RZECZPOSPOLITA POLSKA MINISTER SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI BMP-079-6871/09/AR Wgrg/myą (JnJŁ.f? ' ** 2009 roku BIURO RZECZNIKA PRAW OBYWATELSKICH wpt. \m -GS- 0 3! p an Janusz Kochanowski J^L^^^M^;^ Rzecznik Praw Obywatelskich y^-vsl(aj7(ju' (ŁtkJ* tlc^i klut, W nawiązaniu do pisma z dnia 31 lipca 2009 roku (sygn. RPO-548554-1/07/MK) w sprawie wyniku prac koncepcyjnych nad projektem nowelizacji ustawy z dnia 6 września 2001 roku o dostępie do informacji publicznej oraz udostępniania informacji z wykorzystaniem BIP, uprzejmie przedstawiam następujące informacje. Na wstępie pragnę zauważyć, iż dyrektywa 2003/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 roku w sprawie ponownego wykorzystania informacji sektora publicznego ustanawia minimalny zestaw reguł określających ponowne wykorzystywanie istniejących dokumentów będących w posiadaniu organów sektora publicznego państw członkowskich. Zgodnie z dyrektywą posiadane i przetwarzane przez sektor publiczny informacje powinny być, w ramach zasady jawności, przydatne i wykorzystywane przez społeczeństwo. Mając na uwadze, iż dotychczasowe brzmienie przepisów polskiego prawa pozostawia wątpliwości co do zakresu obywatelskiego prawa dostępu do informacji publicznej i gospodarczego prawa ponownego wykorzystania tejże informacji, za wskazane przyjęto włączenie do polskiego systemu prawnego odrębnego aktu prawnego, poświęconego zagadnieniom ponownego wykorzystania informacji publicznej. Uchwalenie ustawy wyjaśni wątpliwości zgłaszane w tym zakresie i stworzy pewne podstawy prawne wtórnego korzystania z zasobów informacyjnych podmiotów wykonujących zadania publiczne. Usunięty zostanie tym samym stan niepewności w zakresie właściwych przepisów regulujących załatwianie spraw wykorzystania posiadanych informacji przez inne podmioty, które obecnie są rozpatrywane w oparciu o przepisy ustawy z dnia 6 września 2001 roku o dostępie do informacji publicznych (Dz. U. Nr 112 poz. 1198 z późn. zm.). BMP-079-6871/09/AR Strona 1 z 6
Zaproponowana w projektowanej ustawie konstrukcja w zakresie pojęć ponowne wykorzystanie", dokument" oraz organ sektora publicznego" opiera się na ujednoliceniu zakresu podmiotowego i przedmiotowego z wdrażającą dyrektywę, ustawą o dostępie do informacji publicznej. Obie ustawy (o dostępie do informacji publicznej oraz o ponownym wykorzystaniu informacji publicznej) dotyczą informacji publicznej i znajdują zastosowanie do podmiotów zobowiązanych, znajdujących się w posiadaniu informacji. Ponadto, projektowana ustawa zakłada, iż w ustawie o dostępie do informacji publicznej zmienione zostaną: a) definicja informacji publicznej" (art. 1 ust.l ustawy o dostępie do informacji publicznej), w ten sposób, aby implementowała definicję dokumentu", o której mowa w art. 2 pkt 3 dyrektywy w sprawie ponownego wykorzystania informacji sektora publicznego, a jednocześnie czyniła zadość treści art. 61 ust.l Konstytucji RP; w związku z tym przez informację publiczną będziemy rozumieć jakąkolwiek treść, niezależnie od nośników jej utrwalenia, obejmującą wszelkie przejawy działań, faktów lub informacji (acts, facts or Information - vide: pkt 11 preambuły ww. dyrektywy) dotyczących działalności organów władzy publicznej lub osób pełniących funkcje publiczne, a także innych podmiotów wykonujących zadania publiczne, b) definicja dokumentu urzędowego" (art. 6 ust. 2 oraz art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej), w ten sposób, aby wynikało z niej jednoznacznie, że taki dokument jest tylko jednym z rodzajów informacji publicznej, c) wykaz podmiotów objętych zakresem stosowania ustawy { podmioty zobowiązane'''), w ten sposób, aby implementował definicję podmiotu sektora publicznego", o której mowa w art. 2 pkt 2 dyrektywy w sprawie ponownego wykorzystania informacji sektora publicznego; projektowana ustawa doprecyzuje, że jej zakres obejmuje podmioty znajdujące się w posiadaniu informacji publicznej, niezależnie od tego, przez kogo informacje zostały wytworzone. Wyżej wymienionymi definicjami będzie posługiwała się także ustawa o ponownym wykorzystaniu informacji publicznej, poprzez wprowadzenie do niej stosownych odesłań do ustawy o dostępie do informacji publicznej. Celem wprowadzenia takiej samej terminologii w dwóch ustawach jest ujednolicenie zakresu ich stosowania. Natomiast w projektowanej ustawie o ponownym wykorzystaniu informacji publicznej wyjaśniony zostanie zwrot ponowne wykorzystanie", pod którym rozumie się wykorzystanie przez osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, informacji publicznych będących w posiadaniu podmiotów zobowiązanych, BMP-079-6871/09/AR Strona 2 z 6
w celach komercyjnych i niekomercyjnych, innych niż ich pierwotnie przeznaczenie w ramach prawem określonych zadań publicznych. Przepisy o ponownym wykorzystaniu informacji publicznej nie określają własnych zasad dostępu do informacji. Stosownie do art. 1 ust. 3 ww. dyrektywy jej przepisy opierają się i pozostają bez uszczerbku" dla przepisów regulujących dostęp do informacji publicznej. Inaczej ujmując: w pierwszej kolejności określone zostają zasady dostępu do informacji publicznej, a dopiero dla informacji dostępnych normowane są zasady ponownego wykorzystania. Celem rozwiązania polegającego na ujednoliceniu zakresów dwóch ustaw jest zapobiegnięcie sytuacji, w której nie można ponownie wykorzystać informacji (albo co najmniej taka możliwość jest niejednoznaczna), ponieważ nieuregulowane pozostają zasady dostępu. Wobec powyższego zakres ustawy o ponownym wykorzystaniu informacji publicznej będzie obejmował zasady ponownego wykorzystania informacji publicznej będącej w posiadaniu podmiotów zobowiązanych. Jednocześnie projektowana ustawa będzie wprost określała relacje z instytucją dostępu do informacji", w ten sposób, iż przedmiotem ponownego wykorzystania mogą być wyłącznie informacje publiczne dostępne na podstawie ustawy o dostąpię do informacji publicznej lub ustaw, o których mowa w art. 1 ust. 2 tej ustawy. Ustawa o ponownym wykorzystaniu informacji publicznej nie narusza bowiem ustawowych zasad dostępu do informacji i jego ograniczenia. Ustawa wprowadzi precyzyjnie określony obowiązek udostępniania informacji publicznych do ponownego wykorzystania na zasadach w niej określonych. Brak takiego przepisu w obecnej chwili jest podstawowym powodem rozbieżności w ocenie implementacji dyrektywy. Korelatem tego obowiązku stanie się prawo jednostki do ponownego wykorzystania informacji do celów komercyjnych lub niekomercyjnych na zasadach określonych w ustawie. I tak zgodnie z projektowaną ustawą, informacja może zostać udostępniona do ponownego wykorzystania: na warunkach określonych przez podmiot zobowiązany (licencja), przy czym licencja może zostać ustalona: - samodzielnie przez podmiot zobowiązany, z uwzględnieniem ustawowych zasad, - na podstawie wzoru standardowej licencji, bez warunków, co oznacza, że wykorzystujący informacje nie jest ograniczony żadnymi warunkami w tym względzie. Projektowana ustawa, za dyrektywą, określa tryb wnioskowego udostępniania przez podmioty zobowiązane informacji publicznych do ponownego wykorzystania. BMP-079-6871/09/AR Strona 3 z 6
Znajduje on zastosowanie, gdy: informacja nie została podana na stronie internetowej, informacja została podana w ten sposób, ale wnioskodawca zamierza wykorzystać informacje na innych warunkach niż zostały określone przez podmiot zobowiązany. Każdy zainteresowany otrzymaniem informacji publicznych do ponownego wykorzystania uzyska uprawnienie do złożenia wniosku w tym przedmiocie, a podmiot zobowiązany będzie zobligowany do rozpatrzenia go w terminie 20 dni od dnia otrzymania (maksymalny termin przewidziany w dyrektywie). W sprawach szczególnie skomplikowanych można przedłużyć załatwienie sprawy o kolejnych 20 dni, po uprzednim powiadomieniu wnioskodawcy. Przewiduje się możliwość złożenia wniosku za pomocą środków komunikacji elektronicznej. W związku z tym, iż projektowana ustawa będzie łącznie stosowana z ustawą o dostąpię do informacji publicznej, to najszersze zmiany dostosowujące do projektowanej ustawy wymagane będą właśnie we wskazanej ustawie o dostępie do informacji publicznej. Będą one dotyczyły: definicji informacji publicznej" (art. 1 ust. 1) oraz dokumentu urzędowego" (art. 3 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 6 ust. 2), wprowadzenia przepisów zawierających normy kolizyjne w relacjach dostępu do informacji oraz ponownego wykorzystania informacji, zakresu podmiotów objętych zakresem ustawy - podmiotów zobowiązanych (art. 4), ujednolicenia zasad kontroli sądowej udostępniania informacji publicznej (art. 22), ponieważ jednolitość kontroli sądowej będzie również pożądana z uwagi na potrzebę rozróżnienia w praktyce sądowej spraw z zakresu dostępu do informacji oraz ponownego wykorzystania. Oprócz tego dostosowanie do ustawy o ponownym wykorzystaniu (...) będzie obejmować następujące ustawy: ustawę z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie dzielności gospodarczej (t. j.: Dz. U. z 2007 roku Nr 155 poz. 1095 z późn. zm.), ustawę z dnia 19 listopada 1999 roku - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101 poz. 1178 z późn. zm.), ustawę z dnia 17 lutego 2005 roku o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. Nr 64 poz. 565 z późn. zm.), ustawę z dnia 10 kwietnia 1974 roku o ewidencji ludności i dowodach osobistych (t. j.: Dz. U. z 2006 roku Nr 139 poz. 993 z późn. zm.), BMP-079-6871/09/AR Strona 4 z 6
ustawę z dnia 20 czerwca 1997 roku - Prawo o ruchu drogowym (t. j.: Dz. U. z 2005 roku Nr 108 poz. 908 z późn. zm.), ustawę z dnia 29 czerwca 1995 roku o statystyce publicznej (Dz. U. Nr 88 poz. 439 z późn. zm.), ustawę z dnia 24 maja 2000 roku o Krajowym Rejestrze Karnym (t. j.: Dz. U. z 2008 roku Nr 50 poz. 292 z późn. zm.), ustawę z dnia 20 sierpnia 1997 roku o Krajowym Rejestrze Sądowym (t. j.: Dz. U. z 2007 roku Nr 168 poz. 1186 z późn. zm.). Zmiany dostosowujące w części będą miały tylko charakter techniczny, polegający na modyfikacji stosowanej terminologii oraz wprowadzeniu odesłań do ustawy o ponownym wykorzystaniu (...). Zmiany mogą mieć jednak charakter merytoryczny jeżeli zasady ponownego wykorzystania określone przez dotychczasowe przepisy pozostają niezgodne z projektowaną ustawą (np. w zakresie nakładania opłat, uznaniowości przekazywania informacji do celów ponownego wykorzystania, zawierania umów na wyłączność, nietransparentnych zasad ponownego wykorzystania). Nie powinno bowiem dopuścić się do sytuacji, gdy pomimo implementacji dyrektywy 2003/98/WE w ustawie o ponownym wykorzystaniu informacji publicznej, nadal obowiązują ustawy szczególne, które nie wykonująjej obowiązków. Niezależnie od powyższego, uprzejmie informuję, że prace analityczne nad zmianą ustawy o dostąpię do informacji publicznej (których celem jest stworzenie kompleksowego systemu wykorzystania informacji publicznej), nadal trwają. Pierwszy etap działań obejmuje analizę aktualnego stanu realizacji wymogów ustawy o dostępie do informacji publicznej oraz wytyczenie kierunku rozwoju systemu dostępu do informacji publicznej w Polsce. Kolejnym etapem jest poddanie pod dyskusję społeczną propozycji zmian przepisów prawa, dotyczących zarówno dostępu do informacji publicznej poprzez strony podmiotowe Biuletynu Informacji Publicznej, jak i egzekwowania obowiązku jego rzetelnego i przejrzystego prowadzenia. Warto zauważyć, że pozyskanie informacji z Biuletynu Informacji Publicznej urzędów stało się standardem dla większości obywateli. Dlatego też podjęte działania mają na celu przede wszystkim upowszechnienie dostępu do informacji publicznej poprzez strony podmiotowe BIP jako bezwnioskowej formy udostępniania informacji publicznej. Ze względu na fakt, że informacja publiczna jest jednym z filarów demokracji, zostały uruchomione konsultacje społeczne na Portalu Interoperacyjności pod nazwą Modelowe Funkcjonowanie BIP" (http://epuap.gov.p1/iforum/forums/show/l 15.page). W MSWiA rozpoczęły się również BMP-079-6871/09/AR Strona 5 z 6
cykliczne spotkania konsultacyjne pn. Nowe Spojrzenie na BIP". Najbliższe z nich odbędzie się 3 września br. Jednocześnie uprzejmie informuję, iż zaproszenie do wzięcia udziału w tym spotkaniu dla Pana Rzecznika lub Pańskich współpracowników, zostało wysłane w dniu 28 sierpnia 2009 roku (sygn. DSI-0667-16-4034/09/AMsz). Natomiast agendę spotkania uprzejmie przesyłam w załączeniu. Powyższe działania mają na celu wypracowanie optymalnego rozwiązania poprzez kontakt z różnymi środowiskami (jednostkami samorządu terytorialnego i przedstawicielami administracji rządowej, środowiskami naukowo-akademickimi, NGO, przedsiębiorcami). Pragnę również poinformować, że w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji trwają prace nad przygotowaniem aplikacji do tworzenia stron podmiotowych BIP dla podmiotów zobowiązanych do publikowania informacji publicznych. 1 faaimal^u-. IANJINISJSACJI JACHAŃCZYK z Stanu BMP-079-6871/09/AR Strona 6 z 6
3 września 2009 r. Konsultacje społeczne Nowe Spojrzenie na BIP Agenda Spotkania 1. Wprowadzenie w tematykę spotkania. 2. Omówienie proponowanych zmian zapisów Ustawy o Dostępie do Informacji Publicznej: - definicja informacji publicznej, - BIP jako podstawowe źródło informacji publicznej, - lista podmiotów zobowiązanych do prowadzenia stron podmiotowych BIP, - ujednolicenie adresów BIP, - wzmocnienie pozycji redaktora BIP w organizacji, - terminy publikacji informacji publicznych w BIP, - dostępność stron BIP dla osób niepełnosprawnych, - sankcje za brak BIP oraz za nieudostępnienie informacji w BIP. 3. Dyskusja. 4. Podsumowanie. Cel spotkania Zebranie i przedyskutowanie uwag dotyczących aktów prawnych regulujących dostęp do informacji publicznej w celu dalszego rozwoju DIP, szczególnie poprzez BIP. Czas trwania spotkania: godz.11.00-14.00 (3 godziny)