia papierosów wśród młodzieży 59% gimnazjalistów, którzy mieli już kontakt z papierosami, paliła tylko raz w życiu. Podobnie twierdzi 43% uczniów szkół ponadgimnazjalnych i 40% uczniów podstawówki. Gimnazjaliści i uczniowie szkół podstawowych częściej deklarowali incydent palenia papierosa rzadziej niż raz w miesiącu. Starsi uczniowie natomiast częściej niż inni palą kilka razy w miesiącu (20%), raz na tydzień lub częściej, a nawet codziennie (po 8%). 20% wynik szkoły podstawowej to wynik odpowiedzi 2 uczniów, którzy nie potraktowali ankiety poważnie. Odpowiedzi ich jednak nie wpływają znacząco na wyniki końcowe i łatwo je wychwycić. Rysunek 53 Częstotliwość palenia papierosów wśród uczniów poszczególnych szkół KB Pretendent, ul. Kazimierza Wielkiego 65, 50-077 Wrocław, www.pretendent.eu Strona 36